Το ανωτέρω ανατριχιαστικό «φιλοσόφημα» γράφτηκε στους τοίχους του καθημαγμένου, για μιαν ακόμα φορά, Πολυτεχνείου κατά τις ταραχές του περασμένου μήνα. Τα ΑΕΙ έγιναν πάλι άντρα κουκουλοφόρων και εξωακαδημαϊκών στοιχείων που λεηλατούν και ισοπεδώνουν κάθε έννοια δικαίου, ελευθερίας, ιδεών ή ασύλου, αλλά οι πρυτάνεις τους επιμένουν να μην εφαρμόζουν το νόμο, να μην προστατεύουν τα ιδρύματα από τους εισβολείς. Και εν τέλει να είναι ηθικοί αυτουργοί του κατάφωρου γεγονότος πως το άσυλο έχει καταστεί ρεντίκολο και σκαλάθυρμα στα παιχνίδια αδίστακτων μειοψηφιών. Αυτή η ξετσίπωτη βία που αυτοαποκαλείται «πρόοδος» ή «επανάσταση» έχει πλέον διαποτίσει κάθε πτυχή της καθημερινότητάς μας σε βαθμό ώστε οι πάντες να πιστεύουν πως νομιμοποιούνται να καταφεύγουν σε αυτή όταν πλήττονται τα «δίκαια» αιτήματά τους. Ετσι, εδώ και χρόνια, με πρωτοστατούντα τον κρατικό-επαγγελματικό συνδικαλισμό των ΓΣΕΕ και ΑΔΕΔΥ αλλά και των ποικίλων ΔΕΚΟ με τα προκλητικά προνόμια, ο καθένας «αγανακτισμένος» πολίτης, η κάθε μία διαμαρτυρόμενη συντεχνία μπορούσαν –επαναστατικώ δικαίω και de facto– να εκβιάζουν το κοινωνικό σύνολο αποκλείοντας το εμπορικό κέντρο, καταλαμβάνοντας εθνικές οδούς, κατεβάζοντας διακόπτες και εμποδίζοντας με τα πιο ευφάνταστα βασανιστήρια την ομαλή ζωή στη χώρα. Η σουηδική γυμναστική των αλλεπάλληλων απεργιών, διαδηλώσεων, συλλαλητηρίων και λοιπών δημοκρατικών επιτευγμάτων βρίσκεται επί δεκαετίες στην ημερήσια διάταξη. Στην Ελλάδα το να πας το πρωί στη δουλειά σου και να διασχίσεις μια εχθρική πόλη που ασφυκτιά από την παράνοια του κυκλοφοριακού και την οχληρή κυκλοφορία της παράνοιας (υπό το ένδυμα των «αγωνιστικών κινητοποιήσεων») μοιάζει σχεδόν με επίτευγμα. Αν ο αδικοχαμένος Αλέξης, το απτό δείγμα ενός εκφασισμού της καθημερινότητας που δεν ελέγχεται, είναι ο Ρήγας Φεραίος κατά Αλαβάνο –επειδή και η γλώσσα ασκεί τη δική της συμβολική βία– τότε ο απλός πολίτης του Ελλαδιστάν είναι ο ελεύθερος πολιορκημένος του σύγχρονου Μεσολογγίου. Ο τσαμπουκάς και ο εκβιασμός στα μπλόκα των αγροτών πιστοποιούν αυτήν την ενδημούσα βία. Μια απειλητική ιεροτελεστία της μη ανοίξεως (των δρόμων) που επαναλαμβάνεται σε τακτά διαστήματα. Βλέπεις, κανένα ουσιαστικό πρόβλημα δεν επιλύεται αλλά τα πάντα διευθετούνται προσωρινά έως την επόμενη έκρηξη. Κι αυτή η πολιτική τού «ας το ξεπεράσουμε όπως όπως» είναι η θρυαλλίδα που εγκαθιστά τη βία στο κέντρο των πολιτικών μας εξελίξεων. Φαίνεται πως η αλητεία βολεύει πολύ περισσότερους από τους αυτοχαρακτηριζόμενους «αλήτες έως θανάτου».
