Αγαπητέ Βασιλάκη,

Αρχές Αυγούστου απέστειλα την παρακάτω επιστολή στο περιοδικό “Athens Review of Books” με απόψεις μου για το κυκλοφορούν τεύχος του. Περίμενα να δημοσιευθεί το Σεπτέμβριο, πράγμα που δεν έγινε. Φαίνεται πως ο διάλογος ή η διαφωνία είναι ακόμη ένα ζητούμενο και στο χώρο του ποιοτικού, εναλλακτικού τύπου. Βέβαια είναι άλλο πράγμα να σε λογοκρίνει ή να σε κόβει ο Λαμπράκης, και άλλο ο Βασιλάκης.

Μ.Σ.

5/9/2011

Αγαπητέ Βασιλάκη,

Παρακολουθώ το περιοδικό σου εξ αρχής, θεωρώντας το – όπως και τηλεφωνικά σου είπα ‒ συγκινητική προσπάθεια στο χώρο της βιβλιοκρισίας και της θεωρητικής σκέψης. Όμως το θερινό τεύχος (Ιουλίου - Αυγούστου) κυριολεκτικά με ..πάγωσε. Λίγο ο «λαιμοδέτης», ήγουν γραβάτα που είδε ο κ. Πούλος στο λαιμό της Ολυμπίας (σελ 120) παραβλέποντας (ή μήπως αγνοώντας;) πως ο αείμνηστος Leiris έγραψε ολόκληρο βιβλίο για την κορδέλα αυτής της υπέροχης γυμνής. Λίγο – ή μάλλον πολύ- το αυτοπαθές κείμενο του κ. Soros το οποίο – sorry κιόλας - όφειλε να έχει και κάποιον αντίλογο για την τήρηση της ιστορικής τάξης, πήραμε ως αναγνώστες… τον πούλο. Έτσι για να μιμηθώ την ήκιστα αισθητική πατριδότσαρκά σου σχετικά με τον sir Basil, τον οποίον, ενώ είχες τη μοναδική ευκαιρία να αποκαλύψεις μαζί με όλο τον μηχανισμό του συστήματος που ψάχνει απεγνωσμένα νέους σωτήρες, τύπου Βγενόπουλου, εσύ έκανες απλώς εξυπναδίστικο χιούμορ, αφήνοντας τα βιβλία του ουσιαστικά εκτός κριτικής (και συνεπώς απομυθοποίησης). Ας είναι.

Αν, όπως μου εκμυστηρεύθηκες, το αντίπαλο έντυπο του πρώην επιστήθιού σου Ηλία πριμοδοτείται από το ΙΣΤΑΜΕ, το οποίο ίσως χρηματοδοτείται ακόμη από το ίδρυμα Καντάφι, τότε να υποθέσω πως κι εσύ χρηματοδοτείσαι από το Ίδρυμα ή κάποιον άλλον εκσυγχρονιστικό, νεοφιλελεύθερο, κασίγνητό του (αδελφό, ομηριστί, επειδή τυγχάνεις και λεξιλάγνος).

Αλλά ακόμη και αν παραβλέψω όλα αυτά, μαζί με τις παπαρολογίες του Πούλου περί Νεχαμά («και η ομορφιά ως αντικείμενο του έρωτα εντοπίζεται σε αυτό το ελεύθερο παιχνίδι της φαντασίας και της διάνοιας, της αλυσίδας των επικαλούμενων εικόνων και της αλυσίδας των υπό διαρκή αναθεώρηση λόγων{…} ένα παιχνίδι που διαταράσσει τις καθημερινές, γνωσιακές και ηθικές λειτουργίες του ψυχισμού μας{…} ένα παιχνίδι που εγκαινιάζεται κάθε φορά που ξεχωρίζουμε κάτι… που θεωρώντας κάτι αξιοπρόσεχτα ακατανόητο οδηγούμαστε στο να του αναγνωρίσουμε την αισθητική του λειτουργία, αφού το έχουμε εξετάσει εξονυχιστικά (;)». Ακόμη κι αν ξεχάσω ότι υποτιμάς τον Π. Κονδύλη ως κλαουζεβιτσικό (σελ. 53) υπέρ του δευτερότριτου μαθητή του Rorty– ρώτα τον Πούλο να σου εξηγήσει- όμως πώς να καταπιώ τον ύμνο στο βιβλίο του κωλοτούμπα Μπίστη;

Αλήθεια, γιατί ο ταλαίπωρος υπουργός Νίκος συνέγραψε απομνημονεύματα; Γιατί είναι ο Τσώρτσιλ και προσδοκά Νόμπελ μαζί με τον κότινο της Ιστορίας ή γιατί ήθελε να νεκρολογήσει τη γενιά του Πολυτεχνείου και την ιδεολογία του σαλταπηδισμού της που μας έφερε ως εδώ;

Αν ο Ανδρέας Παππάς και Νίκος Μπίστης χλευάζουν τον Κωνσταντόπουλο, τι νιώθουν για τ’ απολωλότα τέκνα της Αριστεράς και τα μογγολάκια του πασοκισμού, Δαμανάκη, Βούγια, Ανδρουλάκη και Σία;

Και συ, Βασιλάκη, τι υποστηρίζεις σχετικά; Αν σαρκάζεις τον αφελή ακτιβισμό του Καραμπελιά- που πάντως δεν είναι το «Δίκτυο 21»- και απορρίπτεις τον ρομαντικό φονταμενταλισμό του «Αρδην», τότε εσύ σε ποια πολιτική θεωρία πιστεύεις; Αν η αντιδογματική Αριστερά απέτυχε, τι πέτυχαν άραγε ο Μπίστης και οι συνοδοιπόροι του: Α, ξέχασα. Σύμφωνα με τον φίλο Ανδρέα, ο εφαψίας του Σημίτη υπουργός ομιλεί καλώς την ελληνικήν. Ε, τότε ας κάνει εκπομπές με την Κανέλλη, σχολιάζοντας το ιδιόλεκτο της ΚΝΕ. Βιβλίο όμως; Το βιβλίο και η γραφή είναι ιερά πράγματα, ω Βασιλάκη, και δεν πρέπει να εκσπερματώνονται εις μάτην.

