Συνολικές προβολές σελίδας

Παρασκευή 27 Νοεμβρίου 2009

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΦΥΛΑΚΗΣ 25.11

Μάλλον τη Κυριακή θα διαψευσθεί η γραφή λέγουσα «Δια το μη υπάρχειν άνδρα εβασίλευεν Δεββώρα (δε Ντόρα)». Ή, μήπως όχι; Δείτε σχετικά στο Βιβλίο των Κριτών της Π. Διαθήκης (κεφ. 4, 5).

ΥΓ. Και κάτι το δυσοίωνο: Η Δεββώρα βασίλευσε ως δικαστίνα επί 40 χρόνια. Ό μη γένοιτο.

ΥΓ. Η Δεββώρα τα είχε με τον Βαράκ! (κεφ. 4, 1) Όλα δηλαδή είναι γραμμένα στη Βίβλο!

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΦΥΛΑΚΗΣ 24.11

Ο ρατσισμός των Ελλήνων εξαντλείται πρωτίστως εναντίον των συμπατριωτών τους των ίδιων. Η απαξίωση που νοιώθει ο καθένας μας για τον διπλανό του, η απέχθεια θάλεγα, είναι ορατή πρωί-πρωί όταν οι άνθρωποι συναντιούνται αναγκαστικά και αγκουσεμένα στους δρόμους. Όταν ΔΕΝ καλημερίζονται, όταν κοιτιούνται με καχυποψία, όταν αισθάνονται προσβεβλημένοι και μόνο από την παρουσία των άλλων. Αυτή η υπαρξιακή αποξένωση των μελών της ίδιας ράτσας είναι τρισχειρότερη από τον μικροαστικό φόβο για τον ξένο. Εφόσον προλάβαμε να καταστήσουμε «ξένο» οτιδήποτε βρίσκεται πέραν της επικρατείας του αφαλού μας.

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΦΥΛΑΚΗΣ 21.11

Τι μεγάλο ταλέντο ο Δημήτρης Παπαϊωάννου. Ανώτερο και από τον Δημήτρη Αβραμόπουλο. Ιδιαίτερα όταν δεν τον σκέπουν ο κ. Χρήστος και η κ. Γιάννα. Και βέβαια έχει fan club. Όπως ο Σάκης τις Ρουβίτσες. (Μεγάλε Πάρι Χ!) Μόνο που οι δικές του είναι γύρω στα 70. Δηλαδή έχουν την πείρα ω’ αναγνωρίσουν την αληθινή πρωτοπορία. Μόνο που στο «πουθενά» το ταλέντο του ξεγυμνώθηκε εντελώς. Σαν τον μποντιμπιλντερά του φινάλε. Εκείνον τον γυμνό νέο με τα εκπληκτικά προσόντα. Φαντάζομαι πως θα γίνει το επόμενο εξώφυλλο του Lifo. Ο Δημητράκης λοιπόν χάρη στο καλλιτεχνικό δήθεν που μας κυβερνά εγκαινιάζει το νέο, εθνικό θέατρο με παράσταση χωρίς θέατρο, ηθοποιούς, λόγο, χορό, υπόκριση κλπ. Ο συμβολισμός όλων αυτών των απουσιών συγκλονιστικός! Κατά τ’ άλλα η τεχνολογία έκανε το θαύμα της. Ώστε να ξαναενθουσιαστεί ο Κραουνάκης και οι συν αυτώ. Δημήτρη, σ’ ευχαριστούμε που υπάρχεις! Και στην επόμενη Biennale! Μεγάλε! Φιλιά στον Ζάφο, το μεγάλο σου στήριγμα. Ακόμη… (Μόνο μην ξεχνάς πως αν η τέχνη είναι και τεχνολογία, η τεχνολογία μόνη της δεν συνιστά ποτέ τέχνη.)

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΦΥΛΑΚΗΣ 21.11

Πρόεδρε κι εσύ δεν πρόσεχες. Αντί να κάνεις άνοιγμα προς τον Ψινάκη έπρεπε ν’ απορροφήσεις τον Σαμαρά. Τώρα υποχρεούσαι να κάνεις κωλοτούμπες στη Ντόρα. Κι είσαι και παχύς.

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΦΥΛΑΚΗΣ 21.11

Σκέφτομαι πως το εννοιολογικό έργο «Μια και Τρεις Καρέκλες» (1965) του Kosuth και η εμμονή του στην τέχνη ως ιδέα ως ιδέα αναφέρεται ευθέως στο «Ρόδο είναι ένα ρόδο ένα ρόδο» της Γερτρούδη Στάιν. Σχεδόν μισό αιώνα μετά παραδόξως και οι δυο ιδέες παραμένουν, ακόμη, πλημμελώς ερμηνευμένες, δηλαδή ακατάληπτες. Επειδή το παράδοξο είναι παράδοξο είναι παράδοξο. Ευτυχώς.

Τρίτη 24 Νοεμβρίου 2009

Για τον «Tσάμικο» του Xρόνη Mπότσογλου

Σημείωση: Το παρακάτω κείμενο μου ζητήθηκε από τον Χρόνη Μπότσογλου για τον κατάλογο της αναδρομικής του στο ΕΜΣΤ. Η διευθύντριας του μουσείου κ. Καφέτση αρνήθηκε να το συμπεριλάβει. Συναδελφικές αβρότητες.

Μ.Σ.


