Συνολικές προβολές σελίδας

Τετάρτη 30 Σεπτεμβρίου 2015

Ανοιχτή πρόσκληση σε φοιτητές και κοινό

Γιάννης Αδαμάκης, Νυχτερινό, 80 x 100εκ, 2015



Εγκαίνια
Δευτέρα 5 Οκτωβρίου 2015
7 μ.μ. στο Δημοτικό,
8 μ.μ. ο Μάνος Στεφανίδης
θα ξεναγήσει στους χώρους της έκθεσης 





Το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, έχοντας   στόχο την καλλιέργεια της θεατρικής παιδείας αγκαλιάζει τα παιδιά και τους νέους, διαφορετικών σχολικών βαθμίδων, υιοθετώντας ένα ευρωπαϊκό εκπαιδευτικό πρόγραμμα το οποίο τους  δίνει τη δυνατότητα,  να «μυηθούν» στο θέατρο και στην ουσία της θεατρικής πράξης. 
Το Ευρωπαϊκό Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα «Εισαγωγή στη Νέα Εκπαιδευτική εποχή για τα παιδιά μέσω του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά  - Ανάπτυξη βιωματικών εκπαιδευτικών εφαρμογών πολιτιστικού περιεχομένου», του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» ΕΣΠΑ (2007-2013) , εξελίσσεται μέσα από τρεις άξονες: 

o μια βιωματική ξενάγηση από μια έμπειρη ομάδα θεατρολόγων-παιδαγωγών, ηθοποιών και μουσικών, στους χώρους του θεάτρου 

o την παρακολούθηση της μονόπρακτης θεατρικής παράστασης της Όλιας Λαζαρίδου «Μια Ημέρα στο Θέατρο» 

o την έκθεση «Το Γέλιο, Το Δάκρυ, Το Θέατρο»

Πρόκειται για ένα πρωτοπόρο εκπαιδευτικό πρόγραμμα που έχει στόχο να ευαισθητοποιήσει τα παιδιά ως προς τη σημασία της θεατρικής λειτουργίας, να κινητοποιήσει δημιουργικά το νου, το σώμα, το συναίσθημα και τη φαντασία τους και να τα φέρει σε επαφή με όλες εκείνες τις παραμέτρους που συνθέτουν τον κόσμο των παραστατικών τεχνών, προετοιμάζοντας με αυτόν τον τρόπο τους ενεργούς θεατές του αύριο. 

Παράλληλα, πρόκειται για μια μοναδική εμπειρία που δίνει τη δυνατότητα στους μικρούς μαθητές να γνωρίσουν από κοντά ένα εντυπωσιακό θεατρικό οικοδόμημα-μνημείο, ένα από τα σημαντικότερα αρχιτεκτονήματα της σύγχρονης Ελλάδας: το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά. ελάχιστα σωζόμενα δείγματα της εποχής μπαρόκ σε ολόκληρη την Ευρώπη- μερικές από τις πιο σπουδαίες καλλιτεχνικές προσωπικότητες της σύγχρονης ιστορίας.

Το πρόγραμμα είναι δωρεάν, απευθύνεται σε μαθητές 9 - 15 ετών (Δ΄ Δημοτικού - Α΄ Λυκείου, έχει δίωρη διάρκεια και πραγματοποιείται καθημερινά (Δευτέρα - Παρασκευή), τις πρωινές ώρες 

Βιωματική ξενάγηση

Η βιωματική ξενάγηση πραγματοποιείται στους πιο ενδιαφέροντες χώρους του θεάτρου, όπως το εντυπωσιακό φουαγιέ, τα θεωρεία, η πλατεία και τα παρασκήνια, με στόχο την ανάδειξη της θεατρικής πρακτικής.
 Μια έμπειρη ομάδα θεατρολόγων-παιδαγωγών και ηθοποιών μέσα από την ζωντανή, θεατρική αφήγηση  ιστορικών στοιχείων αλλά και πραγματικών περιστατικών που συνδέονται με την Ιστορία του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά, προκαλεί τα παιδιά να συνομιλήσουν με το θέατρο – μνημείο,  να μπολιαστούν με την θεατρική πρακτική και να πάρουν μέρος σε θεατρο - παιδαγωγικές δράσεις και παιχνίδια.
Η συγκεκριμένη ενότητα αποτελεί τη βάση για περαιτέρω συζήτηση και αλληλεπίδραση, καθώς πραγματεύεται με τρόπο ανάλαφρο και διασκεδαστικό, καίρια θέματα που μας απασχολούν και μας προβληματίζουν όλους (σχέσεις εξουσίας, σύγκρουση φαντασίας και πραγματικότητας, αποδοχή της διαφορετικότητας, κ.ά.). 
Ο περίπατος μέσα στο θέατρο, καταλήγει στον χώρο της σκηνής, όπου οι 
μαθητές, συνομιλούν με τους εκπαιδευτές προκειμένου να αναδειχθεί η βαρύτητα που έχει το θέατρο ως παιδαγωγικό, εκπαιδευτικό και πνευματικό γεγονός.

