Πέμπτη 1 Οκτωβρίου 2015

Το ψηφιδωτό της Περσεφόνης και του Πλούτωνα στην Αμφίπολη

Να τι γράφαμε πριν από ένα χρόνο επιμένοντας πως είναι ένα μνημείο μοναδικής σημασίας και λόγω της επιβλητικής αρχιτεκτονικής του και λόγω της πρωτότυπης διακόσμησης (κυρίως του ψηφιδωτού).
Λεπτομέρεια: Ο Ξυδάκης, το μόνο που έκανε ως υπουργός πολιτισμού, ήταν να απαξιώσει τη σημασία του μνημείου μόνο και μόνο επειδή ανακαλύφθηκε επί ΝΔ-Πασοκ.  Τέτοιο εύρος σκέψης! Γιατί είναι άλλο πράγμα να καυτηριάζεις τις επικοινωνιακές αμετροέπειες και άλλο πράγμα να ευτελίζεις έναν εθνικό θησαυρό. Ο Ξυδάκης ταύτισε την Αμφίπολη με την Παναγιωταρέα και έχασε. Τέτοια οξύνοια!









Είναι γνωστό ότι δεν σώθηκε η μεγάλη ζωγραφική της κλασικής εποχής και ότι την γνωρίζουμε έμμεσα από τα ρωμαϊκά αντίγραφά της στην Πομπηία και αλλού. Το ψηφιδωτό της Αμφίπολης αποτελεί πρωτότυπη ανάπλαση ενός γνωστού στην αρχαιότητα μορφοπλαστικού θέματος και παράλληλα ένα μοναδικό εικαστικό επίτευγμα και λόγω μεγέθους και λόγω αισθητικής ποιότητας. Κερδίσαμε ένα συνταρακτικό έργο - προπομπό του κουατροτσέντο. Όσο και να είναι σημαντικό το ψηφιδωτό του Γνώσιου στην Πέλλα με την σκηνή του κυνηγιού, η πολυχρωματική ζωγραφική της Αμφίπολης υπερβαίνει κάθε προηγούμενο: δυναμική αντίστιξη θερμών και ψυχρών χρωμάτων, φωτοσκίαση στα πρόσωπα ώστε να αποδοθεί ο όγκος, υψηλός συμβολισμός του σκότους με τα μπλε και του φωτός με τα πορτοκαλιά, χρήση συμπληρωματικών χρωμάτων, απαράμιλλη αίσθηση του μομέντουμ με τα άλογα που ορμάνε εμπρός και τους τροχούς που κινούνται προοπτικά προς τον θεατή. Η στιγμή της αρπαγής αποκρυσταλλώνεται στην αιωνιότητα. Κατ´ ουσίαν το θέμα αυτό συμβολίζει την αρχετυπική πάλη ανάμεσα το άρρεν και το θήλυ, την πρόσκαιρη επιβολή του ανδρικού ίμερου και την τελική δικαίωση της γυναίκας. Η Περσεφόνη σταθερά θα επιστρέφει από το χαρώνειο ταξίδι της. Γι αυτο κι είναι τόσο δημοφιλής η σκηνή στη τέχνη του μπαρόκ (Ρούμπενς, Ρέμπραντ, Μπερνίνι, Λετρουά, κλπ...). Το ανάλογο στην χριστιανική εικονογραφία είναι η εις Άδου κάθοδος του Χριστού, ο θάνατος και η ανάσταση. Η παρηγοριά μέσα από τη μεταφυσική, το μυστικό των Ελευσινίων μυστηρίων. Οι θεοί, βλέπετε, μπορούν να μπαινοβγαίνουν στο κάτω κόσμο κατά βούληση ενώ οι θνητοί π.χ. ο Ορφέας και η Ευρυδίκη, υποτάσσονται σε μια διαφορετική μοίρα. 
ΥΓ. 1 Είναι προφανής ο διάλογος της Αμφίπολης με τον κιβωτιόσχημο τάφο της Περσεφόνης στη Βεργίνα, η μεταφορά από τον "ιμπρεσιονισμό" του φρέσκο στον "πουιντιγισμό" του μωσαϊκού. Αλλά και οι σχεδιαστικές νόρμες των ζωγράφων Νικόμαχου και Φιλόξενου. Το κεφάλι του Ερμή έχει ανάλογο πλάσιμο με τον "αναγεννησιακό" πολεμιστή του τύμβου των Λευκαδίων. Η ζωγραφική του Πιέρο ντέλλα Φραντσέσκα ξεκινάει από την κλασική Ελλάδα. Η ζωγραφική της Αμφίπολης κείται σε ένα συμβολικό μεταίχμιο. Και γι αυτό είναι τόσο σημαντική. 
ΥΓ. 2 Επιστημονική γνώση χωρίς μια στάλα ενόρασης καταντά ξερή γραφειοκρατία. Ωραία με την ανάλυση, πότε θα προχωρήσουμε στην σύνθεση;
ΥΓ. 3 Άλλοι σκάβουν και βρίσκουν πετρέλαιο. Η ευλογία και η κατάρα αυτού του τόπου είναι ότι όπου κι αν σκάψουμε, εξορύσσουμε ομορφιά... Και το κάλλος είναι πάντα επικίνδυνο.

3 σχόλια:

  1. Αγαπητέ κ. Στεφανίδη, θα σας ήταν εύκολο να με ενημερώσετε σε ποιον ζωγράφο ανήκει ή πώς (τυχόν) ονομάζεται, ο πίνακας με τα άλογα που παραθέτετε στο εν λόγω άρθρο, πλάι στο ψηφιδωτό της αρπαγής της Περσεφόνης;

    Το είχα ψάξει στο διαδίκτυο και κατά την πρώτη ανάρτησή σας, πέρυσι τέτοιον καιρό αλλά τζίφος... Θα το εκτιμούσα, εάν ήτο δυνατόν. Να είστε καλά!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Πρόκειται για πίνακα του 1573 του Christoph Schwartz, γερμανικός μανιερισμός, που βρίσκεται στο Fitzwilliam Museum, Cambridge

      Διαγραφή
    2. Σας ευχαριστώ ιδιαίτερα για την απάντηση. Καλή συνέχεια σάς εύχομαι!

      Διαγραφή