Συνολικές προβολές σελίδας

Κυριακή 29 Μαΐου 2011

Για το έργο τέχνης και το νόημά του

Το έργο τέχνης είναι πάνω απ' όλα σχόλιο θανάτου


Υπό μιαν έννοια το έργο τέχνης δεν ολοκληρώνεται ποτέ, αφού και μετά την υλική περάτωσή του, κάθε εποχή το εμπλουτίζει με τη δική της ανάγνωση, έτσι ώστε αυτό που αποκαλούμε «νόημα», ν΄ αποτελεί ένα ανοιχτό σύνολο ή ό,τι ο Umberto Eco ονομάζει «opera aperta».

Σκεφτείτε επίσης, τη περίπτωση εκείνου του καλλιτέχνη που επιστρέφει ξανά και ξανά στο δημιούργημά του, πίνακα, κείμενο, γλυπτό, θεατρική παράσταση κλπ. προσθέτοντας ή αφαιρώντας στοιχεία, έτσι ώστε η κάθε τελευταία εκδοχή να αποτελεί απλώς ένα σταθμό αλλά όχι το πέρας της πορείας προς τη δημιουργία. Έτσι, ο Picasso δεν μεταγράφει απλώς κλασικά έργα όπως οι Meninas ή οι «Γυναίκες στο Αλγέρι», αλλά δίνει πολλαπλές εκδοχές των έργων αυτών – μερικές φορές ξεπερνώντας τις 30 ή 40 - και δημιουργώντας κατ΄ ουσίαν ένα «δίκτυο σχεδίων αναφοράς» ώστε έργο να είναι το σύνολο τους ενώ ο καθένας, χωριστά, πίνακας ν΄ αποτελεί μιαν ενδεικτική χειρονομία, ένα σχόλιο, ένα μετακείμενο, ένα σπάραγμα έννοιας.

Αν το νόημα, το σημαινόμενο σύμφωνα με τους μεταδομιστές είναι ένα παροδικό, κυλιόμενο αποτέλεσμα λέξεων ή σημαινόντων, συνεχώς μετατοπιζόμενων εν μέρει παρόν και εν μέρει απόν πώς θα μπορούσε να υποστηριχθεί μια τελεσίδικη εκδοχή του; Μια κυρίαρχη σημασία του νοήματος αυτού; Μια και μόνη αλήθεια; Ως πρόχειρο παράδειγμα αναφέρω την διδασκαλία της «Αντιγόνης» του Λ. Βογιατζή στην παλιά της εκδοχή εσωτερικού χώρου στο θέατρο Κυκλώπων, την πρόσφατη προπέρσινη στην Επίδαυρο και την ξανακοιταγμένη, ίδια παράσταση πέρσι πάλι στον ιερό χώρο της Αργολίδας. Υπό την έννοια αυτή κάθε έργο είναι το σκίτσο, το προσχέδιο της όποιας μελλοντικής του επανεγγραφής. Στο διηνεκές.

Τι όμως είναι σχέδιο;Και τι «δίκτυο σχεδίων αναφοράς»; Ο Picasso φιλοτεχνεί την 1η Μαΐου 1937 ένα σκαρίφημα της Guernica σ΄ ένα χαρτόνι. Δύο μήνες μετά εκθέτει με αμφιβολίες την οριστική εκδοχή αυτής, της επικής σύνθεσης των 7 μέτρων αφού στο ενδιάμεσο διάστημα προσθέτει και αφαιρεί χρώμα, χρησιμοποιεί ως collage μεγάλες επιφάνειες πανιού προβληματιζόμενος συνεχώς. Τους σταθμούς αυτού το ταξιδιού φωτογραφίζει μεθοδικά σε Α/Μ φωτογραφίες η Dora Maar. Πολύτιμο ντοκουμέντο μιας «παράστασης» που πέρασε από πολλά στάδια εργαστηρίου κι όταν τελικά «ανεβάστηκε» στο ισπανικό περίπτερο της Διεθνούς Έκθεσης Παρισίων ήταν πάλι περισσότερο μια «πρόβα» και λιγότερο μια πρεμιέρα.

Θα 'λεγα λίγο προβοκατόρικα ότι το προσχέδιο, η πρώτη σημείωση ενός νοήματος που αντιστέκεται αποτελεί, και η μόνη δυνατή εκδοχή του περατωμένου έργου. Όλες οι άλλες εμφανίσεις του όπως θα ήθελε ο Hegel, όλες οι άλλες «επιστροφές» του όπως προσδοκούσε ο Nietzsche είναι απλώς «χειρονομίες» εν τόπω και εν χρόνω, επανεγγραφές μιας ιδέας που υπάρχει ακριβώς για να μπορεί να δραπετεύσει και κανείς και τίποτε δεν μπορούν να μεταβάλουν την οντολογική της υπόσταση. Έργο τέχνης είναι πρωτίστως η ιδέα του, ενώ η υλική του μορφή αποτελεί ένα σχέδιο εργασίας.

Ανάλογα διαβάζει την έννοια του νοήματος στο πρόσφατο κείμενο της «Νόημα» και η Μαρία Λαϊνά (…)

Σ΄ αυτό πάλι που ονομάζουμε εννοιολογική τέχνη, l΄art conceptuel η αρχική ιδέα είναι και η οριστική εκδοχή του έργου σε βαθμό ώστε το μεγάλο γυαλί του Duchamp να ολοκληρώνεται όταν σπάει κατά λάθος σε μια μεταφορά και να παραδίδεται στην ιστορία του μοντερνισμού ως το πιο διάσημο non finito της νεωτερικής εποχής. Αφού ο δημιουργός του το εγκατέλειψε ισχυριζόμενος ότι έστω κι έτσι χωρίς να το έχει τελειώσει, είπε όλα όσα ήθελε να πει. Αναφέρομαι βέβαια στη νύφη που γυμνώνεται από τους μνηστήρες της και που βρίσκεται σήμερα στο μουσείο τέχνης της Φιλαδέλφειας 1916 – 1924.

Το ίδιο πράγμα υπαινίσσονται και ο Picasso ή ο Gris με τα περιώνυμα collages τους.

Εφόσον εξερευνούν έτσι τις ασυνέχειες του χώρου μέσα από την πρόσθεση μικρών ασυνεχών κομματιών ύλης στον πλαστικό χώρο. Είναι προφανές πως, θεωρητικά έστω, η πρόσθεση – επίθεση εξωζωγραφικών στοιχείων πάνω στη ζωγραφική επιφάνεια νομιμοποιείται να συνεχίζεται στο διηνεκές. Εκπληκτικό: Το non finito ως πλαστική έννοια το μεταχειρίζεται πρώτος ο Michelangelo για να ερμηνεύσει την προσωπική του αγωνία καθώς συγκρίνει τη πρώτη, υπέρκομψη, σχεδόν υστερογοτθική Pieta του το 1498 με τις Pieta Palestrina, Rondanini, ή του Duomo που φιλοτέχνησε στο τέλος της ζωής του επιλέγοντας φόρμες όλο και πιο δραματικά αφαιρετικές. Για να αποδείξει ίσως, μέσα από την εξέλιξη αυτή πόσο ανόητο είναι το εγχείρημα του νοήματος. Η ύλη γυμνή, λαξευμένη απευθείας αποκαλύπτει το δράμα και τη φθορά της ύπαρξης περισσότερο από οποιαδήποτε καλολογική και άρτια επεξεργασμένη μορφή της. Η απεικόνιση διακοσμεί, η θραυσματική έκφραση αποκαλύπτει. Η αδυναμία στη τέχνη μεταμορφώνεται σε δύναμη.

