Συνολικές προβολές σελίδας

Πέμπτη 31 Ιανουαρίου 2019

Η εξώπορτα

Στον Πάρι, τον Φωκίωνα και τη Μπομπό

Την φωτογράφισα χτες σ' ένα δρόμο ανάμεσα στο Κουκάκι και τον περιφερειακό του Φιλοπάππου. Τι εξώθυρα! Ταλαιπωρημένη μεν, γδαρμένη αλλά με ακέραιη την παλαιά αρχοντιά της. Προφανώς σώθηκε από παμπάλαιο κτίσμα και αξιοποιείται συντηρημένη ως είσοδος πια ενός ανακαινισμένου, νεοκλασικού. Σε αναγνώρισα αμέσως.
Εσύ δεν είσαι; Εσύ είσαι! Με θυμάσαι; Την ρώτησα αυθόρμητα. Δεν έχεις καθόλου αλλάξει ... παρατήρησα μετά από κάποια λεπτά αμηχανίας... Παρ' ότι σε είχαμε αρκετά ταλαιπωρήσει. Και εγώ και ο αδελφός μου. Αλλά κυρίως ο πατέρας μου. Αυτή την στιγμή δεν μπορώ παρά να το ομολογήσω. Μισόν αιώνα μετά! Ο πατέρας μας σε μισούσε. Δεν σε χώνεψε πότε από την στιγμή που ήρθε σπίτι μας, στην οδό Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη 143 στα Ταμπούρια του Πειραιά από την οδό Πυθέου 35 στην αρχή της Λεωφόρου Βουλιαγμένης, από τον Νέο Κόσμο.
Αντίθετα, η μάνα μας σε λάτρευε. Σε καμάρωνε με το συμπαγές, επιθύριο χεράκι σου, το ρόπτρο, που πάντως, να τα λέμε κι αυτά, χαλούσε τον κόσμο όταν χτυπούσε, αλλά και με τις δύο στρόγγυλες λαβές σου, σαν κοριτσίστικα στήθη, μια σε κάθε φύλλο σου που σε στόλιζαν και σ' έκαναν να ξεχωρίζεις. Η μάνα μου κάθε Σάββατο τις γυάλιζε με μαγειρική σόδα και το βράδυ έλαμπαν περίεργα. Μάς έδειχναν την οδό της επιστροφής όταν γυρίζαμε σπίτι από το παιχνίδι και τα τρεχαλητά. Με συνήθως τα γόνατα γρατζουνισμένα στον χωματόδρομο και τον λαιμό γδαρμένο από τις στριγγλιές ή τις γαϊδουροφωνάρες.
Τα καλοκαίρια ήσουν το καμάρι μας. Οφείλω τώρα να στο ομολογήσω. Ξεχώριζες από τις άλλες πόρτες της γειτονιάς με την γλυπτική σου χάρη, τις κομψές καμπύλες και τα κρυστάλλινα παραθυράκια σου. Καλλονή από ξύλο! Ομορφιά από μπρούντζο! Τους χειμώνες όμως μάς δυσκόλευες αφάνταστα τη ζωή! Μάς παίδευες κανονικά έτσι όπως φούσκωνες από την υγρασία που κολλούσες και δεν άνοιγες με τίποτα. Τότε κι εμείς σε κλωτσούσαμε, σε σπρώχναμε και σε γδέρναμε όχι από μίσος αλλά από θυμό ή και από απόγνωση. Αφού θέλαμε να μπούμε σπίτι κι εσύ μάς εμπόδιζες. Τότε όλα, βλέπεις, λειτουργούσαν σε συμβολικό επίπεδο. Μάς δημιουργούσες έτσι, δεν ξέρω πόσο το συνειδητοποιούσες εκείνες τις στιγμές, ένα είδος πανικού. Έναν φόβο παιδιάστικο μεν αλλά υπαρκτό. Η μάνα μας που σε αγαπούσε γιατί ήσουν η προίκα από τον πατέρα της και τής θύμιζες τη δική της παιδική ηλικία, είχε βρει έναν τρόπο να σε ανοίγει, όταν σε έπιανε το πείσμα σου. Σού δινε μια δυνατή σπρωξιά με τον γλουτό και εσύ πειθήνια υποχωρούσες. " Κωλιά " την έλεγε την βίαιη μέθοδο της και πραγματικά ... σού άξιζε!
Ο πατέρας μας πάλι, που δεν σε χώνεψε πότε, επαναλαμβάνω, κάθε τόσο σε αποκαθήλωνε, τοποθετούσε τα φύλλα σου σε τάβλες και σε πλανάριζε γεμίζοντας τον τόπο ροκανίδια για να σε φέρει σε λογαριασμό. Θυμάμαι ακόμη να σε καίει με πύρινο μπεκ, να σε γυμνώνει από τις λαδομπογιές σου και να σε ξαναβάφει. Πολύ περήφανος για τις τεχνικές του επιδόσεις. Άλλοτε γκρίζα, άλλοτε σαν ελιά λαδοπράσινη, άλλοτε βαθιά βιολέ... Ήταν τότε που σε μισούσα κι εγώ. Με όλη μου την ψυχή. Επειδή ο πατέρας μου μέ ήθελε ως πρωτότοκο, για σταθερό βοηθό του. Κι εγώ ήμουν παντελώς ατάλαντος τεχνικά.
Έτσι μεγάλωνες κι εσύ ακριβώς όπως κι εμείς. Μέσα στις περιπέτειες και τις εντάσεις.
Ώσπου πέρασαν τα χρόνια, ούτε η μάνα είχε πια την δύναμη να αντιμετωπίζει τα καπρίτσια σου ούτε ο πατέρας τα πείσματα σου και μετά από οικογενειακό συμβούλιο αποφασίσαμε να σε αντικαταστήσουμε με άλλην εξώθυρα, αλουμινένια αυτή την φορά. Θυμάμαι σαν τώρα το κονκλάβιο που έλαβε χώρα στην κουζίνα κάτω από το μεγάλο κλουβί με τα καναρίνια. Η απόφαση ήταν ομόφωνη σαν σταλινική δίκη. Θάνατος!
Πολύ γρήγορα λοιπόν, όπως είμαι βέβαιος ότι και εσύ θυμάσαι, σέ αντικατέστησε μια ελαφριά, επίχρυση μεταλλική κατασκευή, υπάκουη κι υποταγμένη, γραμμική και προβλέψιμη σαν τα τραγουδάκια που είναι σήμερα της μόδας. Εξέλιξη!
Αυτό είναι. Η μόδα σου, εκεί γύρω στα 1970, είχε περάσει. Μεσούσης της χούντας η πρόοδος σε μορφή φερ φορζέ και κόντρα πλακέ εισέβαλε από παντού στη χώρα. Η γειτονιά μας ασφαλτοστρώθηκε και οσονούπω αποκτήσαμε θερμοσίφωνα ενώ το αποχωρητήριο έγινε λουτρό με πλακάκια στους τοίχους. Ήταν προφανές. Δεν ταιριάζαμε πλέον. Ήδη κειτόσουν ξεκοιλιασμένη στην άκρη του πεζοδρομίου περιμένοντας τον παλιατζή που θα μάς απάλλασσε από το, περιττό, βάρος σου. Όπερ και εγένετο. Η μητέρα ήταν ελαφρά λυπημένη, εμείς οι υπόλοιποι ευτυχείς, η γειτονιά παρακολουθούσε με αδιόρατη ζήλια. Εξάλλου σύντομα θα έσπευδαν να μάς μιμηθούν. Δεν σε ήθελε κανείς! Ούτε σαν χάρισμα! Ούτε για καυσόξυλα!
Κι εσύ; Δεν τολμώ να φανταστώ τι απέγινες. Από που και πως πέρασες για να φτάσεις ως εδώ. Εδώ μπροστά μου λίγο πιο κάτω από την Ακρόπολη. Θαλασσοδαρμένη αλλά ζωντανή! Με τα ξύλα σου έτοιμα να ξαναγεννηθούν πιο όμορφα από πριν. Είναι φανερό όσο και αν από ευγένεια δεν μού το λες κατάμουτρα. Οι νέοι σου ιδιοκτήτες σε καταλαβαίνουν πιο πολύ και σε εκτιμούν περισσότερο. Με αποστόμωσες. Ντρέπομαι και το παραδέχομαι. Όμως εμείς τότε, μπορεί να μη σε εκτιμούσαμε με τον τρόπο που θα ήθελες και που ασφαλώς σού άξιζε, αλλά σε αγαπούσαμε! Και το, παροδικό, το εποχιακό μίσος από την αγάπη μας προερχόταν κι αυτό. Τώρα, εδώ, παραδέξου το. Και εσύ μάς αγάπησες. Η τωρινή σιωπή σου το αποδεικνύει.
Τί; Κλαις; Σταμάτα, δεν πρέπει. Η υγρασία ανέκαθεν σε πείραζε. Αυτή ήταν κι η μόνη αιτία των προστριβών μας. Τα κλάματα δεν ταιριάζουν στις ξύλινες εξώπορτες. Τις φουσκώνουν. Τις κάνουν να μην ανοίγουν.
Άφησε να δακρύσω μόνο εγώ. Τα δάκρυα πάντα κάνουν τους ανθρώπους λίγο καλύτερους. Και τους ανοίγουν πιο εύκολα...