Στο μόνο που διαφωνώ κε Στεφανίδη είναι η νύξη για τους αγρότες, οι οποίοι σαν ακρογωνιαίος λίθος της οικονομίας έχουν δικαίωμα να κόψουν την Ελλάδα στα δύο και στα χίλια δύο. Αν οι "άλλοι" δεν μπορούν να πάνε στην δουλειά τους, αυτό είναι μια αλήθεια, ναι. Αλλά μιας και θα φαλίρουνε που θα φαλίρουνε όλοι όπου νά 'ναι, τουλάχιστον ας είναι από τους αγρότες. Κι όχι επειδή έτσι το ήθελε 30 χρόνια η ΕΟΚ και τα 10 τραστ των ΗΠΑ.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕννοώ δηλαδή ότι ακόμη κι αν οι αγρότες μεταχειρίζονται τις κλείδες της συγκοινωνίας κατά το δοκούν, επειδή θίχτηκε το συμφεροντάκι τους, ας κρατήσουμε το σημαντικό: ότι έστω κι άθελα τους χτυπάνε το καμπανάκι πριν το τελικό ναυάγιο αφού ο δικός τους αφανισμός είναι τα προεόρτια του αφανισμού των υπολοίπων.
Γιατί:
α) Οικονομία χωρίς πρωτογενή τομέα είναι πιανίστας δίχως χέρια,
β) και πέρα από σαθρή και εξαρτώμενη (δίχως γεωργία) οικονομία, το ξεκλήρισμα ενός βασικού κλάδου πυροδοτεί ή επιταχύνει το ξεκλήρισμα και των υπολοίπων.
Δεν λέω ότι εσείς υποστηρίξατε αυτό που θα πώ παρακάτω αλλά δυστυχώς πολλοί γύρω μας διακρίνουν μονο την ανάγκη να πάνε στην δουλειά τους (το ότι επί της εθνικής οδού, στους εκατό οι ενενήντα πάνε από τον οικισμό στην κωμόπολη για το καζίνο, το κομμωτήριο, για ψώνια ή για "προσεχώς βουλγάρες" είναι άλλο θέμα). Αυτό που μας διαφεύγει όμως είναι πως με τους αγρότες σήμερα στις δαγκάνες της μαρμάγκας, αύριο θα βάζουν λουκέτο οι υπόλοιποι.
Κι επειδή εσχάτως η ελληνική κοινωνία δεν φημίζεται και πολύ για την αλληλεγγύη της, την συνοχή της, την πολιτική συνείδηση, την ευαισθητοποίηση, την ενεργοποίηση, οι αγρότες απ' ό,τι συνάγεται θέλουν μάλλον να μας μεταδώσουν το μήνυμα ότι έρχεται η σειρά μας και για να μπορέσουν να διαπεράσουν την αστυφιλική κυψελίδα μάς χτυπούν με ένα ισχυρό σοκ: τα μπλόκα στους δρόμους.
Οι εννιά στους δέκα αποκλεισμένους στις εθνικές οδούς, είναι σίγουρο ότι δεν θα το πάρουν το μήνυμα. Είπαμε, αυτοί είναι αφοσιωμένοι σε "ιερούς σκοπούς" ξοδέματος του μισθού ή του δανείου.
Αν όμως εκείνος ο δέκατος μπορέσει και λάβει το μήνυμα για ποιόν χτυπάει η καμπάνα ίσως κάτι σημαντικό να γίνει.
Τουλάχιστον όταν εξαφανιστούμε να ξέρουμε από τί πήγαμε, τί ήταν αυτό που μας χτύπησε. Κάτι είναι κι αυτό...