Να μια άποψη που ασπάζονται και οι ρομαντικοί δημιουργοί εξιδανικεύοντας τα ερείπια ή αποθεώνοντας τα χαλάσματα. Τα σπαράγματα – σχεδιάσματα του Δ. Σολωμού για τους «Ελεύθερους Πολιορκημένους» είναι ένα αυθεντικό παράδειγμα όλων των ανωτέρω. Η τέλεια μορφή και μόνο επειδή έχει αποτυπωθεί στην ύλη, καθίσταται δραματικά ατελής. Το ερείπιο, το σπάραγμα, η ημιτελής χειρονομία επειδή δυναμιτίζουν τη φλεγόμενη φαντασία, προσεγγίζουν το τέλειο με αισθαντική επάρκεια. Ο λεηλατημένος Παρθενών, αποκαθίσταται στη συνείδηση των εραστών του τελειότερος απ΄ ότι τον παρέδωσε στην Ιστορία ο Περικλής. Εντέλει το μόνο τελειωμένο έργο είναι όποιο είχε ήδη περατωθεί προτού καταστεί έργο τέχνης. Δηλαδή τα ready made του Marcel. Η ρόδα του 1913. Έκτοτε το πρώην μαζικό αντικείμενο γίνεται σταθερά μια πρόταση συνεχούς επανανάγνωσης. Έχει κυλήσει απ΄ τη χλεύη στο σεβασμό και τούμπαλιν κι έτσι θα παραμείνει και νυν και αεί. Παιχνίδι μαζί και σύμβολο, προβοκάτσια και ιδέα. Σχόλιο θανάτου και ξόρκι αθανασίας.

Τι συμβαίνει μέσα στο μυαλό του ΓΑΠ;

(Τι συμβαίνει στο μυαλό του καθενός μας;)

Τα καταναλωτικά αντικείμενα με τον πληθωρισμό τους

οδηγούν νομοτελειακά στην ακύρωση της επιθυμίας.

Μ.Σ.

Το μυαλό του Γιώργου Παπανδρέου Γ΄ λειτουργεί όπως είναι φυσικό, σοσιαλιστικά. Καλύτερα, θα λεγα πως πρόκειται για μιαν κοινοπραξία στην οποία συμβάλλουν πολλοί ώστε να δημιουργείται συχνά χάβρα από τον υπερσυνωστισμό των απόψεων. Στο κεφάλι του ΓΑΠ λοιπόν, συσσωρεύονται δεκάδες σύμβουλοι, η απόψεις της μαμάς του, η τρομερή σκιά του μπαμπά, τα κείμενα της Βάρτζελη ή του Νίκου, οι συμβουλές της Μέρκελ και του Στρος Καν. Κατά βάση πάντως ο εγκέφαλος του πρωθυπουργού είναι μουσικόφιλος. Έτσι εξηγείται το γιατί υπουργοποίησε τη σύζυγο του Τόλη και τη σύζυγο του Νταλάρα. Παλαιότερα μάλιστα που έκανε παρέα με το ζεύγος Ντέμη Νικολαϊδη -λόγω της τινέιτζερ κόρης του Μαργαρίτας- θαύμαζε και τη Βανδή. Το γιατί δεν έχει ακόμη υπουργοποιηθεί η Βίσση παραμένει μυστήριο. Είναι σαφές όμως ότι έχουν σημειώσει οι Παπανδρέου μια σαφή στροφή προς το λαϊκοέντεχνο, ποιοτικό. Η εποχή της Ρίτας Σακελαρίου ανήκει ανεπιστρεπτί στο παρελθόν.

Εκσυγχρονιζόμαστε!

Το κρανίο του ΓΑΠ τα παίρνει πια στο κρανίο με τον λαϊκισμό. Το σωστό να λέγεται. Ως πολιτικός μοντέρνας κοπής απεχθάνεται τη σπέκουλα προς το λαό, τις μεγαλοστομίες, τις φρούδες υποσχέσεις, τη μυστική διπλωματία και γενικώς το πολιτικό ψέμα. Ο Γιώργος έχει ως σύνθημα τη διαφάνεια. Γι αυτό και επέλεξε ως κυβερνητικό εκπρόσωπο τον Πεταλωτή, ο οποίος είναι τόσο διάφανος -ο Πεταλωτής- ώστε μπορείς να δεις απέναντι, παρά τον αξιοπρόσεχτο όγκο του. Πράγμα που λχ δεν συμβαίνει με τον Βενιζέλο. Με άλλα λόγια ο Πεταλωτής περνάει παντελώς απαρατήρητος. Τον έχει δει μόνο το αετίσιο μάτι του προέδρου της σοσιαλιστικής διεθνούς. Και του έχει δώσει υπόσταση. Όπως επίσης και σε μια πλειάδα άλλων απίστευτων τύπων από τους πενήντα τόσους που συγκροτούν το υπουργικό του συμβούλιο. Μην ξεχάσω τη Φώφη, τη Μιλένα και τη Ξινογιαννακο... πώς τη λένε. Πρόκειται για τρία κορίτσια καλών οικογενειών, σοσιαλίστριες από τα γενοφάσκια τους με τις οποίες ο πρωθυπουργός αισθάνεται εξαιρετικά άνετα. Καμία δεν τον ξεπερνάει σε εξυπνάδα ή ταμπεραμέντο. Είναι και οι τρεις υποτονικές έως αόρατες. Για αυτό και άκρως επιτυχημένες. Ο κομματικός σωλήνας στις δόξες του. Ακόμη, παρά τις επείγουσες εντολές του μνημονίου για στοιχειώδη αξιοκρατία και περιορισμό του κομματικού λιβανωτού. Αρκούν οι αργόμισθοι υπάλληλοι, να μην έχουμε και υπουργούς.

Θα μου πείτε βέβαια πως η Ξινογιαννακο... πώς τη λένε, απέτυχε παταγωδώς στο Υγείας, με αποτέλεσμα ο Λοβέρδος τώρα να τρέχει και να μη φτάνει. Ε, γι αυτό υπάρχει ο πρωθυπουργός, για να αποκαθιστά τα μικρά λαθάκια. Την τοποθέτησε, λοιπόν, στο Υπ.Εξ όπου επ' ουδενί μπορεί να είναι χειρότερη του Δρούτσα. Μεγαλοφυές!

