Θεόδωρος Στάμος (1922-1997) - REDS

(από τη συλλογή του Ζαχαρία Πορταλάκη)

Με ποια χρώματα ζωγραφίζεται το Inferno; Πως φωτίζεται το υποσυνείδητο; Ποια εικόνα επαρκεί για να προσεγγίσει το αόρατο, ένδον τοπίο; Ο ζωγράφος της Αφαίρεσης μοιάζει με τον τυφλωμένο Οιδίποδα. Αυτό συνιστά και την καταδίκη και την σωτηρία του. Δεν χρειάζεται να βλέπει επειδή ξέρει. Η Αφαίρεση είναι μια θεολογία χωρίς θεό.

Ο Θεόδωρος Στάμος μετά την εκρηκτική πρώτη περίοδο της σταδιοδρομίας του με τα Biomorphics, τα Sun Boxes και τα Infinity Fields γνωρίζει ένα μεγάλο διάστημα ψυχικών ανατροπών και καλλιτεχνικής αμφιβολίας. Μέλος των Irascibles (1951), δηλαδή της διάσημης όσο και μαχητικής ομάδας του αμερικανικού αφηρημένου εξπρεσιονισμού και επιστήθιος φίλος των πιο διακεκριμένων της σχολής της Νέας Υόρκης, όπως ο Barnett Newman, ο Arshile Gorki, ο Fernand Léger, ο Clifford Still ή ο Mark Rothko, επιτυγχάνει από νωρίς αυτό ο κάθε φιλόδοξος δημιουργός επιδιώκει: το αναγνωρίσιμο ύφος, την προσωπική γραφή, την σημαίνουσα μορφή (significant form) όπως το ήθελε ο Clive Bell. Όμως αυτό δεν έφτανε. Την αναγνώριση ακολούθησε η αμφισβήτηση και τη φήμη η καχυποψία. Επιστρέφοντας ο Στάμος στην Ελλάδα μακριά από τα συμφέροντα των εμπόρων και τα στρατηγικά παιχνίδια των εμπόρων δημιουργεί στη Λευκάδα από το 1986 ως το 1994 την πιο συνταρακτική αυτοεξομολογητική ενότητα, τα Reds.

Πρόκειται πάλι για Ατέρμονα Πεδία (Infinity Fields), εμπνευσμένα από μια Λευκάδα ιδανική και απρόσιτη, τα οποία όμως καταυγάζονται από κρύφιο φως και διαπερνώνται από μεταφυσικό ρίγος. Δεν υπάρχουν πλέον εγκιβωτισμένοι ήλιοι έτοιμοι να εκραγούν ούτε αχανείς ορίζοντες αλλά μόνο πυρακτωμένες γραφές, νευρικές, αυθόρμητες και βίαιες σαν γλώσσες πυρός. Ο πάντα στοχαστικός Στάμος γίνεται εδώ υπαινικτικά μεταφυσικός ζωγραφίζοντας τον θάνατο, τον δικό του ή τον δικό μας αδιάφορο, με τους τρόπους της τέχνης, δηλαδή της ζωής.

Κι αν οι περισσότεροι εκπρόσωποι της Σχολής της Νέας Υόρκης συμβιβάστηκαν σε έναν εγκεφαλικό φορμαλισμό, ο Στάμος παρέμεινε ως το τέλος υπαρξιακά εξπρεσιονιστής και ένας κλασικός της αφαίρεσης. Ο ασυμβίβαστος ρομαντισμός του διαφαίνεται στον τελευταίο, ημιτελή του πίνακα που είναι αφιερωμένος στον Van Gogh και αποτελεί το αποκορύφωμα αυτού του αφιερώματος.

