Συνολικές προβολές σελίδας

Δευτέρα 29 Οκτωβρίου 2018

Τρία προσχέδια ποιημάτων

Νεφέλης άλλως είχομεν πόνων πέρι;
Ευριπίδη, Ελένη   

 

Έρχονται...
Έρχονται οι λέξεις από μόνες τους.
Εκεί που δεν τις περιμένεις. Μαγικά.
Εκεί που είχες αποθαρρυνθεί τόσο
πως πάει, δεν θα ξανάρθουν πια.
Πως χάθηκαν για σένα, για πάντα.
Έρχονται ανάλαφρες κι αποκαλυπτικές
σαν κορίτσια σε καλοκαιρινή παραλία
σαν κύματα που ταξίδεψαν όλο τον κόσμο
μόνο και μόνο για να σβήσουν στα πόδια σου.

Έτσι έρχονται οι λέξεις. Από μόνες τους.
Σαν σύννεφα αιφνίδια, γεμάτα βροχή.
Σαν αστραπές λίγο πριν την καταιγίδα.
Και γίνονται κείμενα και γίνονται εικόνες
και παίρνουν οι λέξεις τη μορφή όλων
εκείνων που έφυγαν και χάθηκαν για πάντα
μόνο και μόνο για να ξαναγυρίσουν έτσι.
Σαν λέξεις, ολόφωτες από αναμνήσεις.


Το δείπνο
Πάντα το πιάτο σου απέναντι στο δικό μου .
Χρόνια τώρα. Σβήνω το φως για να σε βλέπω καλύτερα.
Ανέγγιχτη η σούπα σου όπως κάθε βράδυ και κανένα ψίχουλο.
Δεν πεινάς πια ...


Ο ακάλυπτος
Τα λίγα δέντρα του ακάλυπτου και η αφρόντιστη του βλάστηση είναι η ζούγκλα μου. Με φωνές αγριμιών μέσα στην τροπική νύχτα και ήχους παράξενους ξεχασμένων ραδιοφώνων. Με τους καυγάδες ή τους ερωτικούς αναστεναγμούς γάτων και ανθρώπων. Με τις δεκαοχτούρες να κλαψουρίζουν το μεσημέρι και τα νυχτοπούλια το βράδυ. Με τα σπουργίτια το χάραμα. Με το κλάμα ενός μωρού μέσα στην πιο βαθιά νύχτα.
Μ' ένα ξυπνητήρι που χτυπάει μάταια επί ώρες χωρίς να ξυπνάει κανέναν. Σαν μουσική από τον κάτω κόσμο.
Σκέφτομαι τρυφερά την μέρα που δεν θα χρειάζομαι ούτε κι εγώ μια τέτοια μουσική ...
Ή πως μια ανάλογη μουσική θα πει κάποτε με ακρίβεια ό τι χρειάζεται να ξέρει κανείς πια για μένα.
Φωτογραφία: Πίνακας του Μόραλη για την ποιητική συλλογή της Ιωάννας Τσάτσου "Χρόνος". Φιλοτεχνήθηκε το 1981 και δωρήθηκε στον Βασίλη Φωτόπουλο.



Ιστορία και Διακόσμηση

Υπάρχουν καλλιτέχνες που διακοσμούν την Ιστορία κι άλλοι που την αλλάζουν...
Στο μουσείο του Ορσαί εκτίθεται αυτό το συνταρακτικό ανάγλυφο του μεγάλου καρικατουρίστα ζωγράφου και γλύπτη, του πατέρα της σύγχρονης, πολιτικής γελοιογραφίας, του ρεαλιστή των αδύναμων, του Ονορέ Ντωμιέ. Τίτλος του έργου "Πρόσφυγες".
Διακρίνεται, νομίζω, ακόμη και στην ελλειπή φωτογράφηση μου, η φιγούρα του ξεριζωμένου με τον μπόγο στη πλάτη. Πλάι σ'ένα παιδί. Ανάμεσα στο πλήθος που φεύγει. Σταθερά οικείες εικόνες και σήμερα. Εδώ, το δράμα δεν χρειάζεται δραματική εικονογράφηση αλλά απλώς κυριαρχεί η υποβολή μέσω του υλικού.
Αμέσως το μυαλό μου πηγαίνει στον Χαλεπά και στα "μεταλογικά" έργα του. Στους ομιλούντες, σοφά πρωτόγονους, δηλαδή αδιακόσμητους, γύψους του. Έναν ολόκληρο κόσμο υπαινιγμών και οπτικών μύθων. Θαύμα. Απίστευτη συγγένεια!
Από την άλλη σκέφτομαι γιατί μετανάστες ο Ντωμιέ. Η χρονολογία με διαφωτίζει αμέσως. Πρόκειται για το 1848 ! Την χρονιά δηλαδή των αστικών επαναστάσεων στην Ευρώπη και του κομμουνιστικού μανιφέστου. Ο κόσμος μας πάλι σε αναβρασμό με την Ιστορία να ξαναγράφει τους κανόνες της με όρους παρόντος. Με τους λογής κυνηγημένους να θέλουν να μπουν από το περιθώριο στο προσκήνιο. Με κόστος τη ζωή τους την ίδια.
Να γιατί τότε, να γιατί ο σαραντάχρονος Ντωμιέ... Αντίθετα προς τους Ζερόμ, Μπουγκρώ, Καμπανέλ, Ντελαρός κλπ. Είπαμε:
Άλλοι καλλιτέχνες διακοσμούν την Ιστορία κι άλλοι την αλλάζουν. Διαλέξτε!

Στις μικρές φωτογραφίες το σπίτι που έζησε τα τελευταία, ευτυχισμένα, χρόνια της ζωής του ο Γιαννούλης Χαλεπάς, στην οδό Δαφνομήλη της Νεάπολης. Κάτω απ'τον αρχετυπικό, γλυπτικό σκούφο του Λυκαβηττού!
 



