Αυχενικό επειδή άνω θρώσκω

Λέει ο φίλος μου ο Πέτρος Μαζνώκης: Ο άνθρωπος είναι μηχανή πόνου. Σύμφωνοι. Αρκεί άλλοι άνθρωποι να μη στήνουν πάνω σ' αυτό βιομηχανία. Γιατί τότε εγκυμονείται μελόδραμα. Ξανάβλεπα πρόσφατα τη συνταρακτική «Δευτέρα Παρουσία» του Μικελάντζελο στην Capella Sixtina. Ομως οι χιλιάδες του πλήθους που συνωθούνταν εκεί, τα ασταμάτητα φλας που άναβαν παρά την απαγόρευση και τ' αγχωμένα μάτια που κοιτούσαν αλλά δεν έβλεπαν, μπουκωμένα από τις τηλεεικόνες, οι φύλακες, που φώναζαν υποκριτικά silenzio κι έπειτα έσπρωχναν τους Ιάπωνες έξω για να χωρέσουν μέσα και οι Ρώσοι, μετέτρεπαν αυτό το υπέρτατο μνημείο της ανθρώπινης απελπισίας σε θρησκευτική Disneyland.

Ο Μπουοναρότι πάντως όπως και ο Γκρέκο θα επισκεφθούν αρχές Αυγούστου το καθολικό χωριό Λουτρά στη μέσα Τήνο και θ' απλώσουν στον ναό του Αγίου Ιωσήφ τα οπτικά μυστικά τους αντιστρέφοντας τους όρους του κυρίαρχου παιχνιδιού. Αλλά και ο διεθνούς φήμης τενόρος και μαέστρος της Σκάλας του Μιλάνου Υβ Σεν θα δώσει ένα κοντσέρτο με «ελάχιστα πράγματα». Ως προσφορά. Και σε αντίθεση με τις θηριώδεις παραγωγές και τα μυθώδη ποσά. Εφόσον όσο πιο ακριβή είναι μια τέχνη τόσο πιο δωρεάν προσφέρεται. Ο,τι κι αν λένε κι όσο κι αν αισχροκερδούν οι managers.

Επειτα έγινε το θαύμα. Σχεδόν ανεπαισθήτως. Οπως πάντα. 4.30 μ.μ. ακριβώς, εν ριπή οφθαλμού, οι φύλακες έβγαλαν τα πλήθη από το υπερφυές παρεκκλήσι, ο χώρος ξανάγινε υπερβατικός κι εγώ μόνος για μερικά δευτερόλεπτα ύψωσα από μια γωνιά αθέατη το βλέμμα μου προς την οροφή. Για κάποιους το να κοιτάξουν τον ουρανό μ' όλη τους τη δύναμη σημαίνει ένα πρώτο βήμα για τη σωτηρία. (Οπως την εννοεί ο καθένας). Για μερικούς άλλους απλώς την αρχή ενός αυχενικού. Είδα λοιπόν τον θεό να δημιουργεί τους πλανήτες και το φως, να διαχωρίζει τις στεριές από τις θάλασσες, να φέρεται επί πτερύγων αγγέλων και να προσεγγίζει τον υπνώττοντα Αδάμ για να τον διαπεράσει με συνείδηση ύπαρξης. Αυτοί οι δύο τεντωμένοι δείκτες που απέχουν ελάχιστα οπτικοποιούν την κίνηση και την ακινησία, το δευτερόλεπτο μέσα στο οποίο τήκεται η αιωνιότητα. Επειτα, πάλι έξω στο φυσικό φως της αιώνιας πόλης, ένας μέσα στα εκατομμύρια, με τα πεύκα της Ρώμης να σκιάζουν την απογευματινή φωταύγεια. Τη στιγμή ακριβώς που αισθάνεσαι ερωτευμένος μ' όλα τα πράγματα του κόσμου και μ' όλους τους ανθρώπους του.