Σταύρος Ιωάννου, η ζωγραφική και ο λαβύρινθος

(Από τις συλλογές  Γ. Κωστόπουλου, Σίσσυς Βαμβακά) 

 

Μέσα απ' το φως ακόμη και το κενό αποκτά υπόσταση. Και η τέχνη είναι εκείνος ο Λαβύρινθος, στον οποίο ο Μίτος δίνεται στην έξοδο κι όχι στην είσοδο.

 

Θα το πω εν είδει αφορισμού: Ο κλασικιστής ζωγράφος ζωγραφίζει τον κόσμο, ο εξπρεσιονιστής το χάος του κόσμου. Την εσωτερική άβυσσο. Η 2n Art Thessaloniki, τιμώντας τη μνήμη του Σταύρου Ιωάννου, κατ’ ουσίαναναψηλαφεί μια ζωγραφική πρόταση που σχηματίζεται και κυριαρχεί στην δεκαετία του ’80 προτείνοντας ένα εικαστικό όραμα το οποίο διαφοροποιείται τόσο από τις γραφικότητες  της γενιάς του ’30 και από τον υπερφίαλο διεθνισμό της γενιάς του ’60. Βασική της θεματολογία υπήρξε η επώδυνη ιθαγένεια όπως διαμορφώνεται μετά από μια ντροπιαστική δικτατορία αλλά και η κατάδυση στις αντιφάσεις του βαθύτερου εαυτού. 

Επιμελούμενος για την φετινή Art Thessaloniki τις αναδρομικές παρουσιάσεις του Θεόδωρου Στάμου και του Σταύρου Ιωάννου, δυο ζωγράφων τόσο διαφορετικών άλλα με μια εντυπωσιακά κοινή αισθητική στόχευση, δηλαδή το ένδον τοπίο, θέλω να αποτίσωφόρο τιμής στον ελληνικό εξπρεσιονισμό καλύπτοντας ένα κενό στην ιστορία της ελληνικής τέχνης. Μετά τον Μάριο Πράσινο που παρουσίασα πέρσι από την Συλλογή του Γ. Κωστόπουλου, φέτος ήρθε η σειρά δυο αφανών μεν πρωταγωνιστών μιας τέχνης όμως που εκκινώντας από την Ελλάδα μπορεί και αναφέρεται σε όλο τον κόσμο.

Ο μαθητής του Μόραλη Σταύρος Ιωάννου (1945-2009) δεσπόζει σε αυτόν τον «κύκλο των χαμένων ποιητών»  μαζί με τον Μάκη Θεοφυλακτόπουλο. Αλλά επίσης και με το Νίκο Χουλιαρά, τον Γιάννη Παρασκευάδη, τον Γιάννη Μιχαηλίδη, το Μηνά, το Μανώλη Πολυμέρη, τον Χρόνη Μπότσογλου, τον Κώστα Λαχά, τη Βάνα Ξένου, το Νίκο Κασκούρα, τον Κυριάκο Μορταράκο, τον Γιάννη Φωκά, την Πελαγία Κυριαζή, στον Γιάννη Αδαμάκο, τη Μαριλένα Ζαμπούρα, Τον Λάκη Πατρασκίδη, τον Γιάννη Κουράκη, τον Γιάννη Αντωνόπουλο, τον Περικλή Γουλάκο, τον Δημήτρη Ράτσικα, τον Θράφια, τον Γιάννη Τζερμιά, τον Γιώργο Μπουρναζάκη, τον Γιώργο Ξένο, τον Θανάση Μακρή, τον Νίκο Κρυωνίδη, τον Τάσο Μαντζαβίνο, τον Γιώργο Λαναρά, τον Εδουάρδο Σακαγιάν, κλπ. 