Α propos, όλη αυτή η έκρηξη δημοσιότητας για το βιβλίο του συνταγματολόγου καθηγητή Ν. Αλιβιζάτου, οφείλεται στην επιστημονική του σημασία ή μήπως και στις υπηρεσίες που έχει προσφέρει ο συγγραφέας στο σύστημα εν γένει και στον αποδημήσαντα εκσυγχρονισμό συγκεκριμένα; Πάντως πολλοί από τους αναποτελεσματικούς νόμους των τελευταίων δεκαετιών φέρουν και την πνευματική του σφραγίδα, ώστε να παρουσιάζει ενδιαφέρον η εξέταση του πονήματός του και υπ’ αυτή την προοπτική. Επειδή δεν είναι μόνον ο sir Μαρκεζίνης πολιτικά διαπλεκόμενος. Και επειδή ένα περιοδικό σαν το A.R.B, εκτός του ενθουσιασμού για τα βιβλία, οφείλει να κριτικάρει διεισδυτικά και τις θέσεις τους.

Τέλος λίγα λόγια για τον ελληνοχριστιανισμό του κ. Βαλλιάνου. Το κίνημα του Παύλου ποτέ δεν θα επιβαλλόταν στον σαρωτικό βαθμό που επιβλήθηκε, αν δεν χρησιμοποιούσε ως όχημα την ελληνική γλώσσα και αν δεν εκινείτο με ασφάλεια σε όλο το ρωμαϊκό imperium. Ο γάμος λοιπόν του ελληνισμού και του χριστιανισμού και μια ιστορική πραγματικότητα συνιστά και τη μοίρα της Δύσης άλλαξε. Οι τρεις Ιεράρχες περισσότερο από το τι είπαν, έχει ιστορική σημασία σε ποιο ιδίωμα και με ποια πνευματικά υλικά το διατύπωσαν. Μοργανατικός μεν, γάμος δε, φίλτατοι. Και είναι τουλάχιστον ρομαντική αφέλεια- Ελλησιν μεν μωρία- να προσεγγίζουμε την Ιστορία με συναισθηματικούς αναχρονισμούς, του τύπου «Το μίσος (κατά των Ιουδαίων) ηχεί με αμείωτη ένταση καθ’ όλη τη Μεγάλη Εβδομάδα»!( sic). Ή πάλι το ότι οι λόγοι του Χρυσοστόμου οδήγησαν στη ναζιστική «τελική λύση». (σελ.37). Τέτοια ιδεοληπτική και α- χρονική προσέγγιση των ιστορικών φαινομένων δείχνει φονταμενταλισμό, ανάλογο των Ελληναράδων και των αγριοχριστιανών. Εκτός κι αν είναι μόνον ο Γιανναράς φαιδρός, όταν ζητεί να επιστρέψουμε στην πρωτοχριστιανική αλληλεγγύη, μπερδεύοντας τον βολονταρισμό με τη νηφάλια κριτική σκέψη. Ο αρχαιοελληνικός κόσμος παρήκμασε μετά την παρακμή της πόλης- κράτους και τον κοσμοπολιτισμό των επιγόνων του Μ. Αλεξάνδρου και γι’ αυτόν τον κόσμο νιώθουμε σεβασμό, νοσταλγία ίσως, αλλά δεν τον μυθοποιούμε, γιατί τότε σε τι θα διαφέρουμε από τον Λιακόπουλο; Και ειρήσθω εν παρόδω, βρήκα το άρθρο του κ. Βαλλιάνου εξαιρετικά καλογραμμένο, παρά τις συναισθηματικές του υπερβολές. Ο σοφός συνοδοιπόρος του Καστοριάδη Marcel Gauchet γράφει στο βιβλίο του Η απομάγευση του κόσμου, μια πολιτική ιστορία της θρησκείας, πως ο χριστιανισμός υπήρξε η θρησκεία της εξόδου από τη θρησκεία. Έρρωσθε.

Υ/Γ1. Ο Aboul-Ala- Maari έγραφε γύρω στο 1050 πως οι κάτοικοι της γης χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: σ’ εκείνους που έχουν μυαλό αλλά δεν έχουν θρησκεία και σ’ εκείνους που έχουν θρησκεία αλλά δεν έχουν μυαλό.

Υ/Γ 2. Ακροτελεύτιο. Εντάξει η κριτική προς τον Μίκη και τη naiveté του. Το θέμα βέβαια είναι ποιος υπογράφει την κριτική και με τι προσόντα. Γιατί ο Μίκης, είτε μας αρέσει είτε όχι, αποτελεί κομμάτι της σύγχρονής μας Ιστορίας με τεράστια προσφορά στον τόπο. Και μόνον το ότι έφερε τον Σεφέρη, τον Ελύτη, τον Ρίτσο, τον Αναγνωστάκη στα χείλη του μεγάλου πλήθους φτάνει. Και σε τελική ανάλυση, καλύτερα να αντιδρά ο Μίκης, έστω και με σπίθες, παρά να σιωπούμε όλοι αιδημόνως, περιμένοντας τη επόμενη κατραπακιά, σε έναν τόπο γεμάτο τέφρα…

Μάνος Στεφανίδης