Συνολικές προβολές σελίδας

Τρίτη 31 Μαΐου 2016

Ο Πολιτισμός, η Πολιτική και η Αριστερά




«Οι διεθνιστές είναι οι Ιησουίτες του μέλλοντος.»
Φλομπέρ (όχι ο δικός μας, ο άλλος)

Μνήμη του πρωτοπόρου Μίμη Δεσποτίδη,
εμψυχωτή ενός αριστερού οράματος για τον πολιτισμό


Ο Μύθος λέει ότι η Αριστερά υποστηρίζει τον πολιτισμό και προστατεύει τους καλλιτέχνες. Η αλήθεια είναι ότι οι καλλιτέχνες, οι δημιουργοί γενικότερα, στην πλειονότητά τους προσβλέπουν στην Αριστερά και εμπνέονται από τα συνθήματά της για έναν καλύτερο κόσμο, ενώ η ίδια η Αριστερά, δηλαδή οι ηγεσίες της, θυμούνται τους δημιουργούς μόλις τις παραμονές των εκλογών για διαφημιστικούς λόγους. Και μάλιστα όχι τους πιο σημαντικούς, αλλά τους πλέον προβεβλημένους από αυτούς. Τα μιντιακά κριτήρια κι εδώ κυριαρχούν.
Ο Μύθος λέει ότι η Αριστερά θεωρεί την τέχνη βασικό μοχλό της αλλαγής της κοινωνίας και γι’ αυτό πλειοδοτεί τόσο στην τέχνη όσο και στις επαναστατικές δυνατότητές της. Η αλήθεια είναι ότι η Αριστερά, δηλαδή οι ηγεσίες της, είναι το ίδιο – αν όχι περισσότερο – αγράμματη, όπως και οι λοιπές ηγεσίες των λεγόμενων αστικών κομμάτων. Με τη διαφορά ότι αυτές οι τελευταίες προσποιούνται πιο πειστικά τους «επαΐοντες» ή τους φιλότεχνους επειδή η τέχνη, εν γένει, διαθέτει πλούσια, αστική παράδοση και ανάλογες, παιδευσιακές περγαμηνές.
Ο Μύθος λέει ότι η Αριστερά χαρακτηρίζεται από υψηλή Παιδεία και βαθιά καλλιέργεια, την οποία επεξέτεινε και πολλαπλασίασε κατά τις ατελείωτες ώρες της μόνωσης και του εγκλεισμού στις φυλακές και τα Μακρονήσια. (Όπως ο Γλέζος, ο Πατρίκιος ή ο Κωνσταντόπουλος. Τώρα το πώς κάποιοι καταλήγουν υπάλληλοι του Bαρδινογιάννη και κάποιοι χειροκροτητές του Bενιζέλου είναι άλλο πράγμα). Η αλήθεια είναι ότι η Αριστερά, δηλαδή οι ηγεσίες της, έχει μορφωθεί – όπως έχει μορφωθεί, εννοώ «εκπαιδευτεί» – στα σχολεία του φανατισμού, του λαϊκισμού και της ημιμάθειας όπου έχουν «μορφωθεί» και οι υπόλοιποι Έλληνες, επί χρόνια ευφυείς «καταληψίες» και καταστροφείς των σχολείων τους των ίδιων. Εξάλλου η χαμηλή ποιότητα σπουδών που παρέχεται στη δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι, εν πολλοίς, αποτέλεσμα των αγώνων της Αριστεράς για ακόμη πιο συντηρητικά γυμνάσια, πιο μισαλλόδοξα λύκεια και πιο κομματικοποιημένα πανεπιστήμια. Η αλήθεια είναι πως η Αριστερά δεν έχει, ακόμη, κατανοήσει τη διαφορά ανάμεσα στην εκπαίδευση – εκπαιδεύεις και μια μαϊμού – και στη μόρφωση (που αναφέρεται κυρίως στη διάπλαση ηθικής προσωπικότητας). Τέλος, η Αριστερά εγκλωβισμένη στους δογματισμούς και τα παπαγαλίστικα, ιδεολογικά «λυσάρια» της, τουλάχιστον η σταλινική, είναι εξ ορισμού αντίθετη προς οποιονδήποτε πειραματισμό, avant-garde αμφισβητήσεις ή ανατροπή των στερεότυπων.
O Μύθος λέει πως η Αριστερά είναι προοδευτική. H αλήθεια είναι πως πολλοί προοδευτικοί πολίτες έχουν συχνά επενδύσει κι έχουν συχνά απογοητευτεί από τον συντηρητισμό, την ημιμάθεια και τον λαϊκίστικο καιροσκοπισμό της Αριστεράς.
O Μύθος λέει πως «αριστερός» σημαίνει το ηθικό, το αδιάφθορο και το επιρρεπές στην προσωπική θυσία στοιχείο. H αλήθεια είναι πως «αριστερός» σήμερα είναι ένας ακόμη επαγγελματίας του πολιτικού βίου που διαχωρίζει απόλυτα ορθολογιστικά το ατομικό συμφέρον από το συλλογικό καλό. Οι τελευταίοι αριστεροί που γνώρισα ήταν ο Mανόλης Aναγνωστάκης, ο Kοσμάς Ψυχοπαίδης, ο Ασαντούρ Μπαχαριάν, ο Πάνος Τζαβέλας, ο Λάκης Σάντας, ο Xρήστος Παπουτσάκης, ο Aντώνης Kαρκαγιάννης, ο Μίμης Δεσποτίδης ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης και ο Bλάσης Kανιάρης. Σύμπτωση; Και οι δέκα δεν ζουν πια. Και οι δέκα πάντως υπήρξαν ακέραιοι, όσο ακέραιος μπορεί να είναι ένας άνθρωπος που εμπλέκεται στον δημόσιο βίο και αναλαμβάνει ευθύνες και υποχρεώσεις ώστε να επιβιώσει σε μια κοινωνία ήκιστα αξιοκρατική, τα μάλα σταρχιδική και τα μάλιστα ανάρχιδη.
O Μύθος λέει: H Αριστερά έχει βαρύνουσα και – πρωτίστως – διαφορετική άποψη για τον πολιτισμό. H αλήθεια είναι πως η Αριστερά, ιδιαίτερα ο ΣΥΡΙΖΑ που έχει εναγκαλιστεί τους ΑΝΕΛ, ΔEN διαθέτει ούτε διαφορετική άποψη ούτε συγκεκριμένη πολιτική για τον πολιτισμό και αυτή η τελευταία συνοψίζεται αμήχανα σε εκδηλώσεις για τον Tσίρκα ή τον Pίτσο, άντε και μουσικές εκδηλώσεις για το Mίκη Θεοδωράκη. Όλα τ’ άλλα πρόσωπα και θέματα είναι λίγο ως πολύ τζιζ -και καθόλου τζαζ- γιατί, βλέπετε, έχουν ασκήσει κριτική στις ηγεσίες της Αριστεράς. Όπως για παράδειγμα ο πολύτιμος Δημήτρης Ραπτόπουλος.
O Mύθος λέει ότι η Αριστερά δέχεται τον αντίλογο και προωθεί τον διάλογο. H αλήθεια είναι πως η Αριστερά είναι μονολιθική και δογματική κυρίως γιατί δεν έχει διαβάσει τον Mαρξ – απλώς τσιτάρει όσους τον έχουν διαβάσει – και επειδή η σχέση της με την τέχνη παραμένει ζντανωφική.
Από την άλλη, ό,τι πιο ελπιδοφόρο κινείται σ’ αυτόν τον τόπο, έχει αριστερό πρόσημο. Mα το γεγονός αυτό δεν είναι τόσο παρήγορο, όσο καταθλιπτικό, αν σκεφτεί κανείς πως η αναξιοκρατία ή ο φαβοριτισμός θάλλουν και στις ηγεσίες της Αριστεράς. Έτσι ώστε το διαφορετικό να γίνεται αποδεκτό πάντα ως θεωρία. Ποτέ ως πράξη.  Άλλη μια αιτία κατάθλιψης για όλους εμάς που δηλώνουμε αριστεροί και ψάχνουμε την Αριστερά που μας αξίζει.
YΓ. 1: Ο Gustave Flaubert έλεγε: «Το μεγάλο όραμα της δημοκρατίας είναι να εξυψώσει το προλεταριάτο στο ίδιο επίπεδο ηλιθιότητας με την μπουρζουαζία».

