Βρυκόλακες

Βρυκόλακες και πρωτοπορία 

(Αντίδωρο στις ευχές σας. Αυτή τη δύσκολη ώρα)

Επειδή πάλι πολλά λέγονται - και καλώς, νομίζω, λέγονται - για το αρχαίο δράμα, την Επίδαυρο, τις παραγωγές του Εθνικού Θεάτρου κ.λπ. Έχουμε, που λέτε, και λέμε:

Αλίμονο αν δεν έχουμε άποψη για την τέχνη, ή δεν μας επιτρέπεται η διατύπωση της κριτικής.

Προσωπικά είχα, προχτές, βράδυ Κυριακής, τη μο-να-δι-κή εμπειρία να ξανακούσω την ιστορική - μυθική παράσταση "Βρυκόλακες" που σκηνοθέτησε ο Αλέξης Μινωτής από το Τρίτο πρόγραμμα του ραδιοφώνου. Με την Κατίνα Παξινού ως κυρία Άλβινγκ, τον Θάνο Κωτσόπουλο στον ρόλο του πάστορα, την Ελένη Χατζηαργύρη ως Ρεγγίνα και τον Χριστόφορο Νέζερ, θετό της πατέρα. Δεν είχα δει την συγκεκριμένη παράσταση ζωντανά αλλά είχα χειροκροτήσει τον Μινωτή στο ρόλο του Γιάννη Γαβριήλ Μπόργκμαν και την Παξινού ως Μάνα - Κουράγιο. Ήταν η τελευταία της παράσταση λίγο πριν υποκύψει στον καρκίνο και τη θυμάμαι να μεταμορφώνεται στη σκηνή του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά και να την οργώνει, κυριολεκτικά, επί δύο ώρες. Ήταν χειμώνας του 1970 αν δεν κάνω λάθος (δεν θέλω να δω τις σημειώσεις μου).

Όπως επίσης είχα δει τον Χορν ή τη Λαμπέτη πάμπολλες φορές, τον Βασίλη Διαμαντόπουλο, τον Μάνο Κατράκη, τον Στέλιο Βόκοβιτς, τον Νίκο Τζόγια, τον Θύμιο Καρακατσάνη, τη Ρένη Πιττακή κ.α. Είχα χειροκροτήσει τον Αλεξανδράκη πλάι στον Χορν στο "Σλουθ", τον Κιμούλη και την Δέσποινα Γερουλάνου ως νεοσσούς πλάι στον ίδιο, μεγάλο ηθοποιό σε Ίψεν αλλά και μπουλβάρ. Είχα υπάρξει φίλος με τον Χορν προς το τέλος της ζωής του, όπως ήμουν φίλος με τον σκηνοθέτη Γιώργο Μιχαηλίδη, φίλος του Παύλου Μάτεσι και τον Κώστα Μουρσελά, φίλος και συνεργάτης του Ευαγγελάτου και του Γιώργου Πάτσα στο τμήμα μας, των θεατρικών σπουδών, φίλος του Βασίλη Φωτοπούλου, φίλος της Τζένης Καρέζη και του Κώστα Καζάκου. Τέλος είχα χειροκροτήσει τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ στον "κύριο Μάτυ και τον υπηρέτη του Πούντιλα" του Μπρεχτ σε σκηνοθεσία Μίνου Βολανάκη. Να μην ξεχάσω την Αντιγόνη Βαλάκου και τον Νικήτα Τσακίρογλου στον μυθικό "Οιδίποδα τύραννο" του Μιχαηλίδη στην Επίδαυρο σε σκηνογραφία του Διονύση Φωτόπουλου, την Άσπα Παπαθανασίου, τον Λευτέρη Βογιατζή, τις μεταξένιες Λυδία Φωτοπούλου και Μάνια Παπαδημητρίου στις παραστάσεις του Βασίλη Παπαβασιλείου για να σταθώ στις πιο πρόσφατες μου εμπειρίες. Την Στεφανία Γουλιώτη. Τον Μιχάλη Σαράντη. Τον Αργύρη Ξάφη.

Άρα αντιλαμβάνεσθε πως είμαι πολύ "κακομαθημένος" όταν μιλάω για το ελληνικό θέατρο. Επίσης ελπίζω τώρα να κατανοείτε γιατί ΔΕΝ θέλω να προσαρμοστώ στο χύδην, το αγράμματο, και απροσδιόνυσο υλικό που μάς προσφέρεται σήμερα σαν πρωτοπορία. Δεν με ενδιαφέρει. Δεν θα πάρω. Όχι άλλοι, φασουλήδες, νομιμοποιημένοι. Όχι άλλες κλωκλώ στο Εθνικό. Κατακλείδα: Δεκαεφτά, ολόκληρα χρόνια παρακαλούσε για την Επίδαυρο η Άννα Συνοδινού και δεν της το έδιναν! 

Χθες το βράδυ έκλεισα τα μάτια μου επί δύο ώρες και ακούγοντας στο ραδιόφωνο τις μαγικές φωνές του Νέζερ ή της Παξινού, ταξίδεψα μέσα στο χρόνο. Κι όταν τελικά η κυρία Άλβινγκ σπάραξε αντιλαμβανόμενη ότι ο γιος της Όσβαλντ βούλιαζε στην άνοια καθώς της ζητούσε "τον ήλιο, περισσότερο ήλιο", συνειδητοποίησα ότι δεν πρέπει να συμβιβαστώ. Ούτε εγώ, ούτε κανείς από όσους είχαμε το μεγάλο προσόν να δούμε από κοντά και να απολαύσουμε ζωντανά, εκείνα τα ιερά πρόσωπα που ανέφερα πιο πάνω. Όχι, ποτέ. Ως ύστατη υποχρέωση στη μνήμη των. Στην κοινή μας, πολιτιστική ιστορία... Επειδή οι βρυκόλακες ελλοχεύουν, καιροφυλακτούν σε κάθε εποχή.

ΥΓ. Φιλτάτοι, όχι ως ειδικός αλλά ως εμπειρικός όσο και λάτρης του θεάτρου πιστεύω πως χωρίς ηθοποιό δεν στέκεται παράσταση. Αμέσως μετά ψάχνω για το κείμενο και έπειτα τον σκηνοθέτη. Δηλαδή ψάχνω τον τρόπο με τον οποίο εκείνος ενορχηστρώνει το υπόλοιπο σύνολο. Όμως το θέατρο ξεκινάει και τελειώνει στον ένθεο ηθοποιό. Όλα τα άλλα είναι ...απάτη. 

Φωτογραφίες: 1. Το σκέλεθρο του Γιόρικ. Στον καθεδρικό του York ,της Υόρκης,  του ρωμαϊκού Εβόρακου. Η έμπνευση του Σέξπιρ. (Φωτό: Αριάδνη Στεφανίδη).

 2. Το Μνημείο του Λυσικράτους στην Πλάκα και η graffiti παρέμβαση ενός άγνωστου μου πλην σαφώς, πρωτοποριακού, σύγχρονου καλλιτέχνη. Οι βρυκόλακες... Σήμερα...