Μας ζώσανε τα φίδια! (2)

... Αντήνωρ και Ουκαλέγων

Ιλιάδα, Γ148

«Σκάνδαλο» ονομάζεται το μέρος εκείνο της πολιτικής που, για συγκεκριμένους λόγους, γίνεται ευρύτερα γνωστό και προβάλλεται απ' τα μίντια (Πάλι για συγκεκριμένους λόγους που δεν έχουν, κατ' ανάγκην, αιτιακή σχέση με το «σκάνδαλο»). Τα ΜΜΕ με τον τρόπο που σχολιάζουν τα «σκάνδαλα», αναπαράγουν μ' ενθουσιασμό την παθογένεια του συστήματος χωρίς βέβαια ν' αμφισβητούν το κύρος του. Σε τρόπον ώστε τα σκάνδαλα, υπαρκτά ή κατασκευασμένα, να μην αποτελούν πια την οχληρή παρενέργεια αλλά τη βασική λειτουργία και τον ιμάντα του κυβερνάν. Δημοσιοποιούμενα, μάλιστα, τα συγκυριακά αυτά «σκάνδαλα» αποτελούν το ιδανικό άλλοθι για τα άλλα, τα πραγματικά που, βέβαια, επειδή δεν συμφέρει κανέναν να φανερωθούν, δεν αποκαλύπτονται ποτέ.

Στην ουσία η, όποια, εξουσία αποτελεί η ίδια το σκάνδαλο της ύπαρξής της, φωτίζοντας κατοπτρικά τον βαθύτερό της μηχανισμό. Κοντολογίς τα σκάνδαλα αποτελούν τον κινητήριο μοχλό της πολιτικής πρακτικής και, μεταφυσικώ τω τρόπω, όσο κι αν αενάως ξεσκεπάζονται, στην ουσία δεν θα διαλευκανθούν ποτέ. «Λευκό» και «σκάνδαλο», όπως αντιλαμβάνεσθε, είναι έννοιες αντινομικές. Τα σκάνδαλα, λοιπόν, τα ξεφουρνίζει πάντα ο ομηρικός Ουκαλέγων και ενώ είναι γένους ουδετέρου, διατηρούν θηλυκή φύση κατά την ανέλιξή τους:

Ου νέμεσις Τρώας και εϋκνήμιδας Αχαιούς τοιήδ' αμφί γυναικί πολύν χρόνον άλγεα πάσχειν Γ, 156-8. (Δεν είναι άδικο οι Τρώες και οι φτεροπόδαροι Αχαιοί να υποφέρουν δεινά τόσο χρόνο για μια τέτοια γυναίκα). Ο πατρωνυμικός κανόνας θέλει πάντα ένα θήλυ να παρασύρει το άρρεν. Αλλοτε με μήλο, άλλο με DVD.

Προς φιλολόγους: Μια και μιλάμε για σκάνδαλα, έχετε σκεφθεί πως ο «σκανδαλώδης» Μεγάλος Ανατολικός του Εμπειρίκου μπορεί να έχει ως αναφορά το «ροζ» μυθιστόρημα του Απολινέρ 11.000 Βέργες που κυκλοφόρησε στις αρχές του προηγούμενου αιώνα σε μιαν εύτακτη, δηλαδή ψευτοκαθαρεύουσα στην επιδεικτική της καλλιέπεια, γλώσσα; Κι ότι ο Εμπειρίκος, όπως εξάλλου κι ο Μποστ, διακωμωδεί κοινωνικά ήθη μέσα από μιαν κατασκευασμένη, ιδεοληπτική γλώσσα; Τη γλώσσα του ψευτοαστού και το γραφειοκρατικό ιδίωμα του χωροφύλακα; Επειδή στην πραγματικότητα: Η γλώσσα η καλή όταν αρχίσει να μιλά γοητευμένη από το λόγο τραγουδάει (Γιάννης Υφαντής).

Σημειώσεις:

1. Ενα βαθύ ντεκολτέ αποτελεί το πιο κραυγαλέο τηλεοπτικό επιχείρημα· ένα είδος causa tele-existendi. Πλέον.

2. Διαβάστε τον «κύριο Επισκοπάκη» του Ανδρέα Μήτσου. Φινίρισμα στις λεπτομέρειες, ρυθμός στην αφήγηση. Για την ιστορία, ο Μήτσου δεν προήχθη σε σύμβουλο μέσης εκπαίδευσης. Κόπηκε στα... προφορικά. Το βιβλίο του, πάντως, απέσπασε το βραβείο κοινού του ΕΚΕΒΙ.

3. Απελπισμένα, γυναικεία βλέμματα της επαρχίας. Είτε αυτή βρίσκεται στη μεθόριο είτε στην πλατεία Ομονοίας. Ποιος άνδρας μετάλλαξε, έτσι βάναυσα, τους άντρες; Το χαμόγελο της Τζοκόντας μπορεί να ήταν μια σύμπτωση, ο θεατής όμως κατοπτεύει, ακόμη, έναν μύθο. Ποιος μάχεται τους θεατές, ποιος επιβουλεύεται την ανεξαρτησία τους;

4. Αφελές και ρηχό το «μ.Χ.» του Βασίλη Αλεξάκη. Με ορμή νεοφώτιστου φανατικού, τα βάζει με πράγματα που προφανώς αγνοεί «ιδεολογικοποιώντας» κι ο ίδιος την ιστορία. Από την ανάποδη. Επιχείρημά του: Και οι χριστιανοί έκαιγαν τα είδωλα (τ' αγάλματα) και δίωκαν τους εθνικούς - όμως ο Πλάτων στηρίζει θεωρητικά όλη τη μεσαιωνική μεταφυσική και το Βυζάντιο δημιουργεί μια τέχνη εκπάγλου υποβολής.

Απ' την άλλη, κάθε ιερατείο είναι αντιδραστικό και σε Δύση και σ' Ανατολή. Μόνο που η Ανατολή δεν (ανα)γνώρισε ποτέ ούτε Πάπα, ούτε Αλάθητον. Ούτε «η Ορθοδοξία έχει διασύρει τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό». (sic) Ολα αυτά είναι, επιεικώς, αγραμματοσύνες. Προ Χριστού. (Διαβάστε το Le Nouvel Antichristianisme, Desclee de Brouwer, 2005, του Ρενέ Ρεμόν και το L' Italie et Byzance, De Fallois, 1999, του πολύ Andre Chastel. Κυκλοφόρησε επίσης από τις «Εναλλακτικές εκδόσεις» το βιβλίο του Κώστα Παπαϊωάννου «Βυζαντινή και ρώσικη ζωγραφική»). Σύντομες απαντήσεις για τη βυζαντινή κοινοπολιτεία κατά Ομπολένσκι στη δική μου «Μικρή Πινακοθήκη», «Καστανιώτης», σελ. 54 κ.έ.).

5. Μου γράφει ο Δημήτρης Λιοσάτος: Συμφωνώ να γκρεμιστούν τα δύο κτίρια εμπρός από το νέο Μουσείο της Ακρόπολης αλλά και το βάιλερ, αυτό το άθλιο σύμβολο της εθνικοφροσύνης. Επ' αυτού υπερθεματίζει και ο Μανόλης Ζαχαριουδάκης, ζωγράφος. Μια μπουλντόζα μάς σώζει! Κι ο Νεφέστορας, μεταξύ άλλων: «...Υπάρχουν οι επαγγελματίες υπέρ της νεολαίας. Ο Μάκης κι ο Λάκης αποτελούν πρόκληση στη συνείδησή μας. Το ψέμα τους στα ύψη όπως και ο λαϊκισμός των κομμάτων.

