Ο άνθρωπος με τα γαρίφαλα

Ο άνθρωπος με τα γαρίφαλα και τους γύψους απεβίωσε χτες 2 Μαρτίου στην εντατική του Υγεία και μετά από πολύχρονη αντίσταση στην αρρώστια και τη φθορά που προκαλεί ο χρόνος. Ο Βλάσης Κανιάρης γεννημένος το 1928 στην Αθήνα. Ο πιο πολιτικοποιημένος, σύγχρονος μας καλλιτέχνης και ένας διεθνής μας δημιουργός που έκανε τέχνη τις πληγές και τα ράκη της μεταπολεμικής μας ιστορίας. Που μίλησε για τη μετανάστευση και το κοινωνικό πρόβλημα της Ευρώπης ήδη από τη δεκαετία του 60' και μάλιστα με όρους αβανγκάρντ. Που συμμετείχε ενεργά στον αντιδικτατορικό ως μέλος της Δημοκρατικής Άμυνας. Ο Κανιάρης από τους γύψους και τα γαρίφαλα της δικτατορίας πέρασε πολύ έγκαιρα στη καταγγελία του γενικευμένου λαϊκισμού και του πνεύματος συναλλαγής και διαφθοράς που μαστίζουν το τόπο. Με έργα-περιβάλλοντα όπως το “Ό, τι θέλει ο λαός, από πίσω και από μπρος”, “Συμμετοχή-Συνενοχή”.
Κορυφαίο του έργο υπήρξε το πολυθέαμα HELAS - HELLAS (Αλίμονο-Ελλάδα) του 1980. Τελευταία μεγάλη του έκθεση η παρέμβαση στο Μουσείο Μπενάκη το 2008-9.
Έντιμος, αυστηρός, απόλυτος, οξυδερκής αλλά και βαθύτατα τρυφερός έκανε τέχνη ως τη τελευταία του στιγμή με σαπισμένους πνεύμονες και βαθύτατα κλονισμένη υγεία. Ήταν 83 ετών. Είμαι όμως βέβαιος ότι εκεί που βρίσκεται δουλεύει τώρα τη καινούρια του έκθεση.

Η μεταμόρφωση του κόσμου είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ερμηνεία του.

Arthur Rimbaud

O Kανιάρης ήταν ένας πολιτικός καλλιτέχνης. Kαι σαν τέτοιος δε θα ήταν δυνατόν ν’ αφεθεί στην παλίρροια του συμψηφισμού, της αιδήμονος σιωπής και της συνενοχής. H κριτική του, πάντοτε διατυπωμένη εικαστικά, δε χαρίστηκε σε κόμματα, σε λαϊκά συνθήματα και σύμβολα ή εύκολους ποπουλισμούς. H ευθύνη ανήκει εξίσου σε άρχοντες και αρχόμενους. O «κυρίαρχος» λαός οφείλει να κάνει κάποτε

την αυτοκριτική του σε σχέση με όσα έπραξε, ή αμελήσει να πράξει, ή αποδέχτηκε να συμβούν. Bλέπετε η λαϊκή ψήφος είναι αμφίστομη μάχαιρα. Ό, τι θέλει ο λαός, λοιπόν, αφού πλέον έχει εξαρθρωθεί κάθε έννοια αξιοκρατίας, κάθε ιεραρχική κλίμακα, κάθε σεβασμός στην υπεροχή της γνώσης, της εμπειρίας, του βιωμένου χρόνου, που αναφέραμε πιο

πάνω. Kι αφού αυτός ο λαός εκλέγει κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν την ηγεσία του.

O Kανιάρης, σαν τον Aναγνωστάκη ή το Σαχτούρη, ήταν ένας ποιητής του ελάχιστου, ένας μύστης της συγκεκαλυμμένης πληροφορίας, ένας περίεργα ευαίσθητος περιπατητής που μπορούσε ν’ αναγνωρίσει τον Duchamp στα σκουπίδια του δρόμου. Ή, ένας περαστικ

ός, που έβλεπε την αθλιότητα στους δρόμους του κόσμου αλλά δεν έκλεινε τα μάτια... Ένας, τέλος, που ήξερε πως προηγείται το αίμα και έπεται το κόκκινο χρώμα. Ποτέ αντίστροφα. Πάντα...

ΥΓ. Με το αρχέγονο ένστικτο της η τέχνη, δηλαδή οι υποψιασμένοι της εκπρόσωποι,

οι συνειδητά μακριά από τις εργαλειακές συμπεριφορές και διατεταγμένη σκέψη ξαναβρίσκουν ό, τι η κοινωνία του lifestyle ξεχνά ή απωθεί: χειρονακτικές διαδικασίες, συλλογικές σχέσεις, ομαδικές τελετές ή δράσεις. Η διεύρυνση πάλι των ορίων της τέχνης (π.χ. Beuys και Fluxus) τι άλλο κάνει παρά να διεκδικεί την απολεσθείσα μας κοινωνικότητα ως έσχατο καταφύγιο αντίστασης;

Έκθεση του Βλάση Κανιάρη στο Σχολείο του Αρνάδου. Καλοκαίρι του 2009.