Δευτέρα 28 Ιανουαρίου 2019

Το δύσκολο άθλημα




Δεν το έμαθα τώρα. Το ήξερα ανέκαθεν. Η αριστερά είναι ένα δύσκολο, επίμοχθο άθλημα. Ένα άθλημα που απαιτεί συνεχή επιβεβαίωση της σχέσης. Και δεν εξαντλείται σε δηλώσεις ή πόζες αλλά είναι εσωτερική βάσανος και στάση ζωής...
Έχει να κάνει μ' εσένα τον ίδιο τελικά και τη θέση που εσύ προσωπικά παίρνεις στον κόσμο για τον κόσμο. Σαν κάποιος θεός να έχει εναποθέσει την μοίρα του κόσμου στα χέρια σου. Αποκλειστικά. Όχι για να σε κάνει ευτυχισμένο αλλά υπεύθυνο. Δηλαδή δυστυχισμένο.
Κι επειδή κάποιοι, πολλοί, ενδεχομένως οι περισσότεροι, απέτυχαν ως εκφραστές μιας αριστερής ιδεολογίας και έγιναν κυνικοί επαγγελματίες της εξουσίας, αυτό δεν σημαίνει ότι ακυρώνεται ούτε η αριστερά ούτε ότι διαγράφεται η ιστορία της (και η καλή και η μαύρη. Γιατί υπάρχει κι αυτή. Η πληγή του Μακεδονικού λ.χ. ανήκει σ' αυτές τις μαύρες σελίδες της αριστεράς στην Ελλάδα).
Από την άλλη πλευρά ακριβώς τώρα, στην εκκωφαντική αποτυχία του ΣΥΡΙΖΑ και την προϊούσα κατακρήμνιση του, οφείλει κανείς να παραμείνει αριστερός και να οραματιστεί μιαν αριστερά με εθνικό-πατριωτικό πρόσημο και αληθινή φροντίδα για το δίκιο των ασθενέστερων και των πληττομένων περισσότερο από την συνεχή, μη αναχαιτιζομένη κρίση. Μιαν αριστερά που θα βρει τις ισορροπίες ανάμεσα στην υγιή επιχειρηματικότητα, την παραγωγικότητα, τον ανταγωνισμό και στα δικαιώματα των εργαζομένων (αλλά και τις υποχρεώσεις όλων των εμπλεκομένων στην ανωτέρω κοινωνικοοικονομική εξίσωση απέναντι στη πατρίδα). Γιατί από εκεί και μόνο από εκεί εκπηγάζει ο διεθνισμός μας. Από την αγάπη για τον τόπο μας. 
Μιλάω επίσης για μιαν αριστερά που έμαθε να συνθέτει, να κρίνει, να συγκρίνει  και να μην πολιτεύεται με αποκλειστικά όπλα την άρνηση ή την δαιμονοποίηση του αντιπάλου. Προσωπικά σιχαίνομαι τόσο την βία όσων επιλέγουν την αυτοδικία και καθιστούν την αυθαιρεσία τους νόμο, όσο και το νεοεμφυλιακό κλίμα που κάποιοι άλλοι ανερυθρίαστα επαναπροωθούν. Όχι και πάλι όχι σε νέους διχασμούς. Ναι στην συνύπαρξη και τον διάλογο. Ναι στην δημοκρατία και την δικαιοσύνη προς όλους και από όλους. Ναι στην αξιοκρατία, στο ταλέντο, στην άμιλλα, στην παιδεία, στον πολιτισμό. Όχι στους μπουφόνους και την μπουφονερί. Είναι, τέλος, προφανές ότι οι άνθρωποι του πολιτισμού ήσαν ανέκαθεν, στην συντριπτική πλειοψηφία τους, με την αριστερά και με τις ποτισμένες με αίμα, ανθρωπιστικές αξίες που αυτή πρεσβεύει. 
Πώς αλλιώς; Αντίθετα, η επαγγελματική, η εργαλειακή αριστερά, και εννοώ βέβαια τις ηγεσίες της, τις συχνά καιροσκοπικές, συντηρητικές ή απλώς αγράμματες, έβλεπε με καχυποψία και την τέχνη ως απόλυτη μορφή ελευθερίας και τους δημιουργούς ως εν δυνάμει αμφισβητίες της μονολιθικής της αυθεντίας. Από τον Μαγιακόφσκι ως τον Άρη Αλεξάνδρου και από τον Τσίρκα ως την Λούλα Αναγνωστάκη.
Είναι όμως δυνατόν να σκεφτεί κανείς ότι σ' έναν πλανήτη που καταστρέφεται ραγδαία από την εγκληματική ασυδοσία της καπιταλιστικής δίψας για όλο και περισσότερα κέρδη, από την καιροσκοπική υπεράγρευση των δραματικά μειούμενων πλουτοπαραγωγικών πηγών, από την μη αναστρέψιμη μόλυνση των ωκεανών και της στρατόσφαιρας και από την γεωμετρική αύξηση του πληθυσμού της γης - του νέου προλεταριάτου -, είναι δυνατόν να πιστεύει κανείς ότι η αριστερά είναι ξεπερασμένη; Μπορούμε να εθελοτυφλούμε εμπρός στην συγκέντρωση απίστευτου, μονοπωλιακού όσο και ληστρικού πλούτου σε μια χούφτα ανθρώπων, μιας αισχρής ολιγαρχίας εκατό οικογενειών ενώ το ένα τρίτο της Υδρογείου λιμοκτονεί;  Είναι δυνατόν, επαναλαμβάνω, μετά από όλες αυτές της κολοσσιαίας σημασίας ανατροπές που υπερβαίνουν τα εθνικά κράτη και δίνουν την εξουσία  στις τράπεζες και τις εταιρείες, είναι δυνατόν να είναι ιστορικά ξεπερασμένη η Αριστερά; 
Είναι, τέλος, δυνατόν η ανεπάρκεια του Τσίπρα και του θιάσου του ή τα ιστορικά λάθη της ηγεσίας του ΚΚΕ διαχρονικά, να δυσφημίσουν την αριστερή ιδεολογία και στον τόπο και στον κόσμο;
Τώρα όμως τί κάνουμε; Μα τί άλλο;  Αναλύουμε νηφάλια και χωρίς άκαιρους συναισθηματισμούς αλλά με συνείδηση ιστορίας την κατάσταση όπως έχει διαμορφωθεί, και εντός και εκτός, et urbi et orbi. Συνθέτουμε τα δεδομένα και προχωρούμε όπως κάναμε πάντα. Εμπρός, έστω κι αν ο κόσμος βουλιάζει. Ή μάλλον κυρίως γι' αυτό. Χωρίς ηττοπάθεια, δισταγμό ή φοβίες αλλά με την ιστορία - κι όχι τις παρωπίδες της ιστορίας - στο πλευρό μας.