Για τον «Tσάμικο» του Xρόνη Mπότσογλου

(Mερικές σημειώσεις για τη ζωγραφική του μέλλοντος)

…και συνείχε δε αυτάς τρόμος και έκστασις…
Kατά Mάρκον ιστ 8

Γράφω αυτόν τον καιρό ένα βιβλίο. Λέγεται «Σύντομη Iστορία του Mέλλοντος» και ασχολείται όχι με προφητείες αλλά με εκείνους τους εκστατικούς φόβους που ριζώνουν μεν στο παρελθόν πλην πέπρωται να βλαστήσουν στο αύριο. Σαν τη ζωή την ίδια που επιμένει να επιμηκύνει τη ζωή της ακόμη κι όταν εμείς έχουμε παρέλθει Tι κτηνώδης αδικία! Tι μεγαλειώδης συγκατάβαση! Tι ανακούφιση, τελικά. Aνοίξω εν παραβολαίς το στόμα μου, ερεύξομαι κεκρυμμένα… Mοιραία με απασχολεί και η ζωγραφική που θα γίνεται αύριο όπως επίσης πόση ή ποια τέχνη του σήμερα θ’ αντέξει και θα επιβιώσει. Eπειδή η ζωγραφική διαθέτει τη σχεδόν μαγική δυνατότητα, παρά τη μαζική της υπερπαραγωγή σ’ όλους τους αιώνες του αστικού πολιτισμού, να κερδίζει απ’ τα λάθη της, να τ’ αφομοιώνει και να επηρεάζει δραματικά τις νεότερες τέχνες της εικόνας που έχουν εν τω μεταξύ εμφανιστεί. Mυστήριο! Aβάσταχτα ταυτολογική πολλές φορές, εμμανώς ανθρωποκεντρική, απαρασάλευτα στατική –τουλάχιστον εξωτερικά– σαφώς αγκυλωμένη από φόρμες που τις σημάδεψε ο χρόνος, δύναται (η ζωγραφική) ακόμη να φθέγγεται με κύρος ερμηνεύοντας την εποχή, σηματοδοτώντας το άγνωστο, δανείζοντας μορφές στο αόρατο. Eπιβάλλοντας εντέλει το δικό της μεγαλειώδες όσο και περίκομψο, οπτικό πένθος απέναντι στην ανθρώπινη μοίρα.
H καθόλου ζωγραφική, βλέπετε, κινείται σε δρόμους παράλληλους με την καθόλου ιστορία. Tην Iστορία.
Aπόλυτα ταυτισμένη με το χρόνο και την εντελέχειά του, το θαύμα του ανθρώπινου πολιτισμού αλλά και μ’ επίγνωση των αιτιών της καταρράκωσής του, η ζωγραφική στέκει σαν προκατακλυσμιαία θεότητα-μήτρα, εκκολάπτει και καθοδηγεί τα τέκνα της, τη φωτογραφία, τον κινηματογράφο, την ηλεκτρονική εικονογραφία έστω κι αν η ίδια μυρίζει τερεβυνθίνη ή κάρβουνο. O τρόμος ή η έκσταση δεν είναι αποκλειστικά προϊόντα του προηγούμενου αιώνα. Aντιθέτως.
O Xρόνης Mπότσογλου με το σύνολο έργο του εμπλέκεται στέρεα στη διαδικασία της εγχώριας ζωγραφικής, αφομοιώνει στην έρευνά του παλιότερους δασκάλους όπως ο Xαλεπάς ή ο Mπουζιάνης, συνομιλεί με την ευρωπαϊκή modernité, τον Van Gogh ή τον Bacon και εντέλει αναψηλαφεί τη ζωή του, τις ρυτίδες του προσώπου του, το κιτρίνισμα του άσπρου του μουστακιού σαν να ήταν –σαν να είναι– το χρονικό του τόπου.
H έννοια του πολιτικού Mπότσογλου –όπως εξάλλου και του Kανιάρη– δεν έχει να κάνει με σύμβολα, υψωμένες γροθιές και τα ρέστα αλλά με το δράμα του υπάρχειν και με την αγωνία του υποκείμενου να προλάβει κάποιαν ατομική έξαρση προτού καταβαραθρωθεί ολοκληρωτικά. Ένα εναγώνιο παιχνίδι χρόνου, έρωτα και φθοράς να η ουσία μιας αριστερής σκέψης, ενός πολιτικού λόγου που δε θα κατανοήσει ποτέ καμία επαγγελματική Aριστερά.
Θέλω να σταθώ τώρα σ’ έναν πίνακα του 2006, τον «Tσάμικο». Μια σύνθεση που του την ενέπνευσε η φωτογραφία του αγρότη Χαράλαμπου Π. όταν χόρευε στο χωριό του έξω από τα Τρίκαλα. Τον θεωρώ τόσο εμβληματικό όσο και εκείνο το πορτραίτο της Nέκυιας (1988) στο οποίο εμφανίζονται ο μικρός Xρόνης, ο πατέρας κι ο παππούς –εικαστικό επίτευγμα ανάλογο με το «Kιβώτιο» του Άρη Aλεξάνδρου. Όπως επίσης, τον «Kαθημαγμένο» (2007-9) και τον «Bαν Γκογκ στο Πετρί» (2008). Έργα στα οποία η ένταση του δράματος εξορκίζει τη μιζέρια της εγχώριας τέχνης ενώ η τελική χαρμολύπη του αποτελέσματος εξαερώνει την οποιαδήποτε συναισθηματική βαρύτητα. (Tι ήταν κυρίως ο Bαν Γκογκ; Ένας πληγωμένος από την επιπόλαιη χαρά του ιμπρεσιονιστικού σύμπαντος). Aς πούμε, γενικεύοντας κάπως, ότι σ’ αυτούς τους πίνακες ο ζωγράφος αναδηφεί στη στάση και τις χειρονομίες, στο «ήθος» του σώματος συγκεκριμένων ανθρώπων σε συγκεκριμένο χώρο. Eίναι τόσο πορτραίτα προσώπων όσο και πορτραίτα χώρων. Kυρίως αυτό. Στον «Tσάμικο» φιγούρα και περιβάλλον γίνονται ένα καθώς υψώνονται τα χέρια σε μιαν ιερατική - χορευτική κίνηση και η ενέργεια του σώματος κατακλύζει τον καμβά με ροές πράσινων, λευκών και βιολέ χρωμάτων. Εδώ χορός κατ’ αρχάς σημαίνει ν’ αποκοπεί το άτομο απ’ την ομάδα και να εκτεθεί αυτεξούσιο σε δυνάμεις τόσο ελέγχου όσο και παραφοράς, τόσο πειθαρχίας όσο και διονυσιασμού. Ως την επίτευξη του αισθητικού αποτελέσματος που θα συνεπάρει και τον χορευτή και το κοινό του. O χορευτής βρίσκεται μόνος αντιμέτωπος με μια πανάρχαια, αταβιστική παράδοση. Αυτή τη στιγμή βρίσκεται ενώπιον της Ιστορίας, το σώμα του δονείται από την ιδιότυπη συνείδηση της pensée sauvage, χορεύει υπέρ ζώντων και κεκοιμημένων, υπέρ πάντων και πασών. Ίσως-ίσως χορεύει και για τα βρέφη του αύριο που θα συνεχίσουν το ξετύλιγμα της κλωστής. O ζωγράφος χορεύει ο ίδιος, γειώνεται σύγκορμος και απογειώνεται ανάερος γνωρίζοντας πια τα «πώς» και τα «τι». Το πως λειτουργεί η modernité και πως αξιοποιείται η παράδοση σε μια περιφέρεια όπως η Ελλάδα η οποία όμως συμβολικά εκλαμβάνεται και ως κέντρο από την ίδια την διαλεκτική της συγκεκριμένης modernité. Όταν πάλι μιλάμε για την παράδοση από ακαδημαϊκό καθήκον κι όταν την επικαλούμαστε ανέραστα χωρίς να νιώθουμε τρόμο και έκσταση, τη φτωχαίνουμε (ηυλήσαμεν υμίν και ουκ ωρχήσασθε, Kατά Λουκάν ζ 32), επειδή την αποξενώνουμε από την εξίσου διαλεκτική της σχέση προς την όποια modernité.
O Mπότσογλου με τις πτώσεις και τις εξάρσεις του εμμένει και επιμένει σε μιαν εικονοποιία που φιλοδοξεί να καταστήσει το ατομικό συλλογικό και το τοπικό παγκόσμιο. Mια τέτοια στάση βλέπει πια με καχυποψία τα είδωλα εκείνης της νεωτερικότητας που συνετρίβη απ’ την ίδια της την αλαζονεία και σκύβει με περίσκεψη σ’ ό,τι είναι βιωμένο και φέρει τη σφραγίδα του χρόνου. Kάτι τέτοιο δεν απομειώνει διόλου την αγωνία για το αύριο. Aντιθέτως. Καιρός του σπείρειν, καιρός του συνθέτειν. Σαν το σόλο ενός Tσάμικου η ζωγραφική απεγκλωβίζεται απ’ τα στερεότυπα της εισαγόμενης avant-garde και του δήθεν αναζητά το πάθος του Bαν Γκογκ και απολογείται βάζοντας στο στόμα του μπάρμπα Γιαννούλη τα λόγια του Tσιτσάνη. Nα χορέψω μες τη ζάλη όμορφα και ταπεινά. Ένα ολόκληρο αισθητικό credo (μέθη, κάλλος, μέτρο) που ασφυκτιά μέσα σε λίγες λέξεις. Γένοιτο.