Θα ονόμαζα μελαγχολία τον απορφανισμό του όντος από κάθε σωτηριολογική ελπίδα. Ευτυχία πάλι την ψευδαίσθηση της αιωνιότητας. Τη στιγμή δηλαδή που εμείς, τα ζάρια της τύχης, ξεχνάμε για λίγο το θάνατό μας και αγναντεύουμε τη σκιά μας στον απέναντι φωτισμένο τοίχο σαν ν' ανήκει σ' άλλον. Επειτα πανίνι και μπίρα spina ως επίγευση του Παραδείσου και με τα μάτια κλειστά να ξαναβλέπεις τον ηδονικό τρόμο του τρομερού Φλωρεντινού. Πίσω, στο Palazzo Barberini ξαναζώ την κόντρα του Caravaggio και του γλοιώδους μιμητή του, Giovanni Baglione. Να κριτικάρεις δημόσια τους αηδιαστικούς πίνακές του κι αυτός να σε μηνύει για συκοφαντία (Κάτι μου θυμίζει πρόφατο. Δεν έχει πλάκα;) Να συλλαμβάνεσαι, να φυλακίζεσαι και, στην κηδεία σου, αυτός να εκφωνεί τον επικήδειό σου. Ο Caravaggio πέθανε στις 18 Ιουλίου του 1610 και το γεγονός ανακοινώθηκε στη Ρώμη δέκα μέρες αργότερα. Ο Baglione, ειρωνεία της τύχης και εκδίκηση της μετριότητας, θα συγγράψει τη βιογραφία του μεγάλου Ανατροπέα με τρόπο στεγνό και μίζερο.

Η διαφορά της ευτυχίας από τη δυστυχία έγκειται στο ότι τη δεύτερη τη ζεις στο πετσί σου και στον πραγματικό της χρόνο, ενώ την πρώτη τη συνειδητοποιείς όταν έχει πια παρέλθει. Τελικά ευτυχία δεν είναι τίποτε άλλο παρά το παιχνίδι των αναμνήσεων με τις σκιές τους.

ΥΓ. 1. Είναι εντύπωσή μου πως πολλοί συμπατριώτες μας φέρονται με μεγαλύτερη ευγένεια και προσοχή στ' αυτοκίνητά τους παρά στους συνανθρώπους τους;

ΥΓ. 2. Μεσήλικας οδηγός βρίζει χυδαία νεαρή που καθυστερεί στο φανάρι. Συμβαίνει τόσο συχνά και μ' ενοχλεί πάντα το ίδιο. Οχι μόνο για τον ρατσισμό αλλά και για τους λάθος αξιακούς κώδικες που διαθέτουμε.

ΥΓ. 3. Πρώτη προτεραιότητα! Το, βαρβαρικό, σουξέ του καλοκαιριού. Το λέει ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, το λέει ο πρωθυπουργός, το λέει ο αρχηγός της Αντιπολίτευσης, το γράφει και το διαφημιστικό του ΥΠ.ΠΟ!
7 - 15/07/2007

Μαγική αφίσα του Dandelio για το αφιέρωμα στον Μπετόβεν του Πάρκου Μουσικής στη Ρώμη. Αντάξια του δικού μας Δημήτρη Αρβανίτη, έργα του οποίου εκτίθενται πια στο Μουσείο Γραφικών Τεχνών του Παρισιού. Μοναδικού απ' την Ελλάδα!

Said (αλληλογραφία)

Τα όνειρα μας κοιτάνε καθώς τα κοιτάζουμε

Τ. Σινόπουλος («Μεταίχμιο»)

Ευχαριστώ πολύ για τις παρεμβάσεις σας. Ιδού ένα απάνθισμα:

«Κύριε Στεφανίδη, διαβάζω προσεχτικά τα κείμενά σας και έχω να κάνω μια παρατήρηση. Η κριτική σας ματιά και σκέψη είναι οξύτατη, αλλά, πιστεύω, κοντά στην αποκάλυψη των αρνητικών θα έπρεπε να υπάρχει και μια ανάδειξη του θετικού. Το κάνετε αυτό κυρίως με την ποίηση, αλλά νομίζω ότι θα έπρεπε να αναφέρεστε συχνότερα και σε ενδιαφέρουσες εκθέσεις, καθώς και σε κείμενο για τα εικαστικά.

Σας χαιρετώ, Γεράσιμος.»

Για να είμαστε πειστικοί ως προς τις αγάπες μας, πρέπει πρώτα να διεκδικήσουμε τα μίση μας. Προσωπικά, πιστεύω στις μικρές ομάδες που θαυματουργούν από κάτω. Ως το Cheap Art ή το Pocket Theatre (Ο «Κορμοράνος» της Altera Pars με ξετρέλανε).

«Χαίρομαι γιατί διαβάζω ένα κείμενο εξαιρετικό. Εξαίρεση στις ευκαιριακές κοινοτοπίες της διαφήμισης μέσα από τον θόρυβο των τιποτένιων. Κι αυτός είναι και ο λόγος που πρώτη φορά σχολιάζω (;) σε blog. Χαίρομαι γιατί κάποιος που δεν τον ξέρω προσωπικά, με εκφράζει απόλυτα. Χαίρομαι γιατί θεωρώ εξαιρετικής ευαισθησίας το έργο της Εύας. Λυπάμαι γιατί ανήκω στο ευρύτερη κοινό, αυτό που η Εταιρεία Τεχνοκριτών δεν έχει διαπλάσει αισθητικά. Και ντρέπομαι γιατί δεν έχω φροντίσει εγώ γι' αυτό.