ΥΓ. 2: Σκεφτείτε πως, πίσω κι από την πιο αθώα πολιτική πρόθεση, κρύβεται πάντα μια αρκούντως ένοχη σκοπιμότητα και πως, όσο εξαιρούμε τον εαυτό μας από το πρόβλημα, τόσο γινόμαστε το χειρότερο τμήμα του προβλήματος. Επειδή ο «αριστερός» δεν είναι μια μεταφυσική έννοια a priori ταυτισμένη με το καλό, το δίκαιο και το ηθικό, αλλά μια δυνατότητα που πρέπει συνεχώς να επαληθεύεται.

Μάνος Στεφανίδης
αναπληρωτής καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών



Επιστολή διαμαρτυρίας προς τον Υπουργό Παιδείας

Η τσάντα της μαθήτριας Αριάδνης στην Γ! Δημοτικού βάρους 30 (!) κιλών. Υπενθυμίζεται ότι επί δυο χρόνια η Αριάδνη δεν παρακολουθεί το μάθημα της Θεατρικής Αγωγής λόγω έλλειψης διδακτικού προσωπικού. Κύριε Φίλη, κύριε Λιάκο καλημέρα σας! Μ.Σ.

Επιστολή διαμαρτυρίας της προέδρου του τμήματος Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ προς τον Υπουργό Παιδείας για την κατάργηση της θεατρικής αγωγής στην πέμπτη και την έκτη τάξη του δημοτικού σχολείου μετά τη δημοσίευση της σχετικής υπουργικής απόφασης.

Αξιότιμε Κύριε Υπουργέ,                            

Αθήνα, 6 Μαΐου 2016

Η εισαγωγή του μαθήματος «Θεατρική Αγωγή» στο ελληνικό σχολείο, τα τελευταία χρόνια, ευαγγελίστηκε την επέκταση της αισθητικής-θεατρικής καλλιέργειας και δημιουργικής έκφρασης των παιδιών και, ταυτόχρονα, την πραγμάτωση μιας σύγχρονης παιδαγωγικής αντίληψης σε ένα ανανεωμένο σχολείο, που παρακολουθεί τις σχετικές εξελίξεις των παιδαγωγικά προηγμένων χωρών και προγραμμάτων.

Το Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, που λειτουργεί, ενταγμένο στη Φιλοσοφική Σχολή, εδώ και 25 χρόνια, καθώς και τα άλλα σχετικά Τμήματα των Πανεπιστημίων της χώρας μας, τροφοδοτούν τη θεατρική ζωή, κίνηση, δραστηριότητα και δημιουργία σε ένα πλήθος πεδίων της επιστήμης και της τέχνης του θεάτρου.

Ένα από τα κεφαλαιώδη αυτά πεδία αφορά στην έρευνα και εφαρμογή του θεάτρου στην παιδαγωγική διάστασή του. Παράλληλα, καλύπτει σε μεγάλο εύρος το θεωρητικό και ταυτόχρονα πρακτικό πλαίσιό του στο ελληνικό σχολείο της Πρωτοβάθμιας και της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Οι καρποί αυτής της μείζονος προσπάθειας, που παρακολουθεί τα διεθνή πρότυπα, έχουν καταφέρει, από πολλού, να αποδίδονται και να αποφέρουν παιδαγωγικό, μαθησιακό και αισθητικό πλούτο, εξαιρετικά ευεργετικό για τους μαθητές ως πρόσωπα αλλά και να συμβάλουν στη βελτίωση της σύγχρονης εκπαιδευτικής πράξης, εν συνόλω.

Οι 800 περίπου θεατρολόγοι, που υπηρετούν στην εκπαίδευση ως καθηγητές, μόνιμοι και αναπληρωτές (οι οποίοι έχουν πάψει να διορίζονται από το 2010) έχουν προσφέρει νέα πνοή στο Αναλυτικό Πρόγραμμα, διευρύνοντας την κοινωνικοποίηση των παιδιών, τη συλλογικότητα, την αισθητική καλλιέργεια, την ευαισθησία, την αυτοπεποίθησή τους. Ταυτόχρονα, οξύνουν τις δεξιότητές τους, αυξάνουν την ικανότητά τους να εντάσσονται ευκολότερα στο μαθησιακό πλαίσιο, να εκφράζονται και να επικοινωνούν καλύτερα και ευρύτερα μέσα στο σύγχρονο διαπολιτισμικό περιβάλλον. Οι θεατρικές δράσεις στο Σχολείο (παιχνίδια ρόλων, εκπαιδευτικό δράμα, παραστάσεις κ.ά.) συνιστούν σήμερα τον κορμό των εκπαιδευτικών δράσεων στα σχολεία πολλών πρωτοποριακών παιδαγωγικών εφαρμογών σε πρότυπα εκπαιδευτικά προγράμματα χωρών, όπως π.χ. της Φινλανδίας.

Επομένως, με έκπληξη παρακολουθήσαμε τις αλλαγές που εξαγγείλατε στην Πρωτοβάθμια εκπαίδευση, από όπου αφαιρείται η, ούτως ή άλλως, πλημμελής συμμετοχή της «Θεατρικής Αγωγής» στις Ε ́ και ΣΤ ́ τάξεις του Δημοτικού σχολείου. Παράλληλα, η συρρίκνωση του Ολοήμερου και επομένως η «υποχώρηση» των θεατρο- παιδαγωγικών δράσεων στα σχολεία μας, αφαιρεί την δυνατότητα της εναλλακτικής (και όχι μόνον) σύγχρονης, διά του θεάτρου, Εκπαιδευτικής Πραγμάτωσης.