Y.Γ.: Bλέποντας την υστερία των ημερών μας προς μιαν εισαγόμενη modernité που καλά και σώνει ανθεί στη N. Yόρκη επειδή αυτό επιτάσσει ο πολιτικός συρμός, διάβασα με ανακούφιση τα εξής στην ογκώδη ιστορία της τέχνης O Kαθρέφτης του Kόσμου του Tζούλιαν Mπελ: «H τέχνη (του Tζεφ Kουνς) βασιζόταν στον αριβισμό και τη διάθεση οικειοποίησης των προσπαθειών άλλων…» Mεταίχμιο, 2009, μτφρ. Γιώργος Λαμπράκος, Eλεάννα Πανάγου, σελ. 454).

Μάνος Στεφανίδης
Επ. καθηγητής της Ιστορίας της Τέχνης
Στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
17.11.09

Τρίτη 17 Νοεμβρίου 2009

Την 24η Ιουνίου 2007 παρέδωσα στον πρωθυπουργό κ. Κώστα Καραμανλή επιστολή, με την οποία του γνωστοποίησα την εξοδό μου από την ενεργό πολιτική, για λόγους πολιτικής ηθικής και αξιοπρέπειας. Με την επιστολή μου αυτή διαχώριζα έγκαιρα την θέση μου, από όλους εκείνους που κλόνισαν ανεπανόρθωτα τα ηθικά ερείσματα της παράταξης και αποπροσανατόλισαν επιζήμια για την χώρα την ιδεολογική της πυξίδα. Δυστυχώς σήμερα δικαιώνομαι. Η πρόσφατη πολιτική καταδίκη της κυβέρνησης Καραμανλή, ήταν η αναπόφευκτη συνέπεια της ασέβειας και της ύβρεως των κυβερνώντων προς την κοινωνία, συμπεριφορά, για την οποία οφείλουν – κατ' ελάχιστον – να λογοδοτήσουν.
Το πλήρες κείμενο της επιστολής μου έχει ως εξής:

Αγαπητέ Πρόεδρε

Με την επιστολή μου αυτή, σε ενημερώνω έγκαιρα για την απόφαση μου να μην πολιτευτώ στις επερχόμενες βουλευτικές εκλογές.

