ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΔΝΤ

Ξέρετε ποιος ήταν ο κύριος δίπλα στον φιλέλληνα Στρως-Καν όταν ο τελευταίος νουθετούσε τους αμνούς μας και τα κομματόσκυλα στο... κυνοβούλιο; Είναι ο κ. Παναγιώτης Ρουμελιώτης, υπουργός του Ανδρέα, προστατευόμενος του Λιβάνη και μέλος του ΔΝΤ στη Νέα Υόρκη. Επιπλέον είναι και ο πρόεδρος του υπό κατάρρευση Ιδρύματος Τηνιακού Πολιτισμού. Πότε τα προλαβαίνει όλα αυτά; Άμα είσαι πασόκος και άμα σε προστατεύει η Παναγία δεν φοβάσαι τίποτε. Τώρα βέβαια δεν μπορείς να είσαι επικεφαλής πολιτιστικού Ιδρύματος και να μην σκαμπάζεις γρι από τέχνη. Δεν βαριέστε. Λες και είναι ο πρώτος. Εδώ κοτζαμάν πρωθυπουργός της Ελλάδος και μιλάει ελληνικά -όπως τα μιλάει- αποκλειστικά από χειρόγραφο που του έχουν μάλιστα γράψει άλλοι. Θα μου πείτε ότι ο αδελφός του Νίκος, εκτός από επιχειρηματίας είναι και συγγραφέας. Τα βιβλία του μάλιστα γίνονται bestsellers, ταινίες και αποσπούν διθυραμβικές κριτικές από διάφορους Αρίωνες της σπέκουλας. Νομίζω πως έχω την απάντηση στο μυστήριο: Στην Ελλάδα το δύσκολο δεν είναι να είσαι συγγραφέας. Το δύσκολο είναι να ξέρεις να γράφεις. Θέλετε ένα παράδειγμα; Όλοι οι μεγαλόσχημοι δημοσιογράφοι, για να μας πείσουν ότι γνωρίζουν ανάγνωση και γραφή, εκδίδουν κάθε τόσο κι από έναν βιβλίο. Από κοντά και οι πολιτικοί οι οποίοι αφού πρώτα τα κάνουν θάλασσα έπειτα συγγράφουν τας αναμνήσεις ενός πνιγομένου που θάλεγε κι ο Καρυωτάκης. Όλοι αυτοί είναι συγγραφείς. Ξέρουν όμως να γράφουν;

Άρα νομιμοποιείται πλήρως ο κ. Ρουμελιώτης να είναι και στο ΔΝΤ και στο Ίδρυμα Τηνιακού Πολιτισμού. Θα περιμένουμε μάλιστα ασμένως για να συμπληρωθεί το puzzle, να συγγράψει τάχιστα την “Ιστορία της τηνιακής τέχνης από την Αρχαιότητα ως το ΔΝΤ”. Αν δυσκολεύεται, ας ζητήσει και τη συνδρομή του Νίκου. Αυτό θ' αποτελέσει ανακουφιστική προσφορά για τον Γιωργάκη γιατί ίσως τον προφυλάξει από μεγαλύτερους μπελάδες στο μέλλον.