Γιατί έτσι σκέπτεται ο ΓΑΠ. Βάσει της αρχής "το μη χείρον βέλτιστον". Έτσι δεν εμπιστεύεται δοκιμασμένους πολιτικούς όπως ο Αλέκος Παπαδόπουλος ή ο Φλωρίδης ούτε και πανεπιστημιακούς της αλλοδαπής όπως ο Μόσιαλος επειδή αισθάνεται αμήχανα όταν εκείνοι μιλάνε. Βλέπετε, το μυαλό του πρωθυπουργού δεν έχει καλές σχέσεις με τον προφορικό λόγο. Ακόμη καλύτερα, μισεί τα προφορικά. Η μεγάλη του δύναμη είναι αναμφισβήτητα το γραπτό. Αρκεί να του το' χουν γράψει άλλοι. Κι εκεί όμως η ακυριολεξία και η κοινοτοπία πάνε σύννεφο. Η πλάκα είναι με τις συνεντεύξεις ή τις επερωτήσεις στη Βουλή. Άλλα τον ρωτάνε, άλλα απαντάει αφού άλλα αντ' άλλων γράφει το χειρόγραφο!

Χάρμα ακροάσθαι!

Και το λεξιλόγιό του, πενήντα λέξεις μετρημένες και κάτι ψιλά για τσίχλες. Και μέσα από αυτή την εκφραστική λιτότητα έως και λεξιπενία να βγαίνει αυτό το αριστούργημα της σκέψης, αυτός ο κολοσσός του πολιτικού στοχασμού, αυτός ο λόγος που εμπνέει, δονεί και παρασύρει το πανελλήνιο. (Σιγά τα δύσκολα θα πείτε, εφόσον πρόκειται για το κοινό που επί δεκαετίες έχουν γαλβανίσει η Ρούλα, η Ελένη, ο Τράγκας και η παλαιοσοσιαλίστρια-νεόπλουτη Ελλη με τα μάτια της.

Άσχετο. Μου έλειπε πολύ ο Χατζηνικολάου. Με τον Σεφερλή γελούσα λιγότερο. Ευτυχώς όμως λεφτά υπάρχουν (και στο καταχρεωμένο Alter). Οι ανίερη διαπλοκή ΜΜΕ-πολιτικής εξουσίας συνεχίζεται. Και μετά μας φταίει το ΔΝΤ (το οποίο πάντως εμείς καλέσαμε).

Τέλος πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι το μυαλό του ΓΑΠ λειτουργεί πρωτίστως πολιτικά. Η πολιτική, σχεδόν μισόν αιώνα, είναι η δεύτερη φύση του. Έγινε βουλευτής, έγινε υπουργός, πριν τριανταρίσει και έκτοτε δουλεύει κανονικά ως επαγγελματίας πολιτικός. Ο μπαμπάς του, επειδή είχε διαβλέψει εγκαίρως πως ο πρωτότοκος δεν έχει τις ικανότητες των δύο άλλων του γιων, τον έστρεψε εγκαίρως προς το δημόσιο για να έχει το κεφάλι του ήσυχο. (Ό, τι δηλαδή έχουν κάνει το 90% των Ελλήνων πατεράδων) Και ιδού τώρα, η τραγωδία: Ο Παπανδρέου πρωθυπουργός περιέκοψε άσπλαχνα τον μισθό του Γιώργου κρατικού υπάλληλου με αποτέλεσμα ο δεύτερος πολύ δίκαια να πνέει τα μένεα εναντίον του πρώτου.

Τρικυμία εν κρανίω.

ΥΓ.1 Ο κυβερνητικός λαϊκισμός αντανακλάται αξιωματικά στην αντιπολίτευση, μείζονα και ελάσσονα, και έπειτα σε ολόκληρο το φάσμα του εκλογικού σώματος. Εσχάτως αυτός ο λαϊκισμός είναι και "αγανακτισμένος". Για παράδειγμα, δεν θα βρείτε ποτέ κανέναν να αγανακτεί για την μονιμότητα των δημόσιων υπαλλήλων, τις καταχρηστικές συντάξεις από τα 45 τους εκατοντάδων χιλιάδων "τυχερών", τις αμοιβές των κρατικοδίαιτων συνδικαλιστών, τα αυθαίρετα και την εξοργιστική ασυλία των αυθαιρετούχων, τη δικαιοσύνη που αρνείται να απονέμει δίκαιο, τη σχεδόν θεσμοποιημένη ανομία, την κυρίαρχη παραβατικότητα, τη λευκή απεργία όλων εναντίον όλων, τα μαγαζάκια των πανεπιστημίων και των νοσοκομείων, την απαράδεκτη σπατάλη του δημοσίου χρήματος που ακόμα συνεχίζεται, τα ΜΜΕ που χρωστάνε υπέρογκα ποσά αλλά δεν κλείνουν, τις απίστευτες υπερωρίες και τα προνόμια που σήμερα ακόμη το κράτος παρέχει στους "πελάτες" του. Κατά τα άλλα, ο λαός βοά ρυθμικά "Άντε γαμήσου Πάγκαλε" νομίζοντας πως βρήκε τη λύση για τα οδυνηρά αδιέξοδα του τόπου. Και ας είναι αυτός ο ίδιος λαός που έστειλε τους 300 στη βουλή νομιμοποιώντας με τη ψήφο του όλα τους τα ιδιοτελή προνόμια. Θα κάνουμε άραγε ποτέ την αυτοκριτική μας; Αυτό θα ήταν αυτόματα η απαρχή μιάς κάποιας λύσης.

ΥΓ.2 Το ευχάριστο είναι πως μετά την αντικειμενική αδυναμία του συναθροίζεσθαι και διαδηλώνειν λόγω κατάχρησης και παρεμβολής τρομοκρατικών στοιχείων, ξανακερδίζουμε πάλι το δικαίωμα του συνέρχεσθαι χωρίς έκτροπα και βία. Και χωρίς κομματικές ταμπέλες. Κάτι είναι κι αυτό...