Αλλο λέμε εμείς στους νέους κι άλλο αυτοί. Εμείς, ότι μπορεί να έχουν και άδικο, αυτοί ότι έχουν πάντα δίκαιο. Εναν σοβαρό, κριτικό λόγο δεν ακούσαμε ποτέ, εκτός από δραχμοφέρουσες κολακείες...». Δεν έχουν τσίπρα επάνω τους!

6. Τι συκοφαντημένη πόλη το Αγρίνιο! Και τι σοβαρή δουλειά γίνεται στον δήμο από πλευράς πολιτισμού! Ο,τι ΔΕΝ συμβαίνει στην Αθήνα ή τον Πειραιά. Χάζευα στην Παπαστράτειο Γλυπτοθήκη Καπράλου τον χάλκινο Καραϊσκάκη με το χέρι αντήλιο (1940-5). Ενα μικρό θαύμα αρχαϊκής κομψότητας και λαϊκής δύναμης. Χωρίς ίχνος «ηρωικής» ρητορείας. Μάθημα γλυπτικής!

* Αντιπρόεδρος των κριτικών που διαθέτουν δαλτωνισμό.

Χρ. Καπράλου, Η Μάνα μου, 1950. Από την έκθεση στην Ακαδημία Αθηνών: Μια οικογένεια, οι Παπαστράτοι, αναβάθμισε μιαν ολόκληρη πόλη. Οι σημερινοί νεόπλουτοι, πάλι, κάνουν ακριβώς το αντίθετο. Αυτοί, βλέπετε, δεν χρωστούν ποτέ τίποτε και σε κανέναν (Ευλογημένος αυτού του είδους ο τοπικισμός).

Τσίπ(ρ)α επάνω τους!

Το θηρίο είναι εδώ. Κι ο μικρός όμως επίσης! Ξεδοντιασμένο, γελοιοποιημένο, εκτεθειμένο, απ' όλες τις πάντες το θηρίο, πλην όμως παντοδύναμο. Εφόσον το τρέφει ο αρχέγονος φόβος του πλήθους. Ανθρωπάκια ξέπνοα, παρά τις ακαδημαϊκές τηβέννους και τους υπουργικούς θώκους, κοιτάνε το άθλιο θηρίο όπως κείτεται στο κλουβί του με τη γλώσσα έξω και τρέμουνε ακόμη. Και βρέχουνε τα πανάκριβα Calvin Klein εσώρουχά τους. Παιδιά, αυτοί καταρρέουν σύγκορμοι, μπήκαμε ήδη σε άλλη εποχή, κι ακόμη φοβούνται το θηρίο με τους ΔΟΛ-ιους θηριοδαμαστές του, τα φαραωνικά μέγαρα με τους υπόγειους τάφους-όπερες, τα μικρομέγαλα κανάλια και τους (τις) σοβαροφανείς δημοσιογράφους τους, που όμως τρέμουν κι αυτοί όσο κι αν υποκρίνονται (pretender) το αντίθετο. Και υποκριτέντερ και τρέμηδες δηλαδή. Ποιος ασκεί, πραγματικά, την εξουσία διερωτώμαι. Είναι ασφαλώς Δημοσιογράφος -οι πολιτικοί υπηρεσίας εξαίρεσαν εαυτούς εκουσίως απ' το άθλημα-, αλλά ποιος; Οταν ήμουν πιο μικρός, πίστευα ότι μας κυβερνούσε ο δημοσιογράφος Θοδωρής και ένιωθα ασφαλής. Τον έβλεπα πόσο έμοιαζε με τα γυαλάκια του στον Χατζησαρίπολο, και αντιλαμβανόμουν πόσο επάξια εκφράζει το πρότυπο γαμπρού που κάθε μαμά θα ήθελε για την κόρη της. Επειτα όμως είδα τη Μάρα στο γυαλί και αντελήφθην ότι δεν υπάρχει τέλειος γάμος και ότι άλλο πράγμα οι φαντασιώσεις των μητέρων και άλλο η πραγματικότης που βιώνουν οι θυγατέρες και οι γαμβροί. Ασχετο: Ολα, τελικώς, για ένα κωλόσπιτο γίνονται. Και για μια πισίνα. Είμεθα λαός των πισινών.

Μας έλκει η υγρασία, η χαβούζα, το τέλμα. Υγρό να 'ναι κι ας είναι και οχετός. Κάτι ανάλογο υποτονθόρισε ο κ. Ζαχόπουλος στην καθυστερημένη χαρά του και τον κατάπιε ο φωταγωγός. Ο οχετός της (παρα)εξουσίας.

Αν όμως δεν ασκεί την εξουσία ο κ. Θοδωρής που έχει προσβάσεις σε άπαντα τα εκδοτικά κέντρα (κι απόκεντρα), τότε ποιος; Μάλλον, λέω τώρα, η φυλή των Κιμάκη με την τηλε-μονοκρατορία της και με τον Θέμο που έχει, τόσο θλιμμένη έκφραση όταν βγαίνει στο γυαλί ώστε είναι να τον λυπάσαι. Πάνε πια εκείνες οι εποχές που χαμογελούσε ολοστρόγγυλος συνομιλώντας με τη δεσποινίδα Θέλξη ή την κυρία Λουκά και λέγοντας πανέξυπνα, ρατσιστικά, ανέκδοτα. Τώρα συνομιλεί με κάτι αντιπαθητικούς τύπους-ανακριτές κι έχει απολέσει το κέφι του. Οπως εξάλλου και ο πρωθυπουργός της χώρας. Κι έπειτα λένε ότι οι κατά ευτραφείς -ή enveloppé κατά Οβελίξ- είναι εύθυμοι τύποι. Λάθος, φίλτατοι! Αν όμως πάλι δεν κυβερνάει ο κατηφής Θέμος ούτε ο κατηφές Τέρενς ούτε ο στραπατσαρισθείς Μάκης, ο Ασυμβίβαστος οπτικοηχοκαταγραφέας -αυτός θα πρέπει να καταγράφει ακόμα και τη μάνα του την ίδια-, τότε ποιος; Ποιος χαίρεται τις χαρές της εξουσίας και χαμογελάει ξαπλωμένος στον θρόνο του; Πάντως δεν μου φαίνεται να μας κυβερνάει η δημοσιογράφος κ. Καραμανλή της ΝΕΤ. Εσείς πάλι τι νομίζετε;

ΥΓ.1. Γι' αυτό σας λέω. Αφήστε το χαμόγελο του Τσίπρα ν' ανθίσει αφού δεν υπάρχει ανατροπή χωρίς ρίσκο. Ας δώσουμε χώρο σε νέα πρόσωπα, που θα μας επιτρέψουν, σ' όλην αυτή τη μελαγχολική παρακμή, να χαμογελάσουμε. Μακριά από τους επαγγελματίες της Δεξιάς αλλά και της Αριστεράς. Τους «πεπειραμένους», τους «πολιτικά ώριμους». Ολους αυτούς που συχνάζουν στον Μάκη δίνοντάς του προοδευτικό άλλοθι και που έχουν κάνει την Κουμουνδούρου το βασίλειο της Συντήρησης. Εκτός κι αν πιστεύετε ότι η υστερική φοβία για το, όποιο, καινούργιο κατοικοεδρεύουν αποκλειστικά στου Μαξίμου. Οι μόνοι που μπορεί να φοβηθούν για το στοίχημα Τσίπρα είναι όσοι ονειρεύονται, άνευ τσίπας, νέα πολιτικά σχήματα, με τα ίδια όμως, σαπισμένα από την υγρασία, υλικά. Κι ενώ το μέλλον είναι εδώ και η συγκυρία μοναδική, αλληθωρίζουν προς την πλευρά (παρα)μιλούντων ομίλων. Ποιος φοβάται πια το θηρίο πλην εκείνων που έχουν ταυτιστεί με τη μοίρα του;