Μπάστακας
Κύριε Στεφανίδη, δυστυχώς ο μόνος ασφαλής τρόπος επικοινωνίας είναι τελικά το σχόλιο στο μπλογκ σας. Δεν ξέρω τί θα κάνετε με το από πάνω σχόλιο αλλά αυτό το δεύτερό μου σχόλιο οπωσδήποτε μην το δημοσιεύσετε. Είμαι ο από πάνω σχολιάσας ως "μπάστακας". Το ζήτημα είναι ότι σας έστειλα ήδη δύο μέηλ για ένα άλλο θέμα αλλά από ό,τι είδα συμβαίνει κάποια δυσλειτουργία γιατί έχω μέσα στο η-μέηλ και μια παραπομπή με συνέπεια αμέσως μετά να "τρώγεται" μέρος του μηνύματος και να υπάρχει ασάφεια. Αν πρόκειται να μην σας πρόλαβα και να αποπειραθήκατε ήδη να τα διαβάσετε τότε σας παίδεψα τσάμπα. Δεν βγάζουν νόημα. Επειδή δεν ξαναρισκάρω να γεμίσω το η-μέηλ σας με μηνύματα στα οποία συνεχώς θα στέλνω ολόκληρο το κείμενο αλλά θα φτάνει πάντα κομμένο, το στέλνω πλέον εδώ. Σας λέω: Μην μπερδευτείτε και το δημοσιεύσετε εδώ. Ελπίζω να σας έχω προλάβει και να μην έχετε ήδη επισκεφθεί την ηλεκτρονική σας αλληλογραφία. Για άλλη μια φορά συγγνώμη.
ΑπάντησηΔιαγραφήΚύριε Στεφανίδη,
σας ενοχλώ με αυτό το η-μέηλ δίχως (θέλω να ελπίζω) την πρόθεση του "ας ενοχλήσω για σήμερα τον κο Στεφανίδη". Αφορά και μόνο την απορία μου για έναν πίνακα "του κύκλου" του Γκουερτσίνο και σας το διευκρινίζω από τώρα για να μην αναλωθείτε περιττά -σε περίπτωση που δεν θέλετε- σε περαιτέρω ανάγνωση του μηνύματος. Επειδή ούτε είχα, ούτε θα έχω την ευκαιρία να μάθω κάποια πράγματα που με απασχολούν πολύ (δεν θα σας κουράσω να σας εξηγήσω το γιατί αλλά πιστέψτε με είναι πολύ σημαντικές για μένα οποιεσδήποτε, τέτοιας φύσης, πληροφορίες) κι επειδή το μυαλό μου δεν πήγε πουθενά αλλού παρά μόνο στο όνομά σας, σας ενοχλώ τώρα με αυτό το μήνυμα.
Το η-μέηλ σας το βρήκα από το ιστολόγιό σας, στην πρώτη μου απόπειρα να το εντοπίσω κάπου μέσω του ίντερνετ. Αν και δεν σας έμαθα από το Τρίτο Πρόγραμμα, ωστόσο σας θυμάμαι "με τρόπο του κυρ Φώτη" και με πολλή χαρά σας είδα να συμμετέχετε και στο ΑΡΔΗΝ. Ήδη προ πενταλέπτου άφησα μάλιστα κι ένα σχόλιο στο τελευταίο σας θέμα "Αλητεία ή Θάνατος" με το ψευδώνυμο "μπάστακας". Το ότι αυτά που υποστηρίζετε είναι απολύτως ορθά, ίσως να μην έχει και πολλή συμασία, γιατί πρακτικά εκείνοι είναι οι "προοδευτικοί" (για να μην πούμε οι "αντιεξουσιαστές επαναστάτες") ενώ εκείνος που διαβλέπει ποιός υπονομεύει το άσυλο ή κάνει πλάτες στο Κράτος για να ξεφτυλίσουν ομού την Παιδεία, είναι ο "εθνικιστής", ο "συνομωσιολόγος", ο "επαναπαυμένος μικροαστός", ή τέλος πάντων ο μη προοδευτικός. Μάλλον είναι πολύ αργά τα πράγματα και απ' ό,τι φαίνεται έχουμε συνολικά παραδοθεί, έρμαιοι, σε κάποιες πρωτοβουλίες "αρχοντοβλάχικου" "εκσυγχρονισμού" και "εκδυτικισμού" μας, συνοπτικών διαδικασιών και προδιαγραφών εμποροπανήγυρης, και προκειμένου το μάρκετινγκ του εγχειρήματος να καταστεί πιό ανώδυνο η εργολαβία έχει δοθεί σε τιτλούχους προοδευτικούς με "επαναστατική" πιστοποίηση. Δεν μιλάω για τα έκτροπα των παρακρατικών και των ΑΣΦΑΛΙΤΩΝ στις σχολές. Γενικά μιλάω. Τέλος πάντων, ας μην σας κουράζω, στο κάτω-κάτω υπάρχει και το ιστολόγιό σας.