Marina»

Aντί ν' αυτομαστιγωνόμαστε αδιέξοδα, καλύτερα να (τους) μαστιγώνουμε!

«Ας πούμε ότι παίρνουμε έναν άνεργο. Κανείς δεν τον ξέρει και κανείς δεν ενδιαφέρεται αν ζήσει ή πεθάνει. Ας τον υποθέσουμε Ελληνα ή ακόμη χειρότερα μετανάστη. Ασχολείται ο δύστυχος με ό,τι του τύχει. Με δουλειές του ποδαριού. Μπορεί να είναι άνδρας ή γυναίκα. Μπορούμε όμως να επιλέξουμε στην υπόθεσή μας και έναν ιδιόρρυθμο ή εξεζητημένο τύπο της Αθήνας ή της κοσμικής ζωής, και τέλος πάντων ας τον τοποθετήσει κανείς όπως νομίζει. Μέχρι εδώ δεν σας λέω κάτι καινούριο.

Ας υποθέσουμε τώρα ότι για δικούς του λόγους, δεν μας ενδιαφέρει ποιους, εάν είναι αγανάκτησης, σεξουαλικής στέρησης, απονενοημένης προσπάθειας να τραβήξει το όποιο ενδιαφέρον, να βρει δουλειά, ας προσθέσει κανείς όποιο λόγο θέλει και όποια αιτία φανταστεί, δολιευμένη ή αθώα, σκοπούμενη ή αυθόρμητη, κάθεται γυμνός στην Κουμουνδούρου, στο Μοναστηράκι, στο μετρό ή όπου αλλού θέλετε, και αρχίζει να ρίχνει περιττώματα επάνω του και να αυνανίζεται πάνω σε μια σημαία ελληνική και ας τον βάλουμε να βρίζει κιόλας ή ό,τι άλλο θέλετε. Μόλις τώρα αρχίζει να αποκτά ένα ενδιαφέρον το κείμενο. Το ίδιο και η ιστορία της τέχνης.

Τον μαζεύει η αστυνομία, τον κακομεταχειρίζεται, γράφουν οι εφημερίδες και οι τηλεοράσεις και ό,τι λοιπά. Το ερώτημα. Αυτός τώρα τι είναι; Καλλιτέχνης; Θα τον παίρνουν τώρα πια στις γκαλερί, θα γίνει διάσημος, θα βγάζει χρήματα, θα γνωρίζει να ζωγραφίζει, να παίζει θέατρο, να φτιάχνει αγάλματα. (...) Αυτά μπορεί να τα κάνει ο καθένας. Ο καλλιτέχνης χρειάζεται να κάνει κάτι άλλο. Χρειάζεται να κοπιάσει, να ιδρώσει για την τέχνη του, να ξενυχτήσει για αυτήν, να πονέσει και να κλάψει γιατί νιώθει τις απαντήσεις μέσα του και δεν μπορεί να τις βγάλει. (...) Να διαφυλάξει μακριά την ψυχή του και το πνεύμα του από τις φάρσες της εποχής του. Από διπλώματα, από τίτλους, από διατριβές που απέκτησε στη Ρουμανία ή στην Γαλλία και τα ΙΕΚ. Από την απάτη του εαυτού του. Από το τάχα και το δήθεν. Εγώ τουλάχιστον αυτό έχω καταλάβει για τέχνη. Να πάρει κάτι λίγο από τον Παρθένη και τον Θεόφιλο τους πεισματάρηδες, που δεν τους άρεσαν τα σούρτα φέρτα των γκαλερί και των μπιενάλε και κλινόταν μέσα και δούλευαν. Και τότε θα μιλήσει η αξία του, όσο κι αν αργήσει. Με σκάνδαλα δεν γίνεται τέχνη. Δεν γίνεται παρά μόνο σε αυτόν τον κόσμο που ζούμε.

