Συνολικές προβολές σελίδας

Τετάρτη 29 Ιουνίου 2011

Ο σάκος και τα απίδια

Η τελευταία ποιητική συλλογή του Κώστα Μαυρουδή «Τέσσερις Εποχές» Κέδρος 2010



Ο άνθρωπος είναι μηχανή πόνου. Αυτός ο πόνος όμως συνιστά και την ύστατη ελπίδα της ανθρώπινης συνθήκης. «Αυτός ο χρόνος (το 1977) κάποτε ήταν μέλλον» διαπιστώνει ο Κώστας Μαυρουδής στην τελευταία-και αρτιότερη κατά την άποψή μου- ποιητική του συλλογή «Τέσσερις Εποχές» (Κέδρος 2010). Και γύρω απ’ αυτό το μοτίβο του χρόνου που ποτέ δεν στερεοποιείται, που δεν υποτάσσεται-έστω-στην τελετουργική διαδικασία της ανάμνησης, που δραπετεύει συνεχώς και από τα όρια της μικροϊστορίας και από τις συνιστώσες της μακροϊστορίας, που χλευάζει τον έρωτα ή τον φόβο των ανθρώπων, γύρω απ’ αυτόν το χρόνο δυνάστη πλέκεται η στιχουργία του Μαυρουδή. Μια στιχουργία που ταλαντεύεται ανάμεσα στην υπόκωφη στοχαστική εξομολόγηση, -σε κάποια instantané που μεγεθύνονται αποκαλυπτικά- και σε μια φόρμα σχεδόν επική που εξωθεί το φαινομενικά ασήμαντο στο προσκήνιο απαιτώντας να παίξει ρόλο πρωταγωνιστή.


Ώστε λοιπόν Ποίηση είναι εκείνο το θέατρο-γραπτό που αυξομειώνει μεγέθη ανάλογα τη βούληση ή τις ανάγκες του γράφοντος υποκειμένου; Ο Μαυρουδής διχάζεται ανάμεσα σε μια ρεαλιστική φωτογραφία που τα πρόσωπα, οι τόποι ή τα πράγματα είναι λέξεις χρωματισμένες από τα σκοτεινά νερά μυστικών ποταμών και σε ένα θέατρο σκιών -κυριολεκτικά-, σ' ένα tableau vivant νεκρών που τα πάντα δραπετεύουν γελώντας από τη φυλακή του συγκεκριμένου. Είναι τότε που η οξυδερκής φωτογραφία μεταμορφώνεται σε ένα ποιητικό action painting. Έτσι, προς δόξαν κάθε ακυριολεξίας.


Ο Μαυρουδής δεν περιγράφει μόνο τον κόκκο της σκόνης του χρόνου πάνω στο ερμάρι. Ούτε αφηγείται απλώς την περιπέτεια της παρουσίας του. Κυρίως ερμηνεύει την υπαρξιακή του υπόσταση, την οντολογία του. Αυτό είναι το ηρωικό στοιχείο μιας κατά τα άλλα λυρικής αναπόλησης. Ή, μήπως, το ειρωνικό; Με τη φιλοσοφική σημασία της λέξης βέβαια. Επίσης ο ποιητής παρότι γράφει ελεγείες, δεν υιοθετεί να υποκειμενικά μινυρίσματα πολλών ομοτέχνων του αλλά επιλέγει μια φόρμα κατά το μάλλον ή ήττον «αντικειμενική», μιαν αφήγηση που δένεται με πλήθος ιστορικών αναφορών, χρονολογιών, τοπωνυμίων ώστε επ’ ουδενί να εμφιλοχωρεί σε αυτή και τινάς υπερβάλλων συναισθηματισμός.


Ο συνθέτης των τεσσάρων εποχών απαιτεί από τα μικροεπεισόδια ή τα λάμποντα σαν από αιφνίδιο φλας θραύσματα της μνήμης να απεικονιστούν στον αναγνώστη με διεσταλμένη την ηρωική τους άλω. Αλλιώς θα ήταν απλώς ασήμαντα επεισόδια στη ζωή ενός υπερευαίσθητου παρατηρητή, περιπέτειες ενός κοσμοπολίτη που θέλει αμέτη μουχαμέτη να βγάλει κι απ’ τη μύγα ξύγκι. Κι εδώ έγκειται η επιτυχία και η πρωτοτυπία των ποιημάτων αυτών. Ο στοχασμός δεν κατατίθεται σε βάρος του άπεφθου λυρισμού, η αυθορμησία της έκφρασης δεν ελαφραίνει τη στρατηγική της όλης σύνθεσης. Έχουμε εμπρός μας ένα μεγάλο λυρικό τραγούδι σοφά δομημένο, ένα κάστρο που ενώ προκλητικά σου προτείνει την ορθάνοιχτή του πύλη, θα ήταν σοφότερο να εισχωρήσεις μέσα σε αυτό από τις ρωγμές. Τις χαραμάδες. Και τότε σπολλάτη σου. Ο Μαυρουδής μ’ αυτή τη συλλογή βάζει ψηλά τον πήχη. Θέλει να γράψει μέσα από μια μικρή πλακέτα το opus magnum μιας ολόκληρης εποχής, να διεισδύσει ερμηνευτικά εκεί που συνήθως η τρέχουσα ποίηση βολεύεται με επιφανειακότητες. Η ιστορία πάντα παρούσα στα καθημερινά μικροεπεισόδια ή στα μεγάλα γεγονότα της τέχνης: (π.χ. ο θάνατος του Παπάγου αλλά και το τέλος της Μαντάμ Μποβαρί. Ο Έλιοτ και οι απόψεις του για την κουλτούρα και το ναυάγιο της «Έλσης» έξω απ’ τον Καφηρέα, κλπ.)