Κατευθείαν λοιπόν στο θέμα. Εδώ κε Στεφανίδη:
http://www.sothebys.com/app/live/lot/LotDetail.jsp?live_lot_id=150&go.x=0&go.y=0&sale_number=N08516
είδα αυτό που εσάς υποψιάζομαι δεν σας προκαλεί εντύπωση. Εμένα ωστόσο με εξέπληξε, αρνητικά βέβαια, και το θεωρώ σκανδαλώδες. Επειδή δεν είσαστε "δημόσια βιβλιοθήκη" για να σας απασχολήσω με ένα εκτεταμένο η-μέηλ και να μου δώσετε απαντήσεις σε ό,τι μου κατέβηκε ξαφνικά στο μυαλό, ακριβώς γι΄αυτό θα σας αραδιάσω κατευθείαν τα ερωτήματα, μιας και χάρη μου κάνετε αν ακόμη με διαβάζετε.
α) Η αξία ενός εργου εξαρτάται από τις διαστάσεις; Ξέρω, αναμφίβολα παίζει και αυτό ένα ρόλο. Αλλά τόσο πολύ; Και αν είναι έτσι οι μινιατούρες (σχεδόν μινιατούρες) του Βαν Άυκ δεν θα είχαν ποτέ ελπίδα να αποδείξουν την πραγματικότητα της αντιστρόφως ανάλογης σχέσης αξίας-διαστάσεων.
β) Είναι δυνατόν ένα έργο του 17ου αι., που μπορεί να μην είναι Γκουερτσίνο, ούτε κάποιου μαθητή του αλλά της "επιρροής του δασκάλου", να αποτιμάται τόσο ευτελώς; Είναι του χίλια εξακόσια τόσο, με ό,τι σημαίνει αυτό, δεν είναι σημερινό να φυτρώνει στα κεραμίδια.
γ) Και μόνο ότι είναι του "χίλια εξακόσια τόσο", δηλαδή "της εποχής των μεγάλων δασκάλων" σημαίνει ότι είναι ζωγραφισμένο με μέσα και υλικά των οποίων οι φόρμουλες έχουν χαθεί και αυτό το γεγονός έχει σαν αποτέλεσμα μια τεράστια πρακτική σημασία: οι πίνακες εκείνοι είναι λαμπροί στα χρώματα, ευκρινείς στους τόνους, με μια γλυκύτητα στις μίξεις πρωτοφανή, με μια υφή υλικού χειμαρρώδη και αβίαστη και με μια καλλιγραφία πινελιάς που σήμερα δεν επιτυγχάνεται. Ενώ οι σύγχρονοι (πάντα τεχνικά μιλάω) πίνακες είναι μουντοί, θαμποί, με τεχνικές παλινωδίες και μούδιασμα αποτυπωμένα στην εκτέλεση.. Η μέρα με την νύχτα. Η κυριαρχία (και γνώση) στα μέσα έχουν χαθεί. Αυτά είναι γνωστά και σας ζαλίζω. Όμως αφού ισχύουν, πώς ένα τέτοιο έργο καταδικάζεται να εξισώνεται με τον ημερήσιο τζίρο περιπτέρου; Δεν είναι εξευτελιστικό αυτό;
δ) Μήπως μια τέτοια τιμή από τον κάθε δημοπράτη, προσπερνά -διακριτικά- την πιθανότητα να είναι το έργο κάποια επιτυχημένη κόπια και τόσο διπλωματικά δεν εκφράζεται ανοιχτά η αμφιβολία;
ε) Κι επειδή κε Στεφανίδη στην ουσία ο πίνακας "του κύκλου" του Γκουερτσίνο δεν είναι η αιτία αλλά η αφορμή, (θα ήταν άλλωστε θράσος να σας ενοχλούσα για κάτι μεμονωμένο, επιπλεον την οποιαδήποτε ενδεχόμενη απάντησή σας θα την ερμηνεύα ούτως ή άλλως ως γενικώς απευθυνόμενη -για τέτοια ζητήματα), σας ρωτάω, υπάρχει κάποιος κανόνας που να ορίζει την μοναδικότητα, την σπανιότητα και συνεπώς την αξία; Για παράδειγμα αν τυχόν πάτε στο πρώτο έργο της συγκεκριμένης δημοπρασίας θα δείτε ένα ιταλικό δίπτυχο του 1300τόσο. Έργα μεταγενέστερα, (στην συγκεκριμένη πάντα δημοπρασία), καλλιτεχνών αφενός με ένα όνομα αλλά πρακτικά "ασήμων" όσο και ο ανώνυμος του ιταλικού διπτύχου, και σχεδόν παρόμοια σε διαστάσεις, αποτιμώνται το ίδιο, ενίοτε και περισσότερο. Πιο μετά, ένας Τέρνερ πωλείται σε τριπλάσια-τετραπλάσια τιμή από έναν Τισιανό, όταν ο τελευταίος μένει απούλητος. Στα λεξικά ο Τέρνερ είναι μεγάλος ζωγράφος. Όμως πάλι στα λεξικά, ο Τισιανός είναι "είς εκ των μεγίστων όλων των εποχών".