ΥΓ.2. Με τρομάζει η κ. Κανέλλη γιατί εμφανίζεται πάντα εξοργισμένη στα όρια της συμφόρησης! Και πάντα αγέλαστη. Λες και Αριστερά ή Επανάσταση δεν συνυπάρχουν με το χαμόγελο. Κι η χαρά της ζωής εξορίζεται απ' τη συνείδηση των αγωνιστών. Εκτός κι αν η ξινή έκφραση ταιριάζει στους κομμουνιστές όπως και στους επαγγελματίες χριστιανούς. Ασχέτως του ότι οι πρώτοι χριστιανοί -και οι παλιοί Αριστεροί- πήγαιναν στα θηρία χαμογελώντας.

ΥΓ.3. Με πολιτική ευστροφία ο κ. Λιάπης έστειλε την κ. Καφέτση στο ΕΜΣΤ για μία 15ετία όπως και ο κ. Σφουγγαράκης νομιμοποίησε για 20 χρόνια την κ. Πλάκα στην Πινακοθήκη. Βάζοντας ταφόπλακα και μη προκηρύσσοντας τις θέσεις ώστε να λειτουργήσει στοιχειώδης αξιοκρατία. Βλέπετε, υπάρχει και το... θηρίο! Μετά την επιστολή Βαρώτσου πάντως ο Ανακριτής ερευνά εσπευσμένως έργα και ημέρες Megaronεργολάβων.

Ο Μ. Στεφανίδης είναι (μέλλων) ηγέτης του ΠΟΠ (Προβληματικού Ομίλου Προβληματισμού)

Ο Κώστας Βαρώτσος, το ΕΜΣΤ και ο ανακριτής

Το σκάνδαλο, ή καλύτερα η βραδυφλεγής βόμβα ή κάλλιστα η αποκάλυψη Ζαχόπουλου, άνοιξε τον ασκό του Λεβιάθαν στο ΥΠΠΟ και-επιτέλους-έστρεψε την τηλε-κοινή γνώμη στα όσα διαδραματίζονται στα υπόγειά του.

Ως τώρα το ΥΠΠΟ αντιμετωπιζόταν ως ο γραφικός χώρος μιας πολιτικοποιημένης εθνικοφροσύνης που ασχολείτο με μερικούς σαλεμένους κι άλλους τόσους περιθωριακούς. Σήμερα, εκ των πραγμάτων αναδεικνύεται σε στυλοβάτη της πολιτικής μας παθογένειας και σε αποκαλυπτικά κακοήθη όγκο ολόκληρου του κυρίαρχου συστήματος.

Ως υπουργείο μιας φαντασιακής ταυτότητας και -δυνάμει- της πιο ταυτολογικής προπαγάνδας, αποδεικνύει ότι το κανάκεμα της εθνικής υπερηφάνειας κοστίζει πολύ.

Επειδή είναι πολλά τα λεφτά που δαπανώνται για το ιστορικό σας παρελθόν και το καλλιτεχνικό σας μέλλον, αδέλφια. Και ο Ζαχόπουλος λειτούργησε σαν θρυαλλίδα. Οδυνηρή, πλην πολύτιμη, ώστε ν' αποκαλυφθεί ο μηχανισμός.

Μετά την αποκάλυψη της φυλής των Κιμάκη και την conspiratio των Κατίνων (Θέμος), το χρόνιο σκάνδαλο του υπαρκτού-ανύπαρκτου Εθνικού -παρακαλώ- Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ) στο κολοβωμένο -με τις ευλογίες της αρχιτεκτονικής μας πρωτοπορίας- κτήριο του Ζενέτου, έρχεται πάλι στην επιφάνεια. Τι συμβαίνει με τον μεγαλοεργολάβο του Μεγάρου Μουσικής, κ. Πανδή; Τι ακριβώς κάνουν οι εταιρείες του στο ΥΠΠΟ; Γιατί συγκρούστηκε με το Δ.Σ. του ΕΜΣΤ; Αληθεύει ότι απείλησε τα μέλη του; Υπάρχουν όντως κακοτεχνίες, καθυστερήσεις, υπερβάσεις προϋπολογισμού κ.λπ.; Γιατί παραιτήθηκε ο πρόεδρος κ. Σόρογκας και έπειτα ο κ. Κώστας Βαρώτσος, διακεκριμένο μέλος της διεθνούς γλυπτικής κοινότητας και καθηγητής στο ΑΠΘ; Πολλή δουλειά για τον κ. Λιάπη.

Ο κ. Βαρώτσος πριν από καιρό ενημέρωσε τον πρωθυπουργό μ' επιστολή του για τα όσα οχληρά συμβαίνουν στην επικράτεια της διευθύντριας κ. Καφέτση, εκλεκτής, προ δεκαετίας, του κ. Βενιζέλου. Μετά την πτώση Ζαχόπουλου, ο κ. Βαρώτσος έστειλε ανάλογη, απόρρητη, επιστολή στον υπουργό κ. Λιάπη. Ο κ. Λιάπης διεβίβασε αμέσως την επιστολή στο Δ.Σ. του Μουσείου και εκείνο στον εισαγγελέα, ο οποίος, σε χρόνο ρεκόρ, κάλεσε χθες τον κ. Βαρώτσο για να καταθέσει τα στοιχεία του. Μετά την εμπεριστατωμένη κατάθεσή του αναμένεται θύελλα.
Πάντως, εκτός των δικαστικών, επιβάλλεται να παρθούν και πολιτικές λύσεις.

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 22/01/2008

Water possible

(Μετά τον Αγιασμό των Υδάτων)

Σαν νερό κυλάει ο χρόνος κι είναι αδύνατον, όσο κι αν ήθελες, να τον πιεις στο ποτήρι. Σαν αφέψημα. Σε μια κρήνη κάπου στην Ελλάδα υπάρχει η επιγραφή: Το ΥΔΩΡ ΠΟΣΙΜΟΝ· και δίπλα η παντοδύναμη μετάφραση Water possible. Πρόκειται για έναν αυθόρμητο, λαϊκό σουρεαλισμό που θα εύφραινε τόσο τον Νίκο Εγγονόπουλο όσο και τον μαθητή του εν ουρανοίς, Μέντη Μποσταντζόγλου, μια και τα μποστάνια τους στα σύννεφα μόνο από τέτοια ύδατα (εμ)ποτίζονται. Εφ όσον τ' αδύνατα παρά ανθρώποις δυνατά εστίν παρά τοις ποιηταίς. Είτε των λέξεων, είτε των χρωμάτων, είτε των ήχων. Που σε τελική ανάλυση είναι ένα και το αυτό. (Εκτός κι αν δεν είναι μουσικός ο Παπαδιαμάντης, που συνωμοτεί με χίλιους μινυρισμούς και ισοκρατήματα, δεν είναι ποιητής ο Παπαλουκάς, ο στοχαστής της θάλασσας, και δεν είναι ζωγράφος ο Γ. Σισιλιάνος, που χρωμάτισε με βιολοντσέλα το γράμμα του Οδυσσέα προς τη Ναυσικά, πριν από δέκα ακριβώς χρόνια, παρακαλώ).