Αυτά, κύριε Στεφανίδη, εμένα μου θυμίζουν ακριβώς τους έλληνες επιχειρηματίες, που χωρίς κόπο και μηδενικό κεφάλαιο θέλουν να τα κονομήσουν σε τρία χρόνια χωρίς προσφορά και κόπο και τα καταφέρνουν. Με τις σχέσεις, τις επικοινωνίες, τα δείπνα, τους αξιοσέβαστους πολιτικούς, τις διαπλοκές. Να κάνουν καριέρα στα γρήγορα. Αυτό είναι πια το πρότυπο, που σαν πλανητικό δηλητηριώδες νέφος έχει απλωθεί και στην τέχνη. Ειλικρινά δεν μπορώ να καταλάβω αλλιώς αυτό το μεγαλείο του ανθρώπου, που εφευρίσεκι την τέχνη και καταφεύγει σε αυτήν να γλιτώσει, να πει πράγματα για αυτόν τον θαυμαστό και κατάδικο κόσμο. Να τον παλέψει, να τον ομορφύνει με το τραγικό του και την κωμωδία του. Με την εφευριτικότητά του και την ευφυΐα του. Και δεν απαιτώ Μιχαλάγγελους ή Αισχύλους και Λανγκ ή Ταρκόφσκι από τους συνανθρώπους μου. Κάθε άλλο. Την οδύνη τους θέλω να δω. Την τιμιότητά τους, να με βοηθήσουν και εμένα. Να πάρω κουράγιο.

Φιλικά, Νεφέστορας.»

Κατ' αρχάς, συμφωνούμε. Μόνο που αν ο υποθετικός σας «άνεργος αυνάνας» -τι συμβολισμός, αλήθεια! -συστηματικά επέμενε στο «εύρημά» του, το επικοινωνιακό τρικ θα εξελισσόταν σε κάτι ουσιαστικότερ. Π.χ. ο Anconci ή ο Trueba. Συμπέρασμα ίδιο: Η (μικρο)αστική υστερία πιέζει για επιτυχία «εδώ και τώρα». Η τέχνη υποστηρίζει πως «Δει δη χρόνου».

7 - 08/07/2007

Βασκανία και τσίπα

Κλείνω τα μάτια μου, κάνω μια ευχή: Να γυρίζαμε, λέει, στο 2004. Τότε που υπό πίεση, έστω, και με τα μάτια της υδρογείου επάνω μας, ζήσαμε για δύο μήνες σαν προηγμένο κράτος. Ωραίο απείκασμα και κομψή σκηνοθεσία μιας μακιγιαρισμένης πραγματικότητας. Εφόσον υπό το βλέμμα του κ. Ρογκ τίποτε δεν επιτρεπόταν να είναι wrong, ενώ το Zeppelin κατόπτευε τα πάντα, έτσι ώστε καμία παρανομία, κανείς εμπρηστής, κανένα κακό να μην επιτύχει τους σκοτεινούς σκοπούς του. Ολα τότε ήταν κατάφωτα, καθαρά, με μιαν allure μεγαλοπρέπειας, την οποία ουδέποτε είχε η Ψωρολακόσταινα πατρίς μας με τα Timberland και τα Gucci. Μας στοίχισαν βέβαια όλα αυτά κάτι παραπάνω, τα πανάκριβα συστήματα παρακολούθησης ούτε λειτούργησαν καν, οι Αμερικανοί φίλοι μάς πίεζαν ν' αγοράσουμε ακόμη περισσότερα καλού-κακού, αλλά η εικόνα μας ως έθνους και η αυτοεκτίμησή μας ως λαού πετούσαν στα ουράνια. Όλοι μιλούσαν για μας με θαυμασμό και φθόνο. Και ιδού το αποτέλεσμα: Μας μάτιασαν! Αρνητικό φενγκ σούι! Είναι ηλίου φαεινότερον: Υπάρχει κακό μάτι στον τόπο και βασκανία. Μας γλωσσόφαγαν, αδέλφια. Μας έκαναν μάγια. Δεν εξηγείται αλλιώς. Που πάμε χειρότερα χρόνο με το χρόνο. Εκτός κι αν ήταν τυχαίο ότι από το 2000 ώς το 2004 δεν σημειώθηκε ουδεμία μεγάλη πυρκαγιά -η Φιλοθέη μόνο λίγο καψαλίστηκε από κάποια πυροτεχνήματα αδόλου ενθουσιασμού- και ότι γενικώς νοικοκυρευόμασταν και ευπρεπιζόμασταν. Με το τραμ μας, τις καθαρές πλατείες μας, τα γλυπτά μας στη Διονυσίου Αρεοπαγίτου και το Θησείο. Στην κατασκευή βέβαια του Νίκου Αλεξίου ένας πολίτης τραυματίστηκε, μηνύθηκε η Εφη Στρούζα, πρόεδρος των Τεχνοκριτών (AICA), η οποία είχε θεωρητικά την ευθύνη της έκθεσης ATHENS ΒΥ ART και καταδικάστηκε πρόσφατα σε 5 μήνες φυλάκιση ως ηθικός αυτουργός. Αυτό κι αν είναι μάτι! Λέτε γι' αυτό να εγκατέλειψε ο Αλεξίου φέτος την Biennale; Τι τραβάτε κι εσείς, αγαπητέ Μπομπ. Πάντως το κακό πρέπει ν' άρχισε με την Biennale '04 όταν στο ελληνικό περίπτερο κρεμάστηκε η Ερυθρά Ημισέληνος, πλάι στον Ερυθρό Σταυρό. Πήγε γρουσουζιά! Ευτυχώς που δεν το αντελήφθη ο κ. Αδωνις, γιατί δεν θα παίρναμε ούτε το Euro στην Πορτογαλία απ' την γκρίνια του.