Θέλω να σε ευχαριστήσω για την ευκαιρία που μου έδωσες, επί δυο χρόνια στο ΥΠΕΘΑ να αποδείξω ότι, όταν και όπου υπάρχει ασυμβίβαστη πολιτική βούληση, η μάχη κατά της διαφθοράς στο τέλος κερδίζεται, παρά την απίστευτη εσωτερική υπονόμευση που συνάντησα και τη λυσσαλέα αντίδραση των ισχυρών οργανωμένων και κατά της κάθαρσης διατεταγμένων συμφερόντων.

Με συστηματική και ψύχραιμη εργασία εντοπίστηκαν από μέρους μου όλες οι αμαρτίες του παρελθόντος, αναμένοντας στη συνέχεια και την πλήρη ενεργοποίηση, ως όφειλαν, όλων των προβλεπόμενων θεσμικών οργάνων, ώστε να επέλθει η κάθαρση. Η συνέχεια είναι γνωστή…

Επιπλέον, εξοικονομήσαμε στη διετία πάνω από 1,5 δις ευρω και υλοποιήσαμε σχεδόν ολόκληρο το κυβερνητικό πρόγραμμα της τετραετίας, πεπραγμένα τα οποία η κυβέρνηση ουδέποτε αξιοποίησε, όπως συνέβη ή συμβαίνει και με πολλές άλλες επιτυχίες της.

Η απόφαση μου, δεν οφείλεται μόνο στην απαράδεκτη προσωπική προσβολή που δέχτηκα και στο υψηλότατο πολιτικό και προσωπικό τίμημα που κατέβαλα, υλοποιώντας πιστά την κυβερνητική πολιτική και υπερασπιζόμενος την καθαρότητά της.

Οφείλεται, κυρίως, στο ότι διέφυγε οριστικά η μεγάλη και μοναδική ευκαιρία της πλήρους κάθαρσης, ώστε να απελευθερωθούν επιτέλους οι υγιείς και παραγωγικές μας δυνάμεις, από τα δεσμά ενός από πολλού χρόνου φθαρμένου και εν πολλοίς διεφθαρμένου συστήματος εξουσίας. Ποιοί και γιατί συμβιβάστηκαν, ποιοί και γιατί υποχώρησαν, ποιοί και γιατί ενέδωσαν και με ποιά ανταλλάγματα, το μέλλον θα το δείξει.

Έτσι λοιπόν, δεν είναι τυχαίο, ότι ακόμα και σήμερα, η πλειοψηφία των άξιων, των ικανών και των έντιμων πολιτών και πολιτικών, εξακολουθεί να καταδυναστεύεται από την μειοψηφία των κάθε λογής επιτηδείων, οι οποίοι, ελισσόμενοι και συναλλασσόμενοι καταλλήλως στους διαδρόμους αυτού του συστήματος εξουσίας, καταφέρνουν και πάλι να παρακάμπτουν ατιμωρητί τούς αδύναμους θεσμικούς του φραγμούς και τις χαλαρές άμυνές του.

Αλλά δεν είναι μονό αυτά. Παρακολουθώντας τον δημόσιο βίο, εύλογα διερωτάται κανείς, πώς είναι δυνατό να θυσιάζεται τόσο εύκολα η ουσία της πολιτικής στο βωμό της επικοινωνιακής της διαχείρισης και πώς η κυβερνητική παράταξη αφήνεται- γιατί άραγε- ανυπεράσπιστη απέναντι σε μια σκόπιμα επίπλαστη και στρεβλή εικόνα, κατά πως βολεύει τα ιδιοτελή συμφέροντα αυτών που επεξεργάζονται σενάρια σε βάρος της ανεξαρτησίας και του κύρους της πολιτικής.

Πώς μπορούμε να ανεχόμαστε αυτούς που επιχειρούν με αυτόν τον τρόπο την χειραγώγηση του πολιτικού κόσμου, του μόνου που διαθέτει την δημοκρατική νομιμοποίηση να αντιπροσωπεύει το έθνος στο Κοινοβούλιο και να κυβερνά την χώρα.

Είναι απαράδεκτη έως υπονομευτική, η συνήθης πλέον, αλλά αήθης τακτική της εξομοίωσης όσων υπηρέτησαν το δημόσιο συμφέρον με εκείνους που λοξοδρόμησαν προς την ιδιοτέλεια και τον συμβιβασμό. Οι ευθύνες όμως πάντοτε προσωποποιούνται, δεν είμαστε όλοι ίδιοι.

Φτάσαμε σε τέτοιο σημείο, ώστε οι υπόλογοι του παρελθόντος να εμφανίζονται σήμερα ως οι αδέκαστοι τιμητές μιας ισχυρής κυβέρνησης με πληθώρα αξιολογότατων και εντιμότατων στελεχών εν ενεργεία και εν αναμονή και με θετικότατο έργο. Μέρα με την μέρα δε, καταγραφόμαστε στην συνείδηση των συμπολιτών μας, ως συρόμενοι παθητικά σ΄ ένα ταπεινωτικό συμψηφισμό με τις αμαρτίες του παρελθόντος. Καθόλου κολακευτικό για τον κόσμο της παράταξης μας, που δεν υπηρετεί ιδιοτελή προσωπικά συμφέροντα ή ανωφελείς αντιπαραθέσεις στελεχών, αλλά αρχές και αξίες όπως τις ενστερνίστηκε, τις ανέδειξε και τις καθιέρωσε ο ιδρυτής και εθνάρχης Κωνσταντίνος Καραμανλής, ως το ηθικό υπόβαθρο της σύγχρονης κοινωνικοπολιτικής μας ζωής.

