Σαμπάχ- σαμπάχ, από τον Φαρφουλά

Εδώ και λίγο καιρό έχει αρχίσει στις εφημερίδες, στο δρόμο, στις δουλειές, στα σπίτια μια συζήτηση περί μνημονίου και απαγόρευσης του καπνίσματος. Αν το μνημόνιο, για τους θιασώτες του, έρχεται να υγιάνει το κοινωνικό σώμα, η απαγόρευση του καπνίσματος, έρχεται για να υγιάνει το βιολογικό μας σώμα.

Συνδέονται και τα δυο γιατί αφού δεν μπορούμε να είμαστε υγιείς, είτε ως κοινωνία είτε ατομικά, ΠΡΕΠΕΙ να μας επιβληθούν οι νέες συντάξεις, τα ωράρια, οι μισθοί, τα δάνεια και η μακροζωία. Χαρμάνης και άφραγκος, αλλά παραγωγικός και υγιής.

Το χειρότερο είναι ότι τα σχετικά μέτρα, τα εισηγούνται άνθρωποι όπως η υπ. Περιβάλλοντος, που σε μια πρόσφατη συνέντευξή της δήλωσε, ότι δεν έχει καπνίσει ποτέ, δεν έχει πιει ποτέ, δεν έχει ξεκουραστεί ποτέ και ποτέ δεν έχει περάσει μέρα χωρίς να κάνει τουλάχιστον δυο ώρες αεροβική άσκηση. Απάνθρωποι άνθρωποι, δηλαδή, που δεν έχουν σχέση με κανένα πάθος, λάθος ή βάθος στη ζωή. Εμείς φτιαχτήκαμε από χώμα, με ότι προσμείξεις έχει αυτό, όπως και σκουληκάκια και σπόρους, και αυτή από πέτρα.

Ο μοναδικός πολιτικός που δεν έπινε, δεν κάπνιζε, γυμναζόταν καθημερινά και έτρωγε μόνο βιολογικά, ήταν ο Χίτλερ. Και από την καθαρότητα του σώματος, πέρασε εύκολα και στην «απολύμανση» στο κοινωνικό σώμα.

H ίδια συζήτηση, περί μνημονίου και καπνίσματος, είχε ξαναγίνει στον τόπο μας και πριν από 400 χρόνια. Αλλά ευτυχώς τότε υπήρχε και ο μπουνταλάς Σαμπάχ- σαμπάχ (πρωί-πρωί).

Στις αρχές του 17ου αιώνα, το λατινοαμερικάνικο ασήμι και χρυσάφι, έχουν κατακτήσει την Ευρώπη. Η οθωμανική αυτοκρατορία, ειδικά μετά την ναυμαχία της Ναυπάκτου το 1571, αρχίζει να μετράει το χρόνο αντίστροφα. Οι σουλτάνοι θέλουν να εξευρωπαΐσουν την αυτοκρατορία.

Το 1600 αναγκάζουν τις συντεχνίες (ισνάφια) στο Κάιρο να μην πληρώνουν φόρους συλλογικά αλλά ο κάθε επαγγελματίας ξεχωριστά. Το 1630 καταργούν το θεσμό των σπαχήδων (οι πλούσιοι μαζεύουν απλά τους φόρους αλλά πρέπει να ακολουθούν στις πολεμικές εκστρατείες) και εγκαινιάζουν το τσιφλίκι (ο πλούσιος να αγοράζει τους φόρους και να μπορεί να έχει και κέρδος). Θέλουν να κάνουν και τακτικό στρατό αλλά αντιδρούν έντονα οι γενίτσαροι, που δεν τους αρέσουν οι καινοτομίες.

Το 1622 ο σουλτάνος Οσμάν ο Β, θα σφαχτεί από τους γενίτσαρους, στο δρόμο για τη Μέκκα, γιατί ήθελε να περάσει τα νέα μέτρα. Το 1623 ακόμη 4 βεζίρηδες (πρωθυπουργοί) θα δολοφονηθούν από τους γενίτσαρους για να μην περάσουν τα μέτρα.

Στήριγμα του σουλτάνου είναι και η επίσημη θρησκεία (σουνίτες μουσουλμάνοι).

Θέλουν τα νέα μέτρα, για να τα έχουν καλά με την εξουσία αλλά και να περιορίσουν τους αιρετικούς δερβίσηδες (σε μια αίρεση άνηκαν και οι γενίτσαροι, των μπεκτασήδων) που δέχονται με χαρά μόνο της νέα συνήθεια από την Αμερική (το κάπνισμα), αλλά και χαίρονται την οινοποσία, τον χορό, το τραγούδι και μισούν την προσευχή, την νηστεία και την τυπολατρία.

Ο αδελφός του Οσμάν, ο Μουράτ ο Δ, θα επιβάλει το μνημόνιο της εποχής και για να στηρίξει τους φανατικούς ουλεμάδες σουνίτες και για να περιορίσει τις αντιδράσεις των γενίτσαρων και άλλων «επικίνδυνων τάξεων» θα κλείσει (ή θα επιβάλει περιορισμούς) τις ταβέρνες, τους καφενέδες, τους μπουζαχανέδες (μπιραρίες), τους τεκέδες και θα απαγορεύσει το κάπνισμα.