Ξέρετε τι είναι το Piandemonium; Είναι ένα σύνολο από 6 πιάνα που, συχνά, τα παίζουν τέσσερα χέρια, το καθένα. Τουτέστιν 24 χέρια ή 12 πιανίστες ή ένας παντοδύναμος ήχος που φέρεται επί, πολλών, πτερύγων αύρας πρωτοποριακής, ένα φτεράκι της οποίας ανήκει στον κοιμηθέντα Γ. Α. Παπαϊωάννου. Σας τα γράφω όλα αυτά επειδή ποτέ δεν πρόκειται να συγκινήσουν τα τηλε-θηρία των πολιτιστικών προγραμμάτων της ΕΡΤ ή του Mega, όχι γιατί δεν θέλουν -αυτοί οι καημένοι, οι ταλαίπωροι άνθρωποι όλα τα θέλουν- αλλά γιατί δεν ξέρουν. Και, αν μπορώ να προφητέψω επαρκώς και να κάνω χρήση του κληρονομικού μου χαρίσματος, μέρες που 'ναι, δεν θα μάθουν ποτέ. Αυτή ας είναι η εκδίκησή μας στην παντοδύναμη, νομίζουν, εξουσία τους (Authority impossible).

Και βέβαια η δήλωση της χρονιάς που πέρασε ανήκει σ' εκείνον που ονειρεύτηκε τον πολιτισμό των πολιτισμών και την ποίηση των ποιήσεων (από το «Οίηση των οιήσεων»). Και που τον αποθέωσαν ποικίλες νερουλίτες προτού εκπέσουν στην ανάγκη των Ζαχόπουλων (όπως θαυμάσαμε επαναληπτικά στον μαγικό καθρέφτη-εκράν που όλα τα μαρτυράει):

Ως μελλοντικός ηγέτης της παράταξης συγχωρώ τους ταλαίπωρους ανθρώπους. (Το κείμενο διαβάζεται και με ιαμβικό τρόπο). Εμείς, πάλι, τας αγίας ημέρας συνθέσαμε, αργοί όντες, «Νανούρισμα πλειστοκαίνου Εποχής»:

Κι η μαμά Δεινοσαυρίνα /τον μικρό δεινόσαυρό της/με λατρεία τον κοιτάζει /και τον λέει «θησαυρό» της...

Ασχετο: Ο βαθύς εναγκαλισμός, δίκην τανγκό, παλαιοπασόκων και νέας διακυβέρνησης στον χώρο του πολιτισμού είναι άκρως συγκινητικός. Αφού είναι ο μόνος, βρε αδερφέ, που μοχθεί για τη συνέχεια του κράτους (των ημετέρων). Αυτήν την ομερτά ουδείς τολμάει να ταρακουνήσει. Πάντως εμείς σεβόμαστε βαθύτατα την τόλμη αλλά και την απελπισία των αυτοχείρων και βέβαια σιχαινόμαστε εκ βάθους καρδίας και διανοίας τους κανίβαλους των ΜΜΕ και τα εδέσματα που παραθέτουν στο φιλέορτο, παμφάγο, πλην εις τον αιώνα αχόρταγο, κοινό τους.

Ας μένουν, λοιπόν, προσώρας οι εμβριθείς «αναλύσεις» και οι βαθυνούστατες «ερμηνείες» των γεγονότων και των εξελίξεων. Θύτες ή θύματα, σ' έναν χορό αξεδιάλυτο, πλέουμε άπαντες χωρίς τρόπιδα. Κι είναι τουλάχιστον υποκρισία να τα φορτώσουμε όλα στους παρεπιδημούντες πολιτικούς υπηρεσίας. Εφόσον φιλοδοξίες τους έχουν καταστεί, από καιρό, τα όνειρά μας. Είθε πάντως το Υδωρ των Θεοφανίων, έστω κι αν δεν πρόλαβε να καθαγιάσει, τουλάχιστον, ας δροσίσει μέσα στο 2008 μερικές φρυγμένες, απ' τη φρίκη της ομοιομορφίας, ψυχές...

ΥΓ1. Πάντως ο κ. πρωθυπουργός δεν είναι και τόσο φυσιογνωμιστής. Ε;

ΥΓ2. Εγκυρες δημοσιογραφικές πληροφορίες διαβεβαιώνουν ότι η 34χρονη είναι 35χρονη. Αλλοι πάλι επιμένουν πως η 35χρονη είναι, τελικά, 34χρονη. Πάντως με τη νέα χρονιά έγινε αναμφίβολα 36χρονη.

* Ο Μ. Στεφανίδης είναι ομότιμος πρόεδρος της Εταιρείας Μεταρρυθμίσεων που δεν πραγματοποιήθηκαν.

Barbara Kruger, Who do you think you are? (1998). Χωρίς σχόλια: Το Πανεπιστήμιο Αθηνών ετίμησε, πριν από καιρό, ως ώφειλε, τον Noam Chomsky για το γλωσσολογικό του έργο. Παράλληλα, το τμήμα του για τα ΜΜΕ ετίμησε τον Θανάση Λάλα. Φαντάζομαι το επόμενο δίδυμο θα είναι Κούντερα-Μάκης.

Δύσ-στιχα

Στα σησάμια σ' είχα, στα γλυκάνισα.
Κι είναι άδικο να λες πως σε βασάνισα

Εστω κι αν έζησε κανείς τυχάρπαστα, πάντα υπάρχει τρόπος να πεθάνει με αξιοπρέπεια. Εξ ου και ο ανυπόκριτος σεβασμός μας προς τους αυτόχειρες. Ο,τι κι αν κρώζουν οι τηλε-καρακάξες. Ανίκανες, ούτως ή άλλως, να οσμιστούν το έωλο των ανθρώπινων. Και να φοβηθούν την κοινή μοίρα:

Αν υπάρχει ευτυχία με ρωτάς και λέω «δεν».
Με την τύχη παίζω ζάρια χάνω δώδεκα - μηδέν

Παρένθεση: Βουταδών (όπως Ερμοκοπιδών, Ευμολπιδών ή Ατρειδών) είναι η ορθή γενική κι όχι Βουτάδων όπως γράφουν (και λένε) όλο και συχνότερα όσοι τσαλαβουτούν στη γραμματική με την ίδια αφέλεια που κάποιοι άλλοι (τσαλα)βουτούν στο δημόσιο χρήμα. Δεν βαριέστε. Ποιος βλάπτει την έρμη πατρίδα περισσότερο θα χρειαστεί νέος Μακρυγιάννης για να μας το κανοναρχήσει. Πάντως, μια και το 'φερε η κουβέντα, οι Βουτάδαι ήταν γένος «πάνυ μαντικόν» της αρχαίας Αθήνας. Οι σύγχρονοι πάλι βουτάδες διακρίνονται μάλλον για το εξόχως ορθολογικό και πρακτικό τους πνεύμα. Ασχετο: Ο Καρούζος, πάλι, έλεγε πως ουδέποτε εκτίμησε την ιερόδουλη γραμματική στην οποία ανέκαθεν αντιστεκόταν η δαιμονιακή ελληνική γλώσσα. Εφόσον...