ΥΓ.3 Ο τόπος μας εκφυλίζεται ραγδαία σε χώρα όπου η λογική, η μνήμη, φορές-φορές και η αξιοπρέπεια απέχουν δραματικά. Οι Έλληνες θέλουν να περάσουν αυτόματα, σχεδόν αβρόχοις ποσίν, από την ύβριν στη κάθαρση και από την προδοσία στην ανάσταση χωρίς τη μεσολάβηση οιασδήποτε σταυρώσεως. Η παρασιτική ευμάρεια μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού και οι μικρονοϊκές πελατειακές παροχές του αντιπαραγωγικού και σπάταλου κράτους-πατερούλη μας αφορούν όλους. Επίσης δεν είμαστε άμοιροι ευθυνών για το ξεχειλωμένο αργόμισθο Δημόσιο εφόσον ΠΟΤΕ δεν ζητήσαμε είτε ως κόμματα, είτε ως πολίτες, τον περιορισμό και την εξυγίανσή του. Εκτός κι αν δεν είναι δημοκρατικό το πολίτευμά μας. Ή εκτός κι αν θέλουμε να φορτώσουμε τα δικά μας χρέη και τις δικές μας ευθύνες όχι μόνο στις επόμενες γενιές αλλά και στις μεθεπόμενες. Πολύ πατριωτικό αυτό, ή πολύ αριστερό, να πληρώνουν μέσω επιμηκύνσεων, αναπροσαρμογών, διευκολύνσεων, κλπ οι εντελώς αθώοι.


ΥΓ. 4 Και πως να κάνεις έκκληση στον πατριωτισμό των Ελλήνων, και πως να συνεγείρεις έναν λαό νωθρό και καταπτοημένο τώρα που η έννοια αυτή σχεδόν ποινικοποιήθηκε από μερικούς "διεθνιστές" δημοσιογράφους και άλλους τόσους μεταμοντέρνους ιστορικούς-επαγγελματίες του εθνομηδενισμού.

Παρασκευή 27 Μαΐου 2011

Διάλεξη Μάνου Στεφανίδη στη Δημοτική Πινακοθήκη Πατρών


Ο νεοσύστατος Πολιτιστικός Οργανισμός του Δήμου Πατρέων και η Δημοτική Πινακοθήκη Πατρών στο πλαίσιο των Μαθημάτων Ιστορίας Τέχνης και Πολιτισμού, διοργανώνουν την διάλεξη με θέμα «Ο Παρθενώνας στην εποχή του Διαφωτισμού. Ένα κτίσμα για να στεγαστεί η ανθρωπότητα».

Θα μιλήσει ο ιστορικός τέχνης, επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών Μάνος Στεφανίδης. Η διάλεξη έχει προγραμματιστεί για την Παρασκευή 27 Μαΐου και ώρα 20.30 στο χώρο της Δημοτικής Πινακοθήκης.

«Ο Παρθενώνας, όπως εξηγεί ο Μάνος Στεφανίδης, είναι εκείνο το κτίριο σύμβολο το οποίο θα στοιχειώσει την Ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική, ως ιερό σημείο αναφοράς. Η Αναγέννηση, ο νεοκλασικισμός, το λεγόμενο Greek Revival, αλλά και οι πιο υψηλές εκδοχές του μοντερνισμού του 20 αι. έμμεσα ή άμεσα αναφέρονται στον Παρθενώνα. Αλλά και πόλεις ολόκληρες, όπως το Μόναχο ή το Εδιμβούργο, θέλουν να μοιάσουν στην Αθήνα του 5ου αι.π.Χ. Η ομιλία αυτή, θα συγκρίνει το ιερό κτίριο της Αρχαίας Ελλάδας, με την Αγία του Θεού Σοφία, το κορυφαίο δημιούργημα όλου του Μεσαιωνικού κόσμου.

Στον Παρθενώνα ο υπερφυής ορθολογισμός καταλήγει στο θαύμα, στην Αγία Σοφία, το θαύμα κρύβεται σε πολυάριθμα ορθολογιστικά μυστικά. Η λογική οργάνωση του Παρθενώνα φτάνει σχεδόν στη μεταφυσική. Το υπερβατικό στοιχείο της Αγίας Σοφίας - μια αρχιτεκτονική που βούλεται να κτίσει το αδύνατο και να συμπεριλάβει το άκτιστον – εν τέλει δεν μπορεί να κρύψει τα μαθηματικά και την γεωμετρία που τη συγκροτούν. Με λίγα λόγια και στις δύο περιπτώσεις το θαύμα, όπως επιβάλλει η ελληνική παράδοση ερμηνεύεται».

O Mάνος Στεφανίδης γεννήθηκε στον Πειραιά το 1954.

Σπούδασε αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Aθηνών και συμμετείχε σε ανασκαφές στις Mυκήνες και στη Mεσσηνία. Aπό το 1980 υπηρετεί ως επιμελητής στην Eθνική Πινακοθήκη, ενώ από το 1992 ανέλαβε υπεύθυνος του παραρτήματος της Πινακοθήκης στην Kέρκυρα.

Tο 2005 παραιτήθηκε για να μετακινηθεί στο Πανεπιστήμιο. Mετεκπαιδεύτηκε στο Kunstmuseum του Nτύσελντορφ και παρακολούθησε το σεμινάριο Museum Management του Smithsonian Institution στις HΠA. Tο 1990 ήταν ο Έλληνας εκπρόσωπος στην Biennale της Bενετίας. Aπό το 1985 είναι μέλος της A.I.C.A. (Διεθνής Ένωση Kριτικών Tέχνης). Έχει διδάξει σε σεμινάρια του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου, του Παντείου, της AΣKT και του Iονίου Πανεπιστημίου, ενώ από το 1990 διδάσκει ιστορία τέχνης στην AKTO και από το 1993 στη Σχολή Ξεναγών.

Έχει επιμεληθεί πολυάριθμων εικαστικών ντοκιμαντέρ για την τηλεόραση και έχει συνεργαστεί με τις εφημερίδες Ελευθεροτυπία, Aυγή, Kαθημερινή, Έθνος και Bήμα και τα περιοδικά Aντί, Eικαστικά, ARTI, Tέταρτο, Tο Δέντρο, (δέ)κατα, Zυγός, Pεύματα, Xάρτης, η λέξη, Journal of Art κ.ά.

Tο 1984 κυκλοφόρησε το βιβλίο του «Eισαγωγή στην Eλληνική Γλυπτική», Εκδόσεις Φιλιππότης, και το 1989 «Η μελέτη του Bλάσης Kανιάρης – Aναφορά Eπαναφορά», Εκδόσεις Titanium. Eπίσης το 1990 κυκλοφόρησε το βιβλίο του «O Δημ. Mπισκίνης και ο ελληνικός συμβολισμός» από το Δήμο Zωγράφου.

Mεταξύ των άλλων, οργάνωσε τις εκθέσεις Aναφορά στον Mπουζιάνη (1989), Mεταίχμιον (1990-91), Άντυ Γουώρχολ (1993), Aσκήσεις Πατριδογνωσίας (1993-94), Γ. Σπυρόπουλος – O κλασικός της Aφαίρεσης (1995). Έχει προσκληθεί για διαλέξεις στο Λονδίνο, Mόναχο, Bερολίνο, Bενετία, Λευκωσία κ.α. Από το 1995 υπογράφει την εικαστική κριτική του περιοδικού Αντί και από το 2003 τη στήλη Γυάλινο Mάτι στην Kυριακάτικη Eλευθεροτυπία. Το 1996 οργάνωσε την έκθεση Περί Πάτρης στο Σπίτι της Κύπρου και το 1997 τις Οικοι-ότητες – Αστυ-ότητες στην Ελληνοαμερικανική Ένωση. Την ίδια χρονιά παρουσιάζει στο Γ΄ Πρόγραμμα τις εκπομπές Εικονομάχοι και Ειδωλολάτρες και Η Νήσος των Θησαυρών.