στ) Εν ολίγοις κύριε Στεφανίδη σας ζητώ, στην περίπτωση που διαβάσατε το μήνυμα και προτίθεστε να απαντήσετε, να κωδικοποιήσετε (κυρίως για δική σας ευκολία και οικονομία χρόνου) τους τρείς-τέσσερεις κύριους παράγοντες που αλληλεπιδρώντας διαμορφώνουν, και απ' ό,τι συμπεραίνω πολλές φορές αντιμαχόμενα, την αξία ενός έργου τέχνης. ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ και μόνο με αφορμή το "8000 δολλάρια για τον πίνακα του κύκλου του Γκουερτσίνο", σας ζητώ μια απάντηση (εννοείται πως δεν είστε υποχρεωμένος, απεναντίας καταχρώμαι του χρόνου σας) πάνω σε ένα ζήτημα αρκετά περίπλοκο τουλάχιστον για μένα. Τείνω να πιστέψω ότι σε τελική ανάλυση η αποτίμηση είναι μάλλον αποτέλεσμα "μαγειρείων" και συμφωνιών "κυκλωμάτων" που βλέπουν την τέχνη όχι "κυρίως ως επένδυση" αλλά "ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ως επένδυση". Και ιδιαίτερα όταν μιλάμε για τέτοιες δημοπρασίες. Οπότε αν είναι κάπως έτσι τα πράγματα, τότε δεν υπάρχουν και σημαντικοί "αντικειμενικοί" παράγοντες στην απόπειρα αποτίμησης ενός έργου.
ζ) Πάντα στην περίπτωση που θα μου απαντούσατε -και για κάτι τέτοιο σας ευχαριστώ εκ των προτέρων- για να σας γλιτώσω από απώλεια χρόνου, θα θεωρούσα αρκετά ικανοποιητικό να με παραπέμψετε σε κάποιο κείμενο ή άρθρο σας ή βιβλίο δικό σας ή κάποιου άλλου όπου θα μπορούσα να λύσω τις απορίες μου ή -εν ανάγκη- να κρίνετε εσείς αν υπάρχει λόγος να γράψετε κάποια στιγμή κάτι σχετικό και να διευκρινίσετε το σχετικό ζήτημα. Ελπίζω όλα αυτά να μην είναι όντως αφελή και να μην σας παραξενεύουν που υπάρχουν τέτοιες απορίες. Σας λέω, αν ήμουν περισσότερο σχετικός, ίσως να μην είχα πρόσβαση στην γνώση αλλά τουλάχιστον θα ήξερα πού να βρώ πηγές χωρίς να σας ενοχλώ.
