Τα μνημεία και η τιμή τους

(Η Ακρόπολη δεν είναι προικώο κανενός)

Η υποκρισία της υποκρισίας. Το χαρακτηριστικό το πολιτικού και του πολιτιστικού μας βίου. Από τη μία η υπουργός Πολιτισμού αγωνίζεται για την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα αλλά απ'την άλλη επιτρέπει την απόσπαση και μεταφορά των εξαιρετικών, αρχαιολογικών μνημείων της Θεσσαλονίκης, λόγω... έργων του μετρό. Παρά την διεθνή κατακραυγή και παρά τις απόλυτα ορθολογικές προτάσεις οι οποίες επιτρέπουν και στο μετρό να λειτουργήσει και τα μοναδικά ευρήματα να μη διαταραχθούν.

Η άλλη τεράστια υποκρισία είναι το ΚΑΣ. Δηλαδή το κεντρικό αρχαιολογικό συμβούλιο το οποίο αντί να είναι ανεξάρτητη αρχή όπως ορίζει ο ιδρυτικός του νόμος, είναι υποχείριο του κάθε υπουργού ο οποίος και διορίζει τα μέλη του.

Έτσι, επί κυβέρνησης Σαμαρά το ΚΑΣ αποφάσισε την μεταφορά των αρχαιοτήτων από το σταθμό Ελ. Βενιζέλου στην Θεσσαλονίκη, το ΚΑΣ πάλι επί Τσίπρα, με άλλη βέβαια σύνθεση, αποφάσισε την παραμονή τους και το ΚΑΣ επί Μητσοτάκη αποφάσισε πάλι τη εκ νέου μεταφορά τους. Οποία, επιστημονική επάρκεια! 

 Αν το ΚΑΣ ήταν όντως αμερόληπτη και αδιάβλητη αρχή, μη σχετιζόμενη με την εκάστοτε κυβέρνηση και τις "επιχειρηματικές"της δοσοληψίες, θα είχε προφανώς μία και αδιαπραγμάτευτη άποψη. Αλλά να που δεν έχει.

 Γιατί τα λέω όλα αυτά; Γιατί το ίδιο συμβαίνει και με τα έργα στην Ακρόπολη. Εν ολίγοις το ΚΑΣ, επί κυβέρνησης Μητσοτάκη, αποδέχτηκε την χορηγία του Ιδρύματος Ωνάση και έκτοτε λειτουργεί υπό τις εντολές του. Δηλαδή η πολιτεία δεν αυτή που αποφασίζει τελικά για το δέον γενέσθαι αλλά ο χορηγός ο οποίος και πληρώνει για τους φωτισμούς, τα έργα στον Ιερό Βράχο, τις εργολαβίες και την εν γένει διαχείριση ενός μνημείου που παρότι έχει τεθεί υπό την διεθνή αιγίδα της UNESCO, αποκτάει πλέον τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά των επιλογών του ιδιώτη. Ο οποίος, το είπαμε ήδη, πληρώνει. Το όνειρο της κάθε νεοφιλελεύθερης κυβέρνησης. Να πληρώνουν οι ιδιώτες. Οποία όμως ιδιωτεία εκ μέρους του, έστω νεοφιλελεύθερου, κράτους! Οποία ιδιωτεία όλων όσοι, αν και εκπρόσωποι του πνεύματος στη χώρα, σιωπούν.

  Η Ακρόπολη δεν είναι προικώο κανενός.

 Προσωπικά, από την άλλη, διαφωνώ με τις εκκλήσεις κάποιων για παγκόσμια διαβούλευση σχετικά με τις παρεμβάσεις στην Ακρόπολη. Δεν υπάρχει λόγος να ευαισθητοποιηθεί η διεθνής κοινότητα σχετικά, γιατί θα αποβεί εις βάρος της σοβαρότητας μας ως κράτους. Εφόσον διαθέτουμε κι εμείς την ανάλογη τεχνογνωσία και την ευαισθησία, χωρίς πείσματα και a priori απόψεις, να βρούμε την ενδεδειγμένη λύση. Ούτως ή άλλως οι μελλοντικές γενιές θα μας κρίνουν. Όλους...

ΥΓ. 1 Χάρηκα ειλικρινά όταν στενός μου φίλος μού εξομολογήθηκε ότι ο Μανόλης Κορρές συμφωνεί με την πρόταση μου να μετατραπεί το παλαιό μουσείο της Ακρόπολης στον Ιερό βράχο - που τώρα λειτουργεί ως αποθήκη! -  σε εκθεσιακό χώρο παγκόσμιας εμβέλειας. Ελπίζω κάποτε και η νυν υπουργός (που τότε ως γενική γραμματέας αδιαφόρησε) αλλά και όλα τα μέλη του τότε Συμβουλίου Μουσείων να θυμηθούν ότι εγώ πρότεινα και επέμεινα σε μια τέτοια αξιοποίηση. Υπάρχουν εξάλλου δεκάδες δημοσιεύματα στον ελληνικό και τον διεθνή τύπο που αποδεικνύουν του λόγου το αληθές. Από το 2010! 