Την επόμενη χρονιά οργάνωσε για την κρατική τηλεόραση το ντοκιμαντέρ «Φανταστικό Mουσείο». Το 2000 ανέλαβε τη διεύθυνση του Μουσείου Φρυσίρα και το 2001 παρουσίασε εκεί την έκθεση «Γλωσσαλγία». Την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε το δίτομο έργο του «Ελληνομουσείον, έξι αιώνες ελληνική ζωγραφική», Εκδόσεις Μίλητος· ο ίδιος εκδοτικός οίκος κυκλοφόρησε το 2002 «Τα τεμένη της Θράκης - Εισαγωγή στην τέχνη του Ισλάμ» και το 2004 τον «Πολιτισμό στην εποχή της μελαγχολίας, Aντί-Πολύτυπο. Tο 2003 πήρε το διδακτορικό δίπλωμα από το A.Π.Θ. με άριστα.

Tο 2004 εξελέγη λέκτορας στο θεατρικό τμήμα του Πανεπιστημίου Aθηνών και το 2005 μέλος της Eταιρείας Συγγραφέων.

Tην ίδια χρονιά κυκλοφόρησε η δεύτερη έκδοση του βιβλίου του «Mικρή Πινακοθήκη – Πρόσωπα, κρίσεις και αξίες της νεοελληνικής τέχνης», Eκδόσεις Kαστανιώτη. Tο 2006 παρουσίασε στο Ίδρυμα Tηνιακού Πολιτισμού την έκθεση Aφύπνιση – Tήνιοι Kαλλιτέχνες στη Mετάβαση από το Λαϊκό στο Λόγιο και την Παρέλαση της Γκιλοτίνας (I. Mολφέσης) στην Eλληνοαμερικανική Ένωση.

Tο Δεκέμβριο του 2006 εξελέγη επ. καθηγητής στο A.Π.Θ., αλλά δεν απεδέχθη τη θέση. Tην ίδια χρονιά κυκλοφόρησε το βιβλίο του «Tο Γυάλινο Mάτι – κείμενα για τον τηλε - πολιτισμό και την αισθητική της ένδειας», IPIΣ – A. Φιλιππότης.

Tο καλοκαίρι του 2007 οργάνωσε στο χωριό Λουτρά Tήνου το πολυθέαμα «Tα Eλάχιστα πράγματα». Tο 2008 οργάνωσε την έκθεση – παρέμβαση Bλάσης Kανιάρης – Γενέθλιον στο κεντρικό Mουσείο Mπενάκη.

Tο 2009 εξελέγη επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Aθηνών (Tμήμα Θεατρικών Σπουδών) και κυκλοφόρησε η δεύτερη βελτιωμένη δεκάτομη έκδοση του Eλληνομουσείου. Tο 2010-11 επιμελήθηκε την έκθεση και τον κατάλογο O χρόνος. Oι άνθρωποι. Oι ιστορίες τους (Mουσείο Mπενάκη).

Κυριακή 22 Μαΐου 2011

ΓΑΠ στο capital.gr

http://www.capital.gr/Articles.asp?id=1199175

Τρίτη 10 Μαΐου 2011

ΠΡΩΤΑΠΡΙΛΙΑ

Καλό μήνα Σύντροφοι! Σκέφτομαι πως η εργατική πρωτομαγιά -όπως τη καταντήσαμε- θα έπρεπε να γιορτάζεται την πρωταπριλιά. Θα ήταν πιο έντιμο. Επειδή όλες αυτές οι ιδεολογικοποιημένες γιορτές σχετίζονται από χρόνια με πολλούς μύθους και με ακόμη περισσότερα ψέματα. Ποιοι γιορτάζουν την εργατική πρωτομαγιά; Μα κυρίως οι εκπρόσωποι των εργατών και όχι οι εργάτες, οι συνδικαλιστές που από δεκαετίες εγκατέλειψαν τους χώρους δουλειάς για τα γραφεία και τους διαδρόμους της κομματικής σπέκουλας. Να γιατί η προσέλευση στις εκδηλώσεις της εργατικής πρωτομαγιά είναι τόσο ισχνή. Έβλεπα στη τηλεόραση τους επαγγελματικά οργισμένους διαδηλωτές και αναγνώριζα ανάμεσα τους ανθρώπους που δεν έχουν δουλέψει ποτέ! Αρχηγοί κομμάτων παλιοί και νέοι, ανώτατα στελέχη πολιτικών ή συνδικαλιστικών ομάδων και βέβαια αυτό το προϊόν το οποίο παράγει ακατάπαυστα και κατ' αποκλειστικότητα η χώρα μας: συνταξιούχους και συνταξιούχες! Κάτι κουρασμένα δηλαδή παλληκάρια του ΟΤΕ, της Ολυμπιακής που έχουν πάρει σύνταξη από τα 45 και τώρα έχουν άπειρο χρόνο για να διεκδικήσουν τα δικαιώματα όλων των άλλων -μη- εργαζομένων. Ή, κάποιες δεκάδες χιλιάδες μητέρες που δούλευαν όταν τα παιδιά τους ήταν νήπια και βγήκαν σε πρόωρη σύνταξη όταν αυτά πήγαν φαντάροι! Η σχιζοφρένεια του Συστήματος. Για να μην μιλήσω για τους εκατοντάδες χιλιάδες αργόμισθους, είτε ακούσιους είτε εκούσιους, του ευρύτερου δημόσιου τομέα τους οποίους η κομματική αγορά ουσιαστικά καταδίκασε να υποαπασχολούνται για μια ζωή. Κάνοντας κάτι που κατά βάθος σιχαίνονται μόνο και μόνο για να διεκδικήσουν μια σύνταξη στα 65. Η παράνοια της κοινωνίας. Ποιοι όμως, εντέλει, εργάζονται σε αυτόν τον τόπο; Η αισχρά μειοψηφία! Γι αυτό και το κράτος της συμπεριφέρεται όπως της συμπεριφέρεται. Ποιοι είναι οι εργάτες σήμερα; Μα οι απολυμένοι της ζώνης Περάματος, οι Αλβανοί χτίστες, οι Πολωνοί και οι Ρουμάνοι υποαμειβόμενοι στις δημόσιες εργολαβίες -στα έργα των εθνικών οδών- ή οι αλλοδαπές καθαρίστριες που οργανωμένες μαφίες εκμεταλλεύονται σε δημοσίους οργανισμούς, σχολεία, Πανεπιστήμια, κλπ. Θεωρώ επίσης εργάτες τους υποαπασχολούμενους των φαναριών, τους δουλοπάροικους ασιάτες στα χωράφια της Μανωλάδας ή της Λάρισας, τους εποχικούς καρποσυλλέκτες, τσιγγάνους κυρίως, της Μακεδονίας, και βέβαια τα κορίτσια της χαράς, τα σκορπισμένα γύρω από την Ευριπίδου και τη Φιλής. Σε μιαν αποβιομηχανοποιημένη Ελλάδα με παρασιτικά κεφάλαια και μαύρη οικονομία μη ψάχνετε λοιπόν για εργάτες. Αναζητήστε τουλάχιστον εργαζόμενους με αξιοπρεπείς μισθούς. Για ν' απογοητευτείτε κι εκεί. Και για να πετροβολήσετε όσους ισχυρίζονται πως “μαζί τα φάγαμε”. Επειδή εμείς φάγαμε και τρώμε ελάχιστα. Ψέματα; Καλό μήνα!