Πόση ζωή χωράει ο θάνατος; Πόσο νόμιμη είναι η αντιστροφή του προηγούμενου ερωτήματος; Δηλαδή πόσο θάνατο χωράει η ζωή για να είναι πράγματι αντάξια του ονόματός της; Και πόσο, τέλος, αντέχουμε αυτή την ισορροπία ανάμεσα στη λαχτάρα της ζωής και το φόβο του θανάτου; Η τέχνη, με όλα της τα πρόσωπα είναι μια ελπίδα και ένα σωσίβιο απέναντι στο φόβο αυτό. Είναι ένα πολύτιμο κλειδί για να ξεκλειδώσουμε τον ούτως ή άλλως ερμητικά κλειδωμένο κόσμο. Ο Γιάννης Τσαρούχης, ζωγράφος όσο και διανοούμενος, έλεγε συχνά: «Υπάρχουν δύο σχολές έκφρασης. Από τη μια η φαντασία της πραγματικότητας κι απ’ την άλλη η πραγματικότητα της φαντασίας». Να αποτολμήσω και μια τρίτη; Εννοώ το αβέβαιο ταξίδι ανάμεσα στο αντικείμενο και την απομυθοποίησή του, αιτία και για τη σημερινή μας αλλοτρίωση σύμφωνα με το Roland Barthes. Με άλλα λόγια το δράμα των πραγμάτων που δεν αντέχουν (δεν αντέχουμε) το νόημά τους. Ο Σταύρος Ιωάννου με ενστικτώδεις χειρονομίες, δραματική φόρτιση της πινελιάς και ταξίδια στο λαβύρινθο του υποσυνείδητου έδωσε εικόνες που αντιστέκονται σε εύκολες ερμηνείες ως αληθινός διάδοχος του Γεωργίου Μπουζιάνη.

Είναι ενδεικτικό πως το 1988 ονόμασα «Αναφορά στον Μπουζιάνη» την ομαδική έκθεση που διοργάνωσα στη Δημοτική Πινακοθήκη Αθηναίων και στην οποία συμμετείχαν οι περισσότεροι από τους παραπάνω καλλιτέχνες. Το 1983 με την έκθεσή του στην Ώρα και τα ανάλογα αφιερώματα του περιοδικού «Εικαστικά» ο Σταύρος κατοχυρώνοντας την ιδιαίτερη γραφή του, γίνεται ευρύτερα γνωστός. Το 1985 συμμετέχει στηνσημαντική έκθεση «Νέοι Έλληνες ζωγράφοι –Διαδρομές» στην Πινακοθήκη Πιερίδη και στο πλαίσιο της «Αθήνας, πολιτιστικής πρωτεύουσας». Ήδη πια βρίσκεται στην πρώτη γραμμή μιας εγχώριας πρωτοπορίας. 

Η ιδιαιτερότητα του Σταύρου Ιωάννου έγκειται στο ότι συνδυάζει την δυναμική εξπρεσιονιστική χειρονομία και τον βαθύ χρωματικό λυρισμό. Πολιτικοποιημένος αλλά όχι προπαγανδιστής μις πολιτικής ιδέας μοιράζεται συνεχώς καλλιτεχνικά ανάμεσα στις δυνατότητες του χάους που του προσφέρει η εικόνα αλλά και στην ανάγκη για την ύπαρξη μιας στοιχειώδους δομής αυτής της εικόνας. Έστω και αν ψάχνει φαντάσματα σε ένα λαβύρινθο. Ακριβώς για αυτό, τα ώριμα έργα του μοιάζουν με τους σκελετούς ενός φανταστικού κτίσματος, ενός πύργου από τραπουλόχαρτα. Από τις πρώτες του σπουδαστικές νεκρές φύσεις ως τα τελευταία του εκρηκτικά τοπία της Αίγινας, ο Ιωάννου παραμένει μοναδικός κολορίστας, όχι της επιδερμίδας αλλά της ψυχής.

 

Η σημαδιακή ιστορία ενός αρχαίου γόη - οι σημαδιακοί έρωτες των κοριτσιών

Για την πιο υπέροχη κόρη του κόσμου, Δάφνη Στ.