ΥΓ. 2 Ως προς τα σχέδια τώρα για την ανανέωση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου: Αλγεινή εντύπωση μου έκανε ότι εκ προοιμίου (!) αποκλείστηκαν οι ελληνικές συμμετοχές. Επίσης ότι τόσο εύκολα ξεχάστηκαν οι υποσχέσεις περί ενοποίησης του κτιρίου του Ludwig Lange και του Ernst Ziller με το Πολυτεχνείο που σχεδίασε ο Λύσανδρος Καυταντζόγλου. Υποσχέσεις που έχουν δοθεί εξακολουθητικά από τα πλέον επίσημα χείλη. Τελευταίος ήταν ο νυν δήμαρχος Αθηναίων. Γενικά έχουμε πράξη και ως κοινωνία και ως κράτος ότι ήταν δυνατόν για να καταστραφεί η αρχιτεκτονική μνήμη της κάποτε πανέμορφης, νεοκλασικής Αθήνας. Πολιτισμικό έγκλημα αφού αρχιτέκτονες, Έλληνες και ξένοι, έχουν συντελέσει τα μάλα στην ραγδαία "αποπροσωποποίηση" του κλεινού άστεως. Από το κτίριο - γκοφρέτα του Φιξ ως το υπερωκεάνιο που άραξε στα ρηχά του νέου Μουσείου της Ακρόπολης. Αν μάλιστα προσθέσεις τη νέα Πτέρυγα της Εθνικής Πινακοθήκης, τότε συνειδητοποιείς πως πρόκειται για μίαν αρχιτεκτονική που έγινε για να υπάρχει μόνο το βράδυ, σαν άυλη, αμνήμων φαντασμαγορία. Όταν δηλαδή φωτίζεται εξωπραγματικά και έτσι αμβλύνονται τα τερατουργήματα της. Κτίρια, δηλαδή, στην πρίζα που τα απολαμβάνουμε ως επισκέπτες σούπερ μάρκετ ή ως θεατές τσίρκου . Κυριολεκτικά!

Φωτογραφίες:

 Η Βαλχάλα, το μέγιστο μνημείο του γερμανικού Μύθου, φτιαγμένο από τον Leo von Klenze, τον αγαπημένο αρχιτέκτονα του Λουδοβίκου Α και πατέρα του δικού μας Όθωνα.

 Στις όχθες του Ρήνου, λίγο έξω από το Μόναχο. Χτισμένο κατά πλήρη απομίμηση του Παρθενώνα! Πρόκειται Με άλλα λόγια για ακριβέστατο αντίγραφο! Όμως πόση διαφορά... Ακριβώς ανάλογη με τις νυν παρεμβάσεις στην Ακρόπολη! Άψυχη, τεχνοκρατική προσέγγιση.

Όμως ήταν τότε που ο νεοκλασικισμός, μετά τον πολιτικό εξτρεμισμό των Ιακωβίνων, στα τέλη του 18ου αι. σταδιακά καθίστατα "άχρωμος" πολιτικά και, τόσο στη Βαυαρία όσο και στην Ελλάδα, λειτουργεί σαν αισθητικό υποκατάστατο της πολιτικής και κρηπίδωμα της απολυταρχικής μοναρχίας. Ήταν τότε που ο νεοκλασικισμός γίνεται το επικοινωνιακό άλλοθι της εξουσίας. Τόσο στη Βαυαρία αλλά και εν μέρει στην Ελλάδα.

Υπενθυμίζεται ότι ο ίδιος αρχιτέκτονας, ο Klenze, σχεδίασε τον Άγιο Διονύσιο των Καθολικών στην οδό Πανεπιστημίου, ναό τον οποίο εν τέλει εκτέλεσε ο Λύσανδρος Καυταντζόγλου. Σε νεοαναγεννησιακό ύφος. 

Με άλλα λόγια κάποτε η Αθήνα, στα μέσα του 19ου αι. ήταν ο τόπος δράσης των μεγαλύτερων αρχιτεκτόνων της Ευρώπης. Ενώ τώρα τα μεγάλα, τα ιστορικά ονόματα έχουν αντικαταστήσει οι σταρ, δηλαδή τα διεθνή αρχιτεκτονικά γραφεία. Τα οποία μάλιστα έχουν και άποψη και προκαταλαμβάνουν τον τρόπο με τον οποίον θα στηθούν τα εκθέματα. Όπως, ας πούμε, συνέβη με την μεγάλη αίθουσα του πρώτου ορόφου στο νέο μουσείο της Ακρόπολης όπου τοποθετήθηκαν οι κούροι και οι κόρες. 

Και βέβαια και τότε και τώρα η ιστορία ήταν σταθερά παρούσα όσο κι αν εμείς δεν το συνειδητοποιούμε...

Προσέξτε, τέλος, στην τελευταία εικόνα, πως η σημερινή, η λεγόμενη νεοακαδημαϊκή ζωγραφική που λατρεύεται από νεόπλουτους ή μουσεία της πλάκας δεν έχει να προσθέσει τίποτα σ' αυτό το άψογο, το βιρτουόζικα ακαδημαϊκό, πορτρέτο του γνωστού αγνώστου Γεωργίου Ροϊλού το οποίο, ακούστε, φιλοτεχνήθηκε πριν 130 ολόκληρα χρόνια! Ψυχολογία, δραματικότητα, ρομαντισμός και το πρόσωπο ως αίνιγμα και μυστήριο. Τα φώτα και οι σκιές ως καταλύτες της ύπαρξης.