Πόση ζωή χωράει ο θάνατος; Πόσο νόμιμη είναι η αντιστροφή του ερωτήματος; Μ’ άλλα λόγια, πόσα απίδια χωράει ο, ποιητικός μας, σάκος; Και πόσο, τέλος, το αντέχουμε;


Συγκλονιστικό είναι, για παράδειγμα, το ποίημα «Καλοκαίρι ή Έλεγχος σε επιβάτη με υπερμετρωπία» όπου στο πλοίο “Αγγέλικα”, στις 12 Ιουλίου του '53, μυστικοί ζητάνε την ταυτότητα ενός “υπόπτου”. Συγκλονιστικό όχι για το θέμα αλλά για την διαπραγμάτευση. Ένα κανονικό δράμα τσέπης. (σελ. 40-42)

Η «αντικειμενικότητα» της σύνθεσης δεν αποτρέπει τον ποιητή από την πρόκληση να καταστήσει το έργο αυτοβιογραφικό δηλαδή, mutatis mutandis να μας αφορά όλους:

η πόλη κατακλύζεται από υπερήλικες …

αργόσχολους απρόσβλητους από την ανία.

Θα σας γοήτευε ο τόπος.

Έχετε γεννηθεί κι εσείς ηλικιωμένος,

ποτέ δεν τρέξατε για τίποτα στο δρόμο…

Ο Μαυρουδής στοχάζεται, σαρκάζει, αυτοσαρκάζεται και αποκαλύπτει τον τρόπο με τον οποίο λάμπει πραγματικά η σκόνη του χρόνου. Μνημιώνοντας τη μνήμη φαντασιώνεται πως εξορκίζει το θάνατο ο οποίος αμφισβητεί εν τοις πράγμασιν την ύπαρξη. Δεν τον ξέρει ο ποιητής, άρα κι εκείνος δεν υφίσταται. Όταν έχουν υπάρξει όλα αυτά του τα μεγάλα, τα θαυμαστά, τα ασήμαντα, τα τρομερά, πως είναι δυνατό να υπάρχει και θάνατος; Εξάλλου τι είναι ο σύγχρονος άνθρωπος; Τι ήταν πάντα;

Ένας μοντέρνος Ναζωραίος που κουβαλάει τα σκι του ξεθεωμένος, δίκην Σταυρού κατεβαίνοντας προς την πίστα (σελ. 35). Ο Μαυρουδής παρατηρεί, ταξιδεύει, μεταγλωττίζει το οπτικό γεγονός σε ποιητικό αιφνιδιασμό, σε νοητικό άλμα που φιλοδοξεί να γίνει έργο τέχνης. Ο Τσαρούχης το ‘λεγε καλά και επ’ αυτού ο ποιητής των τεσσάρων εποχών, νομίζω συμφωνεί απόλυτα: «υπάρχουν δύο σχολές έκφρασης. Από τη μια η φαντασία της πραγματικότητας κι απ’ την άλλη η πραγματικότητα της φαντασίας».


Να αποτολμήσω και μια τρίτη; Το αβέβαιο ταξίδι ανάμεσα στο αντικείμενο και την απομυθοποίησή του, αιτία και για τη σημερινή μας αλλοτρίωση σύμφωνα με το Roland Barthes. Με άλλα λόγια το δράμα των πραγμάτων που δεν αντέχουν (δεν αντέχουμε) το νόημά τους.



ΥΓ. Όποιος βούλεται να κάνει τέχνη σήμερα οφείλει πρωτίστως να πενθεί.