Ο μύθος του ομορφότερου άντρα της μυθολογίας, του Άδωνι, κρύβει έναν συνταρακτικό συμβολισμό, ισχυρότερον κι από εκείνον του Οιδίποδα και της Ιοκάστης. Ο Άδωνις γεννήθηκε από την αιμομικτική ένωση της Μύρρας και του πατέρα της Κινύρα, βασιλιά της Πάφου. Η Μύρρα ήταν τόσο ερωτευμένη με τον ίδιο της τον πατέρα ώστε μηχανεύτηκε πολλούς, δόλιους τρόπους για να παρασύρει στην κλίνη της τον ανίδεο Κινύρα. Ο οποίος και επιχείρησε να την διαπεράσει με το ξίφος του όταν συνειδητοποίησε - πολύ αργά - με ποιαν είχε πλαγιάσει. ( Πολύ δυνατή και γεμάτη σεξουαλικές συμπαραδηλώσεις η εικόνα της συμβολικής σφαγής με το εγχειρίδιο - φαλλό ).
Σε μιαν άλλη εκδοχή του μύθου ως μητέρα του Άδωνι παρουσιάζεται η Σμύρνα η οποία για να γλυτώσει από την οργή του εξαπατημένου πατέρα της, όπως αφηγείται ο Απολλόδωρος, μεταμορφώθηκε σε αρωματικό δέντρο και αργότερα άνοιξε στα δύο για να γεννηθεί ο μυρωμένος Άδωνις...
Δηλαδή ο νεαρός βοσκός με την μοναδική καλλονή που τον ερωτεύτηκαν παράφορα τόσο η Αφροδίτη όσο και η Περσεφόνη και τον διεκδίκησαν λυσσαλέα. Ο ίδιος παρουσιάζεται στον μύθο μάλλον παθητικά, να τον διεκδικούν περισσότερο παρά να διεκδικεί.
Το σπουδαίο όμως κατά την γνώμη μου είναι ο συμβολικός όσο και ακατασίγαστος Έρως της οργώσας θυγατέρας προς τον απρόσιτο - τέλειο πατέρα. Έρωτας που καθορίζει σταθερά την επιλογή της κάθε γυναίκας η οποία έμμεσα ή άμεσα ψάχνει ανάμεσα στους εραστές της το αξεπέραστο πατρικό πρότυπο. Εξ ου και η έλξη που νιώθουν οι νεαρές γυναίκες προς άντρες πολύ μεγαλύτερους τους. Προς το αρχέτυπο του "σοφού". Αλλά και το οιδιπόδειο κατ' ουσίαν είναι όχι τόσο η διεκδίκηση της μάνας όσο η αμφισβήτηση από τον γιο της πατρικής σεξουαλικής υπεροχής. Το σταθερό
ανικανοποίητο κάθε αρσενικού για εκείνη την ηδονή που πάντα θα τον υπερβαίνει. Ο Άδωνις πάλι παραμένει ο aeternus puer, ο αιώνιος έφηβος που δεν μεγαλώνει ποτέ και σε αυτήν ακριβώς την παθητική του ανωριμότητα οφείλεται η σεξουαλική σαγήνη που ασκεί στις ερωμένες - μητέρες που τον διεκδικούν. Ο Άδωνις, αντι ήρωας παρά ήρωας, ένας Δον Ζουάν που δεν θα προλάβει να ωριμάσει αλλά θα τιμωρηθεί για το κάλλος του. Μία ομορφιά καταδικασμένη να φέρνει την καταστροφή.
Στην φωτογραφία προπλάσματα του Γιαννούλη Χαλεπά από το Ίδρυμα Τηνιακού Πολιτισμού με την γυμνόστηθη (!) Παναγία του Ευαγγελισμού. Αλλά και ένα μοναδικό σχέδιο με τον Θεό Άρη, τον αντίζηλο του Άδωνι, την Αφροδίτη και τη τολμηρή μελέτη ενός γυμνού. Το πιο εντυπωσιακό πάντως είναι η σημείωση με τα ... κολοκύθια! Χαρτί κάποιας παραγγελίας ή γενικό, κριτικό σχόλιο του ιδιοφυούς Τήνιου;

ΕΠΕΤΕΙΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ

Τρέμω στα αλήθεια. Τρέμω γιατί πλησιάζει πάλι η τρομερή επέτειος της γενιάς μου. Η επέτειος - επαιτεία της μνήμης, η επέτειος - εκβιασμός προς την Ιστορία που κοιτάζει από ψηλά μισογελώντας την εθνική μας "επιχείρηση". Την εθνική μας ψευδαίσθηση και το ιδεολογικό μας φαντασιακό, την μόνη βιομηχανία που ευδοκίμησε αδιατάρακτα σε όλη την περίοδο της Μεταπολίτευσης βολεύοντας ακριβοδίκαια τους πάντες: Αριστερούς, δεξιούς, αριστεροδεξιούληδες, ανανήψαντες χουντικούς, κατά φαντασίαν αντιστασιακούς κλπ. Με λίγα λόγια το όλον Πασόκ που κατά βάση καπηλεύτηκε τα γεγονότα και εξανδραπόδισε τα πρόσωπα με την συνεργασία της επαγγελματικής αριστεράς. (Ο Αλέξης, θαυμαστής του Τραμπ είναι το τελευταίο επεισόδιο μιας πολύ παλιάς ιστορίας).
Ήδη οι προειδοποιητικές βολές έχουν αρχίσει να ρίχνονται στο σύνηθες μέτωπο των Εξαρχείων και της Πατησίων ενώ ολιγόωρες καταλήψεις γίνονται από την προηγούμενη εβδομάδα στα πανεπιστήμια της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Το πολυπαιγμένο, βαρετό έργο θα ξανανέβει λοιπόν με τους ίδιους κουρασμένους ηθοποιούς δηλαδή τις κομματικές, τις συνδικαλιστικές και τις φοιτητικές αντιπροσωπίες, την πορεία - πορνεία των επαγγελματιών της ιδεολογίας που στανικά πουλάνε μια κακοφορμισμένη πραμάτεια και τις σκιές κάποιων βολικών αθώων, τη πορεία την στεγνή από οποιοδήποτε συμβολισμό ή νόημα, με τον κόσμο κλεισμένο στα σπίτια του να περιμένει παθητικά το τελετουργικό καρναβάλι των καταστροφών και της δήωσης του κέντρου.
Μια "γιορτή" χωρίς πια γοητεία ή συγκίνηση, που το ψέμα και η εξαπάτηση στραγγαλίζουν τις όποιες αλήθειες. Το έπος της νεότητας μας που το καταντήσαμε συλλογική ντροπή και εύκολη προπαγάνδα στα χέρια των επιτήδειων. Δηλαδή όλων εκείνων που έστησαν σταδιοδρομίες στα συντρίμμια του Πολυτεχνείου.
Και σήμερα; Οι νεότεροι δικαιούχοι μιας στρεβλής κληρονομιάς απαντούν με ό τι επιχείρημα διαθέτουν στο μίζερο οπλοστάσιο τους: μίσος προς όλους και όλα, υποκουλτούρα της καταστροφής και βία. Βία πάνω από όλα. Αφού δεν υπάρχει μέλλον τουλάχιστον ας γλεντήσουμε το παρόν καίγοντας το.
Λυπάμαι που μέρος της αριστεράς μετέχει διπλοπρόσωπα σε αυτήν την εξακολουθητική υποκρισία και παραπλάνηση (ιδίως των νεότερων). Σκέφτομαι πως ιδανικός εορτασμός του Πολυτεχνείου θα ήταν απλά ... ο μη εορτασμός. Έτσι ώστε οι πάντες να σκεφτούμε λίγο εκτός της θεσμικής πεπετημένης. Χωρίς δεκάρικους και ετοιματζήδικες ευαισθησίες που μάλλον προσβάλλουν χωρίς να καταπραΰνουν. Χωρίς τον Βούτση με το πολυκαιρισμένο από την κατάχρηση στεφάνι του - προπαντός αυτό - και χωρίς τα εκτός τόπου, εκτός χρόνου και εκτός συγκυρίας αντιαμερικανικά συνθήματα. Αφού δεν μπορούμε να πούμε την αλήθεια, ας σωπάσουμε τουλάχιστον. Η κρίση και η παρακμή που ζούμε είναι η ακροτελεύτια πράξη ενός δράματος που φάνταζε εντελώς διαφορετικό εκείνες τις μέρες του Νοέμβρη του 1973.
Όπως κάθε χρόνο, τέλος, θα κλείσουμε τα πανεπιστήμια επί δύο - τρεις μέρες για τον φόβο των Ιουδαίων και δεν θα κάνουμε μαθήματα πράγμα που αποτελεί την μεγαλύτερη προσβολή στην σημασία εκείνης της εξέγερσης και εκείνης της θυσίας. Αντί της συγκίνησης ή της ελπίδας ο φόβος, η αηδία και η κατάθλιψη. Μια κατάθλιψη που αυξάνει την γενικότερη κατάθλιψη των ημερών. Μακάρι πάντως να διαψευστώ, τουλάχιστον φέτος. Μακάρι το Πολυτεχνείο να γίνει αφετηρία για υγιή δράση κι όχι για νοσηρές αντιδράσεις. Μακάρι.