ΠΩΣ ΔΙΑΒΟΛΟ ΛΕΝΕ ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΓΙΟ ΤΟΥ ΚΑΝΤΑΦΙ;


Η κατασκευή της λαϊκής συναίνεσης είναι δομικό χαρακτηριστικό της δημοκρατίας αμερικανικού τύπου.

Γουόλτερ Λίπμαν (1889-1974)


Όπου σταδιακά, καθώς προεγράφη, ο Γιώργος Παπανδρέου ξαναγίνεται Γιωργάκης ακολουθώντας τη μοίρα του προκατόχου του και πολιτικού του alter ego (από τα παιδικά παίγνια lego) Κωστάκη. Κι όπου πριν αλέκτορα φωνήσαι όλοι αυτοί οι γελοίοι υμνητές της πρωθυπουργικής υπεροχής είναι υποχρεωμένοι πάλι να ξανακαταπιούν την μελίρρυτη, με το αζημίωτο, γλώσσα τους. Βέβαια ο ΓΑΠ είναι ό,τι ανέκαθεν ήταν: ένας φοβικός αντικοινωνικός άνθρωπος περιορισμένων ικανοτήτων με προφανή την αδυναμία να πάρει έγκαιρα τις αναγκαίες αποφάσεις και με κατάδηλη εκφραστική-επικοινωνιακή υστέρηση. Στο μυαλό του Γιωργάκη τα προβλήματα είναι μπερδεμένα σαν το γόρδιο δεσμό, αποκτούν τις διαστάσεις ενός μεταφυσικού κακού και έχουν ως κολλητική ουσία την πατροπαράδοτη αλαζονεία των Παπανδρέου. Οι συνεργάτες του Γιωργάκη γνωρίζουν πολύ καλά ότι ο Πρωθυπουργός συσκέπτεται μεν και μάλιστα με νευρωτικό, αγχωμένο τρόπο αλλά δεν αποφασίζει. Παράλληλα ακούει ευλαβικά και αμίλητος τις στρατιές των συμβούλων του αλλά δεν πραγματοποιεί καμία εισήγησή τους. Αυτό είναι το modus operandi του. Να συσκέπτεται αλλά να μην αποφασίζει, να αποφασίζει αλλά να μην εκτελεί, να εκτελεί αλλά να μετανιώνει και να ανακαλεί. Επίσης είναι χαρακτηριστικό ότι ο ΓΑΠ εμπιστεύεται-όσο εμπιστεύεται- το πολύ στενό του πολίτ μπιρό, δύο-τρεις ανθρώπους του άμεσου προσωπικού του περιβάλλοντος, τους δύο αδελφούς του ενώ περιφρονεί βαθύτατα το κοινοβουλευτικό ΠΑΣΟΚ αλλά και όλους τους συνεργάτες του πατέρα του. Το πιο ανησυχητικό όμως είναι ότι ο Γιωργάκης τρέφει σχεδόν υπερβατική πίστη στον αμερικανικό παράγοντα με τρόπο ώστε να καθίσταται συνειδητά ή ασυνείδητα πειθήνιο όργανό του. Έτσι με περισσή αθωότητα ο Παπανδρέου ο Γ' εφαρμόζει πολιτικές που αντιστρατεύονται τα ευρωπαϊκά συμφέροντα ενώ για τα λεγόμενα «εθνικά θέματα» κυριαρχεί μαύρο σκοτάδι δηλαδή οι «χειρισμοί» του Δρούτσα. Είναι τέλος χαρακτηριστικό πως οι εξ απορρήτων του Πρωθυπουργού είναι νεαροί τεχνοκράτες χωρίς κοινοβουλευτική ή διοικητική πείρα, μαθητευόμενοι μάγοι δηλαδή που οφείλουν την αιφνίδια, κατακόρυφη άνοδό τους στην ανασφάλεια του ηγεμόνα τους. Σκεφτείτε: ο πιο ικανός υπουργός της κυβέρνησης Παπανδρέου είναι και ο πιο αποτυχημένος: ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου. Ένας άνθρωπος που θα διέπρεπε αν συνέχιζε να είναι κυβερνητικός εκπρόσωπος-ένα είδος Ρουσόπουλου του ΠΑΣΟΚ- αλλά ως τσάρος της οικονομίας ήταν προδιαγεγραμμένο πως θα τα θαλασσώσει. Βλέπετε, έχουν και οι επικοινωνιακές τακτικές τα όριά τους. Εκτός κι αν μερικοί ακόμα νομίζουν πως ικανός πολιτικός είναι αυτός που “γράφει” πιο ωραία από τον Πρετεντέρη και δεν τρέμει εμπρός στη Τρέμη.


Ο Παπανδρέου έγινε πρωθυπουργός από ένα πείσμα. Επειδή έτσι έπρεπε. Επειδή γι’ αυτό τον προετοίμαζε η μαμά του. Και γιατί βεβαίως ο Ελληνικός λαός είναι βαθιά συντηρητικός με ναΐφ πολιτικά ανακλαστικά. Στην Ελλάδα ανέκαθεν λάτρευαν βασιλιάδες, δικτάτορες, εθνάρχες, αρχηγούς πάσης φύσεως, θεόσταλτους ηγέτες που θα πραγμάτωναν τα πεπρωμένα της φυλής. Κάποτε-κάποτε μεγέθη σαν του Βενιζέλου ή του Καραμανλή του πρεσβύτερου, κάποτε-κάποτε σαν του … Καρατζαφέρη. Εν πάση περιπτώσει ο Γιωργάκης εξελέγη ψευδόμενος, παρέλαβε την εξουσία μέσα σε υπνωτικό πανικό, διαλάλησε urbi et orbi την άθλια κατάστασή μας και μετά απορούσε γιατί μας εκμεταλλεύονται οι αισχροκερδείς αγορές. Κατέστησε τη χώρα πειραματόζωο της ευρύτερης, ευρωπαϊκής κρίσης, εξιλαστήριο θύμα του χρηματοπιστωτικού Λεβιάθαν και βέβαια δεν είχε ούτε το σθένος ούτε την ψυχραιμία να διαπραγματευτεί εξαντλητικά, να λειτουργήσει πολιτικά, να συμπεριφερθεί ως πρωθυπουργός κι όχι ως εκ των προτέρων ηττημένος. Χωρίς μάλιστα να δώσει μάχη.