Μάνος Στεφανίδης

Επ. καθηγητής της Ιστορίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

Τετάρτη 15 Ιουνίου 2011

Ο ΔΑΙΜΟΝΑΣ ΤΗΣ ΛΑΓΝΕΙΑΣ

Αγανάκτησις Καίσαρος Εμμανουήλ:

-Κυρία τηλεόρασις, θα σταματήσεις

να μας κόβεις την χολή με τας ειδήσεις;

Μάριος Μαρκίδης

ΣΤΟΝ ΕΡΩΤΑ ΕΡΩΤΕΥΟΜΑΣΤΕ την αδυναμία μας. Το ωχρό μας είδωλο στον καθρέφτη. Δηλαδή τα μάτια του άλλου, που βλέπει, συνήθως, ό,τι δεν είμαστε. Και που πιστεύει ό,τι δεν εννοούμε. Και που βολεύεται απ' αυτή την αναπηρία των αισθημάτων γιατί κατ' ουσίαν, αυτό που θέλει είναι να μην αποκαλυφθεί το προσωπικό, εσωτερικό του έλλειμμα. Η ανικανότητά του. Ο έρωτας είναι το πιο πρόσφορο μέσο της εφηβείας για να γνωρίσει τον εαυτό της και τον κόσμο. Επειδή είναι το πιο εγωπαθές συναίσθημα, η πιο ανασφαλής επένδυση. Στον έρωτα δεν προσελκυόμαστε τόσο από ένα σώμα όσο από το φάντασμά του. Γι' αυτό και είμαστε ικανοποιημένοι περισσότερο με τα μάτια κλειστά παρά ανοιχτά. Κι όσο η πείνα δεν κορέννυται τόσο το βλέμμα γίνεται όλο και πιο εσωτερικό. Ως το έσχατο ξόδεμα. Ως την τελευταία φάση του έρωτα. Ως την ολοκλήρωσή του. Που είναι η προδοσία.

ΣΤΗΝ ΑΓΑΠΗ

ΞΟΔΕΥΟΥΝ δύναμη ακόμη κι οι αδύναμοι. Οι αισθήσεις πληθύνονται σαν τους ιχθύς του Ευαγγελίου και οι τυφλοί αναβλέπουν, ενώ η ένδειά τους αποδεικνύεται πλούτος. Ο,τι πονάει είναι το ίδιο στο τέλος που γιατρεύει και το δράμα λάμπει αναστάσιμα. Στην αγάπη, η δυσκολία γίνεται συνήθεια και η ομορφιά ηθική, δηλαδή τρόπος να ζούμε την καθημερινότητά μας ποιητικά. Αρα η αγάπη είναι ο κατ' εξοχήν εχθρός της σημερινής κοινωνίας της αγοράς και των αποστειρωμένων αισθημάτων. Είναι αυτός ο τρόπος που αντιβαίνει ολοκληρωτικά τον κυρίαρχο τρόπο. Αυτόν που μας έμαθαν οι γονείς μας κι αυτόν που μεταδίδουμε στα παιδιά μας, πιστεύοντας πως έτσι τα προστατεύουμε από τους κινδύνους της ευαισθησίας. Οι άνθρωποι του σήμερα για να επιβιώσουν και για να θεωρούνται επιτυχημένοι, οφείλουν να είναι σκληροί, ατομιστές, εγωκεντρικοί, επαγγελματίες των αισθημάτων. Εξ ου και η τεράστια μοναξιά ένα γύρω. Οι άνθρωποι μόνοι τους, απίστευτα μόνοι τους, όλο και περισσότερο.

ΕΤΣΙ, Ο ΕΡΩΤΑΣ ΕΞΙΣΩΝΕΤΑΙ με το σεξ. Από απελπισία. Κι αυτό πάλι γίνεται, κατά μόνας. Η κοινή παρουσία δύο σωμάτων είναι περιστασιακή, λυμφατική κι αδέξια. Αμέσως μετά θα ακολουθηθούν διαφορετικοί δρόμοι. Τι αστείο! Στην εποχή της ερωτικής υπερπροσφοράς και του εύκολου, του εύκολα εξαγοράσιμου ερωτισμού ο έρωτας λείπει. Συρρικνώνεται και εγκαταλείπει. Τα σώματα γίνονται μηχανές όλο και πιο τελειοποιημένες, δηλαδή όλο και πιο ανίκανες να εκτεθούν, να γνωρίσουν, να δώσουν, ν' αφεθούν, να πονέσουν λυτρωτικά. Η μεταμοντέρνα συνταγή ευτυχίας απαγορεύει τον πόνο. Και είναι αυτή η φενάκη που πολλαπλασιάζει το ανικανοποίητο και τη δυστυχία των ανθρώπων ώς τα όρια της απελπισίας.

ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ Ο ΕΡΩΣ ήταν θεός τρυφερός και τρομερός, στην εποχή του Διαφωτισμού και της τέχνης του ροκοκό υποβιβάστηκε σε κοσμικό φαρσέρ και μεταπράτη της ηδονής. Θυμηθείτε τον Λακλό και τις «Επικίνδυνες σχέσεις» ή την ομόδοξη ταινία «Βαλμόν» του Φόρμαν. Σήμερα ο έρωτας είναι ψυχαναλυτής που πληρώνεται πανάκριβα για τις συνεδρίες του ή διπλωματούχος - γυμναστής - από τα ΤΕΦΑ που δουλεύει στα βόρεια προάστια και το πρωί μαγειρεύει για κάποια τηλεοπτική Ρούλα ή Βούλα, θα σας γελάσω. Αυτά τα πρότυπα καταναλώνουμε και πιστεύουμε ότι έτσι θα υπερβούμε τον τρόμο του σώματος και το σώμα του χρόνου· με εξτένσιον, πίλινγκ και τα συναφή.

