Οράματα!

Tου Μιχάλη Λιάπη

Τα μουσεία μας. Αρχαιογνωστικά και νεότερης τέχνης. Η εθνική με τις δημοτικές πινακοθήκες της περιφέρειας. Απίστευτος πλούτος και ευκαιρία για παιδεία αλλά και ψυχαγωγία. Αρκεί να είναι χώροι ανοιχτοί σε συνεργασία και σε προβολή των πολιτιστικών προϊόντων που παράγουν οι τοπικές κοινωνίες: Μουσική, χορός, θέατρο, ποίηση, βιβλίο, εκθέσεις νέων καλλιτεχνών, κόμικς κ.λπ. Ιδιαίτερα τους χειμερινούς μήνες που τελειώνουν τα φεστιβάλ της αρπαχτής από την πρωτεύουσα. Τι γοητευτική χαμένη ευκαιρία! Τα φωνάζω χρόνια σε ώτα μη ακουόντων. Ο πολιτισμός ΔΕΝ χρειάζεται υπερφίαλα projects -η αγαπημένη λέξη των μάνατζερ- ούτε άπειρα χρήματα. Χρειάζεται ανθρώπους και ιδέες. Τους ανθρώπους, τους εκπαιδεύεις, τους μυείς, τους μεθάς, τις ιδέες τις καλλιεργείς και η μία φέρνει την άλλη. Ετσι αναπτύσσονται οι συλλογικότητες. Από κάτω. Διαφορετικά έχουμε το υπουργείο Πολιτισμού σαν τράπεζα διανομής πολιτιστικού χρήματος και ως επίφαση για κοσμικότητες. Ο τόπος βράζει, δεν το βλέπετε;

Ιδέες: Τρεις εκθέσεις-πακέτα από την Εθνική Πινακοθήκη με θέμα λ.χ. τη Σχολή του Μονάχου, τη γενιά του '30 και τη σχέση της με τον Παρθένη, τη γενιά του '60 και το άνοιγμά της στην παγκόσμια avantgarde, με 30 έργα η κάθε μία και έναν μικρό κατάλογο που ν' αναπτύσσει τις σχέσεις εικόνας, λόγου και που να συνοδεύεται με CD με μουσική της εποχής -από Σαμάρα ώς Χρήστου και από Βαμβακάρη ώς Χατζιδάκι- αλλά και με κινηματογραφικά ντοκουμέντα (Τζαβέλας, Κανελλόπουλος, Κακογιάννης, Αγγελόπουλος, κ.ά.). Φαντάζεστε τον «θεόφιλο» του Λάκη Παπαστάθη λ.χ. στο νέο αρχαιολογικό μουσείο Μυτιλήνης με έργα του Θεόφιλου και διαλέξεις για τον «μυθικό» ναΐφ δημιουργό μέσα από τα κείμενα του Ελύτη; Τόσο εύκολο, τόσο φθηνό, τόσο παιδαγωγικό. Αρκεί να δουλέψουν 5 (πέντε) άνθρωποι. Και να αξιοποιηθούν τα έργα από τις αποθήκες της Εθνικής Πινακοθήκης. Κι έπειτα η ίδια έκθεση-πακέτο με τις παράλληλες δράσεις που θα ενεργοποιήσουν πρόσωπα των τοπικών κοινωνιών, να πάει στα παραρτήματα της Κέρκυρας και της Σπάρτης, στις πινακοθήκες Τρικάλων ή Αλεξανδρούπολης. Συνολικό budget; 20.000 ευρώ ασφάλειες-μεταφορές 10.000, κατάλογος, αφίσες, προσκλήσεις. Εργασία; Των επιμελητών της ΕΠΜΑΣ και των επιστημόνων στις κατά τόπους εφορείες νεοτέρων μνημείων αλλά και των υπευθύνων των τοπικών πινακοθηκών. Είναι ντροπή να σπαταλώνται εκατομμύρια χωρίς να γίνονται τα, πολύτιμα, αυτονόητα.