Επιτομή εικονογραφίας

(αφιερωμένο στον Κώστα Πασχαλίδη )
Το λεγόμενο αγγείο François βρέθηκε το1844 από τον Alessandro François σε ετρουσκικό τάφο κοντά στην Φλωρεντία. Αττική μελανόμορφη κεραμεική του 560 π. Χ. φέρει τις υπογραφές του αγγειοπλάστη Εργότιμου και του αγγειογράφου Κλειτία. Το 1900 ο φύλακας του Αρχαιολογικού Μουσείου Φλωρεντίας όπου φυλασσόταν το έσπασε σε 638 κομμάτια (!) και το 1902 ο Pietro Zeri το ξανακόλλησε. Το 1973 προστέθηκαν κι άλλα κομμάτια που είχαν εντοπιστεί.
Θεωρώ το πρώιμο αυτό αριστούργημα ένα είδος επιτομής όλης της αρχαίας εικονογραφίας αφού εξεικονίζει την Κενταυρομαχία, τον κύκλο του Θησέα, τον τρωικό κύκλο... ακόμη και την μάχη Πυγμαίων και Γερανών. Δηλαδή ο αρχαίος θεατής εμπρός του έχει μιαν οπτική εγκυκλοπαίδεια θρησκευτικών μύθων, συμβόλων κλπ. Πρόκειται για μιαν εξεικόνιση που τού δημιουργεί ένα αίσθημα μεταφυσικής ασφάλειας καθώς γεφυρώνει αρμονικά το εδώ και το επέκεινα. Ανάλογο έργο της χριστιανικής παράδοσης είναι η βυζαντινομπαρόκ εικόνα του 17ου αι. έργο του Θεόδωρου Πουλάκη "Επί Σοι Χαίρει" με τους χριστολογικούς και θεομητορικούς ομόκεντρους κύκλους εικονογράφησης η οποία εκτίθεται στο Μουσειο Μπενάκη. Αμφότερα τα έργα έχουν ύψος περίπου 70 εκ. ύψος. Το πιο εκπληκτικό: Ο κρατήρας βρέθηκε σε τάφο της κεντρικής Ιταλίας! Ο κόσμος κυκλοφορούσε από τότε. Παντού!
Και τα έργα τέχνης ήσαν πρωτίστως καθαγιασμένα αντικείμενα.
...Επειδή χωρίς την αίσθηση του ιερού δεν προσεγγίζεται η σκοτεινή αλλά τόσο ερεθιστική αισθητική του ανίερου...




Ο κύριος Μόραλης και τα κορίτσια του είναι πάλι εδώ

Χτες, ένιωσα πολύ ωραία, πολύ γλυκά ... μετά από από πολύ καιρό. Από την φριχτή εκείνη μέρα των γενεθλίων μου που συνέπεσε με την φονική πυρκαγιά. Και τις συνακόλουθες αθλιότητες που μάς συγκλόνισαν όλους... Που χάσαμε πάλι, σε συλλογικό επίπεδο, το έδαφος κάτω από τα πόδια μας.
Χτες, είδα ξανά μέσα από τα μάτια ενός νεκρού ολοζώντανη την Ελλάδα που αγαπώ. Την Ελλάδα που θέλω να είμαι. Την Ελλάδα που ήμασταν και οφείλουμε να ξαναγίνουμε. Μιαν Ελλάδα όχι μόνο υψηλής τέχνης αλλά κυρίως ουσιαστικής παιδείας, αστικής ευπρέπειας και αγωγής, υψηλού γούστου και ευαισθησίας. Κι όλα αυτά μέσα στα δύσκολα χρόνια του '50, του '60, του '70... Τότε που η μετεμφυλιακή πατρίδα αγωνιζόταν να βρει ένα δρόμο ανάμεσα στην ιστορία και στην καθημερινότητα. Στην παράδοση και στον εκσυγχρονισμό. Το δράμα και την υπέρβαση του.
Αναφέρομαι στην Ελλάδα του Κωνσταντίνου Καραμανλή αλλά και της Ελένης Βλάχου, του Πικιώνη αλλά και του Σεφέρη, του Χόρν αλλά και του Τσαρούχη. Του Μητρόπουλου αλλά και της Κάλλας. Του Κακογιάννη και του Κούνδουρου...Της Μαργαρίτας και της Μπούμπας Λυμπεράκη αλλά και του ζεύγους Ναταλίας και Άρη Κωνσταντινίδη. Του Μαυροΐδη αλλά και του Νικολάου, του Μυταρά, του Κανιάρη, του Καρά, του Φασιανού, του Κουζούνη, του Μακρή, του Σαμίου δηλαδή των μαθητών του.


Η ζωγραφική του Μόραλη όταν δεν καταφεύγει σ' ένα τρυφερό πένθος, όταν δεν αποδίδει επιτύμβια νεανικών σωμάτων που υποκύπτουν στον χρόνο, τότε εμψυχώνει φόρμες ενός ήρεμου πλην υψηλόφρονος κλασικισμού. Πρόκειται για μια τέχνη που ενσωματώνει τους μοντερνιστικούς κλασικισμούς του Μεσοπολέμου τύπου Novecento (Sironi, De Pisis κλπ, αλλά και Picasso, Derain, Delvaux, Spencer, Sloan κλπ.) για να καταλήξει σε ένα προσωπικό ύφος μοναδικής συνέπειας. Ο Μόραλης εξελίσσεται χωρίς οπισθοβασίες από τον οξυδερκή ρεαλισμό του '40 στην ακριβή, καλοσχεδιασμένη γεωμετρική αφαίρεση του '80 και του '90 χωρίς δισταγμούς ή αντιφάσεις.
Πειθαρχία, συνέπεια, ακριβής σχεδιασμός...Θα μπορούσαν να ήσαν πολιτικά σχόλια κι όμως πρόκειται για αναφορές αισθητικές. Ούτως ή άλλως έχουμε να κάνουμε μ' ένα μείζον μάθημα διαχείρισης της συλλογικής μας καθημερινότητας με όρους ποιητικούς. Γιατί περί αυτού πρόκειται...Κάτι δηλαδή που μπορούν να μας δώσουν οι καλλιτέχνες αλλά όχι οι πολιτικοί. Παρά τις μεγαλοστομίες τους και τις αρλούμπες περί πολιτισμού.


 Καταλαβαίνετε τώρα από πού εκπορεύεται η χτεσινή χαρά μου; Όχι μόνο από την απόλαυση μίας μεγάλης, κυριολεκτικά και μεταφορικά, έκθεσης και μίας μεγάλης ζωγραφικής ενός κλασικού της σύγχρονης ευαισθησίας μας, την οποία ( ζωγραφική ) έχουμε στερηθεί επί χρόνια - από τεράστια λάθη πολιτιστικής διαχείρισης - αλλά και από ένα προφανές αίσθημα αξιοπρέπειας. Εφόσον μέσα από το έργο του Μόραλη επαναβεβαιώνεται εκείνη η Ελλάδα που δεν κατάφεραν να εξαλείψουν οι ποικίλοι δολιοφθορείς της. Εσωτερικού και εξωτερικού. Και δεν είναι μόνον ο δημιουργός ο ίδιος. Είναι κι οι χιλιάδες μαθητές του, έμμεσοι και άμεσοι, είναι ο κύκλος του ο στενότερος κι ο ευρύτερος, είναι όσοι αγάπησαν το συγκεκριμένο έργο έστω μέσα από μιαν αφίσα, μια μεταξοτυπία ή ένα βιβλίο. Επίσης μέσα από μια παράσταση της Ραλλούς Μάνου ή του Θεάτρου Τέχνης. Ή ένα εξώφυλλο δίσκου όπως ο Μεγάλος Ερωτικός του Μάνου Χατζιδάκι που μάς σημάδεψε μέσα στην δικτατορία (1972 ). Βλέπετε πως σιγά σιγά μαζεύεται ψηφίδα - ψηφίδα ένας ολόκληρος κόσμος σε κύκλους που είτε τέμνονται είτε διαφοροποιούνται δημιουργικά. Και όπου ταμπέλες του τύπου προοδευτικό - συντηρητικό ή αριστερό - δεξιό είναι κυριολεκτικά κενές περιεχομένου. Έως και επικίνδυνες! Από την μια έχουμε τέχνη, υγεία, αίσθημα, εσωτερικότητα, ζωντανή σχέση με την παράδοση, ταλαντούχο πειραματισμό και από την άλλη νοσηρότητα, προσκόλληση σε πεθαμένα κλισέ και φαλκίδευση της πραγματικότητας μέσα από ιδεοληψίες. Είναι περιττό, φαντάζομαι, να σάς ρωτήσω τι θα διαλέγατε...