Αντί της μάχης ο ΓΑΠ και ο Παπακωνσταντίνου έδωσαν πολλούς «νικηφόρους» επικοινωνιακός πολέμους. Παιδιά από οικογένεια, με άψογα αγγλικά και καλούς τρόπους ήταν βούτυρο στο ψωμί για πεπαλαιωμένες καραβάνες όπως ο Στρως Καν, ο Τρισέ, ο Σώρος ή η Μέρκελ. Ηγετίσκοι χωρίς πολιτικό παράστημα, κοσμοπολίτες του συρμού χωρίς τρόμο ιστορίας ή συνείδηση του βαθύτερου εθνικού χρέους ανίκανοι είτε να εμπνεύσουν είτε να εμπνευστούν χρησιμοποιούν τους θεσμούς κατά το δοκούν, κοινοβουλευτικοί δικτατορίσκοι απεχθάνονται τα δημοψηφίσματα ακόμη για θέματα τέτοιας τρομακτικής σημασίας όπως το μνημόνιο, πειθαναγκάζουν την κομματική τους αγέλη να συμφωνεί-όπως εξάλλου και τα κρατικοδίαιτα συνδικάτα-ενώ συμφωνούν στο πόσο εμπνευσμένα ασκεί τα καθήκοντά του ο ανύπαρκτος, Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Και βέβαια, αποτυγχάνουν σε όλες τους τις προβλέψεις. Απ' την άλλη, τα συνταγματικά πραξικοπήματα εναλλάσσονται καταιγιστικά εφόσον η εξουσία είναι βαθύτατα αντιδημοκρατική αλλά ουδείς καταγγέλλει το συνταγματικό έλλειμμα στο οποίο βρίσκεται η χώρα. Το χρεοκοπημένο πολιτικό δυναμικό βολεύεται, βλέπετε απ’ αυτήν την αδιέξοδη κατάσταση. Κερδίζει χρόνο, σβήνει τα ίχνη της προδοσίας και του διαγουμίσματος, περιμένει την αλληλεγγύη των άλλων πολιτικών δυνάμεων στην ΕΕ. Μια ολόκληρη επικράτεια μετριοτήτων, εντός και εκτός και μια Ευρωπαϊκή Ένωση που πρέπει να κοιτάξει την ιδρυτική της χάρτα από την αρχή. Ένα πάντως είναι βέβαιο: οι άνθρωποι αυτοί είναι αναπόσπαστο κομμάτι της κρίσης και άρα δεν μπορεί να καταστούν σημαιοφόροι της υπέρβασής της. Μ’ άλλα λόγια ο πανικός της κυβέρνησης συνεχίζεται αλλά και ο διαγκωνισμός των κομματικών φατριών για την επόμενη μέρα. Παρά τις καθησυχαστικές διαβεβαιώσεις, όλα είναι ανοιχτά, όλα παίζονται. Και μάλιστα εν ου παικτοίς...


Υ.Γ. Με εντυπωσιάζει πως τα ελληνικά ΜΜΕ αποσιωπούν πώς το περίφημο ΙΣΤΑΜΕ χρηματοδοτείται από το ίδρυμα Καντάφι. Είναι αλήθεια ή όχι; Πώς είπαμε ότι λέγεται ο πρωτότοκος γιός του δοκιμαζόμενου σοσιαλιστή ηγέτη;

Σάββατο 7 Μαΐου 2011

Η πολιτική της συγκίνησης (Τι είναι έργο τέχνης;)


Λίγες σκέψεις για την εκδήλωση στο Βαφοπούλειο Θεσσαλονίκης (7/5)


Όποιος βούλεται να κάνει τέχνη σήμερα, οφείλει πρωτίστως να πενθεί.

Μ.Σ.



Ο τόπος μας, συντηρητικός ως τα όρια του φοβικού, υποφέρει από την δυσεντερία της μοντερνιάς και τον τρόμο του κλασικού (δηλαδή το φόβο του αυτονόητου). Η εξαθλίωση των εικόνων και η κυρίαρχη τηλεδημοκρατία συνδέονται με ομφάλιο λώρο. Η τέχνη έχει χρέος να επιστρέψει στην εικόνα την ηθική της. Αλλιώς δεν έχει μέλλον. Προσέξτε: Στη βασιλόπιτα της τέχνης υπάρχει ένα φλουρί για όλους. Αρκεί να ψάξει ο καθένας ανάλογα με την παιδεία ή τις αντιλήψεις του. Μακριά όμως από δογματισμούς ή απειλές βίας. Λεκτικές ή άλλες… Στη σύγχρονη τέχνη περισσότερο από τα έργα κοιτάμε τον εαυτό μας που κοιτάει. Παρακολουθούμε τις αντιδράσεις μας εμπρός στο ανοίκειο ή το άγνωστο. Ελέγχουμε το πώς διαβάζουμε την πραγματικότητα μέσα από τα κλισέ. Έτσι, οι μηντιακές εικόνες συχνά μας καθοδηγούν ως προς την «κατανόηση» ενός έργου τέχνης, εφόσον η τηλεόραση, με ευθύνη όλων μας, έχει καταστεί το ουσιαστικό «σχολείο» αισθητικής αγωγής και κοινωνικών συμπεριφορών. Η τηλεόραση παράγει πρότυπα και θα ήταν αφέλεια ή υποκρισία να τα παρακάμψουμε.

Η σύγχρονη τέχνη θέλει –πρέπει– να πάρει θέση και να μας ωθήσει να δούμε την εικόνα του κόσμου κριτικά, να ανακαλύψουμε τις κρυμμένες ερμηνείες του αμφισβητώντας τις παγιωμένες μας ασφάλειες. Να μη φοβόμαστε τον σαρκασμό για τη γελοιότητα που μας περιβάλλει αλλά τη γελοιότητα την ίδια.

