Ανδρέας Δεβετζής. Απρόσωπες πολυκατοικίες, προσωπεία ύπαρξης και οι ψυχές τους.

Απόσπασμα από τον κατάλογο της έκθεσης του Α. Δεβετζή, η οποία εγκαινιάζεται την Τετάρτη 7/11 στη Γκαλερί Titanium, Βασ.Κωνσταντίνου 47, στις 8μμ.

Την έκθεση θα προλογίσει ο Μ.Σ.

Μέσα απ' το φως ακόμη και το κενό αποκτά υπόσταση. Και η τέχνη είναι εκείνος ο Λαβύρινθος, στον οποίο ο Μίτος δίνεται στην έξοδο κι όχι στην είσοδο. M.Σ.

ΣΑΝ ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Τέχνη είναι το κλάμα μας αλλιώς, και το γέλιο μας βέβαια. Σπανιότερα όμως. Την τέχνη γεννούν ο έρως, ο θάνατος, το δέος της ύπαρξης και η κοινωνική ανάγκη. Η ευκολία την εκφυλίζει, η εγωπάθεια την ακυρώνει, το δράμα την σώζει. Εξάλλου, μακάριοι οι πενθούντες, ότι αυτοί ελεηθήσονται. Η τέχνη λοιπόν είναι το έλεος σ' έναν ανήλεο κόσμο. Είναι επίσης η δύναμη που προκύπτει από την αδυναμία μας. Εδώ ακριβώς έγκειται και το θαύμα της. Η τέχνη, τέλος, περισσότερο από «έργα» ή «αριστουργήματα» συγκροτεί έναν ιδιαίτερο τρόπο του υπάρχειν. Και καθιστά καλλιτέχνη όποιον υιοθετεί αυτόν τον τρόπο, ενώ περιφρονεί βαθιά τις τρέχουσες πόζες, τις εμμονές περι την κατανάλωση ή την επίδειξη, την αγραμματοσύνη που περνιέται για στιλ, τα δάνεια φώτα που σβήνουν μ' ένα «κλικ» και χλευάζει όσους την ταυτίζουν με την ιδιοκτησία. Η τέχνη μπορεί, μην το ξεχνάτε, ν' ανήκει σε όλους, πλούσιους ή πένητας, με μιαν αμείλικτη δημοκρατία. Προσοχή όμως. Οι εγκλώβισμένοι στον ματεριαλισμό δύσκολα ραντίζονται από την δρόσο της πνευματικότητάς της και ευκολότερα βολεύονται με υποκατάστατα. Η τέχνη επαφίεται τόσο στην παιδεία όσο και στο ένστικτο, τόσο στο λαϊκό, δηλαδή το συλλογικό, – υπόστρωμα της κάθε ατομικότητας- όσο και στο υποκείμενο, τον μοναδικό της πυρήνα. Η τέχνη είναι πολύτιμη επειδή δεν μπορούμε να την ορίσουμε επακριβώς. Όπως λ.χ. ορίζουμε ένα, έστω, πολύπλοκο μηχάνημα ή ένα φυσικό φαινόμενο. Η τέχνη γεννιέται με την αστραπή και με την αστραπή πεθαίνει. Είναι σκοτεινή και απρόσιτη στους γελοίους που την υποτιμούν νομίζοντας πως την έχουν κλειδωμένη στα μικροαστικά τους ντουλάπια ή τα μουσειάκια της πλάκας. Ενώ είναι γενναιόδωρη και παρηγορητική στους αθώους και τους αναμάρτητους, σαν τον Ντον Τζιοβάνι και τον Βαν Γκογκ, και στους ελαφροΐσκιοτους ή σαλούς σαν τον Χαλεπά, τον Στέρη ή τον Σκλάβο. Όσοι πάλι αμαρτάνουν για χάρη της καθαγιάζονται αυτόματα, σαν τον Βιγιόν, τον Καραβάτζο, τον Ρεμπό ή τον Εμπειρίκο. Οι αστοί έχουν περισσότερες πιθανότητες μαζί της παρά οι προλετάριοι (ιδιαίτερα όταν πλουταίνουν προς εκδίκηση) μόνο που έχουν εκλείψει οι αστοί σήμερα. Σαν τον Κώστα Παπαϊωάνου, τον Κοσμά Πολίτη, τη Μάτση Χατζηλαζάρου, τον Δημήτρη Καπετανάκη, την Κοραλία Θεοτοκά, τον Γιώργο Μαυροϊδη,τον Νίκο Εγγονόπουλο, τη Μαντώ Αραβαντινού, τον Αλέξη Ακριθάκη, τον Γιώργο Μακρή, τη Φλέρη Νταντωνάκη, τον Μόραλη, τη Χρύσα και τον Νίκο Κεσσανλή, τον Χειμωνά, τον Κούνδουρο, τη Μαρία και τον Βλάση Κανιάρη κι οσους από την αριστερά συνδυάζουν πνευματικότητα και αριστοκρατία, δηλαδή εγκράτεια και συγχρόνως περιφρόνιση στη νεοπλουτίστικη λίγδα.