Τι έλεγα; Α, για τον κ. Λούκο, τα «Χασικλίδικα» και το φεστιβάλ του με τον Στάιν να κάνει παράσταση στη βίλα του της Ούμπριας και πρόβες στην Επίδαυρο. Ζήλια οι Ελληνες σκηνοθέτες! Διερωτώμαι η «Ηλέκτρα» είναι πιο ακριβή ή η «Κάρμεν», που εκπαραθύρωσε με συνοπτικές διαδικασίες τον επιτυχημένο, σύμφωνα με την υπουργική ρήση, κ. Λαζαρίδη; Τότε γιατί τον διώξατε, κ. Βουλγαράκη; Θα μου πείτε βέβαια πως ο κ. Φώτης Παπαθανασίου είναι επαρκέστερος καλλιτεχνικά ακόμη και από τον κ. Φώτη Σεργουλόπουλο και πως ο Οδυσσεβάχ το 'χε μαράζι εκτός από πρόεδρος να γίνει και διευθυντής της ΕΛΣ. Ερωτώ: Είναι αυτές δεξιές πολιτικές ή απλώς αδιέξοδες; Είναι προσωπικά ρουσφέτια ανάμεσα σε μέλη του club της Εκάλης ή καταφανώς άμυαλες ενέργειες που σωρεύουν προβλήματα στα προβλήματα; Γιατί εκτός από τις φωτιές στην Πάρνηθα σοβούν κι άλλες, αόρατες. Παντού.

Καλημέρα, κ. Παπανδρέου! Αδολε, πλην ανεύθυνε αρχηγέ! Που γνωρίσατε την Ελλάδα μόλις προχθές και δεν έχετε ιδέα περί ποίου μπάχαλου πρόκειται. Και, κυρίως, δεν φέρετε ουδεμία ευθύνη γι' αυτό. Ούτε το κόμμα σας ούτε εσείς προσωπικά. Δυστυχώς όμως, οι έννοιες «τσίπα» και «ντροπή» στον τόπο αυτό λειτουργούν αυτεπίστροφα (ανοίξτε το λεξικό για να δείτε τι σημαίνει η λέξη). Βλάπτετε (αμφότεροι) την Περσίαν το ίδιο. Εσάς όμως ο, έστω τηλεθεατής, λαός σάς αποστρέφεται περισσότερο. Ιδιαίτερα όταν υπερασπίζονται τις θέσεις σας ο κ. Πρωτόπαπας, ο κ. Ευθυμίου ή η κ. Δαμανάκη. (Ασχετο: Η Μιλένα, ρε παιδιά, τι γίνεται; Απεθύμησα συνέντευξή της με ολόσωμες φωτογραφίες.) Η διαπλοκή πάλι, όπως και οι πυρκαγιές και ο κακός μας ο καιρός, αποτελεί οργανικό στοιχείο του κυρίαρχου συστήματος. Οι αναφορές στην ηθική την πτοούν τόσο όσο το... ξεμάτιασμα την κρατική κακοδιοίκηση.

ΥΓ.1. Γράφει σε πολύπτυχο το ΥΠΠΟ: Ο πολιτισμός, η πρώτη μας προτεραιότητα. Εν προκειμένω η διαφήμιση συντρίβει το, στοιχειώδες, γλωσσικό ένστικτο. Εφόσον η «προτεραιότητα» είναι πάντα πρώτη. Δεύτεροι έρχονται όσοι ανελλήνιστοι χρησιμοποιούν τον πολιτισμό σαν καριέρα.

ΥΓ.2. Πρόσεξε το φενγκ σούι, πρόεδρε. Μήπως πρέπει να μετακινήσεις λίγο τις πολυθρόνες στο Μαξίμου; Για τους υπουργούς δεν το συζητώ.

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 07/07/2007