Κρίμα που ο ωραίος Πάρις της καρδιάς της πλέον εκτός
άλλαξε το όνομά του, το 'κανε «παρεί(ι)σακτος»

Σχετικό: Ταλαίπωροι άνθρωποι, σας συγχωρώ, μια που είναι άλλο πράγμα ο ευφυής και άλλο ο υπερφίαλος. (Και μη προς κακοφανισμόν σας, κ. Ευάγγελε). Θα είχε να παρατηρήσει, επίσης, κανείς πως ο κ. Καραμανλής δεν είναι, δα, και τόσον φυσιογνωμιστής. Τουναντίον. Ή, όπως θα 'λεγε ζω(χαδια)νή σερενάτα: Καθόλου δεν πλεονεκτείς αφού έπαιξες εν ου παικτοίς.

Εβλεπα τις προάλλες μια πεζή περίπολο αστυνομικών στη Νέα Σμύρνη και την καμάρωνα. Τρεις άντρες, μία κοπέλα, οι μεν με τους φραπέδες ανά χείρας και η δε με ένα μπουκάλι νερό. Σωστοί! Αρκεί να μην πέσει στα χέρια τους κανένας Αθίγγανος. Το αν παρανόμησε ή όχι είναι δευτερεύον. Αυτό που σταθερά προέχει είναι η τιμωρία του. Γιατί βέβαια τους Ρομά τους τιμωρούμε όλοι μας, ως κοινωνία, είτε κλείνοντάς τους σε περιαστικά γκέτο της ντροπής -και δεν περιμέναμε το «Παρατηρητήριο του Ελσίνκι» για να το διαπιστώσει- είτε τους διακωμωδούμε ως τηλε-γύφτους προς αγαλλίασιν του πανελληνίου. Αυτή την παράμετρο των «κατορθωμάτων» του Λάκη και των ρατσιστικών της συμπαραδηλώσεων ουδείς, ακόμη, βρέθηκε να σχολιάσει. Αλλά με Τσιγγάνους θ' ασχολούμαστε τώρα; Μας αρκούν οι δικές μας γυφτιές που κατοικοεδρεύουν σε βόρεια και νότια προάστια κατά φαντασίαν αστών.

Προσωπικά, τέλος, δεν με ενοχλούν όλοι εκείνοι που φανατικά διεκδικούν τη νεότητα ακόμη και σε υπερσυντέλικες ηλικίες. Με ενοχλεί απλώς το ότι αγνοούν πως σε κάθε ηλικία μπορεί να διασωθεί κάτι ακόμη πιο περιμάχητο κι απ' τα νιάτα: η παιδικότητα.

Απ' την άλλη, κάποιοι υπερήφανοι αγγλομαθείς σού λένε αθώα «θα σε πάρω πίσω» μεταφράζοντας αμέριμνοι το «I'll call you back». Μόνο που λησμονούν ότι η ελληνική είναι γλώσσα που λειτουργεί πρωτίστως με εικόνες. Και έχει ψυχολογία φαρσέρ. Επίσης, σε σίριαλ της μόδας άκουσα τη φοβερή προτροπή: «Δώσ' μου μιαν αγκαλιά»! Η οποία, προφανώς, προερχόταν από το «Give me a hug». Με τέτοια ελληνικά, παίρνω των ομματιών μου, θα πάω εκεί στην Αραπιά, που λέει κι ο Νίκος Σκαλκώτας! Σωστά διαβάσατε. Κι αν δεν με πιστεύετε, ακούστε το κοντσέρτο για δύο βιολιά που έγραψε τον μαύρο χειμώνα του 1944-45 πάνω στο γνωστό ρεμπέτικο θέμα. Εξήντα χρόνια αργότερα στη Μετροπόλιταν Οπερα της Ν. Υόρκης η Ελλάς θα παρουσίαζε το υπερθέαμα (;) «All around is Light» με τον Γ. Νταλάρα να τραγουδάει και οι εμβρόντητοι θεατές να διαβάζουν σε φωτεινή αλλά όχι φωτισμένη μετάφραση: Ι make my way at Arapia!

(Οσοι δηλαδή από τους θεατές παρέμειναν στο δεύτερο μέρος και δεν απεχώρησαν μετά το εμβόλιμο κομμάτι, του American Ballet Theatre.) Ολα τα ανωτέρω ενατάσσονταν στον «Πολιτισμό των πολιτισμών», τη δράση του οποίου καλά θα ήταν να μην λησμονήσουμε έτσι εύκολα.

Συμπέρασμα: Ανάμεσα στα διεθνή και τα εγχώρια σκουπίδια είναι λογικό να προτιμάμε τα δικά μας. Εκτός κι αν κάποιος μας εμπνεύσει να περιφρονούμε τα σκουπίδια. Συλλήβδην («Το Γυάλινο Μάτι», εκδ. Α. Φιλιππότη, σελ. 43).

ΥΓ.: Μην είσαι και τόσο υποχόντρια εξ αιδοίων μην κρίνεις τα αλλότρια.

Αννα Φωκά, Musical, ζωγραφική 2007: Διαφάνειες και συμπάγειες σε μιαν οπτική αφήγηση που δεν διστάζει να αποθεώσει το μη απεικονιζόμενο.

7 - 13/01/2008

Μια γέννηση με δυσοίωνο μήνυμα

Εγώ δεν βλέπω τα πράγματα· τα οραματίζομαι

Ν. Καρούζος

Ο El Greco, αυτός ο πεισματάρης Κρητικός, αυτός ο ακαταπόνητος ευρωπαίος ζωγράφος, συνιστά, ακόμη και σήμερα, τριακόσια πενήντα χρόνια από τον θάνατό του, ένα μείζον εικαστικό παράδοξο. Είναι ο δημιουργός που προβαίνει συνεχώς σε ρήξεις και σε βιασμούς της κρατούσας αισθητικής. Ετσι, αποκόβεται από τη μεταβυζαντινή εικονογραφική παράδοση αλλά και από τη βενετσιάνικη κομψότητα ή τον αναγεννησιακό νατουραλισμό. Η ζωγραφική του, οραματική και ακραία, ανήκει στο μέλλον.

Ο ασυμβίβαστος, ο ριζοσπαστικός, ο ακραίος χαρακτήρας της την καθιστά ακατανόητη για τους συγχρόνους του Greco. Μετά τον θάνατό του το 1514 ο δημιουργός λησμονιέται. Οι νεότερες εποχές θα τον ανακαλύψουν σταδιακά και θα δουν σ' αυτόν ό,τι τις βολεύει περισσότερο: έτσι ο ρομαντισμός του 19ου αι. θα προτείνει έναν αλλοπαρμένο, παράφορο σχεδόν παράφρονα Greco.