Η παράταξη αυτή, διαθέτει και προβάλλει όταν απαιτείται υψηλές αντιστάσεις, μεγάλες αντοχές και μηδενικές ανοχές, αρκεί να ενεργοποιηθούν τα ισχυρά ηθικά και πολιτικά αντανακλαστικά της.

Το χειρότερο πράγμα που θα μπορούσε να μας συμβεί, καθιστώντας μας υπεύθυνους απέναντι της ιστορίας, είναι το να διαθέτουμε πράγματι όλες τις προϋποθέσεις και τις δυνατότητες να απογειώσουμε τη χώρα και αντί να πετάμε ψηλά, να αρκούμαστε αυτάρεσκα σε μικρά και μετά δυσκολίας βήματα προς τα εμπρός.

Όλη αυτή η κατάσταση, Πρόεδρε, αδικεί κατάφωρα την Ελλάδα και τους Έλληνες και εκθέτει την παράταξη στα μάτια και τη συνείδηση του εκλογικού σώματος ανεπανόρθωτα. Οι ευθύνες έναντι των συμπολιτών μας, χάρη στους οποίους και προς χάρη των οποίων εμείς οι πολιτικοί υπάρχουμε, βαρύνουν όλους μας, στο βαθμό που είτε ασκούμε τέτοιου είδους εξουσία ή συμμετέχουμε σ΄ αυτήν, είτε την ανεχόμαστε και δεν την ανατρέπουμε ως οφείλουμε.

Διαχωρίζοντας την θέση μου από όλα τα παραπάνω απογοητευτικά φαινόμενα, θα στηρίζω πλέον και θα υπηρετώ την παράταξη ως απλό, αλλά ενεργό μέλος, με ισχυρή φωνή και παρουσία, τόσο για την υπεράσπιση της ουσίας και της καθαρότητας της πολιτικής της, όσο και για να κυβερνά με ήθος, με τόλμη και αποφασιστικότητα, σύμφωνα πάντοτε με τις αρχές και τις αξίες της, τιμώντας έτσι την Ελλάδα και τους Έλληνες, όπως πραγματικά τους αξίζει.


Πάτρα, 24 Ιουνίου 2007

Με ιδιαίτερη εκτίμηση
Σπήλιος Π. Σπηλιωτόπουλος


Τι μπορεί κανείς να μάθει από τις νεκρολογίες (Κλωντ Λεβι-Στρως, Κόντογλου, Τζεφ Κουνς[1])

Ο Κλωντ Λεβι-Στρως, μεγάλος ανθρωπολόγος αλλά και στυλίστας της γραφής, που πέθανε πρόσφατα εκατοντούτης, έγκαιρα, δηλαδή από την δεκαετία του 50, μίλησε για τον κίνδυνο της εξαφάνισης του διαφορετικού και για την φρίκη της κυριαρχίας μιας «μονοκουλτούρας»: «Είναι αδύνατον, για έναν εθνολόγο, ν’ αγνοήσει την τερατώδη καταστροφή που έχουμε προκαλέσει οι Δυτικοί, εδώ και αιώνες, σε πολιτισμούς διαφορετικούς από το δικό μας… κι όλα αυτά στ’ όνομα ενός ουμανισμού που τοποθέτησε τον άνθρωπο στη θέση του βασιλιά και αφέντη του κόσμου…» (συνέντευξη, 2005, αναφορά σε Καθημερινή, 8.11.09). Η τεράστια ύβρις της νεωτερικότητας θα συμπληρώναμε έγκειται στο ότι βρήκε μεν το σθένος να εκτελέσει τους θεούς αλλά επίσης υπέκυψε στην αλαζονεία να τοποθετήσει στην αδιανόητη θέση τους το ανίσχυρο γκόλεμ της εβραιοχριστιανικής παράδοσης, το «λογικό πρόβατο» που εύκολα μεταμορφώνεται σε παράλογο λύκο, τον άνθρωπο.

Και να σκεφθεί κανείς πως ήδη το 1932 τοιχογραφώντας το σπίτι του στο Γαλάτσι ο Κόντογλου ζωγράφιζε σε μια μετόπη τους Ολλαντέζους αποικιοκράτες της Ινδονησίας και τους σοφούς άγριους, τα θύματά τους. Κι ακριβώς από κάτω τον Αϊβαλιώτη καπετάνιο ανάμεσα στον άγριο της Ιάβας και στον ιθαγενή της Βραζιλίας (sic). Μοναδικό σχόλιο για πολιτισμούς αυτάρκεις όσο και αρχέγονους που συντρίφτηκαν από την δυτική προέλαση. Έναν τρίτο κόσμο που υποχρεωτικά έπρεπε να γίνει τάχιστα κάτι άλλο απ’ αυτό που έως πρόσφατα ήταν. Ό, τι δηλαδή ονομάζουμε πολιτιστικό ιμπεριαλισμό. Κι όλα αυτά τα προφητικά σχόλια από έναν «παρωχημένο θρησκόληπτο».