Κατά τ' άλλα, εν μέσω κρίσεως, ο πολιτισμός γνωρίζει πιένες. Μετά το marathon-marathon project - πως λέμε “σιγά τα μάραθα-μάραθα”- και τον Jeff Koons στο νέο μουσείο της Ακρόπολης, η Αθήνα απολαμβάνει ήδη τρία ιδρύματα πολιτισμού, το Μέγαρο, το Θεοχαράκειο και το Ωνάσειο. Οσονούπω δε το ίδρυμα Νιάρχου, το σοβαρότερο και ισχυρότερο απ' όλα δια χειρός του Renzo Piano θ' αλλάξει όλη την περιοχή από τη Συγγρού ως το Νέο Φάληρο και από την Καλλιθέα ως την Esplanade των Ολυμπιακών Αγώνων. Είναι παρήγορο πως οι πάμπλουτες οικογένειες του τόπου δια των Ιδρυμάτων, των απογόνων και των επιτετραμμένων τους βιάζονται να μας ταΐζουν παντεσπάνι τώρα που μας περιόρισαν το ψωμί. Δεν μεμψιμοιρώ ούτε λαϊκίζω (ελπίζω). Πιστεύω απόλυτα πως η μόνη αντεπίθεση στη διεθνή μας απαξίωση και τον ευτελισμό που υφιστάμεθα ως χώρα, είναι ο πολιτισμός. Ποιος πολιτισμός όμως; Σήμερα ο υπουργός πολιτισμού θα έπρεπε να έχει οργανώσει τρία τουλάχιστον μεγάλα γεγονότα σε αντίστοιχες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Για να δείξει ότι η Ελλάδα δεν είναι μόνο τα Greek Logistics. Ούτε καταναλωτισμός και μαύρες τρύπες. Παρουσιαζόταν ως πρόσφατα στο μουσείο Μπενάκη της Πειραιώς μια καταπληκτική μικρή αναδρομική του Γιάννη Σπυρόπουλου (1912-1990), ωραία και πάμφθηνη ευκαιρία για έναν ελληνικό μήνα πχ. Στο Βερολίνο. Με παράλληλες εκδηλώσεις μουσικής, σινεμά, κλπ. Ας πούμε από τον Σκαλκώτα στον Αδάμη και από τον Αγγελόπουλου στον Λάνθιμο. Αλλά και μια αναφορά στη σύγχρονη εικαστική δημιουργία μας: Στον Μπάικα, τον Λάππα, τον Αληθεινό, τον Παπαδημητρίου, τον Χαραλαμπίδη, τον Χανδρή, την Κυριαζή, τη Νομίδου. Αν μάλιστα συνδυάζουμε τα σημερινά μας πράγματα με κάποιες διαχρονικές αναφορές τόσο το καλύτερο. Ο Κανιάρης πρόπερσι στο Μπενάκη ήταν ένα πολύ επιτυχημένο αλλά, κυρίως, εξαγώγιμο πείραμα. Κι όλα αυτά με ελάχιστα χρήματα. Αρκεί να υπάρχει η πολιτική βούληση. Και να μην εξαντλείται η κυβέρνηση αποκλειστικά στη τρομοκρατική “γοητεία” των νέων μέτρων.

Αυτό οφείλει να κάνει η πολιτεία. Οι ιδιώτες πάλι στο πλαίσιο της προσφοράς τους προς τη πατρίδα οφείλουν όσο το δυνατόν πιο αντικειμενικά και χωρίς φαβοριτισμό ή αποκλειστικότητες να προσφέρουν στο τόπο την αισθητική παιδεία που δικαιούται. Απαλλάσσοντας τον από την χαμερπή δικτατορία της τηλεόρασης.

Το μοντέλο του Μεγάρου Μουσικής εξάντλησε τα όριά του παρά τη μεγάλη του προσφορά. Ένα προσωπικό στοίχημα δεν μπορεί να είναι διαρκώς κρατικοδίαιτο. Το Μέγαρο σήμερα πληρώνει τον ηγεμονισμό του ιδρυτή του (αλλά και το γεγονός ότι εκείνος είχε βάλει ομολογουμένως τον πήχη πολύ ψηλά). Το εύκολο είναι να φέρεις στο Μέγαρο την Αρβανιτάκη. Το δύσκολο τον Sir Simon Rattle. Και το ακόμη πιο δύσκολο είναι να προχωρήσεις σε δικές σου παραγωγές που να είναι και μάλιστα εξαγώγιμες.

Η νέα δραστηριότητα του Ωνάσειου μοιάζει πολύ πιο ανοικτή και πολύ πιο πλουραλιστική. Αρκεί να μην ανταλλάξουν οι ιθύνοντες την Αρβανιτάκη με τη Φωτεινή Δάρα. Και να μην μιμηθούν οι νέοι επικυρίαρχοι του πολιτισμού μας το μοντέλο του αείμνηστου Λαμπράκη. Γιατί ήταν μοναδικό. Από κάθε άποψη. Ούτως ή άλλως το Ωνάσειο δια του αείμνηστου Στέλιου Παπαδημητρίου έχει ήδη μιαν εξαιρετική παράδοση προσφοράς στον τόπο. Κι κάτι ακόμη. Να μην φοβούνται (οι νέοι επικυρίαρχοι) την κριτική. Και ν' αποφεύγουν πόζες ηγεμόνα, είναι αντιαισθητικό. Αντιθέτως να φοβούνται όσους τους θυμιατίζουν. Πριν καν αρχίσουν να δραστηριοποιούνται. Βρε αδελφέ και η πατρίδα μας μεγάλη οικογένεια είναι...

Όμως το πραγματικό μεγάλο -που είναι και αθόρυβο- σχετίζεται με τη φιλοδοξία του Renzo Piano, δια του ιδρύματος Νιάρχου ν' αλλάξει το πολιτιστικό προφίλ της Αθήνας τα επόμενα χρόνια. Η δωρεά των χορηγών θηριώδης, η οργάνωση της χορηγίας διεθνών προδιαγραφών, η στελέχωση υψηλοτάτου επιπέδου. Αναμένουμε.