Κοσμοπολίτης και ασυμβίβαστος

Οι εξπρεσιονιστές θα επιμείνουν στο πυρετώδες της γραφής του και στην παραμόρφωση των σωμάτων, οι σουρεαλιστές πάλι θα εγκύψουν στο παράδοξο ξάφνιασμα των συνθέσεών του. Φερ' ειπείν υπάρχουν αρκετοί πίνακές του στους οποίους συν-υπάρχουν το φως και το σκοτάδι, η μέρα και η νύχτα. Για παράδειγμα, στο έργο «Ο Αγιος Ιωσήφ και ο μικρός Χριστός» 1597-99, Μουσείο της Σάντα Κρουθ στο Τολέδο, η κεντρική μορφή, ο Ιωσήφ, τοποθετείται με τέτοιο τρόπο ώστε τα πόδια του ν' αγγίζουν τη γη και το κεφάλι του τον ουρανό (κοινός τόπος για τον Greco αυτή η λύση, όπως επίσης και η χρησιμοποίηση στενόμακρων επιφανειών). Στο βάθος εικονίζεται η πόλη του Τολέδο μες το σκοτάδι, ενώ απάνω ο ουρανός καταυγάζεται από φως. Εδώ ο ζωγράφος, επηρεασμένος από κείμενα εκκλησιαστικών πατέρων ή νεοπλατωνικών φιλοσόφων, ταυτίζει το σκότος με τη γη και την αμαρτία και το φως με τον ουρανό και την αιωνιότητα. Επίσης προλαβαίνει εντυπωσιακά τον γνωστό πίνακα του Ρενέ Μαγκρίτ «Η αυτοκρατορία των φώτων» (1954), στον οποίο εικονίζεται ένα σπίτι σε βραδινό περιβάλλον και ο ουρανός λάμπει από ηλιακό φως.

Ο Greco, λοιπόν, υπήρξε σουρεαλιστής πριν τον Σουρεαλισμό; Οχι. Ο Greco αμφισβητεί συνειδητά τη ζωγραφική του προφανούς και την τέχνη που μιμείται δοξαστικά την πραγματικότητα.

Ο ίδιος παραμένει σ' όλη του τη ζωή ακόλουθος του μυστικισμού της Ανατολής και υπηρετεί μιαν έκφραση που στρέφει μάλλον προς το «καθ' ομοίωσιν» και όχι προς το «κατ' εικόνα». Ο κοσμοπολίτης και ασυμβίβαστος Δομήνικος αντιμετωπίζει κριτικά το εύκολο, το μελοδραματικό κάλλος της Αναγέννησης και ερευνά για μιαν ομορφιά που δεν εξαντλείται στην επιφάνεια και που ανακαλύπτει στην παραμόρφωση και στην υπερβολή την αλήθεια. Ο τρομερός παππούς Δομήνικος, προς τον οποίο αναφέρεται με σεβασμό και δέος ο Νίκος Καζαντζάκης, ξέρει και ν' αγαπά και να μισεί. Κυρίως ξέρει πως η ζωγραφική είναι μια φιλοσοφία σιγώσα και η τρομακτική απεικόνιση του αόρατου κι όχι μια απλή διακοσμητική ή συγκινησιακή διαδικασία. Ο παππούς Δομήνικος σιχαίνεται τα μέτρια. Ο Καζαντζάκης ζητά από τον Greco μια συμβουλή. Εκείνος του απαντά: «Φτάσε όπου μπορείς». Κι όταν ο συγγραφέας επανέρχεται ζητώντας του κάτι πιο αψύ, πιο κρητικό, εκείνος λέει «φτάσε όπου δεν μπορείς!»

Να, τέλος, ένα παράδειγμα της αδιατάρακτης σχέσης του με το Βυζάντιο: ο πίνακας «Η Αγία Οικογένεια με την Αγία Αννα και τον μικρό Ιωάννη τον Πρόδρομο» (Μουσείο της Σάντα Κρουθ, 1585). Εξωτερικά έχουμε μιαν ειδυλλιακή σκηνή που παραπέμπει στη γέννηση, τη μητρότητα, τον δεσμό της οικογένειας κ.λπ. Κοιτάξτε, όμως, πιο προσεκτικά. Ολη η εικόνα αποπνέει μελαγχολία. Γιατί; Ο μικρός Ιωάννης μάς κοιτά και μας προτρέπει σε σιωπή. Γιατί; Η Αγία Αννα τυλίγει με σεβασμό το βρέφος σ' ένα σεντόνι λευκό.

Η χειρονομία της εκφράζει δέος. Γιατί; (εικ. 1). Κατά βάθος η σύνθεση αποτελεί μιαν προεικόνιση του Θείου Πάθους. Ο Χριστός, από τη στιγμή της γέννησης, η οποία δεν ήταν απλώς ένα κοσμικό γεγονός, έχει συνείδηση της αποστολής του. Δηλαδή της θυσίας, του θανάτου και βέβαια της Ανάστασής του.

Ο κοιμισμένος μικρός Ιησούς στο σεντόνι προδιαγράφει την Pieta, δηλαδή τη στιγμή που η Παναγία θα κρατήσει το άψυχο σώμα του Υιού της σπαράζοντας πάνω σε «σινδόνην λευκήν». Να γιατί προστάζει «σιωπή» ο Ιωάννης. Επειδή εμπρός μας έχουμε μιαν εικόνα πένθους. Λεπτομέρεια: το κεφάλι του Ιωσήφ έχει αλλάξει και ίσως ν' αποτελεί αυτοπροσωπογραφία του ίδιου του Γκρέκο. Προσέξτε ότι αναλογικά είναι μικρότερο. Πάντως, η παρουσία του ζωγράφου μέσα, στη σύνθεση μοιάζει με προσευχή. Επιπλέον, καθώς μας κοιτάει φαίνεται σαν να θέλει να συνενώσει τον ιδανικό χώρο του πίνακα με τον φυσικό χώρο του θεατή.

Η παράδοση γίνεται μαγεία

Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Ο Γκρέκο ξέρει και ακολουθεί τη βυζαντινή παράδοση, ό,τι κι αν ισχυρίζονται οι σοφολογιώτατοι. Στις βυζαντινές «Γεννήσεις» ήδη από πάρα πολύ παλιά ο Χριστός τοποθετείται σ' ένα κενοτάφιο σε μια μαρμάρινη σαρκοφάγο (!) Δείτε εδώ σ' αυτήν τη «Γέννηση» του 16ου αι. από το βυζαντινό μοναστήρι της Πάτμου (εικ. 2). Η Παναγία είναι έξω από το Σπήλαιο, σοβαρή, κλεισμένη στον εαυτό της γιατί ξέρει το επερχόμενο δράμα και ο Χριστός έχει τοποθετηθεί στον, αναπόφευκτο, τάφο Του. Ηδη δηλαδή ο κύκλος περιέχει όλα τα στοιχεία του μέλλοντος του Χριστού από την πρώτη στιγμή της Γέννησής Του. Το Δόγμα απεικονίζεται με ακρίβεια.

Το δράμα προοικονομείται. Ο Γκρέκο γνωρίζει σε βάθος αυτήν την παράδοση και την αξιοποιεί με τον δικό του μαγικό τρόπο...