Είναι εκπληκτική και συγχρόνως διαφωτιστική η σύμπτωση της ενασχόλησης και του Lévi-Strauss με τους ιθαγενείς του Αμαζονίου. Από το 1900 ως το 1950 πάνω από 90 φυλές και 15 γλώσσες είχαν εξαφανιστεί μόνο από τη Βραζιλία, σημειώνει στο «La pensée sauvage». Ο ημέτερος Αϊβαλιώτης βρακοφόρος πρόλαβε να εξαφανιστεί από το 1922. Η ταυτότητα αντιλήψεων ανάμεσα σε Lévi-Strauss και Κόντογλου είναι ενδεικτική δεν αφορά όμως στην εγχώρια avant-garde που επαρχιώτικη και συμπλεγματική περί άλλα τυρβάζει. Φερ’ ειπείν στο «σκάνδαλο» που σήκωσε στις ΗΠΑ ο Δάκης Ιωάννου τοποθετώντας τον Jeff Koons επιμελητή της έκθεσης που πρόκειται να γίνει στο New Museum με έργα της συλλογής του (Ελευθεροτυπία 12.11.2009). Αφόδευσε η φοράς στο αλώνι του τίποτε κλπ. Εδώ και χρόνια φιλοδοξία του Δάκη είναι να επιβάλλει τον Koons ως superstar μιας παγκόσμιας μικρονοϊκής «μονοκουλτούρας». Και την εγχώρια τέχνη μας φοβισμένο παράρτημα της νεοϋορκέζικης φασαρίας. Κανένας προβληματισμός σχετικά με την ιστορία των μορφών, τις κοινωνικές συνθήκες που τις διαμορφώνουν, τον τρόμο μιας παγκοσμιοποίησης που δεν ενοποιεί αλλά εξαφανίζει, κλπ. Καμιά ενόραση για το μέλλον, κανένα όνειρο. Τι κρίμα!

Το σκάνδαλο λοιπόν είναι αλλού αλλά ποιος θα το εντοπίζει. Ποιος δηλαδή θα θίξει τον κυρίαρχο μηχανισμό που καθιστά τον Koons μεγάλο καλλιτέχνη και τον Δάκη διεθνή παράγοντα το εικαστικού star system. Στις 3 Μαρτίου λοιπόν ένα καραβάνι των οπαδών και της αυλής του Ελληνοκύπριου συλλέκτη θα ξεκινήσει από την Αθήνα για να καταλάβει τη Νέα Υόρκη. Θα πάει, θάρθει, θα φωτογραφηθεί χωρίς βεβαίως τίποτε να έχει καταλάβει. Μικρό το κακό. Άρθρα θα γράφουν, σαν προετοιμασμένοι από καιρό θα εκστασιαστούν οι φιλότεχνοι ενώ πικρή ζήλεια θα κρυφοκαίει στα στήθη κριτικών ή δημοσιογράφων που δεν προσκλήθηκαν (τζάμπα) στο event. Αλλά και καλλιτεχνών που δεν έχουν την εύνοια του πάτρονα (παρ’ ότι πολύ θα ήθελαν). Υπενθυμίζουμε πως η έκθεση θα λάβει χώρα από τις 3 Μαρτίου ως τις 6 Ιουνίου και η επιτυχία της είναι ήδη δεδομένη. Κάτι το «σκάνδαλο» -ο Δάκης είναι έφορος του New Museum –κάτι ο σκανδαλώδης curator, κάτι οι αντιζηλίες των υπολοίπων παραγόντων (γκαλερίστες, συλλέκτες, δημοπράτες, party animals, art pets, κλπ), η φασαρία, δηλαδή ο θρίαμβος, είναι εξασφαλισμένη. Η νέα εκστρατεία που θυμίζει τις ανάλογες που διοργανώνει ο Βασίλης Θεοχαράκης όποτε εκθέτει πίνακες στο Παρίσι, τις Βρυξέλλες ή τη Ρώμη. Με το ανάλογο αεροπλάνο της χαράς που τον ακολουθεί, γεμάτο από ευτυχισμένους τουρίστες τεχνών έτοιμους να κλάψουν εμπρός στα αόρατα ρούχα του βασιλιά.

Η τοιχογραφία βέβαια του Κόντογλου γερνάει έρημη στην, από καιρό γερασμένη, Εθνική Πινακοθήκη χωρίς κανείς «ειδικός» να εκστασιάζεται εμπρός της. Αφήστε που ρήμαζε 10 χρόνια στα υπόγεια προτού πεισθεί η αυτοκράτειρα Μαρίνα να την επανεκθέσει. Ως κατακλείδα παραθέτω ένα μικρό απόσπασμα από το βιβλίο του Τζούλιαν Μπελ «Ο καθρέφτης του Κόσμου, Μια νέα ιστορία της Τέχνης» που κυκλοφορεί και στα ελληνικά από το «Μεταίχμιο»: «…Η τέχνη (του Τζεφ Κουνς) βασιζόταν στον αριβισμό και την διάθεση οικειοποίησης των προσπαθειών άλλων…» (σελ. 455). Ευτυχώς που ο Δάκης δεν διαβάζει ιστορίες της τέχνης και γενικώς ιστορίες όταν δεν αναφέρονται στην συλλογή του και τον συλλέκτη της. Γλυτώνει από αρκετή μελαγχολία….



[1] Αφήνεται στους αναγνώστες να κρίνουν ποια από τα τρία ονόματα του τίτλου είναι νεκρά και ποια όχι.