Απορία: Εφόσον η νέα όπερα έχει πάρει το δρόμο της και μάλιστα με Νόμο της βουλής, γιατί ο φιλτάτος Βασίλης Βασιλικός και η σύζυγος του η Βάσω Παπαντωνίου συνεχίζουν τις δημοπρασίες έργων τέχνης υπερ της ανέγερσης της νέας όπερας; Στην πρόσφατη μάλιστα δημοπρασία του Βέργου οι ζωγράφοι που προσέφεραν τα έργα τους, έχοντας μπαφιάσει πλέον από την πολιτιστική ζητιανιά, απαίτησαν να τους καταβληθεί το ήμισυ του κατοχυρωτέου ποσού. Απ' την άλλη πλευρά τα χρήματα αυτά διερωτώμαι που δηλώνονται, που κατατίθενται, πως φορολογούνται. Και βέβαια πόσο είναι περιττή ή όχι τέτοια δραστηριότητα μετά από τις τελευταίες εξελίξεις.

Συμπέρασμα: Το ΔΝΤ είναι εδώ επειδή εμείς το φέραμε. Ο τρόπος τώρα που το διαχειριζόμαστε απηχεί αφενός την ικανότητα της κυβέρνησης κι αφερτέρου τη ψυχραιμία και την αυτοκριτική του ίδιου του λαού. Ο πολιτισμός, πάλι, μπορεί ν' ανθίσει και χωρίς γιγαντιαίους προϋπολογισμούς., καλλιτεχνικούς ενδιάμεσους ή μίζες πολιτιστικαρίων. Το Πασόκ, χρόνια τώρα, δημιούργησε μια καινούργια ορολογία, αυτό το νέο επάγγελμα και... πολλούς επαγγελματίες. Καιρός να τελειώνουμε με όλα αυτά. Ακούει κανείς;

ΥΓ1. Ο sir Μαρκεζίνης! Λαϊκισμός από το Μπάκινχαμ και συνωμοσιολογικές κοινοτοπίες σοσιαλοπατριωτικού τύπου από τη Μεγάλη Βρετανία (το ξενοδοχείο). Η γελοιότητα των τρεχόντων πολιτικών πάντως είναι εξίσου γελοίο ν' αντικατασταθεί με τη γελοιότητα τιτλούχων διανοουμένων. Και να σκεφθεί κανείς πως το τελευταίο δίτομο πόνημα του Παναγιωτή Κονδύλη, το εκδοθέν post mortem από το “Θεμέλιο” παραμένει ακόμα ασχολίαστο.

Βλέπετε, στην Ελλάδα όλοι γράφουν, αλλά ελάχιστοι διαβάζουν. Παρ' όλα αυτά το μόνο sir που σεβόμαστε ακόμα τον λένε Μπιθικώτση και εθήτευσε στη Μακρόνησο.

ΥΓ2. Άκουσα τον κ. Μαρκεζίνη να λέει στη “Μεγάλη Βρετανία” (και, φευ, να καταχειροκροτείται) πως ανάμεσα στο “Ανήκομεν εις την Δύσιν” του Καραμανλή και το “Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες” προκρίνει το δεύτερο. Δυστυχώς αυτόν τον λαϊκισμό του αυτονόητου πληρώνουμε ακόμα.

ΥΓ3. Η σύγχρονη τέχνη στην Ελλάδα παίζει ανάμεσα στον Δάκη (όχι τον τραγουδιστή) και τον Δασκαλόπουλο. Ο πρώτος με ολόκληρο τάγμα οργανικών διανοουμένων δεσπόζει σε θεσμικό επίπεδο (πχ στο Υπουργείο πολιτισμού) ενώ ο άλλος έχοντας απλώς ένα μυστικοσύμβουλο -αυτόν που η πιάτσα αποκαλεί “κεφτέ”- έχει συγκροτήσει μια από τις πιο ενδιαφέρουσες και πρκλητικές συλλογές στον κόσμο. Ο Δάκης παίζει με τους Εβραίους της Νέας Υόρκης, ο Δασκαλόπουλος κερδίζει στο Λονδίνο, στις foires και τα πέριξ White Chapel Gallery). Για τα ελληνικά πράγματα και οι δυο τρέφουν παχηλή αδιαφορία η οποία αντανακλα γενικότερα το ελάχιστο ενδιαφέρον της μεταπρατικής τάξης τους για τον τόπο. Όλοι έξω έχουν τα κέρδη τους. Το σκανδαλώδες πάντως με τον πρώην κ. “Δελτα” είναι πως προϊσταται των βιομηχάνων, ενώ δεν είναι πια βιομήχανος και δίνει αυστηρές συμβουλές στην ηγεσία της χώρας ενώ άρτι απολύθηκε από τον άλλο “αστέρα”, τον Βγενόπουλο (του ΟΤΕ, της Ολυμπιακής, της Marfin, των Εμιράτων και του Παναθηναϊκού). Τέχνη μπορεί να μην (μας επιτρέπεται να) έχουμε, δεν πλήττουμε όμως καθόλου. Εκτός κι αν στραβωθεί κανείς και μπει στα υπόγεια του Ωδείου. Εκεί που κοιμάται το τέρας του πιο ληθαργικού μοντερνισμού των Βαλκανίων.