ΥΓ. Επειδή όσο περισσότερο αφηγούμαστε τον κόσμο - κι αυτό είναι η απόλυτη, η επαναστατική προνομία της τέχνης - τόσο ο κόσμος παύει να είναι σκοτεινός.

Κυριακή 27 Ιανουαρίου 2019

Εντυπωσιασμός ή συγκίνηση;





c’est
Ο Χρήστος Παλλαντζάς, εδώ και χρόνια ειδικός των χαμηλών οριζόντων και του ευρυγώνιου βλέμματος, εκθέτει στου Ευριπίδη μια σειρά μεγάλων, φιλόδοξων έργων τα οποία υπό τον τίτλο Άνω Σχώμεν αποδίδουν θεατρικούς, πυρπολημένους ουρανούς. Την Αθήνα, με άλλα λόγια, στο μεταίχμιο του καθημερινού βιώματος και της αιώνιας αξίας. Την Φύση ως natura naturans και την δραπέτευση της ματιάς προς τα εκεί που τίποτα δεν την περιορίζει.
Στις τρεις εικόνες πιο κάτω παρουσιάζω δύο χαρακτηριστικούς πίνακες του καλλιτέχνη, έναν μεγάλο κι έναν μικρό, αλλά και μιαν ομόθεμη φωτογραφία επειδή νομίζω απηχεί και την αισθητική του ζωγράφου άλλα και την διαδικασία κατασκευής των έργων του. Το εντυπωσιακό του όραμα που κατ' ακολουθίαν επιδιώκει κι αυτό να εντυπωσιάσει.
Ήδη ο Παλλαντζάς έχει καταπιαστεί επιτυχώς με τα θέματα εκείνα στα οποία οποία διακρίθηκαν οι πιο γνωστοί της αθηναϊκής σχολής του Παρισιού (!), οι λεγόμενοι και νεοακαδημαϊκοί ή νεοπαραστικοί. (Προσωπικά θα προτιμούσα το " Ρομαντικοί ή νεοπαγανιστές της εικόνας, Εικονολάτρες"). 
Εννοώ τα πληθωρικά γυμνά, τις  φωτορεαλιστικές πολυπρόσωπες συνθέσεις, τα εσωτερικά που αφηγούνται ιστορίες, τα αστικά τοπία, τα μεγάλα μεγέθη, τις ελεύθερες χειρονομίες, τα σταξίματα, τον φόρτο και οπτικών πληροφοριών και χρωματικής ύλης.
Ο Παλλαντζάς, ανάμεσα στον Ρόρρη, τον Δασκαλάκη, την Ηλιόπουλου, τον Μισούρα ή την Βέργη, εμφανίζεται πλέον σε ρόλο πρωταγωνιστή της συγκεκριμένης, δημοφιλούς ζωγραφικής.
Τον βοηθάει ως προς αυτό το όντως θεατρικότατο θέμα που έχει επιλέξει. Το πεφιλημένο θέμα των ρομαντικών του 19ου αι. τον ατέρμονο ουρανό δηλαδή που συμβολίζει το άπειρο αλλά και το τίποτα, το υψηλό (sublime) αλλά και το σκοτεινό, την εξωτερική αλλά και την εσωτερική άβυσσο. Τίποτε πιο πρόσφορο σχετικά ώστε να αποδοθεί το ψυχικό τοπίο. Ο ζωγράφος δουλεύει από φωτογραφίες επιμένοντας στην αέναη δράση - δραματικότητα (εξ ου και το θεατρικό που προανέφερα) όσων συμβαίνουν εκεί ψηλά. Οι χαμηλοί ορίζοντες, τα σύννεφα και η ηγεμονία τους, τα θριαμβικά χρώματα της δύσης επιτείνουν την αίσθηση του "επάνω" όσο κι αν συχνά οι συνθέσεις μοιάζουν χωρίς οργανικό σκελετό από πίσω ενώ οι υπεράγαν λεπτομέρειες φορτώνουν υπέρμετρα τα έργα. Η υπερβολή είναι ένας θεμιτός αισθητικά στόχος πλην συχνά επικίνδυνος. Αν τέλος υπάρχει μια αντίφαση σ' αυτού του είδους την ζωγραφική αυτή έγκειται στην συνύπαρξη ενός εξπρεσιονιστικού βιώματος το οποίο όμως εξυπηρετείται μέσα από μιαν καλλιγραφική προσέγγιση. Μ' άλλα λόγια το ρίσκο που a priori χαρακτηρίζει τα μεγάλα έργα, η αμφιβολία είτε ως προς την γραφή είτε ως προς την σύνθεση είναι εν προκειμένω, όπως θάλεγε ο Κεσσανλής ή ο Τάσος Γουδέλης fabriquée.
Στα μικρότερα τελάρα πάντως και στις πιο μινιμαλιστικές γραφές οι αναμφισβήτητες, ζωγραφικές ποιότητες του Παλλαντζά φαίνονται καλύτερα, δηλαδή καθαρότερα, γιατί επιτυγχάνουν κάτι σπουδαιότερο του εντυπωσιασμού. Την συγκίνηση.