Σε ό,τι μας αφορά, έναντι των σχετικών, πρόσφατων αποφάσεων του Υπουργείου και -μάλιστα σε περίοδο διακοπών- διαμαρτυρόμαστε έντονα και ελπίζουμε ότι η διαμαρτυρία μας αυτή θα τύχει ευήκοων ώτων (και δεν θα αποβεί επί ματαίω) ώστε να επανεξεταστούν σοβαρά τα ανακοινωθέντα του Υπουργείου.

Εν προκειμένω, έστω και εκ των υστέρων, ζητούμε να ληφθεί υπόψη και η δική μας θεμελιωμένη άποψη για τη σύγχρονη -περί θεάτρου στο σχολείο- παιδαγωγική αντίληψη καθώς και η μέχρι σήμερα επιτυχής εφαρμογή της στην εκπαιδευτική διαδικασία μέσω της σημαντικής επιστημονικής, καλλιτεχνικής, εμψυχωτικής, παιδαγωγικής λειτουργίας του θεατρολόγου στο ελληνικό σχολείο.

Με τιμή,

Καθηγήτρια Άννα Ταμπάκη
Πρόεδρος Τμήματος Θεατρικών Σπουδών Ε.Κ.Π.Α. 

Πέμπτη 19 Μαΐου 2016

Όταν η αντιπροσωπευτική δημοκρατία έγινε δημοκρατικός ολοκληρωτισμός



Σήμερα στις ψευδοδημοκρατίες μας η άνοδος στην εξουσία προϋποθέτει να κολακεύει κανείς τη κοινή γνώμη και να έχει τηλεοπτική φωτογένεια.
Κορνήλιος Καστοριάδης, 1987