Γυναίκες και γάτες

Στη Δάφνη Στεφανίδου

Ραμσής Α'

Γυναίκες πονόψυχες για γάτες. Γυναίκες σαν γάτες, που μεγάλωσαν και βάρυναν, ίδιες μαδημένες γάτες, φροντίζουν γάτες αδέσποτες, αφήνοντας φαγητό και νερό στις γωνίες, κουδουνίζοντας ντενεκεδάκια με στερεά τροφή ν’ ακούσουν οι γάτες και να έρθουν. Γυναίκες έρημες, που ξεχειλίζουν από έγνοια και τρυφερότητα για τα υπόλοιπα έρημα πλάσματα. Τι πιο φυσικό; Σαν να φροντίζουν έναν άλλον εαυτό να μην κακοπάθει, να μην πεινάσει, να μην κυνηγηθεί άλλο πια, να μην λησμονηθεί περισσότερο. Αυτές οι γυναίκες βρίσκουν στις γάτες ό, τι δεν τους έδωσαν οι άλλοι άνθρωποι. Δείτε τις πως κουκουβίζουν, κυρτώνουν τη ράχη τους, κουνάνε φιλικά τα χέρια τους, φιλικά και απελπισμένα. Ίδιες γάτες, που μετά από τόσες κλωτσιές και ξεφωνητά, σα να βρήκαν ανέλπιστα ένα χάδι και λίγα ψαροκόκαλα.

Οι γάτες κατά βάθος φοβούνται και είναι επιφυλακτικές. Το ίδιο και οι γυναίκες που ξέρουν πόσο αλλοπρόσαλλα όντα είναι οι άνθρωποι, πόσο άπονα, οι άνδρες ιδίως. Ακούστε τις γυναίκες που μιλάνε στις γάτες, ακούστε και τις απαντήσεις των τελευταίων. «Νιαουρίσματα», θα πείτε ειρωνικά, ένθεν και κακείθεν. Ξεχνώντας πόσες αλήθειες μπορούν να ειπωθούν με ένα νιαούρισμα ή με ένα βλέμμα. Κυρίως με μια σιωπή. Φθάνοντας στην υπερβολή, μήπως και πω κάτι σωστό, τολμώ να υποστηρίξω πως αν μπορεί να διατυπωθεί κάποια αλήθεια, αυτό θα γίνει αποκλειστικά και μόνο μέσα από στη γλώσσα των γάτων, με νιαουρίσματα και υπαινιγμούς. Γι’ αυτό μην οικτίρετε, ούτε να κοιτάτε συγκαταβατικά αυτές τις σαραβαλιασμένες γυναίκες με τις σακούλες στα χέρια και την αγωνία στο μάτι. Αντιθέτως...