ΜΕ ΤΟΥΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΕΣ ΜΟΥ ΣΤΟΝ ΑΚΤΟ, σχεδιαστές και γραφίστες, έκανα κάποτε το εξής πείραμα: έβαλα τα αγόρια να σχεδιάσουν από μνήμης το γυναικείο φύλο και τα κορίτσια το άρρεν. Τα δεύτερα δεν είχαν κανένα πρόβλημα. Από την αρχαιότητα ακόμα τα εξωτερικά γεννητικά όργανα, π.χ. του Ηρακλή, προσφέρονταν στη δημόσια θέα. Τ' αγόρια όμως τα βρήκαν σκούρα παρ' ότι επαίρονταν για την πλούσια σεξουαλική τους εμπειρία. Κατ' ουσίαν το σώμα του συντρόφου μας είναι ένας άγνωστος. Κι ακόμη χειρότερα, είναι ένας άγνωστος που δεν θέλουμε ή φοβόμαστε να γνωρίσουμε. Η τηλεόραση επ' αυτού παίζει έναν πολύ αρνητικό ρόλο, πλασάροντας ως γυναικεία ή ανδρικά πρότυπα κάποια ά-φυλα, ερμαφρόδιτα πλάσματα που υποβιβάζουν την επιθυμία σε συνδικαλισμό και την επαφή σε «στάση» και πόζα της showbiz.

ΜΕ ΔΥΣΚΟΛΑ ΘΕΜΑΤΑ καταπιαστήκαμε σήμερα. Με πράγματα που δεν συζητιούνται και δεν διευκρινίζονται. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν κιόλας! Το μυαλό μου γυρίζει συνεχώς στ' αδικοχαμένα παιδιά των συνεχιζόμενων ηλίθιων, τροχαίων δυστυχημάτων. Στον έρωτα που δεν πρόλαβαν να γνωρίσουν. Στη ζωή που γεύτηκαν τόσο λίγο (αλλά πάντως στην πιο τρυφερή και αθώα εκδοχή της). Στην ευθύνη, τέλος, όλων μας καθώς η οδική βία και η προσωπική μας παράνοια διόλου δεν έχουν συσταλεί. Κοιτάζω γύρω μου τα τρελά βλέμματα των εγκλωβισμένων οδηγών. ΟΛΟΙ τους, όλοι μας είμαστε υποψήφιοι δολοφόνοι. Και διόλου δεν σκεφτόμαστε πως ο «αντίπαλός» μας στη διπλανή λωρίδα τον οποίο εξωθούμε σε συμπλεγματική κόντρα ή σ' επιδειξιομανή σούζα, μπορεί να 'ναι το παιδί μας. Ανθρωποειδή ανέραστα και καταδικασμένα όχι στη μοναξιά -που είναι ιερή- αλλά στη μόνωση, ανεγκέφαλοι «κάποιοι» επιδεικνύουν στην άσφαλτο το μόνο προσόν που διαθέτουν: ένα απαστράπτον αυτοκίνητο, ιδανικό τους φέρετρο για το πουθενά... Κι αμέσως μετά ο κατασκευασμένος τρόμος για τις ειδήσεις των 8.