Υγ 1. Τριγυρνούσα τις αίθουσες του μουσείου Μπενάκη στην Πειραιώς και έβλεπα συγκινημένος τα έργα που ήταν τα μόνιμα εκθέματα στην Εθνική Πινακοθήκη. Πίνακες μπροστά στους οποίους έκανα επί είκοσι χρόνια εκατοντάδες (!) ξεναγήσεις σε σχολεία και στο κοινό όλης της Ελλάδας.
Η έλλειψη επαφής με ζωντανή ζωγραφική υψηλού επιπέδου στην αθηναϊκή μητρόπολη είναι κάτι παραπάνω από ζοφερή. Με κλειστές ή υπολειτουργούσες την Εθνική Πινακοθήκη, το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, την Δημοτική Πινακοθήκη κλπ. το κενό της εικαστικής παιδείας είναι τεράστιο και οι ευθύνες όλων των ανευθυνοϋπεύθυνων πολιτιστικάριων που ανέχονται αυτή την άθλια κατάσταση, αληθινά δραματικές. Εφόσον πρόκειται για υποβάθμιση της ουσιαστικής παιδείας και καλλιέργειας γενιών ολόκληρων που μεγαλώνουν αποκλειστικά με την αισθητική της ιδιωτικής τηλεόρασης και των σχολείων και των γιαλαντζί πανεπιστημίων του κ. Γαβρόγλου. Ακριβώς τα αντίθετα δηλαδή εκπροσωπεί ο δάσκαλος Γιάννης Μόραλης, η σαραντάχρονη παρουσία του στην ΑΣΚΤ και το σαγηνευτικό έργο του. Ο κ. Μόραλης με τα κορίτσια του που ξαναγύρισε!


Υγ. 2.  Στην εποχή της άθλιας, της αξιοθρήνητης ορατότητας όπου α-νόητες, επιδερμικές εικόνες και μόνο κατακυριεύουν τα πράγματα και τα σώματα χωρίς καθόλου να παραπέμπουν σε οράματα αθανασίας - τόσο φως σπαταλημένο ανώφελα, χωρίς μεταφυσική, χωρίς υπερβατικό νόημα, ένα θαύμα που αρνείται να θαυματουργήσει - η ζωγραφική - αλλά όχι τόσο η φωτογραφία ή ο κινηματογράφος - παραμένει το τελευταίο καταφύγιο εκείνου του βλέμματος που κοιτάζει για να στοχάζεται. Που βλέπει για να ενοράται. Που ανακαλύπτει εκείνα τα μυστικά που οι πολλοί αρνούνται να δουν.
Αυτή η ζωγραφική αντιστέκεται ακόμη, λόγω του αξιακού φορτίου που μεταφέρει, στην χυδαιότητα του ορατού. Καλύτερα, του ορωμένου.
Αντίθετα, την κακομοίρα την γλυπτική την έπνιξε η υλικότητα αλλά και η αντικειμενική έκλειψη του δημόσιου χώρου. Η εξαφάνιση της σχέσης πόλης και πολιτών που ανέκαθεν την τροφοδοτούσε. Καθώς υποχρεώνεται πια να σμικρύνεται για να χωρέσει ή να ασφυκτιά στην ιδιωτεία των ιδιωτικών συλλογών. Σαν φυλακισμένη.
Αριστερά ένα ζευγάρι ακατάληπτα αλλά και ακατάλυτα δεμένο του Μόραλη και δεξιά ένας Άγγελος του μαθητή του Μόραλη, του Καπράλου και του Νικολάου, Νεκτάριου Κοντοβράκη. Ενταγμένος στο φυσικό περιβάλλον είναι έτοιμος να θαυματουργήσει. Για όσους πιστούς... Αμφότερα τα έργα φιλοτεχνήθηκαν στην Αίγινα...


Νεκτάριος Κοντοβράκης, Νίκη - Μόραλης, Χορός

Τρίτη 23 Οκτωβρίου 2018

Απώλεια και τύψεις





Το φ.μπ. θα μπορούσε να λέγεται και βιβλίο της υποκρισίας ή των πλαστών αισθημάτων. Ιδιαίτερα όταν νεκρολογεί αδιαβαθμήτως τους παλαιούς μεταστάντες, πλάι σε καφέδες και καλημέρες, ή  θρηνεί a propos και εκείνον τον επώνυμο που έτυχε να αναχωρήσει την προηγούμενη. Το φ.μπ. είναι ξερολικά ευσυγκίνητο και ανοϊκά επιλήσμον. Το δάκρυ του ισοπεδώνει.
Εν ολίγοις αποχαιρετώντας τον Γιώργο, τον φίλο και δάσκαλο, δεν έχω παρά να καταθέσω αυτή τη στιγμή τις τύψεις μου γιατί, όπως συνήθως συμβαίνει, πέθανε και μόνος και πάμπτωχος. Κι ας υπήρξε ένας παθιασμένος θεατράνθρωπος με προσωπική φόρμα, πεποικιλμένη ισότιμα τόσο με μπαρόκ αισθητική όσο και μοντερνιστική υποψία, ενστικτώδης και πληθωρικός, με μεγάλες επιτυχίες και καλλιτεχνικές και οικονομικές. Ιδιαίτερα όταν ανέβαζε, διονυσιακώ τω τρόπω, Αριστοφάνη τα καλοκαίρια με Μάτεσι μεταφραστή, Καρακατσάνη πρωταγωνιστή και περιόδευε στο πανελλήνιο.
Ο Γιώργος Μιχαηλίδης που γεννήθηκε στην Ν. Ιωνία το 1938 υπήρξε ένα ιδιότυπο κράμα προλετάριου αριστοκράτη, αυτοδίδακτου αλλά και βαθύτατα μορφωμένου δημιουργού. 
 Ήταν ηθοποιός, σκηνοθέτης, συγγραφέας της περίφημης, μυθιστορηματικής τριλογίας, ζωγράφος (!). 
Θυμάμαι στο γραφείο του στου Γκύζη με πόση υπερηφάνεια μού έδειχνε τό υπέροχο αντίγραφο σε φυσικό μέγεθος που είχε φιλοτεχνήσει, όντας στη Φλωρεντία, από τη μάχη του Ανγκιάρι, το διακύβευμα ανάμεσα σε Λεονάρντο και Μικελάντζελο!
Ο Γιώργος λάτρευε τη ζωγραφική της Αναγέννησης και του Μπαρόκ. Θα έλεγα πως δραπεύτευε  σε εκείνο τον χρόνο όταν τον έπνιγε το παρόν. Ιδίως στη περίοδο της Χούντας στην οποία αντιστάθηκε ενεργά. Η χρυσή του δεκαετία ξεδιπλώθηκε από τα μέσα του '80 ως τα μέσα του '90. Ήταν τότε που κυριάρχησε στο θέατρο μας εισάγοντας καινοφανές ρεπερτόριο.
Η πρώτη του συγκλονιστική επιτυχία με το Ανοιχτό Θέατρο που ίδρυσε και εμψύχωνε,  ήταν το "Τι κρίμα που είναι πόρνη". Εκεί δημιούργησε κυριολεκτικά πρωταγωνιστές: την Καραμπέτη, τον Χατζησάββα, τον Γαλανάκη ενώ ο πρωτοπαρουσιαζόμενος Γιάννης Μετζικώφ δημιούργησε τα καλύτερα έκτοτε σκηνικά του. Ο "μπαρόκ" Μετζικώφ διαπλάστηκε απόλυτα από τον Μιχαηλίδη.
Ακολούθησαν Βέντεκιντ, Λούλου, η Όπερα της Πεντάρας, Σαίξπηρ, Άμλετ, Ορέστεια σε κλειστό θέατρο με την Σγουρδαίου και σκηνογράφο τον Διονύση, οι Τρεις Αδελφές πάλι με εξαιρετικό, ρεαλιστικό σκηνικό του Φωτόπουλου, πανάκριβη παράσταση, Προς Ελευσίνα κλπ. 
Δεν πρέπει να έχω χάσει πρεμιέρα του Γιώργου ως το 2006 που δήλωσε πτώχευση και αποχώρησε ηττημένος. Και βέβαια ήμουν παρών στην ιστορική του πρόταση ως προς τον Οιδίποδα Τύραννο στην Επίδαυρο. Με Αντιγόνη Βαλάκου, Τσακίρογλου, σκηνικό Δ. Φωτόπουλος, κοστούμια Μετζικώφ. 
Με παρηγορεί πως το τμήμα μου των θεατρικών σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών συμπαραστάθηκε πολλαπλά στον Μιχαηλίδη. Ως το τέλος. Και εκείνος πάλι λάμπρυνε τη σχολή μας με την διδασκαλία του και το πληθωρικό του ταλέντο. Η φυσική του παρουσία λείπει πια. Η πνευματική του όχι.