Διάρκεια ξενάγησης 45’ 

Παρακολούθηση της μονόπρακτης θεατρικής παράστασης 
της Όλιας Λαζαρίδου «Μια Ημέρα στο Θέατρο»


Ένας ηθοποιός-μάγος που κάνει πρόβα στην άδεια σκηνή μαζί με τον βοηθό του, και μια κοπέλα που αμφισβητεί τη δύναμη της θεατρικής ψευδαίσθησης και επιμένει να είναι γαντζωμένη στην πεζή πραγματικότητα, συναντιούνται απροσδόκητα και η συνάντηση αυτή γίνεται αφορμή για ένα συναρπαστικό και μαγικό ταξίδι στον χώρο και τον χρόνο, ένα ευφάνταστο κυνήγι της αλήθειας με συνοδούς τα πιο γοητευτικά θεατρικά ψέματα.

Με το άνοιγμα της αυλαίας, η ηρωίδα μας εισβάλει σε έναν περίεργο κόσμο ποιητικού ρεαλισμού που απογειώνει τις αισθήσεις, Στον κόσμο αυτό τα πάντα μπορούν να συμβούν! Η φαντασία απελευθερώνεται, η μαγεία συναντά το όνειρο, το ψέμα μπερδεύεται με την αλήθεια και οι μνήμες της παιδικής αθωότητας ξυπνούν. Τα αντικείμενα ζωντανεύουν και «χορεύουν», ηθοποιοί εμφανίζονται και εξαφανίζονται μαγικά, το φως εναλλάσσεται μαγικά με το σκοτάδι, οι σκιές ξεκολλούν από τους τοίχους και η δύσπιστη κοπέλα μεταμορφώνεται κι εκείνη σε ηρωίδα ενός ρομαντικού παραμυθιού που «ξεκλειδώνει» την καρδιά της και ανατρέπει την κυνική κοσμοθεωρία της. 

Στόχος είναι να δημιουργηθεί μια ενεργή, ζωντανή παράσταση που εξελίσσεται μπροστά στα μάτια των παιδιών. Να αναδειχθεί ένα μαγευτικό περιβάλλον ονείρου που θα φέρει στο φως με τον καλύτερο δυνατό τρόπο όλες τις δυνατότητες που διαθέτει μια θεατρική σκηνή.  

Συντελεστές της Παράστασης & της Ξενάγησης

Κείμενο: Όλια Λαζαρίδου
Σκηνοθεσία: Λίλλυ Μελεμέ
Σκηνικά – Κοστούμια: Κωνσταντίνος Ζαμάνης
Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου
Υπεύθυνη Έργου: Μαρίλια Σταυρίδου
Παραγωγή: Γιώργος Λυκιαρδόπουλος – Highway Productions / Λυκόφως

Παίζουν οι ηθοποιοί: Όλια Λαζαρίδου, Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης, Άρης Μπαλής
Ομάδα Ξενάγησης: Γιώργος Νανούρης, Χρήστος Σκούρτας, Ίρια Κατσαντώνη, Πάρις Θωμόπουλος,  Σταύρος Γιαννακόπουλος
Διάρκεια 45’





Έκθεση «Το Γέλιο, Το Δάκρυ, Το Θέατρο»