ON OFF - 10/10/2004




Δευτέρα 13 Ιουνίου 2011

Υστερόγραφα

1.Τριήμερο στη Σικιά Κορινθίας στου φίλου μου του Γιώργου. Ανάμεσα σε χιλιάδες βίλες, βιλίτσες, συγκροτήματα εξοχικών, διαμερίσματα παραθερισμού. Οι ταβέρνες και τα εστιατόρια ασφυκτικά γεμάτα, οι παραλίες ξέχειλες. Στην εθνική οδό μετρούσαν τις εκατοντάδες(!) μερσεντές, BMW, τα πόρσε καγιέν και τα τσερόκι. Η επίδειξη και η μούρη ακόμη εμφανείς παρά τη κρίση. Φαντάζομαι το ίδιο θα συμβαίνει τη στιγμή αυτή στα νησιά, τη Χαλκιδική, τη Πάτρα και την Αλεξανδρούπολη. Ο τόπος έχει ακόμη πολύ λίπος να κάψει και οι συντοπίτες μας καμία διάθεση έστω και παραμικρής προσφοράς. Ο καθένας για τη πάρτη του έστω και το πάρτι τελείωσε. Όσοι ποινικοποίησαν τις έννοιες "πατρίδα" και "πατριώτης", ας δρέψουν τώρα τα επίχειρα της ευήθειάς τους. Η επίκληση του Συντάγματος στο πατριωτισμό μας ειναι πλέον γράμμα κενό. Οι συμπατριώτες μας θέλουν απλώς να απολαμβάνουν χωρίς κόστος και χωρίς τύψεις. Ο πιό χυδαίος καπιταλισμός συνδυασμένος με τη πιό υποκριτική κομουνιστική συνθηματολογία.
2. Αυτό που ισχυρίζομαι είναι ότι κινήσεις σαν αυτή των 32 είναι απλώς επικοινωνιακά πυροτεχνήματα με εκ προοιμίου ευήμερη διάρκεια. Είναι "μιμήσεις πράξεως σπουδαίας" όπως είναι πια το συμβούλιο πολιτικών αρχηγών υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τα Διαγγέλματα του προθυπουργού, ή οι εκκλήσεις της Ε.Ε. για συναίνεση. Κατ΄ουσίαν έχουμε "δράματα" χωρίς δράση που εξαντλούνται ταυτόχρονα με το ενδιαφέρον ή την ευπιστία του καταναλωτή τους. Εν ολίγοις αντί δειλών δηλαδή στρογγυλευμένων δηλώσεων και εν τέλει απολιτικών κειμένων προτείνω στο ακκιζόμενο ως πάσχον πνευματικό μας star system πρώτα σιωπή και αναστοχασμό και έπειτα δράσεις πολιτικές μέσα σε παλιές ή νέες συλλογικότητες.
3. Ο δήμος Μυκόνου διαθέτει 10.000 ευρώ για τα νέα άμφια του μητροπολίτη Δωρόθεου Β'. Γιωργάκη λεφτά υπάρχουν!! Πότε θα χωρίσεις την εκκλησία από το κράτος και το κράτος από τα λαμόγια της τοπικής αυτοδιοίκησης; Δεν υπάρχει και θεός για να τους κάψει ρε γαμώτο!

Παρασκευή 10 Ιουνίου 2011

Απάντηση σε ανησυχούντες

Η ποίηση είναι ένα τρομερό δήθεν ως προς το κατεστημένο, ότι δηλαδή προσφέρουν ενώ δεν προσφέρουν τίποτε. Δεν υπάρχει ελπίδα για την Ελλάδα….

Ν. Καρούζος, (1979)


Επιτέλους!

Οι διανοούμενοι αντέδρασαν μ΄ ένα κείμενο ανησυχίας για την κατρακύλα του τόπου. Στη συνέχεια ακολούθησαν τηλεοπτικές δηλώσεις και συνεντεύξεις στον τύπο των πλέον φωταγωγημένων εξ αυτών με επαναληπτικές τις κοινοτοπίες περί αγωνίας, με εκκλήσεις για συνεργασία των πολιτικών δυνάμεων, με οιμωγές για τον ζόφο που βιώνουμε και με συμβουλές για το δέον γενέσθαι. Ανακουφιστικό!


Οι «επώνυμοι» της τέχνης για μιαν στιγμή αποστασιοποιήθηκαν από τις εσωτερικές τους ίντριγκες και τις πολιτικές προώθησης του «εγώ» τους και ασχολήθηκαν με τα κοινά. Παρήγορο!


Έλα όμως που το «κείμενό» τους έγινε κι αυτό προϊόν της μηντιακής βιομηχανίας και καταναλώθηκε γρήγορα εν αναμονή του επόμενου, όπου άλλη ομάδα «επωνύμων» θα -ξανά- κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου μήπως και γίνει μονόστηλο ή, έστω, τελευταία είδηση στο δελτίο των 8. Βλέπετε, έχει και η τηλεδημοκρατία τους (μαζικούς) κανόνες της.