Ζωγραφική στο βυθό!





Μέχρι χτες νόμιζα πως ο μοναδικός ζωγράφος στον κόσμο που δημιουργούσε στο βυθό με μη υδροδιαλυτή, χρωστική ύλη ήταν ο παλιός διευθυντής της Σχολής Μαρμαροτεχνίας στον Πύργο Τήνου, Γιάννης Μανιατάκος (1935-2017). Ώσπου γνώρισα την ζωγράφο Maisoon Al-Saleh από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα που όχι μόνο ζωγραφίζει στα βάθυ του Αραβικού κόλπου φορώντας σταθερά τη μαντήλα της αλλά και φιλοτεχνεί και μεγάλες τοιχογραφίες στο Ντουμπάι και αλλού. Η κ. Αλ-Σαλεχ, απόφοιτος του Πανεπιστήμιο Zayed, που γεννήθηκε το 1988, εκθέτει αυτό τον καιρό στο Ζάππειο με τον κ. Χρήστο Αντωνόπουλο, στο πλαίσιο του UAE GREECE Cultural Week. Νομίζω ότι οι φωτογραφίες είναι απολύτως ενδεικτικές επειδή αμφισβητούν εν τοις πράγμασιν τα στερεότυπα της Δύσης σε σχέση με την αισθητική της Ανατολής. 



Δευτέρα 22 Οκτωβρίου 2018

Θνητοί ξανά




Ο χρόνος του έρωτα είναι η μόνη, η αποκλειστική, η ιδιοτελής αθανασία που δικαιούνται οι θνητοί. Τότε που οι στιγμές διογκώνονται ασύμμετρα, το τώρα υποδύεται θεατρικά το πάντα και οι άνθρωποι, έστω για λίγο, ψιθυρίζουν τα μυστικά τους στο αυτί της αιωνιότητας.
Ο έρωτας καθιστά τους ανθρώπους, άτρωτους, τους κάνει, προσωρινά, αθάνατους. Ο χρόνος διαστέλλεται ή παύει να ισχύει. Κι όταν αυτό τελειώσει, επειδή τα πάντα τελειώνουν, ο χρόνος αρχίζει πάλι να τρέχει σε βάρος των ανθρώπων κι εκείνοι γίνονται ξανά ευάλωτοι με παρόν το άγχος του θανάτου... Δηλαδή γίνονται πάλι θνητοί.

Μικρή, αστεία εισαγωγή στην ιστορία της νεοελληνικής ζωγραφικής






"Δεν είναι δικός μας ο κόσμος. Αυτό είναι το κλειδί. Δεν έχουμε καμία σημασία. Αυτά είναι τα καλά νέα" 
                                    Τζιμ Κάρεϊ *