Πρόκειται για μια πολυεπίπεδη έκθεση, η οποία συγκροτείται από ένα μόνιμο κι ένα μεταφερόμενο μέρος. 
Έχοντας ως άξονα και ως κεντρικό θεματικό στοιχείο το ίδιο το Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά, τη λειτουργία και την ιστορία του, επιδιώκει να συνδυάσει το «θέατρο» ως παραστασιολογικό γεγονός αλλά και το «δάκρυ» ως κυρίαρχο συγκινησιακό στοιχείο, που εξ ορισμού το θέατρο όπως και κάθε άλλη τέχνη επιδιώκει. 
Ο τίτλος προέρχεται από την περίφημη φράση «ές δάκρυα ἔπεσε τό θέατρον» που αναφερόταν στην παράσταση «Μιλήτου Άλωσις» του τραγικού ποιητή Φρυνίχου. Γιατί μπορεί η εύκολη συγκίνηση να είναι ο πιο ύπουλος εχθρός της αληθινής τέχνης, αλλά η βαθιά συγκίνηση είναι το ουσιαστικό κέρδος κάθε αληθινής καλλιτεχνικής δημιουργίας. 
Η έκθεση περιλαμβάνει 
1) Αρχιτεκτονική - Ιστορία
   Θα υπάρχει πλούσιο αρχειακό υλικό από την ιστορία και τη λειτουργία του ΔΘΠ όπως αρχιτεκτονικά σχέδια, πρακτικά του δημοτικού συμβουλίου, εντολές ανάθεσης αρχιτεκτονικού έργου, φωτογραφίες από την ανοικοδόμηση του Δημοτικού Θεάτρου, πολεοδομικός χάρτης και φωτογραφίες του Πειραιά του 19ου αιώνα - του «Μάντσεστερ» της απελευθερωμένης Ελλάδας. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στον αναδυόμενο νεοκλασικισμό, ο οποίος προσέδιδε μια ιδεαλιστική-ρομαντική διάσταση στο κατά τα άλλα ραγδαία εκβιομηχανιζόμενο πρώτο λιμάνι της χώρας .
 (Για εκπαιδευτικούς λόγους οι έννοιες «νεοκλασικισμός», «βιομηχανική επανάσταση», «αστικοποίηση», «πάλη των τάξεων», «ιδεαλισμός», «ρομαντισμός», «ρεαλισμός» αναπτύσσονται με σύντομο αλλά αρκούντως διαφωτιστικό τρόπο ώστε να βοηθηθούν τόσο οι μαθητές – επισκέπτες της έκθεσης όσο και οι καθηγητές τους).



2) Θέατρο - Παραστασιολογία
Το δεύτερο σκέλος της εκθεσιακής ενότητας (τόσο της σταθερής όσο και της μεταφερόμενης), συγκροτείται από το πλούσιο δραματολογικό υλικό που υλοποιήθηκε στο ΔΘΠ σε όλη τη διάρκεια της ιστορικής του διαδρομής που υπερβαίνει τον αιώνα: Με βασικό άξονα τη διεύθυνση Ροντήρη αλλά και με τα πριν και τα μετά συνταρακτικά θεατρικά γεγονότα (από τον Βεάκη και την Παξινού, ως τον Χορν και τη Λαμπέτη), η έκθεση παρουσιάζει ένα πλούσιο υλικό από φωτογραφίες, προγράμματα παραστάσεων, θεατρικές κριτικές, χειρόγραφα και αποκλειστικές φωτογραφίες των πρωταγωνιστών, σκηνικές οδηγίες, ρεπορτάζ κι εξώφυλλα εφημερίδων και περιοδικών και κυρίως κοστούμια, σκηνογραφικές μακέτες και σκίτσα από το ανέβασμα των παραστάσεων. Σε σχέση με αυτό ακριβώς το υλικό, θα παρουσιάζεται η διαδραστική performance «Να ντύσουμε τους γυμνούς» κατά την οποία οι νεαροί μαθητές θα έρχονται σε επαφή με τον τεράστιο πίνακα, μήκους 6 μέτρων, με τους γυμνούς μουσικούς του Σάββα Πουρσανίδη, που ονομάζεται Theatrum Mundi και με ιστορικά κοστούμια που κατά καιρούς «παραστάθηκαν» στο ΔΘΠ. Στη συνέχεια θα τους ζητείται να ταυτίσουν τα πραγματικά κοστούμια ή άλλα φανταστικά, δικής τους επινόησης, ντύνοντας έτσι τους γυμνούς μουσικούς της ζωγραφικής σύνθεσης.

