Lux in Tenebris

Στο πλαίσιο της διαφάνειας, δημοσιεύουμε την πρότασή μας για την 54η Biennale Βενετίας ευχόμενοι κάθε επιτυχία στη φίλη Διοχάντη.

Lux in Tenebris

Πρόταση για την Biennale Βενετίας 2011

Δυο καλλιτέχνες εκθέτουν στο Padiglione Greco και προαιρετικά δυο στο Ίδρυμα Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών.

Το θέμα της φετινής Biennale, απροσδόκητα ιστορικό, αναφέρεται στον maître του βενετσιάνικου Μανιερισμού Tintoretto και στο ιδιότυπο φως του. Ένα φως που διεισδύει από πλάγιες οπτικές γωνίες δημιουργώντας δραματικά chiaroscuro ή κινηματογραφικά εφέ και που ανατρέπει έτσι τις κλασικίζουσες ισορροπίες της ώριμης Αναγέννησης. Ο Μανιερισμός του Tintoretto, απόλυτα ζωγραφικός και συγχρόνως ανατρεπτικός των ισχυουσών ασφαλειών, προαναγγέλλει, απλουστευτικά μιλώντας, τη σύγχρονη αντίθεση του μοντέρνου-μεταμοντέρνου και την πλάγια ματιά απέναντι σ' έναν κόσμο που τελικά δεν είναι όπως εκ πρώτης όψεως φαίνεται. Αυτό το στοιχείο με ώθησε να επιλέξω ένα έργο υπογεγραμμένο από δυο δημιουργούς , μια 5άπτυχη videoγραφία, η οποία συνθέτει με επικό τρόπο ζωγραφική και video οπτική. Το έργο αναφέρεται σε διαχρονικά ζητήματα εξουσίας, τιμωρίας ή φυλακίσεων -ο Tintoretto ζωγράφιζε τις πολυπρόσωπες αποθεωτικές συνθέσεις της Sala del Maggior Consiglio λίγες δεκάδες μέτρα από την γέφυρα των Στεναγμών (Ponte dei Sospiri) και τις φυλακές (Carceri) της Γαληνότατης και τέλος συνοψίζει με ευφυή τρόπο τα επιτεύγματα της σύγχρονης ελληνικής τέχνης εντός του παγκόσμιου γίγνεσθαι μέσα από μια ομαδική πρόταση.

Η πεντάπτυχη videoγραφία των Κυριάκου Καντζουράκη (1944)-Μπάμπη Βενετόπουλου (1973) εξετέθη πρόσφατα στο στρατόπεδο Κόδρα της Θεσσαλονίκης και εκτίθεται σήμερα σε συνεπτυγμένη μορφή στο Μουσείο Μπενάκη μέσα στο κοζανίτικό αρχοντικό του 18^ου αιώνα στο πλαίσιο της έκθεσης “Ο χρόνος. Οι άνθρωποι. Οι ιστορίες τους”. Πιο συγκεκριμένα στο “Lux in Tenebris” έχουν βιντεοσκοπηθεί πέντε θέματα τα οποία εξεικονίζουν τριάντα ημίγυμνους άνδρες συνωθούμενους σ' ένα μαύρο φόντο. Πρόκειται για φιγούρες που ετοιμάζονται να ανακριθούν, να βασανισθούν, να εκτοπιασθούν, να προσαχθούν σε μιαν καφκική δίκη χωρίς κατηγορία και με προειλημμένη την καταδικαστική απόφαση. Η πολλαπλή λήψη είναι αργή, τα σώματα κινούνται ελάχιστα και η δυναμική της αφήγησης παραπέμπει στη δραματική πύκνωση της Scuola di San Rocco. Στο κέντρο του περίπτερου, μια όρθια αντρική φιγούρα που προβάλλεται σε στενόμακρη αιωρούμενη οθόνη, πλένεται μ' ένα σφουγγάρι ενώ ακούγονται διακριτικές οι σταγόνες του νερού (αναφορά στους “Λουόμενους” του Cézanne και τη Βάπτιση του Piero). Το πολύπτυχο αυτό έργο μεταβλητών διαστάσεων θα απλωθεί σε όλο τον χώρο του περίπτερου ενώ στην είσοδο σε ειδικό τοιχίο 6 μ. θα εκτεθούν 5 ζωγραφικά έργα 100x50 εκ. του Κυριάκου Καντζουράκη που αποτέλεσαν την πρώτη εικαστική του προσέγγιση και δυο μικρά video του Μπάμπη Βενετόπουλου (η “Αγκαλιά”, “Χωρίς τίτλο”).

