Τι γίνεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο;

Απάντηση σε θυμωμένους φίλους

Τις τελευταίες μέρες βρίσκομαι στην άκρως συγκινητική αλλά και δυσχερέστατη θέση να στήνω μια έκθεση σύγχρονων έργων στους ιερούς χώρους του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Η σύγκριση είναι βέβαια καταλυτική υπέρ των αρχαίων εκθεμάτων αλλά κι ο σκοπός των σύγχρονων "φιλοξενουμένων" πολύ σημαντικός: Τα έργα προσφέρονται προς δημοπράτηση για να ενισχυθεί το Μουσείο. Ήδη οι πρώτες αντιδράσεις έχουν καταγραφεί.

  

-Τι θέλουν "αυτοί" στα Άγια των Αγίων;

Κατ' αρχάς ψυχραιμία. Η έκθεση ακόμα στήνεται. Άρα όχι εύκολα συμπεράσματα. Επίσης τα αριστουργήματα του παρελθόντος δεν έχουν να πάθουν τίποτε από τους "εισβολείς" του σήμερα. Γνωρίζοντας πόσο δύσκολο είναι να παρουσιάσεις ζωγραφική σ' ένα κάτασπρο μουσείο πάλλευκων αγαλμάτων και με δεδομένη επίσης την απαγόρευση του οποιουδήποτε καρφιού στον τοίχο, επέλεξα να στήσω τους πίνακες διακριτικά σε γωνίες και σε καβαλέτα. Έκανα ελάχιστη χρήση των πανώ που ενέκρινε το ΚΑΣ (Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο) επειδή μπούκωναν αντιαισθητικά το χώρο. Με τα γλυπτά τα πράγματα ήσαν εμφανώς καλύτερα και οι συσχετισμοί ευκολότεροι. Σε αυτή τη "κοινωνία" των εβδομήντα έργων που, το επαναλαμβάνω, προσφέρονται, υπάρχουν πράγματα πιο αδύναμα  και άλλα εξαιρετικά. Όλα πάντως δίνουν μια εικόνα της ελληνικής τέχνης σήμερα. Δίπλα στους παλιούς οι νέοι, δίπλα στους κλασικότροπους οι νεωτεριστές, δίπλα στα παραδοσιακά μέσα οι πρωτοποριακές εφαρμογές. Για αυτό και είναι άδικο να λέμε ισοπεδωτικά πως όλα τα έργα είναι άθλια. Θα έλεγα μάλιστα πως δεν υπάρχουν άθλια έργα αλλά υπάρχουν άθλια, δηλαδή φοβικά, βλέμματα. Ακόμα και η πιο ασήμαντη καλλιτεχνική έκφραση έχει κάποια αισθητική υπόσταση. Όσοι μυκτηρίζουν αυτά τα "ασήμαντα" έργα τέχνης κυρίως θρηνούν αυτό που δεν έχουν. Επίσης ας μην ξεχνάμε πως κάθε ομαδική έκθεση και κάθε επιλογή που γίνεται από επιτροπή είναι αναγκαστικά προϊόν συμβιβασμού. Προσωπικά αποδέχομαι όλες τις αδυναμίες της έκθεσης "Κρήδεμνον", αρκεί η κριτική να γίνεται με στοιχειώδη αμεροληψία.
Τα έργα στήθηκαν έτσι, ακουμπώντας στον τοίχο ή σε καβαλέτα για να υπογραμμίζεται ότι βρίσκονται στο χώρο προσωρινά. Γι αυτό λοιπόν δώστε χρόνο και στα έργα και στον εαυτό σας, ενθυμούμενοι πως το όποιο έργο γίνεται έργο τέχνης με το χρόνο. Σκεφτείτε πώς πρωτοαντιμετωπίστηκαν οι "Φωβ" ή ακόμα και ο Καραβάτζιο.
- Πόσο χρόνο όμως χρειάζονται τα έργα για να ολοκληρωθούν; Τον χρόνο που χρειάζεται ένα νεογνό ώστε να δώσει το πρώτο του πλατύ χαμόγελο.
 - Από την άλλη, ποιος αρχαιόπληκτος δικαιούται να απαγορεύσει στα αρχαιογνωστικά μουσεία να πειραματίζονται με σύγχρονα έργα; Ποιος "εστέτ" μπορεί να αρνηθεί στους Έλληνες δημιουργούς του σήμερα το δικαίωμα να σταθούν για ελάχιστο χρονικό διάστημα υπό τη σκιάν των προγόνων τους; Τα μουσεία έχουν ένα ευρύτερο παιδαγωγικό και παρεμβατικό ρόλο. Κι ό, τι είναι καινούριο και διαφορετικό είναι μοιραίο να προκαλεί. Η φιγούρα του Βλάση Κανιάρη με την αναπεπταμένη σημαία ζήτησε "διαμονητήριο" λίγων ημερών από τον μεγαλόθυμο Θεό του Αρτεμισίου κι αυτός το παραχώρησε! Εξ άλλου δεν έχει τίποτε να φοβηθεί από τη γειτνίαση...

Κι αφού μιλάμε για αισθητική, ας γίνουμε κι εμείς λίγο μίζεροι: Προσέξτε το γυμνό παράθυρο πίσω από το άγαλμα πως θυμίζει φυλακή. Ένα απλό λευκό πέτασμα θα απογείωνε ποιητικά το χώρο.

Ασφαλώς και δεν είναι εύκολο να ξαναβρείς το χαμένο νόημα, το νήμα, ούτε να ξαναδέσεις τη κομμένη κλωστή. Ασφαλώς και δεν είναι εύκολο να υφάνεις ένα κρήδεμνον για το σήμερα.
Αξίζει όμως η προσπάθεια να διεκδικήσουμε τη συνέχεια. Έστω, και με ασθματικό τρόπο...

ΥΓ.
Προσέξτε πως τοποθετείται ένα γυμνό του Ανδρέα Δεβετζή που μοιάζει κάτι να απωθεί δίπλα στην ελληνιστική Αφροδίτη που απωθεί τον Πάνα. Λεπτομέρεια: Το καβαλέτο έχει στηθεί μπροστά από το κλιματιστικό ώστε να το κρύψει.