Με απαγορεύσεις οι συντεχνίες, οι διαδηλώσεις, τα καφενεία και χωρίς ελευθεροτυπία, για άλλη μια φορά η αντίδραση θα έρθει από την τρέλα του δρόμου.

Στην οθωμανική αυτοκρατορία (από την εποχή που οι τουρκομάνοι δεν είχαν εξισλαμιστεί και είχαν τους σαμάνους) υπήρχε η εδραιωμένη παράδοση των πιρ (αγίων) αμπντάληδων. Οι αμπντάληδες (από εκεί και το μπουνταλάδες) ήταν άνθρωποι που αρνούνταν τη δουλειά, την ηθική, τη λογική, το σχολείο και γυρνούσαν γυμνοί στο δρόμο. Ζούσαν από ελεημοσύνες και κορόιδευαν τις αρχές του τόπου, εκφράζοντας με κωμικό τρόπο, τη κοινή γνώμη.

Οι εργάτες τους υπεραγαπούσαν, όπως και οι χιρσίζ (πορτοφολάδες), οι καρά-χιρσίζ (ληστές), οι μενταχήδες (παραμυθάδες), οι ασίκηδες (τραγουδιστές), οι μουφλουσήδες (χρεοκοπημένοι), οι καραγκιοζοπαίχτες, οι χασικλήδες, οι αλκοολικοί και οι τεριακλήδες (οπιομανείς). Αν για τους φτωχούς ήταν τιμή, ένας μπουνταλάς να έρχεται στο μαγαζί σου και να μην πληρώνει, για τους πλούσιους και τους θρησκευτικούς ηγέτες, ήταν ο φόβος και ο τρόμος. Για αυτό πλήρωναν μεγάλες ελεημοσύνες (ένα είδος προστασίας), για να μην τους κοροϊδεύουν δημόσια.

Ακόμη και ο σουλτάνος απαγορευόταν να κακομεταχειριστεί έναν μπουνταλά. Ήταν σίγουρος ότι την ίδια στιγμή θα ξεσπούσε εξέγερση.

Δυο από του πιο γνωστούς και αγαπητούς μπουνταλάδες ήταν ο Ιλικτζή (με βαρίδι) και ο Μποϊνοζογλού (με κέρατα).

Υπήρχε τότε ένας νόμος, όταν πιάνουν οι σουμπασήδες (αστυνομικοί), κάποιον φτωχοδιάβολο που είχε κλέψει επειδή πεινούσε, να τον βάζουν να καταπιεί δημόσια μια μπετονιά με ένα βαρίδι στη μέση και μετά να το τραβάνε απότομα. Ο φτωχός, έκανε εμετό, μέχρι να ξεράσει και τη χολή του και μερικές φορές πέθαινε.

Ο Ιλικτζή Ντεντέ, όταν βρισκόταν μπροστά σε μια σύλληψη, κατάπινε πολλά βαρίδια μαζί και τα τραβούσε με δύναμη χωρίς να παθαίνει τίποτα και μετά κορόιδευε τους αστυνομικούς. Οι αστυνομικοί έφευγαν ντροπιασμένοι και ο κλέφτης γλύτωνε, υπό της επευφημίες του πλήθους, το βασανιστήριο.

Ο Μποϊνοζογλού Ντεντέ, όταν του έλεγαν ότι κάποιος εργοδότης, επέβαλε περισσότερες ώρες εργασίας για να πάει καλά η επιχείρηση, πήγαινε και τον έβρισκε και του φώναζε όλη την ημέρα ότι ενώ αυτός δουλεύει, η γυναίκα του τον κερατώνει. Την επόμενη μέρα βέβαια έπαιρνε πίσω τις υπερωρίες.

Ο πιο διάσημος όμως ήταν ο Σαμπάχ (πρωί). Κάθε πρωί πήγαινε έξω από το παράθυρο του σουλτάνου και του μετέφερε τη «γνώμη» του κόσμου για αυτόν και τους νόμους του.

Όταν πέρασε η απαγόρευση του καπνίσματος, ο σουλτάνος για να τον εκδικηθεί, έπιασε πρώτη- πρώτη τη μάνα του, που είχε ξαναπάει φυλακή από το Ηθών.

Από εκείνη τη μέρα ο Σαμπάχ, έγινε Σαμπάχ-σαμπάχ, αφού πριν ξημερώσει, φώναζε στο παράθυρο του σουλτάνου Μουράτ Δ, να μην ισχύει η απαγόρευση για τις γυναίκες αλλά μόνο για τους άντρες, αφού αυτός δεν καπνίζει και πατέρας του μπορεί να είναι ο οποιοσδήποτε στην Ισταμπούλ και θέλει να τον εκδικηθεί που … πήγε με τη μάνα του.

Όλη η Πόλη γελούσε με το σουλτάνο και αυτός ήταν μέσα στα νεύρα από την αϋπνία. Μετά από ένα μήνα ανακοίνωσε ότι μπορούν όλοι να καπνίζουν… ελεύθερα.

Εμπρός στο δρόμο που χάραξε ο Σαμπάχ-σαμπάχ.

Τι ώρα ξυπνάει ο Παπανδρέου;

Ο Φαρφουλάς