Κέντρο του πολύπτυχου αποτελούν τα δυο πολυπρόσωπα θέματα "Βασανισμοί" (αναφορά στον Caravaggio) και “Προς Ανάκριση” (αναφορά στον Tintoretto). Τα θέματα αυτά πλαισιώνονται από τους “Φύλακες” (σχόλια στο Αμπού Γκράιμπ και το Γκουαντανάμο) και το “Μονόλογο των φυλακισμένων” (1969, μηνήμες από τη στρατιωτική θητεία του Κ.Κ.).

Τεχνικά χαρακτηριστικά:

• Μέγιστη επιτοίχια προβολή 300x500 εκ. (για καθένα από τα 4 θέματα).

• Η φιγούρα του “Λουόμενου” προβάλλεται στο χώρο σε διάφανη οθόνη 300x100 εκ.

• Ταυτόχρονη προβολή 5 video projectors σε λούπα 5 λεπτών H.D.

Κείμενα:

Εισαγωγή επιμελητή, θεωρητικές αναλύσεις της Μαρίας Κενανίδου, ιστορικού τέχνης και του Γιώργου Αριστηνού, θεωρητικού της λογοτεχνίας. Μεταφράσεις-επιμέλεια κειμένων: Χρύσα Κακατσάκη, Ελένη Ταμβάκη.

Προϋπολογισμός εκθέσης (κατά προσέγγιση):

25.000 ευρώ (μεταφορές-ασφάλειες έργων, σχεδιασμός καταλόγου, μετάβαση πέντε προσώπων χωρίς διαμονή, κατασκευή τοιχίων από νοβοπάν 6 μ..

Ο επιμελητής και ο καλλιτέχνης θα διαμένουν στο Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών.

Η παραγωγή του καταλόγου είναι χορηγία των εκδόσεων ΜΙΛΗΤΟΣ.

Συμπληρωματική, προαιρετική πρόταση

1. Στην αίθουσα του Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών εκθέτουν έργα συμπληρωματικά προς το κύριο θέμα Lux in Tenebris οι Δημήτρης Ζουρούδης (1958) και Κώστας Τσιρώνης (1954).

Τίτλος της έκθεσης: “Θέωση και τρόμος”.

Ο Ζουρούδης εκθέτει:

• Την H.D. ψηφιακή προβολή (2005)

Χριστιαν-

Ισλαμ- ΙΣΜΟΣ

Λενιν-

• Τρεις σημαίες-λάβαρα (1998) 140x200 εκ.

• Κεντημένες εικόνες (Las Meninas, Άγιος Μηνάς, Παντοκράτωρ) 120x100

Ο Τσιρώνης εκθέτει:

• Άτιτλο (Μίτρα-Νεκροκεφαλή), μικτή τεχνική 95x50x70 εκ.

• Άτιτλο (Σκελετός Swarovski) πολυουρεθάνη 130x40x75 εκ. Μικτή τεχνική (2008)

Υ.Γ.1 Η διαδικασία εκγατάστασης και η τεχνική υποστήριξη (video projectors, κλπ) αναλαμβάνονται από τους καλλιτέχνες.

Υ.Γ.2 Το 2006, πρότεινα τον Λ. Σαμαρά αλλά η επιτροπή δεν εξέτασε την πρότασή μου επειδή ήταν, λέει, συνοπτική. Χαίρομαι φέτος που ζητούνται συνοπτικά κείμενα. Προς άρσιν παλαιάς αδικίας.

Μάνος Στεφανίδης