Γιάννης Αδαμάκης, Βροχερό πρωινό στον Πειραιά, 80 x 100 εκ. 2015

3) Tο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά σήμερα
  Το ΔΘΠ είναι ιστορία αλλά είναι και ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον και εντυπωσιακό παρόν. Οι εργασίες ανακαίνισής του αποτελούν πολύτιμη πηγή αρχιτεκτονικής και θεατρικής γνώσης. Σ' αυτό το τρίτο μέρος της έκθεσης παρουσιάζονται κοστούμια, βίντεο, φωτογραφίες από τις εργασίες ανακαίνισης αλλά και αποπεράτωσης (κυρίως η εξαιρετική δουλειά της φωτογράφου Μαρίας Κούκου), καθώς και  υλικό από την τελετή εγκαινίων που επιμελήθηκε ο σκηνοθέτης Τάκης Τζαμαργιάς και τις παραστάσεις που ανέβηκαν σ' αυτό την τελευταία διετία όπως π.χ. η «Οδύσσεια» του Λιβαθινού, ο «Μεφίστο» των Μνουσκίν-Μαστοράκη, ο «Ερωτευμένος Σοπέν» των Γιαννίν Μποκέν και Φρεντερίκ Σοπέν (από την  Εθνική  Λυρική  Σκηνή) κ.α.
  Τέλος, εκθέσιμο υλικό και μάλιστα πολύτιμο, αποτελεί η αρχική τεχνική υποδομή του ΔΘΠ δηλαδή τα σταγκόνια, οι μηχανισμοί σκηνής, τα βαρούλκα, τα οποία εθεωρούντο τα τελειότερα της εποχής τους (τέλος 19ου αιώνα). Τα σπαράγματα αυτά σήμερα αφενός ανακαλούν κάποιες «ηρωικές» στιγμές του ιστορικού κτίσματος, αλλά λειτουργούν και ως αυτόνομα γλυπτά, ως ποιητικές κατασκευές που μπορεί να μην παράγουν πια θέατρο, παρακινούν όμως ονειροπόληση.
Η έκθεση συνοδεύεται από αναλυτικό κατάλογο με ιστορικά στοιχεία, φωτογραφικό υλικό, βιογραφικά των καλλιτεχνών κτλ. Έτσι ώστε να ολοκληρωθεί η παιδαγωγική αποστολή των ποικίλων εκδηλώσεων του project.

ΟΡΓΑΝΩΣΗ
Επιμελητής της έκθεσης Μάνος Στεφανίδης - Αναπληρωτής Καθηγητής του ΕΚΠΑ
Βοηθός επιμελητή Κατερίνα Πεσταματζόγλου - τελειόφοιτη φοιτήτρια του τμήματος Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ.


Κωστής Γεωργίου, Ο Αρχιεπίσκοπος Θωμάς Μπέκετ επιστρέφει στον Πειραιά, 2014


Στην έκθεση «Το Γέλιο, Το Δάκρυ, Το Θέατρο» συμμετέχουν οι καλλιτέχνες: 
Πέτρος Ζουμπουλάκης, Κωστής Γεωργίου, Νίκος Πετρόπουλος, Άγγελος Αντωνόπουλος,Μαρία Κούκου, Τάσος Αριδάς, Βασίλης Τάγκαλος, Κωνσταντίνα Συλίκου, Γιάννης Μετζικώφ, Γιάννης Αδαμάκης, Απόστολος Γιαγιάννος, Δημήτρης Μπέζας, Γιάννης Ασημακόπουλος, Κώστας Σπυριούνης

Για την υλοποίηση της έκθεσης  και την συνεργασία ευχαριστούμε τους: 
Θεατρικό Μουσείο και Κώστα Γεωργουσόπουλο, Γιώργο Δεπάστα, ΕΛΤΑ και Κώστα Σπυριούνη, Αμφιθέατρο και Σπύρο Ευαγγελάτο, Δημοτική Πινακοθήκη και Κώστα Κουρμουλάκη. 

Στην ξενάγηση του ΕΣΠΑ συμμετέχουν οι: 
Σοφία Αθανασοπούλου Αρχαιολόγος, Σταύρος Γιαννακόπουλος Ηθοποιός, Μάριος Κάλλος Θεατρολόγος, Ματίνα Καλτάκη Θεατρολόγος-Δημοσιογράφος, Ίρια Κατσαντώνη Θεατρολόγος, Χρήστος Σκούρτας Ηθοποιός, Γιώργος Νανούρης Ηθοποιός Σκηνοθέτης, Ευαγγελία Σκρομπόλα Μουσειολόγος

Κυριακή 27 Σεπτεμβρίου 2015

Η δύναμη της εικόνας


Στην Ελλάδα πραγματικά ευτυχισμένους βρίσκεις μόνο στις διαφημίσεις, Και δεν φταίνε μόνο οι διαφημιστές για αυτό. Φταίει που η κοινωνία μας κατάντησε μόνο επι-κοινωνία.
ΜΣ