Με θύμωσε η πρόταση του ακαδημαϊκού-ζωγράφου Π. Τέτση και του καθηγητή Αντ. Μακρυδημήτρη, προέδρου αντίστοιχα και μέλους του δ.σ. της Πινακοθήκης σχετικά με το μέλλον του Ιδρύματος («Καθημερινή» 14.10). Κυρίως γιατί λένε αυτά που φωνάζω δεκαετίες υφιστάμενος αποκλεισμός από την κ. Πλάκα και πειθαρχικά από τον κ. Βενιζέλο. «Να επιτελέσει η Πινακοθήκη την εθνική της αποστολή» βοά ο κ. Τέτσης. «Η Πινακοθήκη, η Γλυπτοθήκη και τα 3 παραρτήματα σε Κέρκυρα, Σπάρτη και Ναύπλιο διοικούνται από το ίδιο πρόσωπο εδώ και 15 χρόνια...»

Τέτοιος συγκεντρωτισμός ούτε επί Στάλιν. Φωνάζω επί μία δεκαετία ότι η Πινακοθήκη παρακμάζει έχοντας παρακάμψει τον εθνικό της ρόλο υπέρ των δημοσίων σχέσεων και της αισθητικής των Β.Π. Η επιτυχία ενός μουσείου δεν κρίνεται από το glamour των εγκαινίων αλλά από το πόσο μπορεί να ανεβάσει το επίπεδο ενός λαού...». (Εγγραφα στην «Ελευθεροτυπία» 16.9.06).

Ωμως οι κ.κ. Τέτσης και Μακροδημήτρης συνδιοικούν αυτή την ξεστρατισμένη πινακοθήκη. Αρα είναι μέρος του προβλήματος και όχι λύση του! Οι ίδιοι αποδέχτηκαν την ανανέωση της θητείας της κ. Πλάκα για 4η πενταετία (!) αλλά και τον παραγκωνισμό ή την εκδίωξη όλων των δραστήριων επιμελητών. Τι εμποδίζει το ίδρυμα να κάνει μικρές, μονογραφικές εκθέσεις κάθε 2 μήνες «ελασσόνων» καλλιτεχνών με κατατοπιστικούς, φθηνούς, καταλόγους; Επί Δ. Παπαστάμου οι 8 ιστορικοί τέχνης του ιδρύματος είχαμε οργανώσει περισσότερες από 100 (!) τέτοιες εκθέσεις σε διάστημα 10 χρόνων!

Τα πρόσωπα δίνουν τον χαρακτήρα των μουσείων, όχι οι παπαρολογίες των κοσμικών ρεπορτάζ. Επίσης οι ανωτέρω κύριοι έκαναν γαργάρα το πόρισμα του Γ. Επιθεωρητή δημόσιας διοίκησης κ. Λ. Ρακιντζή (φ. 559/1542, 14.10.05), το οποίο ζητούσε να αποδοθεί πειθαρχική ευθύνη κατά της διευθύντριας για σωρεία απευθείας αναθέσεων, για υπερβάσεις προϋπολογισμών, άνοιγμα 1.000.000 ευρώ κ.λπ.!

Θυμώνω, τέλος, διότι οι δύο «ονειροπόλοι» προτείνουν την μετακίνηση, λέει, της πινακοθήκης στο Πολεμικό Μουσείο (sic) ή τα προσφυγικά της Λ. Αλεξάνδρας (τσικ), πράγματα εντελώς ανεφάρμοστα. Και η κατακλείδα: ιδιωτικοποίηση! Το ίδρυμα από ΝΠΔΔ να γίνει ιδιωτικού. Εστω κι αν υπάρχει αξεπέραστο, συνταγματικό κώλυμα. Οι αιθεροβάμονες, όμως, δεν πτοούνται. Τι κι αν οι εθνικοί θησαυροί και τα μουσεία πολιτιστικής μνήμης ΔΕΝ ιδιωτικοποιούνται. Είναι πρώτη υποχρέωση του κράτους, είναι η ύστατη ελπίδα του τόπου για αυτογνωσία...

ΥΓ.: Γιατί τα αρχαιογνωστικά μας μουσεία δεν διοργανώνουν και περιοδικές, σύγχρονες εκθέσεις; Γιατί οι πινακοθήκες της χώρας δεν προβάλλουν τους νέους δημιουργούς; Γιατί το ΕΜΕΤ επιδεικνύει τέτοια ακινησία και έμφαση στο δυσνόητο δήθεν που παγώνει το ευρύ κοινό; Το Εθνικό Συμβούλιο Μουσείων θα μπορούσε να συντονίζει όλα αυτά, αν ήταν πιο δημιουργικό και αν δεν αρκείτο στη διαχείριση της καθημερινότητας.

7 - 11/11/2007