Είναι ειλικρινά ιστορικών διαστάσεων η μεταβολή : Ζούμε δυστυχώς στην εποχή του τέλους της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, αυτής που έχουμε συνηθίσει να ονομάζουμε αστική,  η οποία έχει πια μετατραπεί, σταδιακά και σχεδόν "ανεπαισθήτως", σε έναν  δημοκρατικό ολοκληρωτισμό, σε μια κατ´ επίφαση δημοκρατία όπου οι αποφάσεις λαμβάνονται από ελάχιστους με τους πολλούς να διακοσμούν ως... φόντο το βάθος του κάδρου. Η δημοκρατία δυτικού τύπου,  παρακμάζοντας σταθερά, με τα νομοθετήματα να εγκρίνονται μαζικά από αγουροξυπνημένους "εκπροσώπους" και καθιστάμενη αντί ουσίας ξερός... τύπος κυριολεκτικά, διέρχεται την εσχάτη των κρίσεων και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Ο Καστοριάδης, ήδη από την εποχή της κριτικής του σοβιετικού μοντέλου και της οξείας σύγκρουσης του με τον Σαρτρ το 1950, μιλούσε για φιλελεύθερες ολιγαρχίες. Συμπληρώνοντας ότι η σημερινή κοινωνία είναι " θεμελιωδώς άφρων".
 Δείτε για παράδειγμα τι συμβαίνει στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής εκεί που η παράδοση θέλει τους δημοκρατικούς  θεσμούς  να έχουν εξελιχθεί με τον πιο ραφιναρισμένο και σύνθετο τρόπο σε ένα μικτό σύστημα εκλεκτόρων που εξασφαλίζει, υποτίθεται, το πιο αδιάβλητο αποτέλεσμα επιλέγοντας τον άριστο των αρίστων. Οποία φενάκη! Μέσα από μια σειρά πολύπλοκων όσο και χρονοβόρων διαδικασιών που κοστίζουν πανάκριβα και ενεργοποιούν ολόκληρο το εκλογικό σώμα σε όλες τις πολιτείες των ΗΠΑ έχουμε φτάσει, λίγο πριν από την τελική φάση των προεδρικών εκλογών,να έχουμε ως υποψήφιους έναν μισότρελο πολυεκατομμυριούχο, τον Τραμπ,  και μια σκοτεινή κυρία γηράσασα στην εξουσία την οποία ασκεί έμμεσα ή άμεσα τις τρεις τελευταίες δεκαετίες, την Χίλαρυ. Από τη μια το οικονομικό κατεστημένο και από την άλλη το πολιτικό κατεστημένο, ένα είδος νέας δυναστείας, ανέμπνευστο, προβλέψιμο, βαρετά μέτριο το οποίο όμως  διασφαλίζει μέσα από αυτές ακριβώς τις ιδιότητες του, την απρόσκοπτη συνέχεια του κυρίαρχου συστήματος προς δόξαν της ....δημοκρατίας.
Επί δύο ολόκληρα χρόνια οι μηχανισμοί των δύο πανίσχυρων κομμάτων που εναλλάσσονται στην εξουσία, δηλαδή των Δημοκρατικών και των Ρεπουμπλικάνων,  ξοδεύοντας αφειδώς χρήμα και προσελκύοντας υπέρογκες  χορηγίες, ενεργοποιούν χιλιάδες οπαδών, ψηφοφόρων, εμπειρογνωμόνων, τεχνικών υποστήριξης,οργανωτικών  επιτελείων αλλά και μιας τεράστιας μάζας κοινού κυριολεκτικά for nothing ή έστω για  business που υποδύονται την πολιτική. Και ένα κοινό πολύχρωμο μεν παθητικό δε σαν τους χειροκροτητές στα Τιβί σόου   που δεν έλκεται τόσο από το όραμα του καινούργιου ούτε από τα συνθήματα τα σχετικά με την αλλαγή ή τη διαφορά, από την ιδεολογία και τα πολιτικά προγράμματα των λαμπερών υποψηφίων, όσο από την φαντασμαγορία του θεάματος. Και ασφαλώς από την ψευδαίσθηση- μια ψευδαίσθηση όλο και περισσότερο "γυάλινη", μηντιακή, εικονική, επιφανειακή και υπερρεαλιστική- ότι τάχα μετέχει σε αυτήν την απόλυτη γιορτή της Δημοκρατίας.
Και μετά από αυτόν τον ορυμαγδό των οπτικών πληροφοριών και των δραστηριοτήτων επιλογής, πάντα νομότυπων και θεσμικών για να εξηγούμαστε, που απασχολούν όχι μόνο τους πολίτες της υπερδύναμης αλλά και όλο τον πλανήτη... Μετά από την τεράστια, μιντιακή υπερκατανάλωση πληροφοριών, ονομάτων, προγραμμάτων, εκδηλώσεων των υποψηφίων, συγκρούσεων και " συγκρούσεων" που ανεβάζουν την τηλεθέαση και δημιουργούν μύθους μιας χρήσεως... Μετά από τα ποικίλα  debate και τα  συμπαρομαρούντα,  μετά από τον πακτωλό χρημάτων τα οποία θα αρκούσαν για να σώσουν π.χ μιά από τις καταβυθιζόμενες Δημοκρατίες της κεντρώας Αφρικής, μετά από όλο αυτό το βερμπαλιστικό παραλήρημα και τον θρίαμβο της διαδικασίας έχουμε ως αποτέλεσμα  προς ελεύθερη και δημοκρατική επιλογή, τα τέλεια και απόλυτα  προϊόντα μιας τέλειας και απόλυτης διαδικασίας  τον ... Τράμπ και τη Χίλαρι, δηλαδή την απόλυτη παρακμή της Δημοκρατίας.
Αλλά και η Ευρωπαϊκή Ένωση παρά τους εξαιρετικά στιλπνούς και ανάλογα πολυεπίπεδους θεσμικούς τύπους εκπροσώπησης που διαθέτει, διανύει κι αυτή τον έσχατο κίνδυνο της αυτοδιάλυσής της. Σοβεί και εδώ μια βαθιά κρίση σχετιζόμενη άμεσα με το έλλειμμα  Δημοκρατίας που διαπιστώνεται όλο και πιο έντονα και με την επιβολή ενός στενού, προσωποπαγούς συστήματος, μιας πολυκέφαλης, γραφειοκρατικής πυραμίδας, η οποία εκπληρώνει τον τύπο αλλά όχι την ουσία. Ναι ψηφίζουμε καθολικά, όλα τα κράτη, για τους εκπροσώπους μας στο ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ναι στέλνουμε τον επίτροπο μας στο κολέγιο των εθνικών επιτρόπων, ναι μετέχουμε στα Eurogroups και τα συμβούλια κορυφής   υπουργών ή πρωθυπουργών, αλλά πάλι η στυφή γεύση της ελλιπούς αντιπροσώπευσης, του ελλείμματος ή, καλύτερα του κενού της Δημοκρατίας εξακολουθεί να ισχύει. Συχνά έχω την αίσθηση πως πρόκειται για ένα θέατρο το οποίο εκ των υστέρων νομιμοποιεί προειλημμένες αποφάσεις και κατ'ουσίαν κυβερνά η στενή  γραφειοκρατική ομάδα  που ορίζεται αποκλειστικά  ανάμεσα στις Βρυξέλλες και το Βερολίνο.
Και αν η Ελλάδα την στιγμή αυτή, λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών που αντιμετωπίζει ως χώρα, βρίσκεται κυριολεκτικά στη γωνία των των δημοκρατικών διαδικασιών, ψηφίζοντας εκ των υστέρων και με fast track τρόπο όσα η τρόικα εκ των προτέρων έχει αποφασίσει και ονομάζοντάς την διαδικασία αυτή" εφαρμοστικό νόμο",και άλλες χώρες της περιφέρειας που δεν ανήκουν στον σκληρό πυρήνα εξουσίας του παραπάνω δίπολου Βρυξελλών - Βερολίνου έχουν τα ίδια παράπονα ως προς το ισχύον έλλειμμα  δημοκρατίας.
Κατά την άποψή μου αυτό το γεγονός, το δημοκρατικό δηλαδή έλλειμμα, είναι το σημαντικότερο πρόβλημα που απειλεί σήμερα τη συνοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αποτελεί την πιο ουσιαστική αιτία για την κρίση που σοβεί στο εσωτερικό της. Πολύ περισσότερο από τις ροές των μεταναστών που κάποτε θα ελεγχθούν, πολύ πιο δραματικά από τα ενδεχόμενα, τρομοκρατικά χτυπήματα των τζιχαντιστών που και αυτά θα περιοριστούν με την πάροδο του χρόνου, η συνοχή της Ευρώπης πλήττεται καίρια από τα αμβλυμμένα, δημοκρατικά ανακλαστικά της. Ένα παράδειγμα: Υπάρχει το euro αλλά δεν υπάρχει ενιαία οικονομική πολιτική με αποτέλεσμα να δημιουργούνται ζώνες ισχυρών και ζώνες  ανίσχυρων παικτών στην,υποτίθεται, ενιαία και αλληλέγγυα ευρωπαϊκή οικογένεια. Κάτι που είναι αυτονόητο για τις πολιτείες των ΗΠΑ, παραμένει ζητούμενο για την Ευρώπη και την ελλιπή όσο και ετεροβαρή, θεσμική της θωράκιση.
Το φαινόμενο αυτό του δημοκρατικού ολοκληρωτισμού ο οποίος λειτουργεί μεν στο όνομα αλλά κατ' ουσίαν ερήμην των λαών, εννοώ της λαϊκής βούλησης, είναι κυρίαρχο πια π.χ.  στην Τουρκία του Ερντογάν ή στη Ρωσία του Πούτιν. Πρόκειται για ένα είδος πεφωτισμένης Δεσποτείας, μια μεταμοντέρνα" δημοκρατία" όπου η βούληση του ενός εξωραΐζεται μέσα από στημένες θεσμικές διαδικασίας κοινοβουλευτικού τύπου (ή, μήπως, κοινοβουλευτικού τίποτε ;). Επειδή και η Δούμα λειτουργεί στη Μόσχα όπως λειτουργεί και η Βουλή των κομματικών αντιπροσώπων στην Άγκυρα αλλά ποιος αμφιβάλλει ότι στα ζητήματα τόσο της εξωτερικής  όσο και της εσωτερικής πολιτικής αυτό το οποίο κυρίως ισχύει, είναι η βούληση του Κυρίαρχου Ενός, δηλαδή του Πούτιν ή του Ερντογάν; Για να μην μιλήσω για τον πρόεδρο Ξι της Κίνας, τον ισχυρότερο ηγέτη αυτής της ιδιότυπα κομμουνιστικής, επιθετικά  καπιταλιστικής χώρας μετά τον Μάο, ή τον γλυκύτατα σιδηρό Μέσι στην Ινδία ή τους προέδρους των λατινοαμερικάνικων δημοκρατιών.
Πρέπει να στοχαστούμε ξανά  όλοι εμείς οι σκεπτόμενοι άνθρωποι στη Δύση και την Ανατολή την ουσιαστική λειτουργία της δημοκρατίας αναλογιζόμενοι ίσως μερικές από τις ιδέες του Κορνήλιου Καστοριάδη περί φαντασιακής θέσμισης της κοινωνίας ή του Παναγιώτη Κονδύλη και των κειμένων του σχετικά με την παρακμή του αστικού πολιτισμού. Εκτός κιαν αυτή η μαζική τηλε-δημοκρατία είναι ό τι αντέχουμε, ό τι μας αξίζει σ' αυτή την εποχή των τέλειων μέσων αλλά των απελπιστικά συγκεχυμένων στόχων.

ΥΓ. Ο Κώστας Αξελός δήλωνε ως μειράκιο το 1944 ότι ο αληθινός επανάστης οφείλει να κρατάει με το ένα χέρι το τουφέκι και με το άλλο τον Ρίλκε. (Προς Θεού μην το μάθει ο Αλέξης!) Λεπτομέρεια. Το 1946 εγκατέλειψε το Κομμουνιστικό Κόμμα.
Συμπέρασμα: Ας ξαναδιαβάσουμε τους μεγάλους διανοητές μας, τον Κώστα Παπαιωάννου, τον Αξελό, τον Κονδύλη, τον Καστοριάδη.