  1. Η τέχνη τουλάχιστον δεν προσποιείται όπως η επιστήμη με υποκριτική αυθεντία πως τάχα μπορεί να ερμηνεύσει τα πάντα και ότι υπάρχει κατ' ανάγκην κάποιο νόημα οπουδήποτε. Και η πραγματικότητα μία λέξη είναι εντέλει. Μα τι λέξη! Πόσο άμεσα, σχεδόν πρόστυχα αισθησιακή. Ώστε να παραλύουν οι αισθητικές. Ζήστε ρε ! Όπως έγραφε κι ο Παύλος Μάτεσις.
Σκέφτομαι τώρα τη ζωγραφική του Μπουζιάνη. Ο άνθρωπος αποδίδεται αφηρημένα ως το πλάσμα που πάσχει... Που εκφράζει το δράμα της ύπαρξης μέσα από το δράμα του σώματος. Σ'έναν κόσμο χαοτικό και απροσπέλαστο.
 Όχι το πρόσωπο ή η ταυτότητα αλλά η ύπαρξη. Και το αδιέξοδο της βέβαια. Από την μία, η εξπρεσιονιστική του φόρμα εμπνέεται από το πάθος αλλά και την περιφρόνηση των ορίων όπως το ήθελε ο Ρομαντισμός και από την άλλη από την έκλειψη του νοήματος όπως την διατυπώνει μια, η πιο πεσιμιστική, εκδοχή τόσο του μοντέρνου όσο και του μεταμοντέρνου. Κυρίως αυτού.
Και να σκεφτεί κανείς πως ο Μπουζιάνης πέθανε μόλις το 1959. Πάντως η δυσπιστία απέναντι σε ολοκληρωτικές λύσεις ή απόλυτες ερμηνείες είναι τόσο παλιά όσο ο Νίτσε, ο Πόπερ ή ο Γκόμπριτζ.
A propos δείξαμε ελληνικό μοντερνισμό στο Κάσελ και ξεχάσαμε τον Μπουζιάνη, τον Χαλεπά. Δείξαμε Φαϊτάκη αλλά όχι Κόντογλου. Βαρώτσο αλλά όχι Σκλάβο ή Καπράλο. Αντωνάκο αλλά όχι Μπαζιώτη ή Στάμο. Πώς διαβάζουμε οι "υπεύθυνοι" την ιστορία θεέ μου! Πόσο ευκαιριακά. Γιατί είναι τουλάχιστον γελοίο οι διευθύνσεις μουσείων και πινακοθηκών να προωθούν τους φίλους, τους κολλητούς, τους μαθητές κλπ. A propos θυμάμαι μια εποχή που η Λαμπράκη για ανανέωση κρέμασε Μποκόρο και Μπότσογλου αλλά όχι Μπάικα ή Γιάννη Κοντό.  Και που αποκαθήλωσε τον Μπουζιάνη για να κρεμάσει στη θέση του Τέτση ο οποίος τότε ήταν Πρόεδρος του Δ.Σ της Εθνικής Πινακοθήκης. Από την άλλη ανερυθρίαστα δήλωνε ότι στην ελληνική τέχνη δεν υπάρχει εξπρεσιονισμός! Ξεχνώντας ότι μεταπολεμικά η ζωγραφική μας αρδεύεται από δύο σχολές: εκείνη του Μπουζιάνη που θρηνεί το σώμα και την άλλη του Τσαρούχη που το αποθεώνει. Κάπου στη μέση ο Διαμαντόπουλος και ο Σπυρόπουλος. Και κάπου μακριά ο Παπαλουκάς, συνεχιστής της έρευνας του Παρθένη, του Μαλέα, του Νικολάου Λύτρα και του Οικονόμου. 
Στην μπουζιανική παράδοση πιστώνω τον  Τριανταφυλλίδη, τον Βιτσώρη, την Μαραγκοπούλου, την Λαγάνα αλλά και τον νεανικό Φασιανό, τον Μάιπα, τον Σταύρο Ιωάννου, τον Μυταρά, τον Πατρασκίδη, τον Θεοφυλακτόπουλο, τον Πολυμέρη, τον Μορταράκο, τον Ξένο, τον Κοντοβράκη, τον Μαντζαβίνο κλπ. Στην τσαρουχική πάλι ουκ έστιν αριθμός. Από τον Κυριάκο Κατζουράκη ως τον Παύλο Σάμιο, τον Αντωναρόπουλο, τον Ρόρρη ή τον Δασκαλάκη. Με τον Σακαγιάν σταθερά στο μεταίχμιο της αφήγησης περί το  σώμα και της αποδόμησης του προσώπου και της ιστορίας του. Χωρίς να παραβλέπω την προσωπική γλώσσα ή τα επιτεύγματα του καθενός ( όπου υπάρχουν ).
Για να γυρίσω όμως στα μουσεία μας και την προβληματική σχέση τους με τον εξπρεσιονισμό υπενθυμίζω ότι έχουν αγνοήσει συστηματικά ζωγράφους του μέγεθος ενός Χριστοφόρου, ενός Nonda, ενός Prassinos του αγνώστου Μαλτέζου, του πληθωρικού Μηνά αλλά και την εξπρεσιονιστική περίοδο του Κανιάρη, του Κεσσανλή, του Δεκουλάκου, του Σαχίνη κλπ. εκεί δηλαδή που η εξπρεσιονιστική φόρμα συναντούσε την αφηρημένη γραφή και η χειρονομία τον ψυχισμό.
Πού καταλήγουμε; Όχι βέβαια στο πεσιμιστικό συμπέρασμα του απογοητευμένου φίλου μου Χάρη Καμπουρίδη ότι δηλαδή δεν υπάρχει σύγχρονη, ελληνική τέχνη απλώς επειδή κατέρρευσε εξ ιδίων αμαρτημάτων η αγορά τέχνης - πλάι στα ανύπαρκτα μουσεία έχουν πλέον και τις ανύπαρκτες γκαλερί, ιδιαίτερα όταν πέρασαν στα χέρια της δεύτερης, μάλλον άσχετης γενιάς. Οι νέες συνθήκες θα γεννήσουν νέες δυνάμεις απογαλακτισμένες από το τοξικό, μικροαστικό δίπολο συλλέκτη - καλλιτέχνη ή γκαλερίστα που πουλάει φύκια για μεταξωτές κορδέλες δηλαδή κύρος στον αδαή νεόπλουτο. Αυτό το κωμικό έγκλημα, την αισθητική απάτη πληρώνουν σήμερα άπαντες οι εμπλεκόμενοι. Δικαιοσύνη! Η τέχνη όμως βρίσκεται πάλι αλλού. Κι ας την ταπεινώνουν οι γραφειοκράτες, οι καλλιτέχνες - παράγοντες! Είναι έξω στους δρόμους και διεκδικεί νέες φόρμες και ένα εντελώς καινούργιο κοινό. Σνομπάροντας μουσεία, γκαλερί, θεσμούς, - ισμους, σχολές, μεγαλογιατρούς, μεγαλοδικηγόρους (με την καλή έννοια), υπουργεία κλπ. Όλα αυτά θα τα καταλάβουν, χωρίς διαμεσολαβήσεις από ... μουσίτσες, μόνοι τους, χωρίς εμπόρους, εξ εφόδου!