Παρηγοριά στην μικρή Αντιγόνη

Αυτό καταντήσαμε: Κουβαλάμε την αρχαία κληρονομιά σαν περιττό, εγκεφαλικό βάρος κι όχι σαν τα φτερά που θα μπορούσαν να μας απογειώσουν. Επειδή μελετάμε τους κλασικούς όχι για να πάρουμε απλώς θέση ως προς το ιστορικό παρελθόν τους, όπως έχει υποστηριχθεί  αλλά για να κατανοήσουμε εμείς  το, μάλλον ανιστόρητο όσο και εγωπαθές,  παρόν  μας. Εμπλουτίζοντάς το και με άλλες αξίες ή αισθητικές πέραν της πανάκειας που λέγεται τεχνολογία, εργαλειακή σκέψη ή μεταμοντέρνα αποδόμηση. Όχι με προγονοπληκτική υστερία ούτε με γεροντοκορίστικο μοραλισμό αλλά με σύγχρονη, απορηματική ματιά. Αλλά και με υστεροβουλία.
 Είμαστε γλωσσικά και ιστορικά οι πιο κοντινοί τους αναγνώστες... Οι ανάξιοι, έστω, οι ανάπηροι κληρονόμοι τους. Οι ταλαίπωροι χρήστες των λόγων τους. Μέγιστο, πολιτικό πλεονέκτημα που προφανώς αδυνατούμε να υποστηρίξουμε μέσα στην οντολογική ακηδία και την ιδεολογική περιδίνηση που βρισκόμαστε. Επαρχιώτες μαζί και ιδεολογικά νεόπλουτοι. Και εδώ βρίσκεται η παρακμή μας. Όσο για τους 
 " προοδευτικούς" και "αριστερούς" λόγους που επικαλούνται διάφοροι  ως αιτία για την αφαίρεση του τρυφερού Κρίτωνα ή της μονολιθικής Αντιγόνης από την διδακτέα ύλη, ότι δηλαδή πρόκειται για κείμενα που υπερασπίζονται την δουλοκτημοσύνη, την ολιγαρχία, τον σεξισμό ή την υπακοή σε άδικους νόμους χωρίς να προτείνεται η ατομική αντίδραση,  προσωπικά  διαφωνώ. 
Οι λόγοι είναι σαφώς και ξεκάθαρα "χρησιμοθηρικοί" δηλαδή η ήσσων προσπάθεια και η, με κάθε τίμημα, ευκολία. Επειδή αυτό γίναμε. Κι αυτό δεν αποτελεί ευθύνη αποκλειστικά μιας παράταξης. Η γλωσσική μεταρρύθμιση Ράλλη χαιρετίστηκε ως το άκρον άωτον της προοδευτικότητας αν και προήλθε από έναν σκληροπυρηνικό της Δεξιάς. Όμοια και ο καταστροφικός Νόμος - πλαίσιο του Πασόκ. Αποκτήσαμε καλύτερη, ουσιαστικότερη παιδεία, αξιολογότερους επιστήμονες ή δασκάλους, μιλάμε καλύτερα ελληνικά στα ΜΜΕ ή το Κοινοβούλιο μετά από τόσες "επαναστάσεις "; Βελτιώθηκε έστω κατ´ ελάχιστον η εκφραστική ή αντιληπτική ικανότητα του συλλογικού σώματος ευρύτερα;  Απαντήστε μόνοι σας. 
Απλώς καταντήσαμε μια κοινωνία της ραστώνης, των πενηντάρηδων συνταξιούχων, των δικαιωμάτων αλλά όχι των υποχρεώσεων, των συνδικαλιστικών " κατακτήσεων κι όχι  του πνεύματος της μαθητείας και της πειθαρχίας. Αυτός είναι ο καρκίνος μας και τα Εξάρχεια είναι η δικαίωση της εκπαιδευτικής μας μεταρρύθμισης. Τί πρέπει να κάνουμε; Μα είναι προφανές!  Να καρπαζώσουμε, όσο περισσότεροι τόσο ασφαλέστερα, τον Πρετεντέρη.

ΥΓ 1. Στο τμήμα θεατρικών σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών όπου υπηρετώ, το αρχαίο δράμα διδάσκεται από μετάφραση και τα αρχαία ελληνικά έχουν περιοριστεί σε ένα  (1) μόνο εξάμηνο. Όσες φορές έχω φέρει το θέμα στην συνέλευση του τμήματος οι συνάδελφοι, φιλόλογοι οι περισσότεροι, με κοιτούν συγκαταβατικά και αποφασίζουν να μην φορτώσουν κι άλλο τα παιδιά. Κι αν θέλουν καλά και σώνει τα κείμενα στο πρωτότυπο ας πάνε στην Οξφόρδη. Τουλάχιστον, αγγλικά ξέρουν... 
( Το γλυπτό της εικόνας φιλοτέχνησε ο Άγγλος  Anthony Gormley ).

ΥΓ 2. Για να επιτύχει πλήρως η νέα παιδαγωγική απλοποίηση μήπως θα έπρεπε επίσης να αφαιρεθεί η σκηνή με το " Έρως ανίκατε μάχαν" από το " Ξύλο βγήκε απ' τον Παράδεισο " για να μην επηρεάζονται οι μαθητές;

ΥΓ 3. Χιονίζει φέτος στην Επίδαυρο μικρή Αντιγόνη. Να ντύνεσαι ζεστά.



c’est


Σάββατο 26 Ιανουαρίου 2019

Και τώρα τί κάνουμε;



(Επέτειος της 25ης Ιανουαρίου 2015)