Θα έρθουν κι απόψε οι φίλες τους; Αγωνιούν, και δικαίως. Επιβίωσαν για μιαν ακόμα μέρα σ’ αυτή την αβίωτη πόλη ή μήπως τις εξολόθρευσε κάποιος υστερικός οδηγός ή η ευσυνείδητη φόλα του γείτονα; Ξέρετε αυτουνού που βρίζει και τις γυναίκες και τις γάτες κι όλο μιλάει για τη βρώμα από τα αποφάγια ή για τα καμμένα λουλούδια από τις ακαθαρσίες τους. Επειδή μπορεί για αυτές, τις τελευταίες των τρυφερών σε έναν σκληρό κόσμο, να είναι οι γάτες ο απόλυτος φίλος αλλά και για εκείνους, τους καταχθόνιους γείτονες, παραμένουν οι γάτες ο μέγιστος εχθρός. Για όλα φταίνε οι γάτες. Για τις μιζέριες της ζωής τους, για όσα δεν κατάφεραν, για την μισοσκότεινη αυλή και τον άθλιο ακάλυπτο που κατέληξαν όταν παραδέχτηκαν ηττημένοι πώς δεν υπάρχει άλλο μέρος στον κόσμο που να τους υποφέρει. Καμία άλλη στέγη που να τους αντέχει...