Δευτέρα 16 Μαΐου 2016

Γέλα παλιάτσο


Το γέλιο ή, καλύτερα, το χαμόγελο του Αλέξη είναι σήμερα το πιο σημαντικό πολιτικό του επιχείρημα. Τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Αν δεν με πιστεύετε, ρωτήστε και τον Παππά που είναι, τρόπον τινά, ο σκηνοθέτης- καθοδηγητής του χαμόγελου του ...παιδιού. Παρντόν, του Τσίπρα ήθελα να πω. Όμως το πράγμα, το να χασκογελάει δηλαδή όλη η κυβέρνηση με κάθε ευκαιρία, έχει δημιουργήσει ολόκληρη σχολή και δεν είναι το φαινόμενο αυτό καθόλου για γέλια.
Αντιθέτως, είναι τρομερό. Οι άνθρωποι αυτοί φαίνονται εξαιρετικά ικανοποιημένοι με τα κατορθώματά τους. Για το λόγο αυτό γελάνε παντού και σε κάθε ευκαιρία. Γελάνε στη Βουλή, γελάνε στα τηλεοπτικά πάνελ, γελάνε εμπρός και πίσω από τις κάμερες. Γελάνε ξεδιάντροπα, γελάνε αθώα, υπομειδιούν, ξεκαρδίζονται, χαμογελάνε αυτάρεσκα. Άλλοτε μιμούνται το αμήχανο χαμόγελο του αρχηγού που είναι λίρα εκατό από πλευράς επικοινωνιακής επιτυχίας, δηλαδή ακολουθούν το υπ' αριθμόν ένα πολιτικό ατού  του Αλέξη, το ανθυπομειδίαμα του - το άλλο είναι η μη γραβάτα - κι άλλοτε αντιγράφουν τα χάχανα του Κατρούγκαλου ή το σατανικό γελάκι του Σταθάκη. Κανένας τρόμος ιστορίας, καμιά βαθύτερη συνείδηση των αδιεξόδων που αντιμετωπίζει τόπος, της παρακμής στην οποίαν έχουν οδηγήσει τη χώρα, τη κοινωνία. Καμια αισθητική με αριστερό πρόσημο εκτός βέβαια από τη στολή των πουκάμισων χωρίς γραβάτα, η αποθέωση του λαϊκισμού και μια ακόμη ...οπτική ψευδαίσθηση της κυρίαρχης πολιτικής απάτης.
Χαρακτηριστικά αναφέρω πως ο σύντροφος Μαδούρο εμφανίζεται πάντα κατηφής.Όπως θέλει το διαρκές δράμα της αριστεράς. Για την κυβέρνηση όμως και τους μεγαλοσχήμονες του Σύριζα και της πρώτης φθοράς αριστεράς, φαίνεται πως η ευτυχία τους είναι αδιαπραγμάτευτη εφόσον ο πρώτος και τελευταίος στόχος τους, το απόλυτο στοίχημα έχει επιτευχθεί. Και είναι βέβαια η εξουσία. Το γεγονός αυτό, η κατάκτηση, η νομή και η διατήρηση της εξουσίας, το ότι μπαινοβγαίνουν πλέον στα μεγάλα σαλόνια της Ευρώπης και της Αμερικής, το ότι μιλάνε στο τηλέφωνο με τον Ομπάμα και τον Πούτιν, με την Μέρκελ και τον Ολάντ είναι η ασύγκριτη επιτυχία, όλα τα άλλα έρχονται δεύτερα, δεν έχουν σχεδόν καμία σημασία. Για τον λόγο αυτό οι άνθρωποι αυτοί διαρκώς γελούν, καγχάζουν, ξεκαρδίζονται...Έστω κιαν οι υπόλοιποι γύρω τους είναι κατηφείς και μελαγχολικοί. Κάποτε η αριστερά ήταν σοβαρή στα όρια της δυσθυμίας, κουβαλούσε θαρρείς τη πίκρα όλου του κόσμου σφραγισμένη από την μεταφυσική της ήττας. Την ιστορική της μοίρα. Σήμερα είναι ένα χαζοχαρούμενο πράγμα που επιμένει στα πιο αφύσικα πράγματα με το πιο φυσικό χαμόγελο.Έχουμε την πιο ενδοτική, την πιο υποταγμένη στα κελεύσματα του διεθνούς παράγοντα κυβέρνηση της Μεταπολίτευσης. Η οποία θα διεκπεραίωσει μέχρι κεραίας όσα δεν μπόρεσε να περάσει η κεντροδεξιά. Και επιπλέον είναι τόσο ευτυχής με τα επιτεύγματα της ώστε να γελάει αυτάρεσκα με κάθε ευκαιρία. Αλλά και χωρίς ευκαιρία!  Ridi pagliaccio λοιπόν αφού σου είναι μάλλον δύσκολο - και το αντιλαμβάνομαι απόλυτα- να κλάψεις.

Παρασκευή 13 Μαΐου 2016

Ύπνος project και ολίγα περί … υπνηλίας





Χτες επισκέφθηκα με τους φοιτητές στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών και την έκθεση Ύπνος Project. Εν πρώτοις η μοναδική εμπειρία να βλέπεις τα τρία κορυφαία έργα της μεταλογικής περίοδου του Γιαννούλη Χαλεπά άψογα στημένα και φωτισμένα.( Εν προκειμένω η σκηνογραφική παρέμβαση είναι πολύ επιτυχημένη ). Έπειτα οι πρώιμες φωτογραφίες νεκρών παιδιών από τον πρώτο Έλληνα φωτογράφο , τον Φίλιππο Μαργαρίτη. Αρκετοί ενδιαφέροντες, μεταμοντέρνοι διάλογοι ανάμεσα σε κλασικά έργα και σε σύγχρονα, ανάμεσα σε διαφορετικά μέσα όπως το βίντεο και το σχέδιο , την εγκατάσταση και την ζωγραφική. Όπως λ.χ. η συνταρακτική " Θερμοκοιτίδα" της Εύας Στεφανή και η συνύπαρξη Πολύχρονη Λεμπέση και Απόστολου Γεωργίου. Ή, τα σχέδια εικονογράφησης του Βικέλα από τον Ν. Γύζη .


