Soror, Anna ...

...avertie par le juste instinct de ceux qui ne se sentent aimés sans se se sentir compris.

Του Τάσου Γουδέλη, 

λάτρη των παθιασμένων ερώτων 

και των απανταχού αδελφών

Διαβάζω στα γαλλικά το νεανικό έργο της Γιουρσενάρ: Αδελφή Άννα,  "Anna, Soror..." και γοητεύομαι από μίαν υποδειγματική στην ψυχρή κομψότητα της, γλώσσα. Σχετικά μάλιστα μ' ένα θέμα που ανέκαθεν καίει.

Το έγραψε νεότατη, το 1925, και επανήλθε σ' αυτό μεγάλη πια και διάσημη, το 1980, διορθώνοντας και αναγνωρίζοντας πως στο πρωτόλειο εκείνο υπάρχουν εν σπέρματι ιδέες του "Αλέξη" και του "Αδριανού".

 Στον επίλογο της έκδοσης του 1981 στον Gallimard (πού αλλού;) προβαίνει η ίδια σε μια κριτική αποτίμηση της δουλειάς της, επιχειρεί απαρίθμηση των επιρροών που δέχτηκε - από τον ελισαβετιανό John Ford ως τον  ύστερο Thomas Mann κι από τον Byron ως τον Freud. Πρέπει εδώ να πω ότι το μυθιστόρημα περιγράφει τον παθιασμένο, αιμομικτικό έρωτα δύο αδελφών στην αυλή του Αντιβασιλέα της Νάπολης, τον 16ο αι. Η συγγραφέας δεν διστάζει να εκθέσει τα δικά αισθήματα της προς τον ετεροθαλή της αδελφό διαιρωτώμενη έτσι για τις μυστικές ατραπούς της έμπνευσης που μπερδεύονται με εκείνες, τις φανερές της ζωής. Περιγράφει τέλος πόσο ταυτίζεται η ίδια με τους ήρωες της, ζει τη ζωή τους και παρασύρεται από τις δικές τους επιλογές!  J'ai goûté pour la première fois le suprême privilège du romancier, celui de ce perdre tout entier dans ses personages, ou de se laisser posséder par eux. Να κυριαρχείται, μ' άλλα λόγια, απόλυτα από τους ήρωες του, το υπέρτατο προνόμιο του μυθιστοριογράφου.

Είναι χαρακτηριστικό ότι η συγγραφέας σκεφτόταν ως αρχικό τίτλο του μυθιστορήματος το D'aprés Greco λόγω ισπανικής, καθολικής ατμόσφαιρας και ότι ερμηνεύει το θεατρικό  "Tis pity she's a whore"  όχι ως  Quel malheur que ce soit une putain αλλά ... une pécheresse! Δηλαδή όχι Τι κρίμα που είναι πόρνη αλλά ...που είναι αμαρτωλή. Αφού αυτό βγαίνει και από τα συμφραζόμενα του κειμένου αλλά και από εκείνα της εποχής.

Θυμάμαι εδώ την θαυμάσια παράσταση του Γιώργου Μιχαηλίδη που μας σύστησε το έργο με τα δύο ερωτευμένα αδέλφια να τα υποδύονται η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη κι ο αξέχαστος Μηνάς Χατζησάββας.

Οι δύο εραστές της Γιουρσενάρ, η Άννα και ο Μιγκέλ, πληρώνουν συνειδητά και σχεδόν χαρούμενα την ευδαιμονία τριών ημερών με το συνακόλουθο μαρτύριο  μιας ολόκληρης ζωής. Ο απόλυτος έρωτας. Ο αδιαπραγμάτευτος. Που αξίζει κάθε θυσία. Όμως η αίσθηση του αναγνώστη δεν είναι πικρή. Απεναντίας. Η συγγραφέας περιγράφει και τα δύο, και την ηδονή και το δράμα, με υπαινικτικά δαντελένιο και αφαιρετικό τρόπο. Δικαιωμένο εν τέλει. L'inceste entre frère et soeur, l'inceste fraternel, υποστηρίζει, η αδελφική αιμομιξία είναι πιο ισχυρή από κάθε άλλη αμαρτία, πιο απόλυτη από κάθε άλλη μορφή πάθους. Και βέβαια απαλλάσσει τους εραστές από το όνειδος θεωρώντας τους ανώτερους από τον Ρομέο και την Ιουλιέτα. Γαλλικός ακαδημαϊσμός και μεσοπολεμικός, ευρωπαϊκός φεμινισμός σε κρεσέντο!

ΥΓ. Τί άλλο μπορεί να κάνει κάποιος στη μαύρη ξενιτιά παρά να διαβάζει;