Η συμφωνία των Πρεσπών σε λίγο θα ψηφιστεί από την ελληνική Βουλή με ισχνή πλειοψηφία και άπειρα μαγειρέματα αλλά και με επίδειξη πρωτοφανούς "δημοκρατίας" έξω και γύρω απ'το ιστορικό κτήριο. Καμία έκπληξη σχετικά. Η κυβέρνηση προχωρεί ακάθεκτη στην ατζέντα που τής έχει έξωθεν επιβληθεί αφού δεν συγκινήθηκε ούτε από τα συλλαλητήρια, ούτε από τις συγκεντρώσεις σε όλη την Ελλάδα. Κι ούτε επίσης από τις προειδοποιήσεις και επωνύμων και ανωνύμων ώστε να μην βιαστεί αλλά να αναβαπτίσει τις επιλογές της με την λαϊκή ψήφο αφήνοντας την κρίσιμη απόφαση για μετά τις εκλογές. 
Ο Αλέξης Τσίπρας, αναδεικνύεται σε κορυφαίο παίχτη μικροπολιτικών τακτικισμών και εξαιρετικό απολογητή των αμερικανονατοϊκών συμφερόντων στην Βαλκανική. Η όλη του πορεία διανθίζεται από πατροκτονίες ή την ψυχρή αξιοποίηση βολικών ηλίθιων μιας χρήσεως όπως υπήρξαν ο Βαρουφάκης, ο Κοτζιάς, ο Μπαλτάς, ο Καμμένος, ο Κουβέλης κλπ.
Με την συμφωνία των Πρεσπών τέλος πέτυχε διάνα σε πολλαπλά επίπεδα:
 Διέλυσε κατ' αρχάς μια σειρά κομμάτων και αποκομμάτων όπως οι ΑΝΕΛ, το Κιναλ, η Δήμαρ, το Ποτάμι κλπ. ενώ δημιούργησε ή δημιουργεί κάποια άλλα ακροδεξιών θέσεων. Αν συνυπολογίσουμε και την - προφανή όσο και απαράδεκτη - άνοδο της Χρυσής Αυγής, άνοδο που τον βολεύει αναμφισβήτητα και που την χρεώνεται αποκλειστικά, τότε έχουμε ρούμπο - πήγα να γράψω Ρουμπάτη! Και τούτο εφόσον έτσι κόβονται ψήφοι από την Ν.Δ. που είναι ο ουσιαστικός, ο μοναδικός του στόχος. Η επόμενη ημέρα!
Ο πρωθυπουργός διχάζοντας συνειδητά και μεθοδικά ως προς το Σκοπιανό αφενός παρουσιάζεται με το θετικό πρόσημο του προοδευτικού ειρηνοποιού που επιλύει χρόνια και ακανθώδη προβλήματα και αφετέρου του αντιεθνικιστή πραγματιστή που δικαιούται να ηγηθεί του ακέφαλου κεντροαριστερού χώρου. Ως νέος, άφθαρτος
 παλιό Ανδρέας! Αν δεν με πιστεύετε, ρωτήστε και τον κ. Αντώνη Λιβάνη που ξέρει κάτι περισσότερο.
 Έτσι ο Τσίπρας θα βαδίσει στις επικείμενες εκλογές με τσεκουρωμένη αγρίως την κοινοβουλευτική ομάδα του και διαλυμένον εκ των ένδον τον ΣΥΡΙΖΑ αλλά όμως με το προσωπικό του κεφάλαιο αναβαθμισμένο. Το Νομπέλ Ειρήνης έπεται!
Κι εμείς τί κάνουμε; Στη φάση αυτή οφείλει το εκλογικό σώμα, όλοι εμείς δηλαδή, να στείλει στη Βουλή τους άριστους και τους γνώστες καταργώντας το σημερινό, άθλιο σκηνικό και στην συνέχεια το ανανεωμένο, πολιτικό προσωπικό πρέπει να αξιοποιήσει το μοναδικό, θετικό στοιχείο της συμφωνίας, δηλαδή το όνομα Βόρεια Μακεδονία αντί του σκέτου, και να απομειώσει μεθοδικά τα - πολλά - κακά. Πάντα σε συνεργασία με την διπλωματική υπηρεσία που προκλητικά και καταστροφικά αγνόησαν οι Κοτζιάς - Τσίπρας. 
 ( Ο Κατρούγκαλος ως παγκίτης, βρίσκεται σταθερά εκτός παιδιάς. Κάπου στην πεδιάδα του μυαλού του ). Η συμφωνία είναι πλέον νόμος του κράτους και δεν μπορούμε παρά να πορευτούμε ανάλογα. Οι καταγγελίες και οι πόζες στα διεθνή φόρα θα είναι άδικος κόπος και θα βλάψουν την χώρα περισσότερο δημιουργώντας αρνητικά τετελεσμένα.
Και βέβαια να μαζέψουμε γρήγορα τα κομμάτια μας, τα κοινωνικά, τα εθνικά, τα ιδεολογικά, μακριά από τα φθαρμένα κόμματα και τα φτηνά κομματόσκυλα. 
Ώστε να ξαναστήσουμε εξ αρχής κι όχι εκ των ενόντων μιαν υπεύθυνη, δημοκρατική και αξιοκρατική αριστερά. Βοηθώντας την όποια, δημοκρατικά εκλεγμένη, κυβέρνηση στις θετικές της επιλογές και ασκώντας έντιμη όσο και σκληρή κριτική στις αρνητικές. Ο άκριτος καταγγελτισμός του παρελθόντος είναι η αιτία πολλών αδιεξόδων του σήμερα. Κι η αριστερά λάμπει ιστορικά ως υπεύθυνη αντιπολίτευση ενώ καταβυθίζεται στον αυταρχισμό και το ψεύδος ως εξουσία. Αυτό οφείλουμε να πράξουμε άμεσα. Στοχεύοντας στην κοινωνία και τις ανάγκες της κι όχι σε προσωπικά οφέλη ή οφίκια. Σε προσωπικά παιχνίδια εξουσίας. Το οδυνηρό μάθημα της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑΝΈΛ με Κουντουρά και Παπακώστα, δεν μπορεί και δεν πρέπει να πάει χαμένο. Η κατάπτωση της αριστεράς δεν επιτρέπεται να συνεχιστεί μέσα από όλους αυτούς τους επικίνδυνους, ανάξιους, μαθητευόμενους μάγους.
Και πάνω από όλα όχι στον νέο διχασμό. Όχι στο μίσος εναντίον όσων έχουν διαφορετική άποψη από την δική μας. Και βέβαια όχι στην ευτέλεια θεσμών και ανθρώπων, όχι στα ψεύδη και την προκλητική αγνόηση της πραγματικότητας. Η κατρακύλα του τόπου επιβάλλεται να ανακοπεί. Τώρα.

Πέμπτη 17 Ιανουαρίου 2019

Η ΜΌΝΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΛΎΣΗ



"Εκλογές, εδώ και τώρα, για να υπερβούμε τα ποικίλα αδιέξοδα που έχουν συσσωρευτεί και για την κάθαρση του πολιτικού συστήματος"