 Από εκεί και πέρα ο Ύπνος γίνεται ελαφρώς ... υπνηλία λόγω του ανέμπνευστου δανεισμού κάποιων αδιάφορων πινάκων που σχολάζουν αυτό τον καιρό στην κλειστή Εθνική Πινακοθήκη. Αλλά και μπέρδεμα ανάμεσα στη κοιμωμένη και την κεκλιμένη , την ξαπλωμένη φιγούρα. Που βέβαια δεν κοιμάται ! Χάθηκε έτσι η επιμελητική ευκαιρία για να δειχτούν έργα που καλύπτουν απολύτως το θέμα. Π.χ. τα Μαξιλάρια του Γιώργου Χαρβαλιά που παραπέμπουν σε όνειρα αλλά και σε εφιάλτες ή το Κοιμισμένο Ζευγάρι του Χρήστου Μποκόρου. Και βέβαια ο κοιμισμένος Ενδυμίων του Τσαρούχη και οι κοιμισμένοι φαντάροι( Ύπνος - Θάνατος) του Διαμαντή Διαμαντόπουλου.
Πολύ ενδιαφέρουσα επίσης η έρευνα των φοιτητών της Αρχιτεκτονικής στο πανεπιστήμιο του Βόλου αν και χαοτικός και ελάχιστα επεξηγηματικός ο σχετικός κατάλογος. Εν ολίγοις δείτε την έκθεση αφαιρώντας τις - λίγες - ακαδημαϊκές αφέλειες και τα μοντερνιστικά δήθεν.
Θυμάμαι τώρα το φιλμ του Δημήτρη Τρίκα με αφορμή την περφόρμανς Θαμμένα Σώματα του Δημήτρη Αληθεινού πριν λίγα χρόνια στο κέντρο της Αθήνας. Λείπει αληθινά από την έκθεση. Όπως επίσης και μια, φωτογραφική έστω, αναφορά στις πέντε (5) κοιμώμενες του Α’ Νεκροταφείου Αθηνών αλλά και της Κοιμωμένης του Δρεπάνου (περισσότερα στο βιβλίο μου «Εισαγωγή της Νεοελληνικής Γλυπτικής»).


Θέλω να πω δηλαδή μια τόσο ακριβή , πολυδιαφημισμένη και φιλόδοξη προσπάθεια άξιζε περισσότερη θεωρητική έρευνα. Αλλά οι επιμελητές, όπως δήλωσαν, εντυπωσιάστηκαν από τον ξεθυμασμένο, γεροντικό Ιακωβίδη που τους σύστησε στέλεχος της Πινακοθήκης. Οι χρυσές κορνίζες ανέκαθεν άρεσαν στους μικροαστούς έστω κι αν συνήθως καταβρόχθιζαν τη ζωγραφική που περιέβαλαν.
Γοητευτική, τέλος, αλλά ανερμήνευτη θεωρητικά η συνύπαρξη της Αριάδνης του Χαλεπά και της Αριάδνης του Παρθένη. Και από κοντά το πιο μεταφυσικό έργο της νεοελληνικής ζωγραφικής : Sola la notte rispondi a miei pianti. Το γράφω με τον αρχικό του τίτλο που είναι και φράση όπερας για να μπερδέψω τους συναδέλφους!
( Περισσότερα στο ΕΛΛΗΝΟΜΟΥΣΕΙΟΝ, τόμοι Δ και Ε ).

Υ.Γ. Ξέχασα να αναφέρω την συγκινητική εγκατάσταση των Επιταφίων της Μπίας Ντάβου. Εύρημα!



Πέμπτη 12 Μαΐου 2016

Τι μουσείο ετοιμάζουν; Ποιο ΕΜΣΤ θέλουμε;