Να γιατί δεν με συγκινούν πια τέτοιες κινήσεις. Γιατί λειτουργούν σαν άλλοθι απέναντι στο κακό που ενδημεί χρόνια μολύνοντας τους πάντες κι όχι μόνο τους ευκαιριακούς διεκπεραιωτές της εξουσίας. Και γιατί αυτή τη κρίση την ανέχθηκαν εν τη γενέσει της, αν δεν την προετοίμασαν μέσα στην εγωπαθή ματαιοδοξία τους, όλοι αυτοί οι «καλλιτέχνες» του εαυτού τους, οι ιδιοτελείς εκατομμυριούχοι της αλλότριας ευαισθησίας και οι λαμπροί εκπρόσωποι της θεσμικής διαμαρτυρίας. Όλοι αυτοί που ούτε διαπαιδαγώγησαν ως όφειλαν ούτε ενημέρωσαν εγκαίρως αυτόν τον πλαδαρό και διόλου αξιοπρεπή λαό για τα μελλούμενα δεινά. Εκπρόσωποι, οι περισσότεροι, μιας τέχνης διακοσμητικής και άρα ασφαλούς, αποτέλεσαν έγκαιρα την συμπεφωνημένη αλογόμυγα της εξουσίας, τις βελούδινες τύψεις της, τη θεσμική της «αντιπολίτευση». Λίγοι, ελάχιστοι τόλμησαν επωνύμως ν αντισταθούν, να καταγγείλουν τον ηγεμονεύοντα λαϊκισμό, να δείξουν με το δάχτυλο το κακό που θέριευε μέσα στην καταναλωτική ραστώνη, τον αντιπαραγωγικό πλουτισμό, τη λατρεία του ευτελούς, τη θεοποίηση του χρήματος, τη γενικευμένη αργομισθία, τον πνευματικό και κοινωνικό νεοπλουτισμό. Ο Παναγιώτης Κονδύλης, ο Βλάσης Κανιάρης, ο Άγγελος Ελεφάντης, ο Αντώνης Καρκαγιάννης η Έλλη Παπά, ο Νίκος Καρούζος, ο Χρήστος Παπουτσάκης, ο Κώστας Καλουφάκος, η Ρένα Χατζηδάκη, ο Κοσμάς Ψυχοπαίδης και ευάριθμοι συνεπείς ακόμη. Κι όλα αυτά με έργα, συγκεκριμένα, με κόστος προσωπικό, με αποκλεισμούς, με ατομικά παραδείγματα. Συχνά λοιδορούμενοι ή προπηλακιζόμενοι από τα κυρίαρχα ΜΜΕ, τους επίσημους λογοκριτές του Συστήματος με τις συμπεφωνημένες κριτικές και τις άνωθεν αποσιωπήσεις. Ποιος όμως, από εσάς τόλμησε να τα βάλει εγκαίρως με τους αόρατους αρχιτέκτονες της σημερινής παρακμής; Επειδή κύριο χρέος του διανοούμενου είναι να παιδαγωγεί και να διδάσκει εμπράκτως κι όχι να καταγγέλλει εκ του ασφαλούς και υστερόχρονα. Τώρα η ανησυχία σας, στηριγμένη εκτός των άλλων και σε πολιτική ευήθεια, δεν παραλλάσσει από εκείνη των “αγανακτισμένων” οι οποίοι θέλουν να καταργήσουν αυτή τη βουλή γιατί δεν διορίζει πλέον. Τι σημαίνει δηλαδή “πνεύμα ομοψυχίας” όταν υπάρχουν τόσες και τέτοιες ριζικές διαφορές στα πολιτικά μας κόμματα; Σκέφτηκαν οι ανησυχούντες πως μια σθεναρή, αντιρρητική στάση της αντιπολίτευσης λύνει τα χέρια του πρωθυπουργού ως προς τις διαπραγματεύσεις του με την Τρόικα; Στην πολιτική, δεν υπάρχουν “φίλοι” ή “εχθροί”. Υπάρχουν συγκλίνοντα και αποκλίνοντα συμφέροντα. Όλα τα άλλα είναι βολονταριστικές αφέλειες. Τολμούν οι ανησυχούντες να απαιτήσουν ένα καθολικό σάρωμα του χρεοκοπημένου πολιτικού μας συστήματος; Φοβάμαι πως όχι. Αυτό που θέλουν είναι η όπως όπως αναστήλωσή του. Επειδή η ύπαρξη τους συνδέεται νομοτελειακά με την επιβίωσή του. Γι αυτό σας λέω: Αντί κειμένων καλύτερα σιωπή τουλάχιστον ως την επόμενη τηλεοπτική εμφάνιση.

Σκέφτομαι επίσης πως αν αντί δηλώσεων μερικοί ζάπλουτοι ανησυχούντες προέβαιναν λ.χ. σε μια δωρεά, μια χορηγία προς το καταληστευμένο δημόσιο, θα καθίσταντο μέγιστο πρότυπο για το ζαλισμένο, ευρύ κοινό. Θα έδιναν αυτό που το κοινό αναμένει από την πολιτική ηγεσία του και δεν το βρίσκει: έμπνευση και παράδειγμα.

Αντ΄ αυτών οι ίδιοι εμμέσως ζητούν τη διατήρηση του status quo, τη διαιώνιση μέσα από μια ψευτοκάθαρση, -για όλα φταίει ο Τσοχατζόπουλος (sic) – του υπάρχοντος συστημικού καρκίνου. Με νηπιώδη, πολιτική σκέψη προτείνουν πάνω κάτω ότι και ο σκιώδης πρόεδρος της Δημοκρατίας: «Βρε παιδιά, βρείτε τα!» Πράγμα που αποδεικνύει ότι δεν έχουν αντιληφθεί τίποτε. Και πώς θα μπορούσε να συμβαίνει διαφορετικά, αφού οι ίδιοι υπήρξαν και είναι ακόμη ομοτράπεζοι με τους πρωταγωνιστές της εθνικής μας τραγωδίας; Θεσμικοί εκπρόσωποι πλάι στους χοντρούς δεσποτάδες με τις χρυσές ποιμαντικές ράβδους και τους ακαδημαϊκούς της ξέπνοης γνώσης και της κατεψυγμένης αλήθειας. Δυστυχώς για αυτούς, η κάθαρση σε αυτό το δράμα αργεί ακόμη εφόσον ουδείς εκ των πρωταγωνιστών τους δεν έχει προβεί σε ουσιαστική αυτοκριτική και εφόσον οι πάντες ψάχνουν για εύκολους αποδιοπομπαίους τράγους αλλά όχι για τις ουσιαστικές αιτίες της ύβρεως.