ΟΙ ΨΥΧΕΣ

Πώς ζωγραφίζονται οι ψυχές; Ο Γκρέκο το έμαθε από τη βυζαντινή παράδοση και τις εικόνες της “Κοιμήσεως”. Γι' αυτό στην “Ταφή του Κόμητα Οργκάθ” ένας Άγγελος κρατάει τη ψυχή-φάσμα του νεκρού. Ο Ανδρέας Δεβετζής είναι ένας σύγχρονος ζωγράφος, ευαίσθητος, παρατηρητικός, τελειομανής – χωρίς όμως τις εμμονές του δήθεν μοντέρνου- ο οποίος θέλει να ζωγραφίζει τα πράγματα αλλά και την ψυχή τους, το φως αλλά και το μυστήριο που το συνοδεύει, τις σκιές αλλά και την απελπισία που τις νοηματοδοτεί, τα πρόσωπα αλλά και την αύρα τους, τα κτήρια αλλά και την ιστορία τους, τα σώματα αλλά και τον καϋμό τους. Σ' όλη του τη ζωγραφική έρευνα ως σήμερα ζωγραφίζει το οπτικό ερέθισμα αλλά και το “άλλο”, τα πράγματα, τα πρόσωπα, τους χώρους αλλά και το αίνιγμά τους σαν ένα σημερινό σχόλιο στα επιτεύγματα της pittura metafisica έναν αιώνα πριν.

Έλεγε ο Γιώργος Βακιρτζής, πολυεπίπεδος δημιουργός, ενεργός πολίτης και πρόδρομος εκείνων των πορτρέτων που αργότερα θα έκαναν διάσημο τον Andy Warhol: ποιός είναι ο καλύτερος χορευτής; Εκείνος που μπορεί να ερμηνεύσει την εποχή του ξεπερνώντας την. Καθιστώντας τα προσωπικά του βιώματα, την ιδιαιτερότητα της εφηβείας ή της γειτονιάς του πανανθρώπινη συνείδηση. Και που βέβαια κουβαλάει το παρελθόν και τους θησαυρούς του όχι σαν αχθοφόρος αλλά σαν σκυταλοδρόμος. Παρηγοριέται από το παρελθόν ονειρευόμενος το μέλλον.

Εξάγοντας, εν τέλει, νόημα από το μηδέν ή το θάνατο και καθιστώντας την Τέχνη μεγαλειώδη μεταφορά της ύπαρξης. Και μάλιστα της ύπαρξης του καθενός. Αφού εδώ έγκειται το πιο βαθύ μυστικό της δημιουργίας: στη μνημείωση της μονάδας, αυτής της έννοιας που απώλεσαν οι μεγάλες επαναστάσεις ομνύοντας στα πλήθη και στις μάζες. Ενώ στην πραγματικότητα την Ιστορία αλλάζουν τα πρόσωπα εκείνα που συνεργάζονται με τις εξίσου προσωποποιημένες συλλογικότητες. Ο Δεβετζής δουλεύει μεθοδικά αποτυπώνοντας αυτά που γνωρίζει και ακραγγίζοντας όσα δεν γνωρίζει αλλά υποπτεύεται πως υπάρχουν. Επειδή δεν παίζει κανείς με τις ψυχές!