η) Και για να καταλάβετε ότι ελπίζω να είμαι μόνο άσχετος και όχι και αφελής, σας λέω πως εκείνοι που έχουν -ή νοιώθουν ότι έχουν- σοβαρούς λόγους να παιδεύονται με τέτοιες απορίες, ζούνε σε μια τέτοια άγνοια ώστε να μην γνωρίζουν τίποτα για την μοίρα αυτών των έργων. Με δεδομένο ότι με 6-7 χιλιάρικα ευρώ, ο "πάσα ένας" αγοράζει έναν πίνακα του κύκλου του Γκουερτσίνο, δηλαδή κάτι που έγινε πριν τρείς-τέσσερις αιώνες και συν τοις άλλοις δεν φυτρώνει από μόνο του, και με δεύτερο δεδομένο ότι με "κάτι παραπάνω", δηλαδή όσο η αξία ενός νεοπλουτίστικου αγαθού με τέσσερις ρόδες, πάλι ο "πάσας ένας" μπορεί να αποκτήσει ένα λιγότερο γνωστό φλαμανδικό ή ιταλικό αναγεννησιακό κάποιου ανωνύμου, ΠΡΑΓΜΑ ΣΚΑΝΔΑΛΩΔΕΣ, προκύπτει το ερώτημα ποιά σοβαρή διασφάλιση υπάρχει ώστε:
η μοίρα αυτων των έργων να μην κρέμεται από τον κομπλεξισμό, την ματαιοδοξία ή την ανωμαλία του κάθε αστοιχείωτου, μαφιόζου, νεόπλουτου, ανισόρροπου;
Μήπως όλα αυτά είναι τελικά "ψιλά γράμματα" και μήπως μπροστά στον γενικότερη μαζική μεσαιωνοποίηση είναι φυσικό επακόλουθο τα απομεινάρια της ιστορίας να καταντούν τσιφλίκι σε ασύδοτες ελίτ; Προ ετών λέει, ένας ιάπωνας, μόνο και μόνο επειδή από άποψη πόρων δεν είναι κοινός θνητός πήρε μαζί του είπανε στον τάφο τον "δόκτωρα Γκασέτ". Αυτά θα τα ξέρετε. Αλλά και ψέμα να αποδείχθηκε, δεν θα ήταν απίθανο να συμβεί ή και να έχει συμβεί, και μιά και δύό φορές... Αλλά είπαμε, ποιός ασχολείται, ψιλά γράμματα...
Όποιος πληρώνει θεωρείται φιλότεχνος. Αν είναι όντως έτσι τότε πρόκειται πραγματικά περί "εικαστικού" μεσαίωνα. Και μιας και μακρυγόρησα τόσο θα έπρεπε, απολυταρχικά-ξεαπολυταρχικά, αυτή η νεοφιλελεύθερη και ωφελιμιστική ασυδοσία να παταχθεί εν ανάγκη και με σταλινικές, μαοϊκές, χομεϊνικές μεθόδους. Ό,τι έχει παραχθεί ΑΠΟ ΜΙΑ ΕΠΟΧΗ και πρίν, ΝΑ ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ ΝΑ ΑΝΗΚΕΙ ΣΕ ΙΔΙΩΤΗ. Ανήκει στην ανθρωπότητα. Μπαίνει στο Μουσείο. Απ' όσο ξέρω, τουλάχιστον στην μουσική, οι παρτίτες του Μπαχ, ή τα μαδριγάλια του Μοντεβέρντι δεν ανήκουν σε κάποιον δερβέναγα που με πατρογονικούς τίτλους και "πνευματικά δικαιώματα" να τα νέμεται και να τα κατέχει. Γιατί λοιπόν να ισχύει αυτό για έργα με υλική υπόσταση που υφίστανται τους νόμους της φθοράς, δεν αναπαράγονται (οι παρτιτούρες αντιγράφονται εσαεί), και είναι συνεπώς κυριολεκτικά μοναδικά;
Σας ζητώ συγγνώμη για το μακροσκελές του μηνύματος κι επαναλαμβάνω θα εκτιμούσα πολύ ακόμη και κάποια παραπομπή σε σχετικό άρθρο ή κείμενο, πόσο μάλιστα σε βιβλίο.
Όπως και νά 'χει, σας ευχαριστώ εκ των προτέρων, σας εύχομαι υγεία και σας ζητώ και πάλι συγγνώμη.
Κύριε Στεφανίδη,
ΑπάντησηΔιαγραφήΉλπιζα πως θα γνωρίζατε το "φυγάς θεόθεν και αλήτης". Τα διδακτικά προτάγματα και οι βερμπαλισμοί γύρω από το αυτονόητο που παρουσιάζεται ως επίτευγμα είναι δυστυχώς μπαναλαρία.