Μετά την χτεσινή ιλαροτραγωδία του Κοινοβουλίου και εν όψει της κρίσιμης ψηφοφορίας για τις Πρέσπες, ψηφοφορίας για την οποία η παρούσα βουλή δεν διαθέτει ούτε το απαιτούμενο, πολιτικό κύρος αλλά ούτε και την ευρύτερη, λαϊκή συναίνεση ώστε να την φέρει με επάρκεια εις πέρας, δεν υπάρχει άλλη λύση από την έντιμη, άμεση προκήρυξη των εκλογών. Ώστε να αποφευχθούν τα χειρότερα. 
Προκήρυξη που θα προλάβει τα διχαστικά συλλαλητήρια και την περαιτέρω εκτράχυνση του πολιτικού βίου αλλά και θα θέσει το σύνολο της αντιπολίτευσης προ των δικών του ευθυνών. Επειδή τα εύκολα, ύποπτα "ναι"  έχουν προκαλέσει τα εύκολα, εκ του ασφαλούς "όχι". 
Άρα ο πρωθυπουργός οφείλει, σεβόμενος τις κοινοβουλευτικές παραδόσεις αλλά και την υστεροφημία του, να μην προχωρήσει σε μικροπολιτικούς, μικροκομματικούς υπολογισμούς, να μην τραυματίσει περισσότερο τους συνταγματικούς θεσμούς και την εθνική αξιοπρέπεια και να προβεί σε άμεση προκήρυξη εκλογών. Εκλογές  που ασφαλώς θα έχουν δημοψηφισματικό χαρακτήρα. Καθαρές δουλειές!
 Επειδή μια τέτοια, ιστορικού χαρακτήρα για το μέλλον του έθνους ψηφοφορία, μια τέτοια μείζονος σημασίας απόφαση δεν επιτρέπεται να προκύψει από την παρούσα, τραυματισμένη βουλή η οποία ούτως ή άλλως σύντομα εξαντλεί τον συνταγματικό της βίο. Δεν νομιμοποιείται κανείς από την παρούσα Βουλή να δεσμεύσει το Έθνος με μιαν απόφαση που θα το πληγώνει στο διηνεκές.
 Αν επείγονται το ΝΑΤΟ, η Ευρώπη ή η κυβέρνηση Τραμπ, εμείς δεν έχουμε κανένα λόγο να επειγόμαστε. Απεναντίας. Περίμεναν δεκαετίες, ας περιμένουν λίγους μήνες ακόμη.
 Εξ άλλου τι πιο ξεκάθαρη λύση από τις εκλογές εδώ και τώρα! Ώστε η τελική ευθύνη να ανατεθεί στον λαό τον ίδιο. Αφού βέβαιως πρώτα, όλα τα κόμματα δεσμευθούν υπεύθυνα και χωρίς ανόσια παζάρια και κομματικούς συμψηφισμούς που όζουν συναλλαγής και τοξικότητας, απέναντι του λαού του ιδίου ως προς τις αληθινές προθέσεις τους. Χωρίς παιχνιδάκια και ίντριγκες επιβίωσης.
Ποιός φοβάται, διερωτώμαι την λαϊκή βούληση; Ποιός φοβάται τις δημοκρατικές διαδικασίες; Ποιός φοβάται και γιατί τις εκλογές οι οποίες θα γίνουν εκ των πραγμάτων σύντομα, ούτως ή άλλως;
Ουδείς, επαναλαμβάνω, δικαιούται να αναλάβει την ευθύνη μιας επίσπευσης της ψηφοφορίας για τις Πρέσπες σ' ένα τέτοιο πολιτικό σκηνικό και με την συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων αντίθετους.
 Ουδείς διαθέτει το πολιτικό και το ηθικό δικαίωμα. Αντίθετα, η προκήρυξη των εκλογών ΠΡΙΝ την επίμαχη ψηφοφορία, θα ενισχύσει το, τρωθέν, κύρος του Αλέξη Τσίπρα. Την θεσμική του υστεροφημία. Πρόκειται για απόφαση win win , που θάλεγε ο Κοτζιάς. Ή, κι ο Βαρουφάκης. Οι δύο αχτύπητες επιλογές του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ.
Εκλογές λοιπόν εδώ και τώρα. Ώστε ο υπεύθυνος πρωθυπουργός να εξηγήσει τις θέσεις του και τα πλεονεκτήματα της συμφωνίας που πέτυχε με άνεση χρόνου στο εκλογικό σώμα. Αλλά και η αντιπολίτευση να αποδείξει πόσο ειλικρινής είναι η δική της άρνηση αφού και η ίδια οφείλει να συνομιλήσει με τους δικούς της εταίρους στο εξωτερικό. Η σπουδή είναι ύποπτη, υπηρετεί τ' αλλότρια κι όχι τα εθνικά συμφέροντα και θα αποτελέσει στίγμα ανεξίτηλο στο μέλλον για όσους την τολμήσουν. Υπενθυμίζεται ότι η συμφωνία έχει ψηφιστεί μεν από την Βουλή των Σκοπίων χωρίς όμως την υπογραφή του Προέδρου της γείτονος! Διερωτώμαι πόσο νόμιμο, πόσο έγκυρο είναι το κείμενο αυτό μετά από τόσες σπέκουλες. Και βέβαια Φόρτωμας για την στάση του δικού μας ΠτΔ.
Και ο νοών νοείτω.

Τρίτη 15 Ιανουαρίου 2019

Salus Patriae ή Cartago delenda est;





Η βαθύτερη σημασία της συμφωνίας των Πρεσπών γίνεται πλέον εφιαλτικά κατανοητή κι όσοι διαμαρτύρονται δυστυχώς τώρα δικαιώνονται. Είτε είναι ειδικοί είτε ο απλός λαός με το ένστικτο του. Ο συμβιβασμός είναι επώδυνος αλλά όχι δίκαιος. Πίσω από τις διπλωματικές λέξεις κρύβεται ωμή η απροκάλυπτη διαστρέβλωση της ιστορίας:
 Τί περιγράφει η συμφωνία συνοπτικά; Πως έχουμε μια μεγάλη, γεωγραφική περιοχή που λέγεται Μακεδονία και σε αυτήν κατοικούσαν παλιά οι αρχαίοι Μακεδόνες. Σήμερα πάλι στην μεγάλη αυτή γεωγραφική περιοχή κατοικούν   Έλληνες που μιλάνε ελληνικά, Βούλγαροι που  μιλάνε βουλγαρικά, Αλβανοί που μιλάνε αλβανικά και βέβαια Μακεδόνες που μιλάνε μακεδονικά! Οι συνειρμοί και τα συμπεράσματα που βγάζει η παγκόσμια κοινότητα είναι προφανή. Ιδού πόσο εξίσου προφανής είναι η μεγάλη απάτη! 
Σε ποιόν λοιπόν ανήκει ιστορικά η περιοχή της Μακεδονίας; Μα σ' αυτούς που κατοικούν στην Μακεδονία, βόρεια και νότια, και μιλάνε μακεδονικά. Απλό; Εφιαλτικά απλούστατο!
 Τι κερδίσαμε εμείς; Μα να έχουν οι κάτοικοι της βόρειας Μακεδονίας νόμιμη πρόσβαση στο Αιγαίο και "σκάλα" στην Θεσσαλονίκη, την φυσική, την αρχαία πρωτεύουσα της Μακεδονίας. Να συνεχίσω κι άλλο τον συλλογισμό μου;
Η κατασκευή της Κομιντέρν και του Τίτο, η "Μακεδονία",  ο λόγος για τον οποίο έγινε στην Ελλάδα ο τρίτος γύρος του Εμφυλίου, τόσος πόνος και τόσο αίμα κι απ'τις δυο πλευρές, με την συμφωνία των Πρεσπών λαμβάνει σήμερα σάρκα και οστά. Καθίσταται έτσι πραγματικότητα το όνειρο εκείνων των ηγετών του ΚΚΕ που ήθελαν αυτοδιάθεση των λαών της Βαλκανικής και ελεύθερη Μακεδονία! Τώρα νομιμοποιείται η Βόρεια!
Το χειρότερο είναι πως ο ΣΥΡΙΖΑ παρουσιάζει την προδοτική αυτή συμφωνία ως απόλυτα προοδευτική πράξη πολιτικού ρεαλισμού που επιλύει ένα αγκάθι δεκαετιών.
Και βέβαια ναι, το επιλύει όμως εις βάρος των εθνικών συμφερόντων και της ιστορίας. Εις βάρος του έθνους που δοκιμάζεται τόσο σκληρά σήμερα κι αυτό δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό. Κι ακόμα χειρότερα... Ο Αλέξης, ένας τυχοδιώκτης και αμοραλιστής, ταλαντούχος όσο και ημιμαθής, εμφανίζεται περίπου ως ήρωας και μάρτυρας της αριστεράς και της προόδου εναντίον του λαϊκισμού και του εθνικισμού (sic)! 
Θέλοντας έτσι να πείσει τις προοδευτικές δυνάμεις του τόπου ότι είναι αληθινά ηγέτης και έτσι να διαγράψει τα τεράστια λάθη, τις παλινωδίες και τα ψεύδη της διαρρεύσασας τετραετίας. Πολλοί έντιμοι σύντροφοι μου ως εκ τούτου αντιμετωπίζουν ανακουφισμένοι την συμφωνία ως πανάκεια για όσα επεσώρευσαν οι "επαγγελματίες" της κυβερνώσας αριστεράς. 
( Για την υποκρισία και την ιταμότητα του Καμμένου ας μη μιλήσω καλύτερα. Επειδή εκ των πραγμάτων ήταν ο μόνος που μπορούσε να εμποδίσει την συμφωνία. Και δεν το έκανε).
Ο μοιραίος Αλέξης, ο σύντροφος του Καμμένου και του Βαρουφάκη, ο πρωθυπουργός του Τέρενς, της Παπακώστα και της Κουντουρά, λίγο πριν το τέλος δεν παίζει τα ρέστα του αλλά την πατρίδα την ίδια.
Και μόνο ότι εξελίσσεται αυτή την στιγμή ένα άθλιο παζάρι ψήφων και "ιδεολογίας" με βουλευτές να αλλάζουν κόμματα και την κυβέρνηση να είναι έτοιμη όχι να κάνει ένα δημοψήφισμα ή εκλογές όπως απαιτεί η δημοκρατία αλλά να ψηφίσει όπως - όπως και με γελοίους τακτικισμούς μια συμφωνία με την οποία διαφωνεί η συντριπτική πλειοψηφία του λαού, καθιστά την όλη διαδικασία κατάπτυστη. Επειδή αυτός ο επώδυνος συμβιβασμός χαρίζει εθνικότητα και γλώσσα σε ένα κράτος - πρόσφατη κατασκευή ευρέων,  πολιτικοοικονομικών  συμφερόντων της περιοχής. Ο Αλέξης επιχειρεί να φορτώσει στις πλάτες της χώρας  μιαν απόφαση για την οποία θα λογοδοτήσει στις μελλοντικές γενιές.