Το ζήτημα βέβαια είναι τι πράγματι μπορεί να θεωρηθεί τέχνη και τι όχι. Όμως εδώ τίθεται ένα θέμα προσωπικής ελευθερίας. Ένα θέμα διαλόγου και αμφισβήτησης κάθε δογματισμού. Στο κάτω κάτω τα έργα τέχνης μπορεί να μη μας αρέσουν. Δικαιούμαστε λοιπόν να εκφράσουμε τις αντιρρήσεις μας. Δε δικαιούμαστε όμως να τα φιμώσουμε. Νομίζω πως στο τόπο μας, εκ των πραγμάτων αναπτύσσεται μια τέχνη περιφερειακή μεν, αλλά όχι περιθωριοποιημένη. Αυτό σήμερα είναι το status των εικαστικών στην Ελλάδα, σε μια εποχή γενικότερης κρίσης. Για να πάρετε όμως μια γεύση του τι συμβαίνει διεθνώς, προσέξτε αυτή την είδηση: Σάλο έχει προκαλέσει στην αγορά τέχνης το γεγονός ότι ο διευθυντής του Beaubourg, ο πολύς κ. Pacquement - γνωστός και στην Αθήνα- αγόρασε για το μουσείο του ένα καθ’ ολοκληρίαν άυλο «έργο» του νεαρού καλλιτέχνη Tino Sehgal, προστατευομένου της γκαλερί Marian Goodman, υπό τον τίτλο The Situation. Το «έργο» παραδόθηκε προφορικά χωρίς άλλο αποδεικτικό στοιχείο, βιντεοσκόπηση κλπ. και πληρώθηκε με επιταγή των 50.000€. Πρόκειται για την ιδέα μιας περφόρμανς παρουσιασμένης από ηθοποιούς το 2009 στη γκαλερί, η οποία προφανώς μπορεί να επαναληφθεί με άλλους συντελεστές, αν το Μουσείο που είναι πια ο «ιδιοκτήτης» της ιδέας, το επιθυμήσει. O Sehgal (1976) που είναι αγγλοϊνδικής καταγωγής και ζει στο Βερολίνο, θεωρεί συνθήκη του «έργου» να μην υπάρχει καμία γραπτή ή οπτική μαρτυρία γι’ αυτό, κανένα απολύτως ντοκουμέντο και να πληρωθεί σε ρευστό, χωρίς απόδειξη (sic)! O Alfred Pacquement, απαντώντας στις αιτιάσεις της εφημερίδας Le Monde είπε ότι η πληρωμή με παραστατικά είναι όρος κάθε μουσειακού οργανισμού ενώ ο ιντερνετικός καλλιτέχνης Fred Forest διαμαρτυρόμενος για τα «αόρατα ρούχα του βασιλιά» σάρκασε τη συναλλαγή λέγοντας πως έτσι «προδίδεται η ιδέα του έργου».

Αντιλαμβάνεται κανείς από τ’ ανωτέρω πως σ’ έναν κόσμο υπερδιαφήμισης, εξιμπισιονισμού μιντιακών μυθολογιών και μιας ασύδοτης αγοράς τέχνης έτοιμης να πουλήσει τα πάντα, αρκεί να ικανοποιεί τις απαιτήσεις των mainstream καλλιτεχνών και να «παραμυθιάζει» το σνομπ κοινό της, τα αυτοαναφορικά, συχνά βασανισμένα έργα εκείνων των καλλιτεχνών μας που ακόμα αντιστέκονται, έχουν μικρή πιθανότητα διεθνούς επιτυχίας. Καλύτερα! Γιατί αν το σύστημα κατέρρευσε, είναι αστείο το ότι κάποιοι αρκούνται στο να διακοσμούν την πτώση του. Προσωπικά, θυμάμαι πάντα τη φράση του Brecht: “Σκέφτομαι θα πει αλλάζω”. Σας ευχαριστώ!


Μάνος Στεφανίδης

Proof of Bin Laden's burial at see, by Manolis Anastasakos

Τετάρτη 4 Μαΐου 2011

Ο Ομπάμα και η Αντιγόνη

Επιτρέπεται μια υπερδύναμη, προασπίστρια των αξιών του δυτικού πολιτισμού να εξοντώνει έναν, έστω βδελυρό, τρομοκράτη χρησιμοποιώντας εξίσου τρομοκρατικές μεθόδους; Μιλώντας για το διεθνές δίκαιο και τη νομική κουλτούρα του πολιτισμένου κόσμου μπορεί ο πρόεδρος της υπερδύναμης να διατάσσει την εκτέλεση ενός κακοποιού-εγκληματία στην επικράτεια ενός ξένου κράτους χωρίς να προσαγάγει σε δίκη τον ανωτέρω κακούργο; Ακόμα και τους αρχιβασανιστές των Ναζί, οι Σύμμαχοι τους οδήγησαν σε δίκη, τους έδωσαν το δικαίωμα της υπεράσπισης και μετά άλλους καταδίκασαν και εκτέλεσαν ή φυλάκισαν κι άλλους αθώωσαν.

Η χρησιμοποίηση τρομοκρατικών μεθόδων και η περιφρόνηση κάθε δικαιικής έννοιας ή διαδικασίας δεν νομιμοποιεί την τρομοκρατία καθιστώντας αναπότρεπτες της μεθόδους της; Δεν αποτελεί κάτι τέτοιο ένα άκρως επικίνδυνο παράδειγμα, μια “διδαχή” που μπορεί αυτεπίστροφα να πλήξει τον καθένα μας δημιουργώντας ένα de facto “δικαίωμα βίας” εκεί που εντοπίζεται χειροπιαστό το έλλειμμα δικαίου;

Επιτρέπονται, επίσης, αρχηγοί κρατών, πρόεδροι, καγκελάριοι, εκπρόσωποι ύπατων, δημοκρατικών θεσμών να εκφράζουν τη χαρά τους για την δολοφονία κάποιου, έστω τρομακτικού, αντίπαλου; Προσέξτε: άλλο πράγμα η έκφραση ανακούφισης ή η ικανοποίηση για την απονομή ipso facto δικαιοσύνης και άλλο η χαρά σαν να πρόκειται για αντιμαχόμενες φράξιες μιας πρωτόγονης μαφίας. Ο θάνατος δεν μπορεί ποτέ να είναι πηγή χαράς σ' έναν κόσμο που αυτοπροσδιορίζεται ως πολιτισμένος.

Και κάτι τελευταίο: το πτώμα ενός εχθρού εκπροσωπεί μιαν άλλη υπόσταση από τον εχθρό τον ίδιο. Και βέβαια ΔΕΝ τιμωρείται. Ούτε ρίχνεται στη θάλασσα. Αλλιώς γυρίζουμε σε βαρβαρικές, προνεωτερικές κοινωνίες. Ή, μήπως, γυρίσαμε ήδη; Φαίνεται πως στο σχολείο του Ομπάμα δεν δίδασκαν “Αντιγόνη”.


ΥΓ 1. Η κρατική τρομοκρατία πάντα είναι πιο επικίνδυνη από οποιαδήποτε άλλη και το πνεύμα του Γκουντανάμο, δηλαδή η άρση κάθε μορφής δικαίου είναι πάντα σε ισχύ.


ΥΓ 2. Όσο για τον Τάκη Θεοδωρόπουλο, υποψήφιο για το Νόμπελ, να πάρει το μνημόνιο από την Στάη και να το βάλει εκεί που ξέρει, “στο κομμένο χέρι της Αφροδίτης”.