ΠΑΣΟΚαρία και αστακομακαρονάδα

Μνήμη Βλάση Κανιάρη (1928-2011)

Κατακλυσμός οι αναμνήσεις για το σαραντάχρονο κιτς λόγω της λαοπρόβλητης 3 Σεπτεμβρίου: Πυλώνες -τι λέξη, ανάλογη προς το "διακύβευμα"- του ΠΑΣΟΚ υπήρξαν σταθερά η ευτέλεια, ο επιθετικός λαϊκισμός, η αγραμματοσύνη, η χυδαία επίδειξη, ο νεποτισμός, ο φαβοριτισμός, η πλήρης αντιστροφή των εννοιών και των νοημάτων, η πολιτική αλητεία, η γιαλαντζή επανάσταση των μικροαστών, το λουμπεναριό των Βορείων προαστίων και της Μυκόνου, το ξεπούλημα των αξιών πλάι στο ξεπούλημα και την δήωση της χώρας. Για να φτάσουμε εδώ που φτάσαμε και να έχουμε ακόμη πρωταγωνιστές τον Βαγγέλη που αθώωσε τον ´Ακη στο Κοινοβούλιο και την αθώα Φώφη στο υπουργείο άμυνας. Σαν να μην διαθέτει ιστορική μνήμη και πολιτικό ένστικτο αυτός εδώ ο τόπος. Σαν να είναι ο μαζοχισμός η υψίστη κοινωνική μας αρετή.

Τέτοιος ξεπεσμός δεν μπορούσε να αφήσει την τέχνη ανεπηρέαστη και ιδιαίτερα τα εικαστικά που εκ φύσεως παράγουν "έργα", δηλαδή φετίχ υψηλής χρηματιστηριακής αξίας. Το αξιοθρήνητο φαίνεσθαι της εποχής αντιστοιχήθηκε προς μια ρεαλιστική βιρτουόζικη ζωγραφική που ξετρέλαινε τους αδαείς νεόπλουτους προσφέροντάς τους άλλοθι παιδείας και τεκμήρια καλλιεργημένου γούστου. Ακόμη και ο τρόμος των εικόνων υπήρξε σαφώς σκηνοθετημένος χωρίς εσωτερική δόνηση και πνευματική αγωνία. Απ´ την άλλη, το δήθεν των καιρών ενέπνευσε την ανάλογη ψευδο-εννοιολογική έκφραση την οποίαν θα απορροφήσουν οι πιο πονηρεμένοι φιλότεχνοι, δηλαδή οι επενδυτές της χρηματιστηριακής φούσκας και της τραπεζικής αυθαιρεσίας. Εύκολο χρήμα, εύκολες σχέσεις, εύκολη συναισθηματική τέχνη, εύκολες συλλογές και συλλέκτες που εκστασιάζονταν εμπρός στο προφανές ταυτίζοντας την αισθητική με τη διακόσμηση. Τραπεζίτες, μεγαλοδικηγόροι, μεγαλογιατροί, μεγαλοεργολάβοι, μεγαλολαμόγια και λοιποί εθνικοί επιχειρηματίες βρήκαν τον απόλυτο τρόπο για να ξεπλύνουν χρήμα και παλιές αμαρτίες. Οι εξαιρέσεις ελάχιστες: ο αδικημένος
Θόδωρος Πάντος, ο ξεχασμένος Κώστας Κλουβάτος, ο διαρκώς ανήσυχος και ανικανοποίητος Βλάσης Κανιάρης, ο Ηλίας Δεκουλάκος, από αυτούς που έφυγαν. Και από τους ενεργούς και ακόμη παρεμβατικούς ο Δημήτρης Αληθεινός, ο Νίκος Μπάικας, ο Κυριάκος Κατζουράκης, ο Γιάννης Ψυχοπαίδης. Βέβαια κανείς δεν γούσταρε δυσάρεστα έργα. Κορυφαίο παράδειγμα το "Ό, τι θέλει ο λαός, από πίσω κι από μπρος" του Κανιάρη που το κατάλαβαν ελάχιστοι και το αξιοποίησαν ακόμη πιο λίγοι. Ή, η εγκατάσταση με τα τσιμέντα Τιτάν και την Ελληνική σημαία έξω από την Εθνική Πινακοθήκη ως βαρυσήμαντο πολιτικό σχόλιο. Έφριξαν τότε από ιερή οργή όσοι τάχα μου δεν καταλάβαιναν. Βλέπετε, τέτοιες παρεμβάσεις δεν συνέφεραν στο γενικευμένο κλίμα της συναίνεσης και της διατεταγμένης ευτυχίας. Την ίδια στιγμή, οι "μεγάλοι" καλλιτέχνες μεγαλουργούσαν. Ακόμα μεγαλουργούν, τα καλοκαίρια, στα μεγάλα ξενοδοχεία και τα τουριστικά θέρετρα. Τέχνη της αρπαχτής, τέχνη για άμεση κατανάλωση, η οποία, βέβαια, ενδείκνυται για νύχτες με πανσέληνο και μετά από μιαν αστακομακαρονάδα...!