INO, Ignorance is bliss, Κυπριακό Κοινοβούλιο Λευκωσία

-Ποιαν ιστορία και ποιο μοντερνισμό θα υποστηρίξει το υπό διαρκή αναθεώρηση ΕΜΣΤ; Το Φιξ, και ως μουσείο, ακολουθεί την ιδρυτική παράδοση της ομώνυμης μπύρας: λειτουργεί καλύτερα παγωμένο.
Είναι απολύτως ενδεικτικό, πάντως, της κυρίαρχης νοοτροπίας ως προς την διεκπεραίωση- διαχείριση του πολιτισμού από το ως τώρα κυρίαρχο πολιτικό και μηντιακό σύστημα, το γεγονός πως, ενώ συζητείται δια μακρών η σχέση της τέως διευθύντριας με το ΠΑΣΟΚ αλλά και της νυν με τη ΝΔ, όπως επίσης η είσοδος στο προηγούμενο ΔΣ της Τράπεζας Πειραιώς και στο καινούριο καθεστώς της Alpha Bank (η νεοδιορισμένη διευθύντρια υπήρξε καλλιτεχνική διευθύντρια του Ιδρύματος Κωστόπουλου), δεν συζητείται διόλου τι είδους μουσείο θέλουμε, ποιες ανάγκες θα εξυπηρετεί, ποιαν ιδεολογία θα υποστηρίζει. Λες και αυτό είναι δευτερεύον και άνευ σημασίας. Λες και το πρωτεύον είναι ο τρόπος με τον οποίον θα πλασαριστούν ως managers του πολιτισμού μας και εκ-τιμητές της ιστορίας μας οι διάφοροι μεγαλόσχημοι ιδιώτες, οι κομματικοί εγκάθετοι ή οι καλαίσθητοι τραπεζίτες. Ή για το αν θα έχουμε σύντομα κοσμικά εγκαίνια με άδειους τοίχους -θυμηθείτε το πούρο του Ξυδάκη- ή το πότε θα παρουσιαστεί φλαμανδική τέχνη.
Μια τέτοια συζήτηση που είχε ξεκινήσει από τους πιο φωτισμένους εκπροσώπους της γενιάς του '60 (π.χ. οι πρωτοβουλίες του «Δεσμού» με τους Θόδωρο, Χαΐνη, Κοκκινίδη, Μαυρομμάτη, Καρά, κλπ.) σχεδόν μισό αιώνα πριν, είχε διακοπεί διαρρήδην από τη προηγούμενη, μυστικοπαθή διεύθυνση η οποία προετοίμαζε εν κρυπτώ το ιδεολόγημά της χωρίς καλλιτεχνικές επιτροπές ή ευρύτερες διαβουλεύσεις, ώσπου την πρόλαβαν οι εξελίξεις. Ο κ. Σαμαράς μετά την Αμφίπολη και το αρχαίο κλέος αδημονούσε να κατακτήσει και την επικράτεια του μοντέρνου ως αξιοθρήνητο άλλοθι του ακροδεξιού συντηρητισμού που ο ίδιος εκπροσωπεί. Μουσείο να είναι και ότι να’ ναι, με άλλα λόγια, και με τη συνδρομή του οικονομικό-κοινωνικού κατεστημένου, και του πρώην Προέδρου του ΣΕΒ, και της εν γένει ιδιωτικής πρωτοβουλίας, και της κας Όλγας Μετζαφού της οποίας το διδακτορικό «Ο ζωγράφος Γ. Ιακωβίδης» αποτελεί συμβολικά τη πυξίδα αναφορικά με το πόσος ακαδημαϊσμός αλλά και πόση πολιτική σπέκουλα χωράνε στο μοντέρνο. Απ´ την άλλη πλευρά πόσο μοντερνισμό, έστω και στην σύγχρονη αποϊδεολογικοποιημένη εκδοχή του, μπορεί να αντέξει μια χώρα που από τη προνεωτερική της αθωότητα πέρασε απότομα στη μεταμοντέρνα συνθήκη και που δεν γνώρισε αστική βιομηχανική επανάσταση αλλά μόνο κρατικοδίαιτο καπιταλισμό και διαπλεκόμενη, κομραδόρικη ολιγαρχία. Για αυτού του είδους την πλουτοκρατία μιλούσε από τα τέλη του 19ου αιώνα ο Μιχαήλ Μητσάκης πολύ πριν τον Νόαμ Τσόμσκι ή έστω τον Παναγιώτη Κονδύλη.
Στην Ελλάδα οι μοντερνιστές δεν συγκρότησαν ποτέ ομάδα ή κίνημα, ήσαν πάντα δακτυλοδεικτούμενοι αποσυνάγωγοι σαν τον Χαλεπά, τον Εμπειρίκο, το Μπουζιάνη, το Στέρη, το Διαμαντόπουλο, τον Εγγονόπουλο, τoν Κάλας, τον Άρη Κωνσταντινίδη, τον Σκαλκώτα, τον Μπόστ, την Αξιώτη, τον Κανιάρη, τον Άρη Προβελέγγιο, τον Χειμωνά, το Καρούζο, τον Δανιήλ, την Βασιλική Τσεκούρα, τον Μπάικα, τον Αληθεινό...  Δεν ξεχνώ τη Χρύσα, το Στάμο, το Γαΐτη, τον Ακριθάκη, το Σαμαρά, τον Κουνέλλη ή το Τάκι, αλλά όμως το έργο τους αρθρώνεται σε ένα διαφορετικό ιδεολογικό-κοινωνικό πλαίσιο. Με άλλα λόγια, στην Ελλάδα την ιστορία γράφουν οι εξαιρέσεις, ενώ ο κανόνας είναι ένα άθυρμα από μετριότητες και συναλλασσόμενους.
-Τι μουσείο, αλήθεια, χρειαζόμαστε;
-Αντέχουμε μια πρόταση που να μην αντανακλά πτωχοπροδρομισμό και επαρχιωτίλα, που να μην αναπαράγει το βαρετό διεθνές δήθεν και που να υποστηρίζει την ελληνική ιδιαιτερότητα (εφόσον βέβαια αυτή υπάρχει);
-Ένα μουσείο που να μην ανακυκλώνει τα 30-40 ονόματα που βλέπει κανείς σ’ όλα  τα μουσεία της σύγχρονης τέχνης του δυτικού κόσμου και που εικονογραφούν την κυρίαρχη άποψη, όπως την έχουν αφηγηθεί τα διεθνή κέντρα, οι πολιτικές ελίτ, οι αγορές από την εποχή της αποικιοκρατικής έκρηξης, απ' το ζενίθ του 20ου αιώνα ως σήμερα;
Εμείς, φοβάμαι, συζητάμε απλώς για πρόσωπα, ψάχνουμε για μάνατζερ και χορηγούς, περνάμε τη λογική της ιδιωτικοποίησης και στα κρατικά μουσεία, επειδή μας βαραίνει η ευθύνη της ιστορίας και επειδή αυτή είναι η ευρύτερη, νεοφιλελεύθερη συνταγή.
-Τι όμως θα έχει μέσα αυτό το μουσείο και για ποιο λόγο;
Προσωπικά θα έβλεπα την τεκμηριωμένη συσχέτιση ανάμεσα στο εγχώριο και το ευρωπαϊκό, τις αποκλίσεις αλλά και την συμπόρευση, την όσμωση ανάμεσα στις επιμέρους τέχνες (π.χ εικαστικά και σινεμά, ο Αγγελόπουλος, ο Κανελλόπουλος, ο Κούνδουρος ας πούμε, και οι «Νέοι Ρεαλιστές»), το θέατρο, τα βίντεο άντε και την performance, τους «αποκλίνοντες» σαν τον Άγγελο Παπαδημητρίου (πλάι στον Βέλμο, τον Καΐμη, τον Βιτσώρη, την Αξιώτη, την Μπερτσά, κ.α) που διαφοροποιήθηκαν με τον λαϊκό τους εξπρεσιονισμό από την ακατανίκητη ακαδημαϊκή αισθητική. Επίσης την επιστροφή του τελάρου (π.χ η περίπτωση του Σταύρου Ιωάννου, του Γιώργου Κουράκη της Πελαγίας Κυριαζή, του Τάσου Μαντζαβίνου, του Γιώργου Ξένου, του Γιάννη Τζερμιά, του Γιάννη Φωκά), ο Αρκάς, Ο Βασίλης και ο Διονύσης Φωτόπουλος, οι Kalos & Klio,  τα graffiti και το ιδιάζον βάρος τους στις απρόσωπες πολιορκημένες πόλεις μας, τις εναλλακτικές ομάδες όπως το radar ή το «σώμα πολιτικό», την feminine art και την gay έκφραση αλλά και τον νεοακαδημαϊσμό καλλιτεχνών, όπως ο Λεβίδης, ο Άγγελος Αντωνόπουλος, ο Μιχάλης Μανουσάκης, ο Σακαγιάν ή ο Ρόρρης, οι οποίοι σαφώς συνιστούν μια μεταπολιτευτική πραγματικότητα αλλά και εκφράζουν μια συγκεκριμένη κοινωνική συνθήκη. Το ερώτημα είναι αν όλα αυτά συνιστούν σύγχρονη τέχνη (εγώ λέω, αναμφισβήτητα, ναι).