ΥΓ4. Τι μεγάλος καλλιτέχνης ο Γιάννης Κουνέλλης! Τι αφόρητα μικροαστική και συμβιβασμένη η έκθεση του στη γκαλερί Bernier. Πόσο εμετικά αφελείς είναι οι (όψιμοι) υμνητές του. Μα κανείς δεν βλέπει πια τα έργα τα ίδια; Είναι σαν να χωράς ολόκληρη την “Ωδύσσεια” σε sms κινητού τηλεφώνου.

ΥΓ5. Το πιο ενδιαφέρον στο έργο του είναι πως κυριολεκτικά ακροβατεί στα όρια του λόγου. Εκτός του λόγου. Ο Κουνέλλης, κατ' ουσίαν, δεν μιλάει καλά καμία γλώσσα. Ούτε ιταλικά, ούτε ελληνικά. Γλώσσα του είναι οι εικόνες του. Κι όσοι εκστασιάζονται με τα αποφθέγματά του απλώς αδυνατούν να κατανοήσουν την ουσία της ζωγραφικής του.

ΥΓ6. Το τελευταίο κείμενο της Σώτης Τριανταφύλλου στην Athens Voice εξαιρετικό. Τίτλος του: “Μαύρες επέτειοι”.

ΥΓ7. Λένα Κιτσοπούλου! Είναι παντού, κάνει τα πάντα, ίδιο πολιτιστικό πολυφεμινιστικό πολύμπριζο. Τρέμε Σώτη Τριανταφύλλου! Η Λένα διαθέτει τόσο βλάσφημο λόγο όσο να μην σοκάρει τους μικροαστούς. Την είδαμε ακόμη και στους “Πέρσες” του Γκάτσεφ στην Επίδαυρο. Η Μαργαρίτα Καραπάνου πάντως δεν αντιγράφεται.

ΥΓ8. Απίστευτοι λογάδες οι (κλυδωνιζόμενοι) άρχοντες των free press. Ο ένας είναι πρώτος πανελλαδικά με 320.000 φύλλα ο άλλος σπάει εβδομαδιαίως το φράγμα των 300.000 αναγνωστών. Όλοι βασιλεύουν εύκολα -νομίζουν- στο ντομίνιο της αγραμματοσύνης και του οργανικού αναλφαβητισμού. Πίσω όμως έχει η αχλάδα της διαφήμισης την ουρά.

ΥΓ9. Έχεις πεθάνει! Ξέρεις εσύ! (Τι κομψότητα ύφους από τον πιο χαριτωμένα ημιμαθή νάρκισσο της gay κουλτούρας)

ΥΓ10. Η κυρία Μάνια το φουντάρει το μαγαζί. Εκεί όπου ο προσφάτως απολυθείς Θανάσης (εκδότης) εισέπραττε 35.000 ευρώ μηνιαίως για να γράφει το κυριακάτικο κύριο άρθρο. Κύριες και κύριοι! Και στους αρθρογράφους έκαναν παζάρια για 150 ευρώ. Καλύτερα Γιάννα παρά Μάνια!

ΥΓ11. Πίνω και εγώ πλέον κάθε πρωί το Μπεσέλ Προάκτιβ μου όπως κάνουν και οι Λυριντζής-Οικονόμου από το ραδιόφωνο του ΣΚΑΪ. Εξαφανίζει τη χοληστερίνη. Και τη δημοσιογραφική δεοντολογία επίσης.

ΥΓ12. Τι άλλο περιμένατε σε μια εποχή κρίσης από το να πουλιώνται τα πάντα;

ΥΓ13. Η τέχνη υπάρχει απλώς δια να επιλύει τα ψυχολογικά προβλήματα των καλλιτεχνών (και των συζύγων των); Δεν νομίζω...

ΥΓ14. Ο Γιάννης Πολίτης, τ. διευθυντής του 9,84, ήταν συγχρόνως δημοσιογράφος στα ΝΕΑ, παρουσιαστής στην ΕΡΤ, και εν συνέχεια στο ΒΗΜΑ FM. Λαμπρά!

ΥΓ15. Η επανάσταση στην ΕΡΤ θ΄αρχίσει κ. Χυτήρη μου όχι αν απολύσετε αλλά εάν παντρέψετε τις άπειρες μεγαλοκοπέλες του ιδρύματος. Θα γλυκάνει το πρόγραμμα!

Μάνος Στεφανίδης