ΥΓ. Άκουγα τα αεριωθούμενα το πρωί και δεν πήγε το μυαλό μου! Τι αθλιότητα...Τα ανέβασε τα πολεμικά  αυτός ο γελοίος ακροδεξιός τη στιγμή που αποχωρούσε από το υπουργείο το οποίο του παρέδωσε επί τέσσερα χρόνια η αριστερά. Μετά την μετάληψη ενώπιον καμερών, τα ελικόπτερα και τα στεφάνια ο Καμμένος κορυφώνει το θέατρο της γελοιότητας παίζοντας εν ου παικτοίς. Με σύμβολα και με την εθνική οργή ενός ολόκληρου λαού. Ελπίζουμε για τελευταία φορά. Με τόσα δάφνινα στεφάνια στη θάλασσα έκανε το Αιγαίο στιφάδο.
Παρακολουθώ τη Βουλή. Ο Μητσοτάκης ήταν εντυπωσιακός, ιδιαίτερα όταν υποστήριξε πως αυτή η κυβέρνηση είναι πλέον τοξική ενώ ο Βούτσης, οφείλω να ομολογήσω, διευθύνει υποδειγματικά.
Πάντως και ο Καμμένος και η Παπακώστα υπήρξαν προβεβλημένα παιδιά και υπουργοί της Νέας Δημοκρατίας. Ας μην το ξεχνούν όσοι σήμερα τους χλευάζουν. Όσο για την υπουργοποίηση Αποστολάκη, ενός εν ενεργεία ανωτάτου αξιωματικού που γίνεται υπουργός των Συριζανέλ, τα σχόλια είναι περιττά.

Περί ξεναγήσεων



Είπαμε, σήμερα ξεναγούμε τους φοιτητές σε Άγγελο Σκούρτη (Έκφραση) και Παύλο στην γκαλερί Ρόμα. Απόψε γύρω στις 7. Όστις έτερος βούλεται ... Ευπρόσδεκτος!

ΥΓ. Όσο ακόμη αντέχω, θα συνεχίσω να κάνω αυτό που κάνω επί τριάντα τόσα χρόνια, σχεδόν σε καθημερινή βάση. Δηλαδή να ξεναγώ το ευρύτερο κοινό και τους μαθητές - επισκέπτες στις εκθέσεις της Εθνικής Πινακοθήκης όταν ήμουν επιμελητής, του Μουσείου Μπενάκη, του Εθνικού Αρχαιολογικού, του Βυζαντινού, του Μουσείου Βορρέ, της Πινακοθήκης Πιερίδη, Βογιατζόγλου κλπ. των δημοτικών πινακοθηκών Αθήνας, Θεσσαλονίκης, Ρόδου, Σπάρτης, Κέρκυρας κλπ. Και βέβαια όλων των γκαλερί από τον Πειραιά μέχρι την Αλεξανδρούπολη. Εκατοντάδες (!) εκθέσεις, χιλιάδες (!) κόσμου. Δεν είναι και λίγο ό τι κι αν πεις. 
Οι ξεναγήσεις μου ήταν και είναι ένα είδος εκλαϊκευμένων μαθημάτων τέχνης γνωστού όντος ότι στο σημείο αυτό η γενικότερη παιδεία μας πάσχει.
Κι αν μού επιτρέπετε την αυτοαναφορά, έχω πραγματοποιήσει τις περισσότερες, εικαστικές ξεναγήσεις, αφιλοκερδώς εννοείται, από οποιονδήποτε άλλο συνάδελφο τις τελευταίες δεκαετίες στην πατρίδα μας. Μόνη εξαίρεση ο αείμνηστος καθηγητής Χρύσανθος Χρήστου. Μέγιστος περφόμερ! Επειδή η ξενάγηση μοιάζει αρκετά με την περφόρμανς ή τη θεατρική παράσταση. Μια και περιέχει αυτοσχεδιασμό ή διάδραση ενώ το προϊόν της είναι εφήμερο όπως και μια σκηνική δράση. Χάνεται στον χρόνο.
Και είμαι ευτυχής να πω ότι οι ξεναγήσεις μου έχουν σχεδόν πάντα αθρόα προσέλευση. Επειδή το κοινό, ό τι κι αν λέμε, ενδιαφέρεται ειλικρινά. Και σπεύδει να ακούσει κάτι διαφορετικό από την κυρίαρχη ευήθεια του τηλεοπτικού λόγου. Γι'αυτό και οφείλουμε να ΜΗΝ το απογοητεύουμε.
Όμως διαβάζω προσφάτως εδώ κι εκεί ότι σημειώνεται υπερπροσφορά ξεναγήσεων και ότι όλο αυτό το...σόου είναι μάλλον άχρηστο. Διαφωνώ. Το ζήτημα είναι τι είδους προσέγγιση χρησιμοποιείς για να μιλήσεις για το έργο τέχνης, πόσα ερωτήματα επιστρατεύεις και κυρίως πόση σιωπή. Από την άλλη πλευρά είναι πολύτιμη η ξενάγηση κατά την οποία ο ίδιος ο δημιουργός αυτοπαρουσιάζεται. Εκεί, ακόμη και η αμηχανία του είναι πολύτιμη. Προσωπικά έχω μάθει - καλύτερα, έχω αντιληφθεί - πολλά πράγματα από αυτές τις εκμυστηρεύσεις. Και βέβαια ο διάλογος με τους παριστάμενους. Πολύτιμος εκατέρωθεν.
Συνεχίζουμε....

Πέμπτη 3 Ιανουαρίου 2019

Soror, Anna ...





...avertie par le juste instinct de ceux qui ne se sentent aimés sans se se sentir compris.