7 - 23/12/2007

Ανδρογύναια του 2008

Και αι γυναίκες γεγόνασιν άνδρες

Ξέρξης

Ξεχειλίζει πια ο ηρωισμός στην ούγια των γεγονότων και στο περιθώριο των εικόνων. Οι πρωταγωνιστές των ημερών εντυπωσιάζουν το κοινό της Αρένας που ξετρελαμένο κοιτάει το θεωρείο του Αυτοκράτορα. Συγκεκριμένα, τον αντίχειρά Του. Ποιος θα ζήσει, ποιος θα πεθάνει;

Τα βράδια, άλλοι τηλε-δυνάστες αγωνίζονται ποιος θα πρωτοεπωφεληθεί από το χυμένο αίμα, ποιος θα σπρώξει γρηγορότερα τον καινούργιο αυτόχειρα από το μπαλκόνι. Ο «λαός», βλέπετε, θέλει κι άλλους ηρωισμούς, ξεμπροστιάσματα, εκπαραθυρώσεις, αποκαλύψεις, γεγονότα, αποκλειστικότητες, εξανδραποδισμούς, θυσίες, σκάνδαλα, νεκραναστάσεις φαντασμάτων, τα οποία η συλλογική μνήμη είχε, κάποτε, απωθήσει. Τα οποία δεν ήθελε πια να θυμάται. Ομως η τηλε-αρένα επαγρυπνά. Οντα άλλων εποχών, πρωταγωνιστές παρωχημένων σκανδάλων, από την πλειστόκαινο εποχή της 4ης Αυγούστου και του Κοσκωτά, ανασταίνονται αμόλυντοι, αδιάφθοροι και έτοιμοι να προσφέρουν το κάτι τις τους στα νεότευκτα σκάνδαλα. Σαν μιαν ηρωική διελκυστίνδα με την τηλεόραση σε ρόλο κολυμβήθρας του Σιλωάμ που εξαγνίζει τους πάντες. Αλλά και ακουαφόρτε που εξαφανίζει τους λεκέδες: Πλεύρης πατήρ και Υιός, Γιάννης Μαντζουράνης, Πασχάλης και Υιός, Ζαχόπουλος και εκπαραθυρώσεις διευθυντών από μουσεία σύγχρονης τέχνης, εκθέσεις, αποκλειστικά, μέσω «ημετέρων», κουμπάροι που ανακηρύσσονται πρόεδροι, άκριτες κυρίες της κριτικής που όλα τα σφάζουν έναντι αμοιβής -μιλάνε για σχοινί στο σπίτι της κρεμασμένης;-, αρχαιολόγοι αμβλυμένης επιστημονικής συνείδησης αλλά εξαιρετικής ικανότητας να είναι πάντα αρεστοί προς τους ανωτέρους των, Παλαιοπασόκοι που ανένηψαν, οπαδοί της παλινόρθωσης Βουρβόνων που αισθάνονται ασύδοτοι μέσα στο κομματικό μαντρί. Και βέβαια οι νεοαστέρες της τηλεπολιτικής και του ελληνομάρκετινγκ, Αδώνιδες εκπάγλου καραδεξιάς καλλονής που σταθερά καταλαμβάνουν όλα τα φόρα με φόρα εκδιώκοντας δυναμικά τη φυλή των Κιμάκη.

Το φαντάζεσθε; Οι επιστολές, πλέον, των απανταχού αδικημένων απευθύνονται στον Αδωνιν υπό τις ευλογίες του Πλεύρη πατρός τε και υιού, εν είδει πεφωτισμένης και αδεκάστου Τριανδρίας.

Επιπλέον, ανέστη Χριστούγεννα ως δώρο πασχαλιάς και ως άνδρας και πατήρ το σταφιδιασμένο παιδί του '70, το οποίο ακόμη και στο κατώφλι του γήρατος αρνείται ν' αναλάβει τις ευθύνες του, παλιμπαιδίζει σαν επιπόλαιος έφηβος και υπεραμύνεται για το σφάλμα «μιας βραδιάς». Για «ηθικό παράπτωμά» του μιλάει κι ο πρώτος αυτόχειρας, το αρχικό αίμα της Αρένας, αν και είναι πολιτική ανομία η κατάχρηση εξουσίας ή η αξιοποίηση μιας θέσης ισχύος απέναντι σε πρόσωπα εξαρτημένα κι ανίσχυρα. Ο πιο ύπουλος φασισμός, άλλοτε υφέρπων άλλοτε απροκάλυπτος, διατρέχει σαλόνια και κανάλια αυτές τις μέρες παρουσιάζοντας την πτωματολογία ως αναπόφευκτη και ως αυτονόητη τη νεκρανάσταση των φαντασμάτων. Οι δημοσιογράφοι-κοράκια κάνουν τη «δουλειά» τους, τα σκάνδαλα «φωτίζονται», τα «γεγονότα» αποκαλύπτονται, ο «λαός» γαυριά, «χαίρει» η Φύσις (και η παραφύσις) όλη.

Αντρες της γενιάς μου, «αεί παίδες», ανίκανοι να υπερβούν το ψοφοδεές εγώ τους και να ζήσουν βαθιές χαρές. Προέκταση του πέους τους μια κρυφή κάμερα, υπερβατικό σύμβολο όχι μόνο «δημοσιογραφίας» αλλά και ανδρισμού, για να εντυπωσιάζουν τους ομοίους τους. Πάντα με μιαν τρομαχτική μάνα ή σύζυγο δίπλα τους για να τους παραστέκει. Την οποία, βεβαίως, «λατρεύουν». (Ισως, ως αξιοθρήνητη αρσενικιά περσόνα). Το ότι τεκνοποιούν ενίοτε παρά τον αμείλικτο ευνουχισμό τους, μικρή σημασία έχει.

Αντρες του 2008: Διασταύρωση του ανδρογύναιου που προπαγανδίζουν τα πρωινάδικα -με τόση, φευ, πέραση στους ανυπεράσπιστους εφήβους- και στους ερωτύλους των ροζ σκανδάλων, που πάντως είναι κατάμαυρα.

Επειδή σ' αυτόν τον τόπο κανένα σκάνδαλο δεν τελείωσε ποτέ αλλά η αποφορά του σέρνεται από δεκαετία σε δεκαετία. Πάρτε το απόφαση: Οσο δεν ξεριζώνουμε τους χρόνιους καρκίνους με οδυνηρή αυτογνωσία, τόσο τα σκάνδαλα δεν θα είναι η παρενέργεια αλλά ο κινητήριος ιμάντας του Συστήματος.

ΥΓ.1: Δεν είναι πολύ φυσιογνωμιστής, πάντως, ο πρωθυπουργός.

ΥΓ.2: Ε, όχι και «φωνή λαού» ο Λάκης, κ. Παρασκευόπουλε! («Κυριακάτικη», 5/1). Πρόκειται μάλλον για αδίστακτα λαϊκίστικη ανακύκλωση του τηλε- πολτού. Εξ ου και η «επιτυχία». Από πότε ο φασίζων μονόλογος θεωρείται «διάλογος»;

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 12/01/2008

Μας ζώσανε τα φίδια! (1)

Και είπεν ο Θεός, εξαγαγέτω ψυχήν ζώσαν

και γένος, τετράποδα και ερπετά...

Γένεσις, ια, 1

Καλή χρονιά! Αρκεί να μη μασάτε την υποκριτική ευήθεια των εορταστικών ευχών. Κι είθε ν' απολαμβάνετε με φιλοσοφική ηδονή τα καινούρια σας λάθη! Λόγου χάρη το νερόβραστο «Να 'στε καλά»! Και, προπαντός, να μη μετανιώνετε. Εξάλλου, τι νόημα θα είχε; Ιδού πώς μεταφράζει μουσικά ένα αναγεννησιακό επιτύμβιο του Ronsard ο, πάνω απ' όλα μουσικός, Γιάννης Βαρβέρης, (βάλτε άρπα κατά βούληση):

Η λαιμαργία κι η ηδονή/Και το κρασί κι ο τσακωμός/Κι οι χίλιες δυο ασωτίες/Μαζί με τον Τομά/Ενθάδε κείνται/Αντί για θερισμό/Πάντα η τσουκνίδα και το γαϊδουράγκαθο/Τον τάφο του θα γρατσουνάνε.