Παρασκευή 13 Νοεμβρίου 2009

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΦΥΛΑΚΗΣ 12.10

  • Το ΚΚΕ μετά την αποκατάσταση του Στάλιν οφείλει να προχωρήσει και στην ανάλογη του Χριστοδούλου. Για να μπαίνουν τα πράγματα στη θέση τους.
  • Η διαφορά της Ν.Δ. από το ΠΑΣΟΚ είναι ότι το ΠΑΣΟΚ δεν είναι Ν.Δ. όπως και η Ν.Δ. δεν είναι ΠΑΣΟΚ. Ελπίζω να καταλάβατε. Πρόκειται για την σολιψιστική λογική που διατρέχει εδώ και καιρό όλα τα πολιτικά μας πράγματα κατά τον ίδιο τρόπο που ο Σαμαράς δεν είναι η Ντόρα και η Ντόρα δεν είναι Σαμαράς. Όπερ έδει δείξαι!

Πέμπτη 12 Νοεμβρίου 2009

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΦΥΛΑΚΗΣ 10.11

Το ΠΑΣΟΚ είναι ήδη ενώπιον προβλημάτων που αδυνατεί να τα επιλύσει και λόγω των αντιφάσεων που δημιούργησε η προεκλογική υποσχεσιολογία και η αδήριτη πραγματικότητα. Προσώρας ισχύουν δυο κέντρα εξουσίας: Το ένα είναι ο Πάγκαλος, το άλλο το politburo του Γιωργάκη.Τα όργανα θα ηχήσουν οσονούπω.
Απ' την άλλη πλευρά η Ν.Δ. όζει συντήρησης, ηλιθιότητας, γεροντίλας και παντελούς αίσθησης της πραγματικότητας. Αν το ΠΑΣΟΚ είναι ανεδαφικό και προβληματικό, η αξιωματική αντιπολίτευση τόσο ξεπερασμένη που δεν έχει λόγο ύπαρξης. Αρκεί να συμφωνείτε πως ο ένας υποψήφιος αρχηγός της ομνύει στην κληρονομιά Αβέρωφ και η άλλη στην παράδοση και την τεχνογνωσία Μητσοτάκη. Τόμπολα. Για τους δε "πατριώτες" που θεωρούν τον Σαμαρά το μη χείρον υπενθυμίζουμε ότι ο Αβέρωφ υπήρξε ο αρχιτέκτων της προδοτικής συνθήκης της Ζυρίχης. Αν λοιπόν ο Μαρκήσιος του Μετσόβου έκαψε το κυπριακό και ο επίγονος του τη Βόρειο Ήπειρο και τα Σκόπια ας αναλογισθούν οι "πατριώτες" και ο φίλος μου Γι'ωργος Καραμπελιάς ποια θα είναι η συνέχεια.

Τρίτη 3 Νοεμβρίου 2009

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΦΥΛΑΚΗΣ 3.11

Προτείνω η ΕΡΤ να στείλει φέτος στη Eurovision τον Σπύρο Παπαδόπουλο. Τόσα χρόνια έμαθε και να χορεύει και να τραγουδάει. Στα οικονομικά, είναι σίγουρο, θα τα βρούνε.

Κυριακή 1 Νοεμβρίου 2009

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΦΥΛΑΚΗΣ 30.10

  • Το ξανάπαμε: η ΝΔ έχει αρχηγό. Κι ας μην ψάχνει στα εφθαρμένα προϊόντα. Τη στιγμή που διαθέτει νέο πρόσωπο ευάερο, ευήλιο, ηλιοκαμένο (στην Καραϊβική), άφθαρτο, αυτοδημιούργητο (προπαντός). Τον Μιλτιάδη!
  • Το πιο δραματικά κοινό ανάμεσα των δυο σιαμαίων του κληρονομικού-αυτοματοποιημένου κοινοβουλευτισμού μας είναι η απέχθεια προς τα κόμματα που κληρονόμησαν. Αμφότεροι Κωστάκης και Γιώργος (πρώην Γιωργάκης) σιχαίνονται με το δίκαιό τους ΝΔ και ΠΑΣΟΚ. Ο πρώτος έκανε το παν ν’ απαλλαχτεί από την γεροντοκόρη του ’60 Νέα Δημοκρατία και ο δεύτερος διοικεί μέσω ενός Politbüro με εξωκοινοβουλευτικούς υπουργούς και γράφει το όλον ΠΑΣΟΚ ή τον βαθύ κομματικό του μηχανισμό στις πιο παλιές παντόφλες της Μάργκαρετ. Ποιες οι συνέπιες μιας τέτοιας επιλογής θα φανούν σύντομα.
  • Προσωπικά ψηφίζω Αβραμό. Ένα Τίποτε με μπλέιζερ. Κυρίως επειδή με πείθει το ξεκάθαρο ιδεολογικό του στίγμα. Και γιατί έστρωσε το δρόμο για να περάσει ο έτερος φωστήρας της πεφωτισμένη Δεξιάς, ο Νικήτας ο εύθυμος, a very gay personality indeed. Είναι όλοι τους μια χαρούμενη ατμόσφαιρα…

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΦΥΛΑΚΗΣ 29.10

Μαίνεται ήδη ένας εξειδικευμένος, τοπικός εμφύλιος πόλεμος. Τρομοκράτες εναντίον αστυνομικών. Οι τελευταίοι μετράνε ήδη πολλούς νεκρούς και τραυματίες. Από τον περασμένο Δεκέμβρη η εύκολη πλάκα της πιτσιρικαρίας είναι να πηγαίνει στ’ «απελευθερωμένα» Εξάρχεια και να εκτονώνεται στους μπάτσους. Συντωχρόνω η προοδευτική αριστερά βρήκε στην αστυνομία τον εύκολο ταξικό στόχο της. Ανακάλυψε επιτέλους τον αληθινό της ταξικό εχθρό. Άλλο που δεν ήθελε η άκρα Αριστερά. Τ’ αποτελέσματα τα βλέπετε. Οι αστυνομικοί υπάλληλοι ραγδαία επαναϊδεολογικοποιούνται, αποκτούν κι αυτοί στοχοποιημένους εχθρούς, είναι έτοιμοι να προβούν σε αντίποινα καθώς νιώθουν εγκαταλελειμμένοι από την πολιτική ηγεσία. Το τυφλό μίσος είναι έτοιμο να δημιουργήσει νέα δράματα…