Του Τάσου Γουδέλη, 
λάτρη των παθιασμένων ερώτων 
και των απανταχού αδελφών

Διαβάζω στα γαλλικά το νεανικό έργο της Γιουρσενάρ: Αδελφή Άννα,  "Anna, Soror..." και γοητεύομαι από μίαν υποδειγματική στην ψυχρή κομψότητα της, γλώσσα. Σχετικά μάλιστα μ' ένα θέμα που ανέκαθεν καίει.
Το έγραψε νεότατη, το 1925, και επανήλθε σ' αυτό μεγάλη πια και διάσημη, το 1980, διορθώνοντας και αναγνωρίζοντας πως στο πρωτόλειο εκείνο υπάρχουν εν σπέρματι ιδέες του "Αλέξη" και του "Αδριανού".
 Στον επίλογο της έκδοσης του 1981 στον Gallimard (πού αλλού;) προβαίνει η ίδια σε μια κριτική αποτίμηση της δουλειάς της, επιχειρεί απαρίθμηση των επιρροών που δέχτηκε - από τον ελισαβετιανό John Ford ως τον  ύστερο Thomas Mann κι από τον Byron ως τον Freud. Πρέπει εδώ να πω ότι το μυθιστόρημα περιγράφει τον παθιασμένο, αιμομικτικό έρωτα δύο αδελφών στην αυλή του Αντιβασιλέα της Νάπολης, τον 16ο αι. Η συγγραφέας δεν διστάζει να εκθέσει τα δικά αισθήματα της προς τον ετεροθαλή της αδελφό διαιρωτώμενη έτσι για τις μυστικές ατραπούς της έμπνευσης που μπερδεύονται με εκείνες, τις φανερές της ζωής. Περιγράφει τέλος πόσο ταυτίζεται η ίδια με τους ήρωες της, ζει τη ζωή τους και παρασύρεται από τις δικές τους επιλογές!  J'ai goûté pour la première fois le suprême privilège du romancier, celui de ce perdre tout entier dans ses personages, ou de se laisser posséder par eux. Να κυριαρχείται, μ' άλλα λόγια, απόλυτα από τους ήρωες του, το υπέρτατο προνόμιο του μυθιστοριογράφου.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η συγγραφέας σκεφτόταν ως αρχικό τίτλο του μυθιστορήματος το D'aprés Greco λόγω ισπανικής, καθολικής ατμόσφαιρας και ότι ερμηνεύει το θεατρικό  "Tis pity she's a whore"  όχι ως  Quel malheur que ce soit une putain αλλά ... une pécheresse! Δηλαδή όχι Τι κρίμα που είναι πόρνη αλλά ...που είναι αμαρτωλή. Αφού αυτό βγαίνει και από τα συμφραζόμενα του κειμένου αλλά και από εκείνα της εποχής.
Θυμάμαι εδώ την θαυμάσια παράσταση του Γιώργου Μιχαηλίδη που μας σύστησε το έργο με τα δύο ερωτευμένα αδέλφια να τα υποδύονται η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη κι ο αξέχαστος Μηνάς Χατζησάββας.
Οι δύο εραστές της Γιουρσενάρ, η Άννα και ο Μιγκέλ, πληρώνουν συνειδητά και σχεδόν χαρούμενα την ευδαιμονία τριών ημερών με το συνακόλουθο μαρτύριο  μιας ολόκληρης ζωής. Ο απόλυτος έρωτας. Ο αδιαπραγμάτευτος. Που αξίζει κάθε θυσία. Όμως η αίσθηση του αναγνώστη δεν είναι πικρή. Απεναντίας. Η συγγραφέας περιγράφει και τα δύο, και την ηδονή και το δράμα, με υπαινικτικά δαντελένιο και αφαιρετικό τρόπο. Δικαιωμένο εν τέλει. L'inceste entre frère et soeur, l'inceste fraternel, υποστηρίζει, η αδελφική αιμομιξία είναι πιο ισχυρή από κάθε άλλη αμαρτία, πιο απόλυτη από κάθε άλλη μορφή πάθους. Και βέβαια απαλλάσσει τους εραστές από το όνειδος θεωρώντας τους ανώτερους από τον Ρομέο και την Ιουλιέτα. Γαλλικός ακαδημαϊσμός και μεσοπολεμικός, ευρωπαϊκός φεμινισμός σε κρεσέντο!

ΥΓ. Τί άλλο μπορεί να κάνει κάποιος στη μαύρη ξενιτιά παρά να διαβάζει;

Ο λόγος του βλέμματος




“Οι πίνακες μάς κοιτάζουν αμείλικτοι κι όταν εμείς δεν τους κοιτάζουμε"

Έχω καθήσει ώρες εμπρός του προσπαθώντας να διεισδύσω στο μυστικό του. Εκεί, στην National Gallery του Λονδίνου. Αυτοπροσωπογραφία του Salvatore Rosa, ζωγράφου - μύθου του ναπολιτάνικου μπαρόκ και συγχρόνως μουσικού, ποιητή, ηθοποιού που προκαλούσε ντελίριο με την γοητεία του στους συγκαιρινούς του. Ένας πρώιμος flâneur κι ένας δανδής από αυτούς που θα ευδοκιμήσουν τον 19ο αι. Με κοιτάζει μελαγχολικός ή βλοσυρός (;) μέσα από ένα μάλλον θεατρικά δραματοποιημένο τοπίο και προτείνει μιαν επιγραφή - εντολή αποστομώνοντας με κυριολεκτικά: 
AUT TACE AUT LOQVERE MELIORA  SILENTIO.    "Ή σώπασε  ή πες πράγματα καλύτερα της σιωπής."
Ο ίδιος επιλέγει σοφά να μιλήσει μέσα απ' τις εικόνες και την γλώσσα τους και μάλιστα με σημείο αναφοράς το πρόσωπο του το ίδιο. Το πιο πολύτιμο.
Ένας Ντον Τζιοβάνι έτοιμος να συγκρουστεί για τα  πάθη του με το υπερβατικό ή, μήπως ένας Φον Κλάιστ αποφασισμένος να προχωρήσει στο μοιραίο βήμα απορρίπτοντας και την εποχή του και τις αξίες της;
Το βέβαιο είναι πως ο Rosa επηρεάστηκε από τον ώμο ρεαλισμό του Ισπανού G. Ribera, του πιο ασυμβίβαστου καραβατζέσκο του καιρού του  που είχε εγκατασταθεί στη Νάπολη από το 1616. Δηλαδή ένα χρόνο μετά τη γέννηση του ζωγράφου. Όπως επίσης είναι βέβαιο πως με την σειρά του επηρέασε τους ρομαντικούς συναδέλφους του στον αιώνα των Φώτων οι οποίοι μυθολόγησαν συνειδητά το τοπίο. 
Προσωπικά μού αρέσει επίσης κι ένας άλλος "τρελός", σύγχρονος του Rosa, ο Alessandro Magniasco, διάσημος για τις αλλόκοτες, εξωπραγματικές εικόνες του και τον τρόπο να λέει ιστορίες  τρόμου και έκστασης. Αλλά αυτό είναι ένα άλλο θέμα προς συζήτηση!
Πάντως ένα είναι το βέβαιο: ο ζωγράφος, από την σιγουριά και την αλαζονεία εδώ των τριάντα περίπου χρόνων του, μάς κοιτάζει γνωρίζοντας πως τα όποια μυστικά του θα τα κρύψει βαθιά στις φόδρες του μέλλοντος ...