Εν ολίγοις: Η ευθύνη της πνευματικής ηγεσίας είναι τεράστια και δεν ξεπλένεται με τα SOS κάποιων επίλεκτων της τηλεδημοκρατίας και τινων επαγγελματιών της κομψευόμενης διαμαρτυρίας. (Διατυπωμένης μάλιστα και με ανύπαρκτο στυλ) Μαϊντανοί ευκαιρίας άλλοτε δοξολογούν το μνημόνιο άλλοτε επικρίνουν όσους το υπέγραψαν λειτουργώντας σαν δημοσιογράφοι υπηρεσίας και παπαγαλάκια αόρατων πλην υπαρκτών αφεντικών. Είναι αστείο να καταγγέλλουν πχ τις τράπεζες εκείνοι που κατ΄ επανάληψη μεγαλούργησαν με τις χορηγίες τους, καθιστάμενοι επίχρυσα έμβολα της κυρίαρχης μηχανής. Θυμάμαι τώρα τον πίνακα του ζάπλουτου Φασιανού «Νέοι επενδυτές οδεύοντες προς την Eurobank» αναρτημένου στην Εθνική Πινακοθήκη! Sancta Simplicitas. Άλλο παράδειγμα: Ο Τάκης Θεοδωρόπουλος, διορισμένος πρόεδρος του ΕΚΕΒΙ παρακαλώ, αντί να υπογράφει κείμενα διαμαρτυρίας, καλύτερα να υποβάλει την παραίτησή του διαμαρτυρόμενος. Ούτως ή άλλως, καμία κυβέρνηση δεν δ(ι)ωρίζει ταλέντο. Με άλλα λόγια, ο καθένας μας κρύβει δυστυχώς έναν σκελετό στη ντουλάπα του. Οι πιο μερακλήδες μάλιστα κοιμούνται και μ' ένα πτώμα...

Και κάτι τελευταίο. Την πρώτη και ύστατη φορά που είδα τον Άκη εκ του σύνεγγυς ήταν σε κοινωνική εκδήλωση στο σπίτι γνωστού ακτιβιστή δημοσιογράφου και μεγαλοστελέχους της «Ελευθεροτυπίας». Έτσι συνέβαινε ανέκαθεν. Το πρωί «μάλωναν», το βράδυ τα έπιναν αντάμα. Σαν σε δημοτικό τραγούδι! Οργανικοί διανοούμενοι και οι εκπρόσωποι του καθεστώτος. Διευθυντές εφημερίδων, μεγαλοκαλλιτέχνες, σύζυγοι-επιχειρηματίες, φιλότεχνοι πολιτικοί και οι χαριτωμένοι επενδυτές γενικώς. Χωρίς τσίπα, χωρίς αυτοκριτική, χωρίς αυτοεκτίμηση, χωρίς συνείδηση ιστορίας, χωρίς έγνοια ουσιαστική γι αυτόν τον τόπο, τον οποίο σήμερα θρηνούν. Κι αν κάποτε τα έντιμα δάκρυα του Καρούζου ήταν παράσημα στο στήθος του, τώρα οι κροκοδείλιοι κοπετοί των ανησυχούντων αστέρων, όταν δεν προκαλούν γέλιο, επιτείνουν τη διάχυτη μελαγχολία….


ΥΓ «… Αγανακτισμένος είμαι όχι από ατομική ιδιοτέλεια αλλά επειδή αυτός ο τόπος είναι πια αγορέξ… Ένα AGOREΧ είναι η Ελλάδα συνολικά ο κόσμος κι εμείς βέβαια στον βαθμό που το αποδεχόμαστε». Ν. Καρούζος, περ. Μανδραγόρας τευχ. 44 σελ. 12.


ΥΓ2 Τα ΜΜΕ έχασαν την είδηση της εικοσαετίας, δηλαδή τη χρεοκοπία της πατρίδας, υλική και πνευματική. Τι να μας πουν τώρα κι αυτά και οι «διανοούμενοί» τους;

Πέμπτη 2 Ιουνίου 2011

Του Λαζάρου, του Τετραημέρου (φίλου του Χριστού)



Ο Γιάννης Βαρβέρης γεννήθηκε παιδί γερασμένο, γεγονός που τον κατέστησε άκρως ευτυχή και του επέτρεψε να μην έχει ηλικία. Τουτέστιν να πεθαίνει παιδί.