Θυμάμαι πέρσι έξω από τον Άγνωστο Στρατιώτη νεολαίους να φτύνουν και να βρίζουν τα παρατεταγμένα ΜΑΤ. Μπορεί οι μικροαστοί να σταυροκοπιούνται αθώοι αλλά τα δυο αντίπαλα μέρη θυμούνται καλά τις διαφορές τους. Ενδεχομένως να τις μάθουμε κι εμείς όταν σε 50 χρόνια κάνει μιαν, ανισόβαρη, ταινία σχετικά ο γιός του Βούλγαρη.

--------------------------------------------------------------------------------------

Ελλείπει τραγικά στον τόπο μας ο κριτικός λόγος δηλαδή ο διάλογος. Όλα τα πολιτιστικά προϊόντα είτε λάμπουν μέσα από το παραμορφωτικό σελοφάν των ΜΜΕ είτε μαραζώνουν άκλαυτα μακριά από τους προβολείς της ενημέρωσης. Συνήθως ακούγεται το μέτριο και λάμπει το θολό. Εκατοντάδες τα μυθιστορήματα, οι εκθέσεις, οι παραστάσεις, οι μουσικές παραγωγές, χιλιάδες οι εμπλεκόμενοι δημιουργοί. Ένας ορυμαγδός που εντέλει ενταφιάζει το ουσιαστικό και αποθεώνει το θόρυβο. Πατείς με πάτωσε στο «κλουβί με τις τρελές», στο «πουθενά», bestseller τα ρομάντζα και οι αντίκες. Ο πειραματισμός γίνεται αυτοσκοπός, μέσα και στόχοι μπερδεύονται γλυκά και η μετριότητα βασιλεύει ακατανίκητη. Οι γέροντες νεάζουν ενοχλητικά αρνούμενοι να ωριμάσουν και οι νέοι γεροντοδείχνουν μέσα στον προβλέψιμο αβανγκαρντισμό τους. Η κόλασή μας μοιάζει με πολυδιαφημισμένο υπερθέαμα που αναπαράγει τον φωταγωγημένο εαυτό του.

Εσείς τι θα δείτε απόψε;

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΦΥΛΑΚΗΣ 28.10

Χτες στον Antenna το ίδιο πιασάρικο λόγω ημερών θέμα: Η μαθητική παρέλαση. «Αντίπαλοι» ο παλιός αρχηγός της Χρυσής Αυγής κ. Βορίδης και ο ανανεωτικός σύριζας κ. Μαργαρίτης, το θύμα της υπόθεσης. Εφόσον ο επαγγελματίας του πατριωτισμού Μάκης νίκησε κατά κράτος τον Θόδωρο. Μα, επιτέλους η αριστερά και δη η προοδευτική λεγόμενη στερείται τόσο πολύ ιδεολογικών ανακλαστικών ώστε να πέφτει τόσο εύκολα στην επικοινωνιακή παγίδα των «αμερόληπτων» δημοσιογράφων και να ταυτίζει τον πατριωτισμό με τον εθνικισμό; Πριν λίγο έβλεπα στην παρέλαση της Νέας Σμύρνης πιτσιρικάδες να παρελαύνουν κρατώντας τη σημαία και χαζοχαρούμενοι μπαμπάδες να απαθανατίζουν τα βλαστάρια τους. Είναι κακό και κυρίως αντιαριστερό αυτό;

Άνθρωποι που άφησαν τους καναπέδες τους και μαζεύτηκαν για λίγο σ’ ένα δημόσιο χώρο για να μοιραστούν την ίδια κοινή εμπειρία και, συγχρόνως να σωματοποιήσουν μιαν εθνική μνήμη που γίνεται όλο και περισσότερο ασώματη δηλαδή συμβολική σύμφωνα με τα τρέχοντα τηλε-ήθη. Είναι κακό και κυρίως αντιαριστερό αυτό; Τα σχολεία ετοιμάζουν γιορτές, οι πιτσιρίκοι συμμετέχουν και εντέλει εμφανίζονται σε ένα happening που φαίνεται ότι αρέσει στο συλλογικό φαντασιακό. Είναι κακό και κυρίως αντιαριστερό αυτό; Αντίλογος: οι παρελάσεις παραπέμπουν στο μιλιταρισμό και δεν γίνονται πουθενά αλλού. Ψεύδη αμφότερα. Όμως και πουθενά αλλού δεν τρώνε λαγάνα και δεν πετάνε αετό τη Καθαρή Δευτέρα. Στο κάτω-κάτω και λίγη συλλογική πειθαρχία, έστω και μέσα από ένα παλιομοδίτικο τυπικό ασφαλώς δεν βλάπτει μια κοινωνία που καθεύδει χαλασμένη από την ασυδοσία και το «δεν βαριέσαι». Αντί για καταλήψεις καλύτερα οι μαθητές να καμαρώνουν και να παρελαύνουν. Ενδεχομένως εκείνη τη στιγμή να σκέφτονται κάτι περισσότερο από τα ιδεολογήματα του Θόδωρου. Και σίγουρα, χρόνια μετά, κάτι τέτοιες συλλογικές στιγμές θα θυμούνται από μια σχολική εκπαίδευση καταδικασμένη να βουλιάζει στην πιο ανέντιμη λήθη.