    2.  Έχει το βιβλίο των προσώπων, το φ.μπ. ντε, και τα καλά του. Από τον τοίχο λοιπόν του συλλέκτη Στέλιου Γκαρίπη μαθαίνω ότι πέθανε ο Μαδριλένος ζωγράφος Arroyo πριν τρεις μέρες. Δημοσιεύει μάλιστα και αυτό το τόσο χαρακτηριστικό έργο από τη συλλογή του εις μνήμην.
Γνώρισα τον Arroyo που γεννήθηκε το 1937 αλλά και τον  Mompó (1927 - 1992 ) στο αφιέρωμα της Εθνικής Πινακοθήκης στην σύγχρονη ισπανική τέχνη. Νομίζω το 1988. Είχε φέρει τότε ο Παπαστάμου πίνακες των Dali, Picasso, Miro, τον Valdès από την θρυλική ομάδα Equipo Crònica κλπ. Όλα τα έργα προέρχονταν από τις συλλογές του Reñia Sofia. Αλλά και αρκετοί, Ισπανοί καλλιτέχνες είχαν συνοδεύσει την εκδήλωση. Μοναδική εμπειρία! Θυμάμαι ακόμα τον Antoni Saura, αδελφό του σκηνοθέτη, να περιφέρεται αργά στις αίθουσες του μουσείου ψιλόλιγνος, αριστοκρατικός στηριγμένος σ' ένα μπαστούνι. Όταν ο Antoni πέθανε, ο Carlos του αφιέρωσε την αριστουργηματική ταινία του για τον Γκόγια. 
Φίλοι, όλα αυτά τα γεγονότα και οι εικόνες συγκροτούν μιαν στέρεη, πολιτιστική παράδοση και είναι ψηφίδες ενός κοινού πολιτισμού. Από τον οποίο σήμερα είμαστε οδυνηρά ξεκομμένοι. Απομονωμένοι στην εθνική μας μοναξιά. Και την συλλογική μας μελαγχολία αλλά και ιδιοτέλεια. Επειδή εκεί έξω λάμπει ένας γοητευτικός, πολύχρωμος κόσμος και εμείς είμαστε βέβαιοι πως δεν υπάρχει απλώς επειδή τον αγνοούμε.
 Εκείνη την εποχή η Εθνική Πινακοθήκη φιλοξενούσε εκθέσεις από μεγάλα ευρωπαϊκά μουσεία και τις αντάλλασσε με ανάλογες ελληνικές. Αυτό είναι πολιτιστική πολιτική! Ενώ σήμερα; Τι να πρώτο θυμηθώ. Τον Πικάσσο και την Μεσόγειο; Το Μπάουχαους; Τον Ροντέν και τους Αστούς του Καλαί; Την Ρωσική Πρωτοπορία; Τους Γερμανούς εξπρεσιονιστές; Την ρουμανική, φινλανδική, καναδική, βουλγαρική τέχνη; Τους Ιμπρεσιονιστές; Τα αφιερώματα στην αμερικανική τέχνη; Από τον Pollock στο '90; Τα ιαπωνικά χαρακτικά; Το Dada;
 Ένας ολόκληρος κόσμος Τέχνης κυριολεκτικά στη πόρτα μας. Και δίπλα σ'αυτές τις εκθέσεις, σχεδόν κάθε σαράντα μέρες η μικρή αναδρομική ενός Έλληνα καλλιτέχνη. Από τον Μαλέα ως τον Κώστα Ηλιάδη και από τον Μπουζιάνη στον Πλακωτάρη. Οι ελάσσονες πλάι σε ονόματα όπως η Βάσω, ο Τάσσος, ο Μόραλης, ο Γκίκας, ο Καπράλος, ο Ελληνοαμερικανός Λεκάκης (!) κλπ. Ολόκληρη κοσμογονία για την οποία δουλεύαμε όλοι οι νεότεροι επιμελητές. Οι αείμνηστες Μισσιρλή και Ταμβάκη, η Νέζη, η Μεντζαφού, η Οράτη, η Καφέτση, η Γιαννουδάκη, ο Ιωαννίδης, η Κασιμάτη η Αγαθονίκου, εγώ κλπ. Επειδή ο Παπαστάμου έβγαλε μαθητές! Τους βοηθούς του. Για την ιστορία αναφέρω ότι πρώτος εγώ υπέγραψα κείμενα μου σε κατάλογο της Πινακοθήκης. Οι άλλοι φοβόντουσαν! Επίσης πρώτος χρησιμοποίησα τον τίτλο επιμελητής αντί του επιστημονικού βοηθού που ήθελε ο πληθωρικός Δημήτρης Παπαστάμου. Τον οποίο λάτρευα και μισούσα ταυτόχρονα. Τού αναγνωρίζω όμως όσα μού έμαθε. Αυτός, ο αυτοδίδακτος δίδαξε έργω έναν άλλο αυτοδίδακτο. Τιμώ τη μνήμη του .
Και για αυτό θεωρώ την Λαμπράκη Πλάκα αληθινή καταστροφή του Ιδρύματος. Επειδή παρά τις ικανότητες της, μετέφερε την επαρχιωτίλα της ΑΣΚΤ στην Πινακοθήκη θάβοντας τις διεθνείς σχέσεις της και προωθώντας την εγχώρια μετριότητα... Χωρίς να παρουσιάσει ούτε έναν (1) διάδοχο της επί 30 χρόνια. Επιβιώνοντας με το να λείχει εμετικά κάθε, αγράμματη, πολιτική ηγεσία. Πώς; Με το να διακοσμεί με πίνακες της Πινακοθήκης τα γραφεία στου Μαξίμου και το Προεδρικό. Η Λαμπράκη ξέρει μόνο Μποκόρο, Τέτση και Γκρέκο. Με αυτή την σειρά.( Μόνο που τις εκθέσεις για τον Γκρέκο, τις οργάνωνε άρτια ο Νίκος Χατζηνικολάου).
Αυτές τις εμμονές πληρώνουμε χρόνια τώρα. Αλλά και την εγωπάθεια της η οποία αφού ισοπέδωσε το πολύπαθο Ίδρυμα, έκλεισε και το Μουσείο αν και γνώριζε σε τι σαθρά θεμέλια είναι οικοδομημένο! Και ότι ο Ιλισσός που ρέει στα θεμέλια του, δεν επιτρέπει τρίτο όροφο. Αλλιώς η δαπάνη είναι ασύμφορη. Όπερ έδει δείξαι. Οι ευθύνες, άρα, όλων των υπουργών που ανανέωναν και ανανεώνουν κάθε πέντε χρόνια, ελαφρά τη καρδία, τη θητεία της χωρίς να προκηρύσσουν τη θέση, είναι τεράστιες. Όσο τεράστια είναι και η ευθύνη των ασήμαντων που συγκροτούν το Δ.Σ της ΕΠΜΑΣ. 
Η Πινακοθήκη έπαιζε έναν τεράστιο, παιδαγωγικό ρόλο καλλιεργώντας αισθητικά το ευρύτερο κοινό και ψυχαγωγώντας τους μικρούς μαθητές που την επισκέπτονταν μεθοδικά. Μετά τον Παπαστάμου συρρικνώθηκε και κατάντησε ένα show room με αναδρομικές του Τζεφιρέλι και του Μετζικώφ. Η φαντασμαγορία στη θέση της τέχνης και οι δημόσιες σχέσεις σε ρόλο επιστήμης.
 Έχω μεγαλώσει πια, δεν θέλω τις θέσεις τους, όμως με πνίγει η απογοήτευση. Επειδή κανείς δεν μιλάει. Συνωμοσία σιωπής! Παρά τη κρίση και τη προφανή ξεφτίλα. Ούτε καλλιτέχνες, ούτε φιλότεχνοι, ούτε συλλέκτες, ούτε δημοσιογράφοι, ούτε πολιτικοί, ούτε ακαδημαϊκοί δάσκαλοι. Μάλλον εγώ έχω λάθος. Εγώ είμαι ο κακός και ο ζηλόφθονος!
 Και φαντάζομαι πως το Μαρινάκι έχει βάλει πλώρη πια για την Ακαδημία στην έδρα του Άγγελου. Αυτό όμως θα ήταν τεράστια προσβολή στη μνήμη του Δεληβορριά ο οποίος και την απεχθανόταν.
Κοιτάξτε όμωςπου έφτασα από συνειρμό σε συνειρμό. Σε πόση πικρία. Από μια νεκρολογία. Και από την τυχάρπαστη, κομψεπίκομψη φιγούρα με την νυχτερίδα της τιμωρίας στον πίνακα του Αρόγιο που έφυγε σε ηλικία 81 ετών. Ενός ζωγράφου που ανήκε στη δραματική, άκρως πολιτικοποιημένη, ισπανική ποπ Αρτ της εποχής του Φράνκο. Και που συνδύαζε την καταγγελία με το χιούμορ. Χαρακτηριστικά που φιλοδοξούν να έχουν και τα κείμενα μου. Κι ας μην ανθολογούνται από νεότερους κήνσορες και θεράποντες. Έσσεται ήμαρ...