Σιωπή όμως τώρα. Προσέξτε πως πλησιάζουν οι γάτες με χορευτικά βήματα και υψωμένες ουρές σε χαιρετισμό προς τις φιλενάδες τους, τις ταΐστρες. Έρχονται με διακριτικότητα και ρίχνονται στο φαγητό με χάρη ισορροπώντας θαυμάσια ανάμεσα στη πείνα και στους καλούς τρόπους. Προς στιγμήν η άχαρη γωνιά λάμπει από ευτυχία, γίνεται γωνιά του παραδείσου. Οι ταΐστρες ξετρελαμένες από υπερβάλλουσα στοργή σαν μανάδες που υποδέχονται τον γιο τους από το μέτωπο, τους μιλάνε, τις κανακεύουν, τους απευθύνονται με χίλια ονόματα, τους λένε ιστορίες. Εκείνες τις ιστορίες, που θα ήθελαν να έχουν ζήσει αλλά δεν άντεξαν και που δεν τις έχουν πει σε κανέναν άλλο ποτέ. Οι γάτες ακούνε, ακούνε σοφές και αμίλητες, τρίβονται λίγο στα πόδια των σωτήρων τους, εκτελούν με υπολογισμένο αυθορμητισμό κάποια παιχνιδάκια ευαρέσκειας κι ύστερα αναχωρούν μία-μία για το σκοτεινό τους μέλλον. Χάνονται έτσι πίσω από κάγκελα κήπων ή αποχωρούν κοιτώντας ολόγυρα κι οπισθοβατώντας προς την στροφή του δρόμου. Μερικές από αυτές θα πουν κάπου αλλού τις ιστορίες που άκουσαν σαν για να ξεφορτωθούν το βάρος της ευθύνης, κάποιες άλλες θα τις γράψουν ή θα τις επενδύσουν με μουσικές, με εξαίσια νιαουρίσματα έρωτα. Οι πιο χαρισματικές όμως θα τις χορέψουν! Πρόκειται για εκείνους τους χορούς που εκτελούν οι γάτες όταν κυνηγιούνται αναμεταξύ τους, όταν σκαρφαλώνουν κάθετα σε στύλους ή δέντρα και όταν κουτρουβαλιάζονται ενθουσιασμένες στο χορτάρι. Αυτές οι χορογραφίες δεν είναι τίποτε άλλο παρά μεταφορές από τις αφηγήσεις των πονόψυχων, τρελαμένων γυναικών που τις αφήσαμε πριν λίγο μισοϊκανοποιημένες και μισοαπογοητευμένες επειδή τελείωσαν τόσο γρήγορα την αποστολή τους στην άκρη του δρόμου. Όμως οι ιστορίες τους, μπλεγμένες με άλλες ιστορίες και με άλλες κι ακόμη άλλες απ΄ όλες τις ενσυνείδητες χορεύτριες γάτες της γης, ξεδιπλώνονται τώρα σε ένα κρεσέντο κινήσεων και άρα εισβάλλουν παντού, γράφουν σκιές σε τοίχους ή μάντρες ή σπίτια ξεχασμένα στην έξοχη ή εργατικές πολυκατοικίες, ή σε εκείνο το διώροφο στη γειτονιά μου στα Ταμπούρια που το είχαν κάνει στέκι άπασες οι γάτες, οι γάτοι και τα γατάκια της περιοχής κι οι απόγονοί τους επίσης. Ξεδιπλώνονται κάθε τόσο χορευτικές οι σκιές τους λέγοντας ιστορίες. Είναι αυτές που ακούτε τις νύχτες του χειμώνα ή στις Πανσελήνους του Αυγούστου όταν στους φεγγαρόφωτους κήπους κάνουν έρωτα οι γάτες. Τις ιστορίες, δηλαδή, εκείνων των γυναικών που συνήθως οι άντρες περιφρονούν ή απαξιώνουν επειδή έχουν ήδη μιαν ηλικία. Δεν είναι πια επιθυμητές, βλέπετε, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι έχουν πάψει και να υπάρχουν. Εκτός κι αν είναι μόνο η επιθυμία της νεότητας αυτό που συνδαυλίζει τις σχέσεις των ανθρώπων. Ή, επειδή τις έχει μισοτρελάνει η τρέλα εκείνης της ζωής που δεν προχωράει, ούτε βγαίνει σ' ένα ξέφωτο. Τις ιστορίες που είπαν με πόνο ψυχής και με ανείπωτη θέρμη ένα βράδυ στις αδέσποτες γάτες της γωνιάς και που, πιστέψτε με, από όλες τις ιστορίες του κόσμου, έχουν το περισσότερο, το πιο ουσιαστικό ενδιαφέρον.

Την επόμενη φορά λοιπόν που θα συναντήσετε στο γύρισμα του δρόμου μια απ' αυτές τις πονετικές ταΐστρες, μην αποστρέψετε το βλέμμα αλλά δώστε τους εκείνο το χάδι που τόσα χρόνια τους χρωστάτε.

Ραμσής Β'

Υ.Γ. Είναι οι γυναίκες που δεν τις ποθούν πια σαν πηγάδια που τα σφράγισαν κι έτσι αρκούνται πια να φαντάζονται κόκκινους έρωτες μέσα από τους οξύτονους αναστεναγμούς των γάτων. Γιατί κακά τα ψέματα, το αρσενικό προσεγγίζει το θηλυκό όπως ο γεωργός το χωράφι του. Στην πράξη του έρωτα συμποσούνται σπορά, καρποφορία και θερισμός. Το θήλυ υποδέχεται, αποδέχεται, απορροφά και ανταποδίδει ανθίζοντας. Το άρρεν σκορπά, μοιράζεται σε άπειρα εγώ μέσα από την έκρηξη και τις κορυφώσεις του εγώ του. Ο οργασμός γεμίζει τη γυναίκα και αδειάζει τον άντρα. Ρωτήστε όποιον γάτο ή όποια γάτα θέλετε…