Σας θυμίζει κάτι;

Από το 1930 στο 2020

Στην Ελένη Ανδρέου

Σας θυμίζει κάτι οικείο αυτή η ατμόσφαιρα ;

Πρόκειται για ακουαρέλα με πενάκι του  George Grosz (1893 - 1959) που εικονίζει σκηνή από το Βερολίνο του 1930. Δύο καλοντυμένοι αστοί φλερτάρουν στη κεντρική λεωφόρο  ενώ ένας άλλος - νεόπτωχος πια - επαιτεί με στανικό χαμόγελο. Προσέξτε πως κλείνει με σημασία το μάτι ο άνδρας και πως ανταποκρίνεται η γυναίκα. Ο καθείς και ο ρόλος του σε μια κοινωνία με τακτοποιημένες και τις τάξεις και τις αταξίες της. Προσέξτε την "ομιλητική" γούνα της κυρίας αλλά και την γραβάτα του ζητιάνου. 

Συνθήκες κρίσης, φιλοτομαρισμός, επίδειξη, ψευδοπατριωτισμός, υποκρισία και παρακμή. Ο  Grosz που αγγλικοποίησε το όνομα του από αντίδραση, πρωταγωνιστεί στο βερολινέζικο Νταντά συνδυάζοντας την βιτριολική, πολιτική καρικατούρα με τις ζωγραφικές ποιότητες της Νέας Αντικειμενικότητας (Neue Sachlichkeit). Ως τέτοιος, συνοδοιπορεί με τον Otto Dix, τον Max Beckmann αλλά και τον Piscator ή τον Brecht. Λεπτομέρεια : Ο κομμουνιστής δημιουργός θα αυτοεξοριστεί μετά από λίγο στις ΗΠΑ. Εκεί θα τον έχει δάσκαλο από το 1946 και για δύο χρόνια ο δικός μας πολυκαλλιτέχνης Αλέξης Σολομός (Σκηνοθέτης, ηθοποιός, σκηνογράφος, ενδυματολόγος, μεταφραστής, συγγραφέας).

Στην Ελλάδα νομίζω πως το οξύ, σχεδιαστικό  ύφος του Grosz έχει επηρεάσει ιδιαζόντως τον αυτοδίδακτο Μίνω Αργυράκη, ιδιαίτερα ως προς στην γελοιοποίηση των νεόπλουτων επαρχιωτών και της ανάλογης πόζας τους, αμέσως μετά την Κατοχή και τον Εμφύλιο... Πάντως αμφότεροι παραμένουν επίκαιροι, αν δούμε πιο διεισδυτικά την Ελλάδα του 2020. Επιδεικτικοί όσο και αμόρφωτοι νεόπλουτοι που κυριαρχούν παντού και απελπισμένοι νεόφτωχοι που παρασιτούν. Με τον εγκλεισμό και την κοινωνική "απόσταση" να επιτείνουν το κλίμα της παρακμής. Με τους "επιτυχημένους" και τους "αποτυχημένους" του σύμπαντος κόσμου να τους εξισώνει μόνο η αμείλικτη δημοκρατία του κορωνοϊού...

ΥΓ. 1 Κριτική στάση. Ενδοσκόπηση. Ενσυναίσθηση. Ό τι δηλαδή λείπει δραματικά από τον τόπο μας. Όχι μόνο σε επίπεδο κοινωνίας αλλά και τέχνης και διανοουμένων. Κύρια φροντίδα να μην σπάσουν τα αυγά. Ακόμη! Παρ' όσα έχουν γίνει. Παρ' όσα έχουμε υποστεί. Δείτε τι συμβαίνει στο Παιδείας και στο Πολιτισμού. Πόσο ανέμπνευστοι και διεκπεραιωτικοί είναι οι ιθύνοντες των. Ναι, αλλά έτσι δεν θα φιάξουμε ποτέ ομελέτα. 

ΥΓ. 2  Ανυπαρξία κριτικής και στα εικαστικά. Πλην των συμπεφωνημένων δελτίων τύπου και των δημοσιογραφικών σινδονιάδων. Και παρά την ύπαρξη πολυπληθούς Εταιρείας Τεχνοκριτών. Δεν ήρθε, φαίνεται, ακόμα η εποχή για αισθητικές συγκρούσεις ή διαφωνίες. Για σάτιρα και για κριτική. Ο καθένας βολεύεται με τους επαίνους του μικροκύκλου του και οι καλλιτέχνες σιγά - σιγά κατάφεραν να εξαφανίσουν τους κριτικούς. Αν αυτό  τους ωφελήσει μακροπρόθεσμα, θα το δείξει η ιστορία. 

Ευτυχώς πάντως που δεν ζουν πια ούτε ο Αργυράκης, ούτε ο  Grosz. Γιατί θα έπλητταν θανάσιμα...