ΥΓ. Επειδή γράφω συχνά για τους συλλέκτες που δεν έχουν ιδιαίτερη παιδεία ή αισθητική αλλά μόνο χρήματα και μέσω αυτών σήμερα "εκδικούνται" την αγορά που τους "αδίκησε", οφείλω να ομολογήσω ότι εξεπλάγην ευχάριστα με τον άγνωστο μου δικηγόρο κ. Γκαρίπη που σεμνύνεται για τον πίνακα του Αρόγιο στη συλλογή του. Υπάρχουν ακόμα, διεθνείς, καλλιεργημένοι συλλέκτες; Υπάρχουν. Ο παθιασμένος Χρήστος Λαρσινός, ο καθηγητής Κωνσταντίνος Παπαγεωργίου, οι εφοπλιστές Κομνηνός, Οικονόμου και Παπαδημητρίου είναι εύγλωττα παραδείγματα.

Φωτογραφίες: αριστερά ο Νεκτάριος Κοντοβράκης στην είσοδο των Γενικών Αρχείων του Κράτους όπου ετοιμάζουμε έκθεση - αφιέρωμα στους δασκάλους Καπράλο, Μόραλη και Νικολάου. Οι οποίοι θα διαλέγονται με τον Ζογγολόπουλο και τον Μιχάλη Κατζουράκη. Δεξιά, ο Χαρτοκλέπτης του πολιτισμού του Arroyo. Όλα μπερδεύονται γλυκά! 

* Όπως πολλοί άλλοι αστέρες του Χόλιγουντ και ο Τζιμ Κάρεϊ ζωγραφίζει. Τίτλος - αγαπησιάρικος - έκθεσης του : Nothing to see here!

Δευτέρα 8 Οκτωβρίου 2018

Εξ αφορμής...





Η ουσιαστική παιδεία είναι και γνώση και έμπνευση και έρωτας. Δεν είναι ισοπέδωση των ιδιαιτεροτήτων. Ούτε βέβαια χαμερπής συναλλαγή, δούναι και λαβείν, εν είδει πορνείας  της μόρφωσης. Είναι σχέση αλλά όχι υποταγή. Είναι πειθαρχία αλλά όχι εξουσία. Κι ούτε βέβαια κατάχρηση της όποιας πνευματικής εξουσίας. Της αυθεντίας του διδασκάλου.
 Όλοι μα όλοι, έστω για μια φορά στη ζωή μας, είχαμε έναν χαρισματικό δάσκαλο. Που μάς ενέπνεε και απελευθέρωνε την πιο καλή, την πιο ποιητική πλευρά μας.  Αυτός και μόνο αυτός, δηλαδή η ανάμνηση του, συντηρεί ακόμη το διάτρητο κύρος μίας άνευρης και εργαλειακής εκπαίδευσης. Μιας εκπαίδευσης που τρέμει την αξιοκρατία εν ονόματι της δημοκρατίας και που προωθεί την μετριότητα σε κάθε επίπεδο από ανασφάλεια και υπολογισμό. Που φοβάται το ταλέντο και αντιπαθεί τη διαφορά. Που στήθηκε με μαζικό τρόπο, μαζικές πρακτικές για να φτιάχνει μαζάνθρωπους.
Για το κτήνος των Σερρών δεν θα πω λέξη. Έχω όμως να καταμαρτυρήσω πολλά για το περιβάλλον, τους συναδέλφους του, τους φοιτητές και τις οικογένειες τους, τους θεσμούς, το υπουργείο και όλους όσοι ανέχονταν και ανέχονται την περιρρέουσα σαπίλα σε μια συνωμοσία σιωπής.Τις κλίκες, τις ίντριγκες και τους ιντριγκαδόρους που υπερισχύουν στην ακαδημαϊκή κοινότητα ώστε να προωθούν σταθερά τους εκλεκτούς, δηλαδή τους ομοίους τους. Αλλά και εμάς τους υπόλοιπους που υποκριτικά δεχόμαστε ως κοινωνία φοιτητές με μέσον όρο 4(!) και μοιράζουμε ελαφρά τη καρδία πτυχία και διδακτορικά χαμηλού επιπέδου. Μόνο και μόνο για να δουλεύει η "μηχανή" και το σύστημα να αναπαράγει τον εαυτό του. Πολλά τμήματα των ΑΕΙ και ΤΕΙ υφίστανται μόνο και μόνο για τους διδάσκοντες και την τοπική κοινωνία. Χωρίς πολιτική, προγραμματισμό και γνώση των ουσιαστικών αναγκών της αγοράς εργασίας και των επαγγελματικών προοπτικών. Ιδού η πικρή αλήθεια. Κι αυτός ο ανορθολογισμός επιτρέπει το ατομικό βόλεμα, τη σιωπή των αμνών και την χαμέρπεια όσων παρεισέφρησαν χαριστικά.
Προσωπικά θα σταθώ με σκεπτικισμό και στα θύματα του κτήνους. Εκείνους δηλαδή που προτίμησαν την συναλλαγή κι όχι την καταγγελία και τον πόλεμο. Που πήραν πτυχίο πληρώνοντας ... με όποιο νόμισμα. Ανεχόμενοι αυτή την κτηνωδία επί χρόνια. Πού ήταν οι φοιτητικές παρατάξεις, οι νεολαίες, οι ποικίλοι φωνασκούντες "εκπρόσωποι"; Αυτοί που καίνε τα πανεπιστήμια δεν πήραν μυρωδιά;
 Από την άλλη, νέοι άνθρωποι, οι φοιτητές και οι φοιτήτριες μεν, του 4 δε, έχουν τόσο χαμηλή αυτοεκτίμηση ώστε να θεωρούν μια τέτοιου είδους "συναλλαγή" αναπόφευκτη! Είναι δυνατόν να μην είχαν ακούσει τίποτα οι λοιποί διδάσκοντες; Δεν είναι! 
Οι συνάδελφοι ξέρουμε πόση λάσπη διακινείται σχετικά στην φοιτητική κοινότητα με την παραμικρή αφορμή. Τα παιδιά είναι εξίσου σκληρά με τους ώριμους όταν διαισθανθούν αδυναμία ή κακοήθεια. Ο ακαδημαϊκός χώρος δεν είναι αγγελικός γι'αυτό ακριβώς οφείλουμε οι πάντες να επαγρυπνούμε. Και γι'αυτό απεχθάνομαι όσους επιμένουν ότι φαινόμενα βίας και λοιπής παραβατικότητας πρέπει να αποκρύπτονται διότι έτσι δυσφημείται (sic ) το Πανεπιστήμιο. Προσωπικά έχω ακούσει αυτή την μομφή για όσα γράφω, εκ των πλέον επισήμων χειλέων! Και έσται η δευτέρα πλάνη, μείζων της πρώτης!