Ο, μη γένοιτο, Κύριε των λιμνών από σάπφερο και των βουνών από ορεία κρύσταλλο. Να μη μας δώσεις, Υψιστε, όσα μπορούμε να υποφέρουμε. Και μαζί μ' εμάς, τους υπερφίαλους βροτούς-έργα των χειρών Σου, να διαφυλάξεις τους κομψούς αστρίτες της Τήνου και να τους αφήσεις να λιάζονται με τις ξαδέρφες τους τις πράσινες σαύρες στις ξερολιθιές και τα δυναμάρια του νησιού. Γιατί, ευαίσθητοι αστοί εξ Αθηνών έχουν ξαμοληθεί στις πλαγιές των βραχοβουνών και εξαφανίζουν πάσαν χλωρίδα και πανίδα, λένε, προς ασφάλειάν τους. Επειδή φοβούνται έως θανάτου τις κουκουβάγιες, τους ασβούς, ή τα φιδάκια που περπατάνε δίπλα σου και χαιρετάνε τις γεροαγελάδες ή τους παραμελημένους γαϊδαράκους καθώς βόσκουν ήρεμοι κάτω από έναν πανδαμάτορα Ανεμο και έναν ανήλεο Ηλιο. Τ' άλλα φίδια, τα δίποδα, τα χαμερπή ερπετά με τις γραβάτες, αντιθέτως, τα υπολήπτονται, οι άφρονες.

Μου έλεγε τις προάλλες ο Παύλος στα εγκαίνια του Παπαλουκά -ένα κακό στήσιμο κι ένας άθλιος φωτισμός μπορούν να καταστρέψουν και τον σημαντικότερο ζωγράφο- ότι ο Max Ernst τηλεφωνούσε κάθε πρωί στον Ιόλα λέγοντάς του «Σου απαγορεύω να πεθάνεις πριν από εμένα!» Η πλειονότητα, πάλι, των βροτών ζει ευχόμενη την ηθική ή φυσική εξόντωση των αντιπάλων της.

Ετσι ώστε κάθε χρόνο το Χρηματιστήριο Αξιών του Θανάτου ν' ανεβαίνει επάξια σε δυσθεώρητα ύψη και οι μετοχές του ν' αποτελούν την πιο σίγουρη, την πιο ασφαλή επένδυση. Εφόσον δεν πέφτουν ποτέ (αστείο: γι' αυτό συνέδεσε ο Freud τη λίμπιντο με τον θάνατο).

Εγώ, πάλι, διασκεδάζω με τους τύπους που χειρονομούν σαν παλαβοί στο δρόμο φορώντας ένα μανταλάκι στο αφτί και κοινοποιώντας τις ιδιωτικές τους μπίζνες σε αγοράν πλήθουσαν. Και γαμώ τους εξέκιουτιβζ! Προχθές στο τραμ μια πιτσιρίκα μας διηγήθηκε από Π. Φάληρο ως Ν. Κόσμο καταλεπτώς την τελευταία της ερωτική περιπέτεια. Δεν ξέρω αν την εμπέδωσε η επιστήθια φίλη που υποδεχόταν την εξομολόγηση, αλλά όλο το βαγόνι την έμαθε απέξω κι ανακατωτά. Περίεργος κόσμος, παράξενη εποχή. Η εποχή της κατάργησης του προσωπικού και της αυτοέκθεσης φόρα-παρτίδα σ' όλα τα fora. Και, καθώς εκλείπει ο ιδιωτικός χώρος, μοιάζει ο δημόσιος, έτσι όπως τον σκηνοθέτησαν γεμάτο κάμερες, με τεράστιο τηλεοπτικό πλατό. Οι πάντες παίζουμε τους ξεθυμασμένους ρόλους που μας έμαθαν τα ριάλιτι και που μας κανοναρχεί η τηλε-δημοκρατία και το kitsch που η ίδια εκπροσωπεί (π.χ. πολιτικά πρόσωπα στον Λαζόπουλο). Θα μου πείτε φέρνουν ψήφους. Ακυρώνοντας όμως τους ψηφοφόρους θα σας απαντήσω.

Ενα, τέλος, από τα άλυτα, μεταφυσικά ερωτήματα που με ταλανίζουν χρόνια είναι το πόσα ταξί κυκλοφορούν στην Αθήνα. Να 'ναι 15.000; Μην είναι 20-25.000; Αμ πόσα να 'ναι; Ουδείς γνωρίζει. Κι ας επιβαρύνουν το κυκλοφοριακό ως το μη περατέρω. Τα κίτρινα Ζωνιανά της πρωτεύουσας κανείς δεν τα πειράζει γιατί μπορούν -νομίζουν- να ρίξουν κυβερνήσεις. Στην επικράτεια του φραπέ το ταξί είναι πολιτική δύναμη. Απ' την άλλη, είναι μεν η Αθήνα η πιο βρόμικη πρωτεύουσα της Ευρώπης αλλά και οι Αθηναίοι, πάσης προελεύσεως αποδεικνύονται οι πιο βρώμικοι πρωτεουσιάνοι. Στη Φοιτητική Εστία Ιλισίων οι, προνομιούχοι, φιλοξενούμενοι πετάνε τις πλαστικές σακούλες σκουπιδιών απ' τα μπαλκόνια στο γύρω άλσος. Είναι η ιδιότυπη σχέση με την εξοχή που αποκτά ο νεοέλληνας εξ απαλών ονύχων. Ως «εξοχή» πάλι ορίζεται ο απροσδιόριστος εκείνος χώρος που βρίσκεται ένθεν κακείθεν μιας εθνικής οδού ή ανάμεσα σε δύο Autobahnen (αν είχαμε). Επίσης «εξοχή» μπορούμε να ονομάσουμε εκείνη την ιδεατή πλην προσωρινή περιοχή προτού ενσκήψει το εργολαβικό μπετόν και οι μικροαστοί με τις μεγάλες ευαισθησίες που το εκπροσωπούν. Απλά πράγματα, νοικοκυρεμένα. Με δεξιό πνεύμα και σοσιαλιστική ηθική σε αγαστή σύμπνοια. Οσο για τον πολιτισμό, μας αρκεί η γραμμική παράθεση μεγα-γεγονότων, το άθροισμα κι όχι η σύνθεσή τους. Οπως επίσης αντί αληθινών εορτών βιώνουμε μάλλον την πάλη της σακούλας και την κυριαρχία των πακέτων. Οσο περισσότερες σακούλες τόσο μεγαλύτερη η ευτυχία. Οπερ άτοπον!

ΥΓ1. Εγώ πάλι νοσταλγώ τις λιανές σακούλες των λιγνών εργατικών ανθρώπων του '60. Τον ευλαβικό τρόπο που τις μετέφεραν. Την ιεροτελεστία του ανοίγματός τους.

ΥΓ2: Η Πάλλη και πάλι. Για την πάλη των τάξεων ρε γαμώτο!

Τα παιγνιώδη παιγνιόχαρτα του αρχιτέκτονα Φίλιππου Φωτιάδη, ο οποίος αποδεικνύει ότι η ελληνική αρχιτεκτονική έχει, τουλάχιστον, χιούμορ. (Είδα το εσωτερικό του νέου μουσείου της Ακρόπολης. Συν-τα-ρα- κτι-κό! Γι' αυτό μην σπεύδετε να το λιθοβολήσετε. Οτι οικοδομήθη εν κεφαλή γωνίας.)

7 - 06/01/2008