Έκτοτε σέρνει τα βήματά του εκεί επάνω όπως τα έσερνε, ιερατικά, κι εδώ κάτω, απόλυτα εξοικειωμένος με τις ηλικιωμένες βεντέτες του Παραδείσου...

Ο Γιάννης δεν υπήρξε εφτάψυχος, είχε όμως μιαν, άκρως, γενναία καρδιά. Ο Γιάννης πλάγιαζε από νωρίς με την αρρώστια, από νωρίς φλερτάριζε με την οδύνη, ο πόνος δεν είχε μυστικά γι αυτόν. Διάβαζε από μικρός τον θάνατο στα χείλη κι ήταν διατεθειμένος να του δίνει παθιασμένα φιλιά κάθε τόσο.

Ο Γιάννης είχε μία, πλην ατρόμητη καρδιά που δεν καταδεχόταν οίκτο ή ελεημοσύνες. Ο πόνος γαλβάνιζε το χιούμορ του και τα δάκρυα τον έκαναν ποιητή. Αυτά τα δάκρυα τα φορούσε σαν παράσημα αλαζονικά όταν προκαλούσε την Τύχη που δεν είχε. Με το γέλιο πάλι απασχολούσε τζογαδόρικα εκείνο το παιδί που μαράζωνε μέσα του. Κοινοτοπίες λέω: Ο καθένας κρύβει μέσα του ένα παιδί. Το θέμα είναι πως το παιδί αυτό θα μάθει χαρωπά και να πεθαίνει.

Ο Γιάννης λάτρευε την ποιητική παρακμή των σκυλάδικων, ο Γιάννης όμνυε στην προϊούσα φθορά, την υγεία δηλαδή των όντων που πεθαίνουν.

Και ο θάνατός του, μερακλής, τον τσίμπησε σ' ένα ταξί καθ' οδόν για το τίποτε -υπέροχος ο ταξιτζής στον ρόλο του Αχέροντα-. Ο Γιάννης, τυχερός επιτέλους, γέρνοντας κομψά στο πίσω κάθισμα, γλίτωσε έτσι το κόμιστρο...


Μάνος Στεφανίδης

2.6.2011

Μηνάς, το ροκ που δεν γερνάει.


Άλλοτε ο Beuys, άλλοτε ο Μπουζιάνης, άλλοτε ο Picasso των τελευταίων αναρχικών έργων.

Όταν, δηλαδή ένας καταπτοημένος ζωγράφος εικονίζεται απέναντι στο κυρίαρχο γυμνό θηλύ που κομπάζει για τους χυμούς του. Χυμοί της σάρκας, χυμοί της ζωγραφικής, χυμοί της ζωής που ρέουν χωρίς να σπαταλιούνται. Σώματα που εκρήγνυνται.


Ο Μηνάς είναι ο ζωγράφος του μεταίχμιου, των ανατροπών, της υπέρβασης των ορίων.

Γι αυτό είναι ένας ζωγράφος της απόγνωσης, της τρυφερότητας κι εκείνης της αγριάδας που σπάει εύκολα σαν γυαλί. Οι ζωγραφιές του ανέκαθεν χλεύαζαν το μέσο γούστο, τις ισορροπίες και τους καλλιτεχνικούς συμβιβασμούς. Επειδή το δράμα δεν (πρέπει να) εξωραΐζεται κι επειδή η επιθυμία δεν (πρέπει να) υπονομεύεται από την ενοχή. Κι επειδή, τέλος, η τέχνη είναι το πιο οδυνηρό ηδονικό πράγμα.


Ο Μηνάς Σεμερτζιάν είναι ένα ιστορικό όνομα της ελληνικής avant-garde με πολλές θρυλικές επιτυχίες στο ενεργητικό του. Σήμερα παραμένει ένας γέρο ρόκερ που σολάρει κόντρα στον κυρίαρχο εφησυχασμό και την περιρρέουσα αισθητική αποβλάκωση. Επειδή η αποβλάκωση εν Ελλάδι είναι κατ' εξοχήν πολιτικό φαινόμενο. Όπως ακριβώς και η οδυνηρή έλλειψη μνήμης, η πανταχού παρούσα αμνησία.


Ε, στους πίνακες του Μηνά η μνήμη μιας χαρισάμενης-χαμένης εποχής είναι παρούσα. Οδυνηρά, ηδονικά. Γυμνά κορμιά κείμενα.


Βέβαια, ίσως κάποιοι ενοχληθούν από την βιαιότητα και το απροσχημάτιστο των έργων του. Βλέπετε, ο Μηνάς ζωγραφίζει πολύ άγρια, πολύ επικίνδυνα πράγματα: Λουλούδια, άλογα και αιδοία.


17 Απριλίου 2011

Εργαστήρι του καλλιτέχνη

Μάνος Στεφανίδης