Καρδιά ραγισμένη





Δεν έχει δάκρυα γιαυτό περιμένει τη βροχή να κάνει το χρέος της. Να τον ανακουφίσει.
Δεν βγαίνει πια από το σπίτι του. Πού να  πάει; Δεν τον περιμένει κανείς εκεί έξω. Όλα τελείωσαν όπως έπρεπε, επειδή τα πάντα τελειώνουν. Κάποτε. Επειδή έτσι πρέπει. 
Ζει λοιπόν το πένθος του γαλήνιος  μετρώντας τα ψήγματα χαράς που ξέμειναν στη τσέπη του από όσα έζησε. Σαν τις καραμέλες που κολούσαν στο παιδικό του παντελόνι... Σαν τις μασημένες τσίχλες. Και τ' όνομα της; Μακάρι να ξεθώριαζε κι αυτό από τη μνήμη του όπως ξεθωριάζει η μορφή της στη ψυχή καθώς ξεπλένεται κάθε που βρέχει. Ας λένε το όνομα της αλλά στόματα. Ας το φωνάζουν όσο πιο δυνατά γίνεται. Αυτός συνήθισε τη σιωπή.
Τώρα είναι λίγο πιο σκυφτός, λίγο πιο κουρασμένος, λίγο πιο μεγάλος. Τώρα είναι πάλι ο εαυτός του, λίγο πιο δυνατός μέσα στην αδυναμία του. Λίγο περισσότερο άδειος.
Τί είχε να περιμένει; Τί δεν ήξερε; Ο έρωτας είναι πάντα εγωιστής και βραχύβιος. Ο έρωτας υπάρχει για να τελειώσει. Ο έρωτας αντριεύει  μέσα από τον πόνο και την ηδονή. 
Ο αγαπημένος του χρόνος είναι πια ο αόριστος, είναι ο υπερσυντέλικος. Οι χρόνοι του έρωτα.Της αγάπης πάλι ο μέλλων διαρκείας. Θα σ' αγαπάω για πάντα! Πόσο αγαπούσε τις υπερβολές που ξεστόμιζε με τόση βεβαιότητα σφίγγοντας τις μικρές γροθιές της. Η καημενούλα, η φτωχή μου αγάπη. Στάζει τώρα ανώφελη μέσα στο άδειο δωμάτιο σαν υγρασία. Τί έχει λοιπόν άλλο να περιμένει παρά την φιλανθρωπία των αναμνήσεων; Τί άλλο από εκείνα τα δάκρυα της ανακούφισης που όμως δεν έρχονται;
Μόνο η βροχή τον παρηγορεί πια.

22/9/2016

ΥΓ. Κι αυτός ο Banksy, τι διάβολος! Διάσημος κι ανώνυμος σαρκάζει το σταρ σύστεμ έχοντας συλλάβει το πρόβλημα σε όλο του το βάθος. Δεν υπάρχουν σήμερα πρωτογενής τέχνη, κινήματα, μεγάλοι δημιουργοί που να ανοίγουν τον δρόμο, μυθικά έργα κλπ. Υπάρχει μόνο μία παντοδύναμη αγορά και οι βαθύπλουτοι που την συντηρούν αγοράζοντας κύρος. Ένα τρομαχτικό παιχνίδι εξουσίας τελικά.
Κι ο ίδιος ο Banksy, τίποτε περισσότερο από ένας τρομοκράτης που λες και βγήκε από το V for Vendetta. Ανατρέπει την κατεστημένη κλίμακα με έργα εφήμερα, σχεδόν κοινότοπα, καθιστά πανάκριβα τα γκράφιτι και την αισθητική τους, υποχρεώνει να πληρώσουν με εκατομμύρια πράξεις αναρχίας οι συντηρητικοί και οι καπιταλιστές. Βέβαια δεν προτείνει φόρμα όμως διαθέτει χιούμορ.Δεν είναι ούτε Picasso ούτε καν Bacon. Είναι όμως το πιο σημαντικό σημείο των καιρών... 
Τον ξέρουν οι πάντες και ιδιαίτερα οι νέοι που  συνήθως σνομπάρουν ως βαρετά και δήθεν τα εικαστικά. Είναι έξω αλλά και μέσα σε μουσεία, δημοπρασίες και γκαλερί. Έξω στους δρόμους αλλά και μέσα σε μεγάλες συλλογές. Είναι χωρίς τιμή και πανάκριβος. Είναι ο Banksy!

6/10/2018

Κολυμπώντας με τον Γιουνκ





Πρωινή βουτιά στη Ραφήνα. Υπό το βλέμμα του Βούδα. Εννοώ αυτού του παντεπόπτη, εκρηκτικού Ήλιου. Που διαθέτει κάποια δισεκατομμύρια χρόνια ακόμα για να επιδεικνύει σπάταλα τη δύναμη του. Δίδαγμα: Πρέπει να είμαστε αληθινά ευτυχισμένοι με κάθε κόστος, δηλαδή αληθινά αντάξιοι της βαθιάς μας μελαγχολίας. Λίγο πιο πέρα τα καμμένα καπνίζουν ακόμη και οι ψυχές ψιθυρίζουν ανήσυχες. Μη μάς ξεχνάτε. Τόση ομορφιά, τόση ησυχία αλλά και τόσος πόνος κρυμμένος κάτω από τα θεατρικά σύννεφα.
Το ζήτημα δεν είναι ότι τελειώνει κάτι. Το ζήτημα είναι πως...

ΥΓ. Ραφήνα, νωρίς το πρωί. Ένα αργοπορημένο φεγγάρι επιμένει σε μιαν ασημένια επίδειξη δύναμης και ένας φασαριόζικος ήλιος έβαλε πρωινό καυγά με τα σύννεφα πως τάχα του αμφισβητούν τη λάμψη. Την περασμένη Κυριακή, θυμάστε, έβρεχε όλη μέρα.
Η θάλασσα γλυκιά και ζεστή σαν αγκαλιά έχει 23 βαθμούς μέσα και 18 έξω. Αργοσαλεύει κάτι στο βυθό που με ταράζει. Όσα που αγνοούμε, είναι αυτά που έχουν τη μεγαλύτερη σημασία. Σκέφτομαι πως αυτή η εποχή έχει τόση γλύκα επειδή ποτέ δεν διανοήθηκε να κάνει τα όσα τρομερά πράττει το καλοκαίρι. Κατευνασμός και συμφιλίωση με τη μοίρα των πραγμάτων. Τη μοίρα μας.
Το πλοίο που φεύγει στο βάθος σαν φθινοπωρινός, διακριτικός επισκέπτης συνοψίζει όλα τα μυστικά της ζωής. Το ταξίδι, τον χωρισμό, την επιστροφή. Σύμφωνα με τον Jung καλύτερα να  αφήνεις αυτό που θέλει να φύγει ώστε να μπορέσει να έρθει αυτό που θέλει να μείνει.