Βλάσης Κανιάρης, "Αντίδωρο", η τελευταία του περφόρμανς στη γκαλερί Breeder

 Πρόκειται ασφαλώς για εκείνα τα θέματα που ενώ αποτελούν το ζουμί της υπόθεσης και μας αφορούν όλους, ποτέ δεν συζητήθηκαν ανάμεσα στην επιστημονική και την καλλιτεχνική κοινότητα. Αντίθετα, τα μηντιακά κέντρα αναλώνονται στην ονοματολογία και τον κανιβαλισμό που τεχνηέντως προωθεί το ΥΠ.ΠΟ αντί να εφαρμόζει το νόμο και να προωθεί την αξιοκρατία. Απλώς προκηρύσσοντας τη θέση...
Κατά την άποψη μου η κ. Κοσκινά, έχει τα φόντα ν’ ανοίξει το παιχνίδι του ΕΜΣΤ τόσο επικοινωνιακά όσο και διοικητικά, όσο κι αν έκαψε το χαρτί της το 2014, επί Σαμαρά, όταν βιάστηκε να συμμορφωθεί με την αδιαφανή ατζέντα του ΥΠΠΟ. Παρουσιάστηκε τότε η ίδια ως κυνική της εξουσίας και η Καφέτση ως θύμα. Επιπλέον ο, σχεδόν, γκανκστερικός τρόπος που πήρε τη διεύθυνση, φαλκιδεύει τη θέση της στο μέλλον. Θα μπορούσε να απαιτήσει ανοιχτές διαδικασίες που θα την νομιμοποιούσαν περισσότερο και θα έδιναν στη διαδικασία ένα θεσμικό άλλοθι. Χρειάζεται επιπλέον σοβαρή, επιστημονική στήριξη την οποία, προς το παρόν, δεν διαθέτει. Κατά την άποψη μου, η κ. Κοσκινά και η κ. Γρέγου θα ήταν οι πιο βασικές υποψήφιες, αν ακολουθούνταν ανοιχτές διαδικασίες, με τη πρώτη να υπερτερεί στα σημεία. Οι ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις έθεσαν πάλι το όλο θέμα επί τάπητος. Μαθαίνουμε με χαρά ότι το μουσείο θα ανοίξει σύντομα, έστω κι αν τα πάντα παραμένουν ρευστά και τα ουσιαστικά του εγκαίνια απομακρύνονται πάλι.
Όταν ένα ιδιωτικό μουσείο, το Μπενάκη, με τον γνωστό του ελληνοκεντρικό προσανατολισμό του, προχώρησε διεθνή προκήρυξη για τη θέση του διευθυντή γιατί δεν τολμά να κάνει το ίδιο το ΥΠΠΟ για έναν χώρο τόσο κρίσιμο και τόσο φορτισμένο όπως το ΕΜΣΤ; Φοβάμαι πώς όποιος αξιοποιεί πολιτικά γραμμάτια, ναρκοθετεί και το μέλλον του χώρου που καλείται να υπηρετήσει και την προσωπική του αξιοπιστία. Πάντως τη στιγμή αυτή όλη η εικαστική κοινότητα οφείλει να υποστηρίξει την κα Κοσκινά, αρκεί κι εκείνη να πολιτευθεί χωρίς παρωπίδες.
Έγραφα πριν δυο χρόνια: «Βρισκόμαστε σήμερα στο 2014 μόλις μια δεκαετία μακριά από το αποκορύφωμα της σύγχρονης συλλογικής μας ψευδαίσθησης που ήταν το 2004. Έχει εν τω μεταξύ, επισυμβεί η κρίση, οδυνηρές αλήθειες, επιτέλους επιχειρείται να ειπωθούν και ακόμη πιο οδυνηρά μυστικά να αποκαλυφθούν. Η λεγόμενη «κρίση» λειτουργεί σαν ένας μεγάλος, αποκαλυπτικός καθρέφτης. Ο καθένας μπορεί να δει, εάν θέλει, κι ακόμη περισσότερο, να κατανοήσει. Να αυτό που μας κοιτά από απέναντι είναι κάτι περισσότερο από ένα είδωλο. Είναι μια ολόκληρη εποχή με τις νοοτροπίες, τις στρεβλώσεις, τους συμψηφισμούς, τις ουτοπίες, τις διαψεύσεις. Έχει να κάνει η τέχνη του καιρού μας με αυτόν τον καθρέφτη; Φοβάμαι όχι πολύ! Πλην ευάριθμων εξαιρέσεων συνέχισε να κάνει και στον 21ο ότι έκανε και στον 19ο αιώνα: δηλαδή να εξωραΐζει, να αποσιωπά, να ομφαλοσκοπεί. Περιπτώσεις σαν του Βλάση Κανιάρη (1928-2011), ενός δημιουργού που γνώρισε διεθνή αναγνώριση και που έγκαιρα κατήγγειλε τον γλοιώδη λαϊκισμό ο οποίος καταρράκωνε και κάθε έννοια αισθητικής, ήσαν ελάχιστες. Είναι χαρακτηριστικό πως η Εθνική Πινακοθήκη παραμένει σήμερα ερείπιο και θύμα της μεγαλομανίας της αιωνόβιας διευθύντριάς της, αναμένοντας από το Ίδρυμα Νιάρχου και την μετριοπαθή όσο και αποστασιοποιημένη από τα ιθαγενή πάθη διοίκηση του, να βάλει το χέρι πιο βαθιά στην τσέπη για να βγάλει ένα κατ’ άλλα εθνικό ίδρυμα από το αδιέξοδο.
-Πόση ειρωνεία κρύβεται στην μυθοποίηση του γούστου, αλλά και στην πίστη πως ένα έργο τέχνης είναι κατ´ ανάγκην "αιώνιο";
-Είναι τελικά το kitsch ιστορικό φαινόμενο ή η έμπρακτη αμηχανία μας εμπρός στην ολομέτωπη επίθεση του μεταμοντέρνου;»*
Τα μεγάλα μουσεία της Δύσης, από το Centre Pompidou ως τα Guggenheim αποτέλεσαν τα σύμβολα μιας πολιτισμικής, πλανητικής αυτοκρατορίας. Σήμερα που η κάθε τοπική ιστορία, υποσκελίζει την παγκόσμια, τα μουσεία αυτά είναι συγχρόνως μεγαλειώδη και ξεπερασμένα. Αυτοεγκλωβισμένα στο υπερφίαλο μύθο τους και την πυροτεχνηματική σχέση τους με την ιστορία.
Εμείς, τι είδους μουσείο αντέχουμε;


Υ.Γ. Ο Πειραιώτης ΙΝΟ φιλοτέχνησε μια μεγάλη πολιτική τοιχογραφία στο κυπριακό κοινοβούλιο. Αληθινή πρωτοπορία και όχι δήθεν. Τί λέει ή μάλλον τί κάνει επ' αυτού το ΕΜΣΤ; Θα παίξει η street art εκεί που είναι τόσο ρηξικέλευθη στο τόπο μας ή όχι; Επικροτούμε το άνοιγμα του μουσείου , ανησυχούμε για το τι θα δείξει. Πως θα το δείξει και με ποιο ιστορικό background. Υπάρχει άποψη για το τι είναι σύγχρονη τέχνη σήμερα και μάλιστα σύγχρονη τέχνη με ελληνικό πρόσημο και σε σχέση με τις ουσιαστικές πολιτιστικές ανάγκες της χώρας και όχι του στενού , στενότατου κύκλου των δήθεν που μαστίζουν τον χώρο;
Η φίλη Κατερίνα Κοσκινά με διαβεβαίωσε ότι δεν προλαβαίνει να διαβάζει τα κείμενα μου αλλά της μεταφέρουν κάποιοι τα αστεία που γράφω εδώ και την αφορούν. Ελπίζω, πάντως, να μου επιτρέπει την κριτική. Ελπίζω επίσης αυτοί που με διαβάζουν αντ’ αυτής για αυτήν, να της έχουν μεταφέρει και τις προτάσεις μου για το τι θα έπρεπε να περιέχει ένα ελληνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Τα πάμπολλα κείμενα μου που είναι αγαπητικά και όχι ανταγωνιστικά. Αν μου επιτρέπει να έχω σχετική άποψη. Λόγω μακρόχρονης εμπλοκής με το αντικείμενο. Τουλάχιστον. Και μάλιστα χωρίς πολιτικές ή κομματικές στηρίξεις. Γιατί ένα μουσείο δεν χρειάζεται μόνο δημόσιες σχέσεις, έστω υψηλού επιπέδου αλλά και θεωρία αλλά και γνώση ενός υλικού πολύμορφου, αλληλοαναιρούμενου και συχνά χαώδους (επειδή η σύγχρονη τέχνη συμβαίνει κάθε μέρα. Συνεχώς!).
Κατερίνα, καλύτερα να με διαβάζεις απευθείας παρά να διαβάζεις τη Φωκίδη. (Και αυτό αστείο είναι : Η Φωκίδη δεν γράφει, μπερδεύει. Γενικώς).
*Από τον κατάλογο της έκθεσης «Ιστορία – Ειρωνεία», Μουσείο Βορρέ, 2014, σσ. 16-17.