Ποιος θα το έλεγε πως οι συχνά αναίσθητοι ή αντιαισθητικοί Έλληνες θα ψήφιζαν με κριτήρια αμιγώς αισθητικά, δηλαδή ανορθολογικά; Παρασυρμένοι από τη σαγήνη της εικόνας; Έχοντας ανά χείρας σαν φυλαχτό και διαβάζοντας σαν ευαγγέλιο το Société du spectacle του Guy Debord του 1967 (Η κοινωνία του θεάματος, Διεθνής Βιβλιοθήκη, 2000, μτφρ. Σύλβια Α.Κ.). Στις πρόσφατες εκλογές κυριάρχησε η δύναμη της εικόνας ή μάλλον η φαντασμαγορία, το χωρίς περιεχόμενο λούστρο της και ηττήθηκαν ολοκληρωτικά ο λόγος και τα νοήματα. Λένε πως οι γυναίκες ερωτεύονται με τα αυτιά ενώ οι άντρες με τα μάτια. Στην προκειμένη περίπτωση όσοι ψηφοφόροι δεν απείχαν, εμπιστεύθηκαν τα μάτια τους περισσότερο και πολύ λιγότερο τα αυτιά ή το μυαλό τους. Και οι άνδρες έγιναν γυναίκες για να αντιστρέψουμε τον Ηρόδοτο και να μην θεωρηθούμε σεξιστές. Το αδιαφιλονίκητο ατού του ΣΥΡΙΖΑ είναι ο Τσίπρας και το αδιαφιλονίκητο ατού του Τσίπρα είναι το αθώο, κάπως αμήχανο χαμόγελό του, η νεανική του εικόνα. Αυτή θριάμβευσε στις τελευταίες εκλογές, αυτή θα πουλάει ως τον σύντομο χρόνο που θα γίνουν οι επόμενες. Κανένα περιθώριο για επιχειρήματα ή πολιτικές. Είμαστε ή μάλλον καταντήσαμε ό,τι φαινόμαστε. Κι είναι απόλυτα φυσικό κάτι τέτοιο στην τηλεοπτική, αφασική δημοκρατία. Φαίνεται πάντως ότι όλοι έχουμε ανάγκη από ένα χαμόγελο, έστω και ψεύτικο. Και ο Αλέξης δεν έχασε ευκαιρία να μην επιδεικνύει την άψογη, πλέον, οδοντοστοιχία του. Η φάτσα είναι σπαθί που λέει ο λαός και τα λόγια, ή μάλλον οι κραυγές και οι ατάκες και οι κοκορομαχίες, έπονται.
Οπτικά ο Αλέξης κατίσχυσε επειδή είναι σαφώς το καινούργιο. Μόνο όμως οπτικά. Απ’ αυτό το νεανικό στόμα όμως, δεν ακούστηκαν παρά κοινοτοπίες και δεν εκφωνήθηκε ούτε μια πρωτότυπη, ανατρεπτική ή, έστω, ιντριγκαδόρικη ιδέα. Ένας δημόσιος υπάλληλος που κάθεται στο γραφείο του πρωθυπουργού και απευθύνεται σε συναδέλφους του δημοσίους υπαλλήλους ή συνταξιούχους. Ο ιδιωτικός τομέας, η παραγωγικότητα, το επιχειρείν απέχουν. Χοντρικά ένας στους δυο Έλληνες, όση ήταν δηλαδή και η αποχή. Προϊόν απολιτικοποιίησης ή αηδίας; Τείνω να πιστέψω το δεύτερο. 
 

Συγκρίνετε τους αντιπάλους του τώρα:
Ο Μεϊμαράκης, κάτι ανάμεσα σε Φωτόπουλο και Αυλωνίτη με μουστάκι από τη δεκαετία του ‘50. Ένας καλός μπάρμπας για να παίξεις τάβλι, αλλά όχι για να κάνεις κυβέρνηση. Η νίκη του Τσίπρα οφείλεται και στην μακάρια ακηδία της ΝΔ. Βλέπετε, είναι χορτασμένοι οι άνθρωποι. Αντί να εκλέξουν με fast track διαδικασίες όπως κάνει ο Αλέξης, καινούριο, άφθαρτο αρχηγό, τον Μπακογιάννη ας πούμε ή τον Τζιτζικώστα, άνοιξαν την επετηρίδα -πήγα να γράψω “πυτιρίδα”- και έβγαλαν κοστούμια και σκελετούς από τη ντουλάπα. Έπόμενο ήταν ο τακτικιστής -παιδεία στη ΚΝΕ και τη Κουμουνδούρου γαρ- Τσίπρας να θριαμβεύσει επικοινωνιακά και να σκίσει στη μάχη των εικόνων. Ο οποίος, αν προσέξατε, στο μόνο σχόλιο με το οποίο απάντησε στο “ψευταράκος” του Μεϊμαράκη, αναφερόταν αποκλειστικά σε αισθητικές παρατηρήσεις. Είπε κάτι για μόδες του εξήντα και μουστάκια, αν δεν απατώμαι. Έτσι παίχτηκε όλη η πολιτική αντιπαράθεση. Κάτι τέτοια όμως δόνισαν όλες τις νοικοκυρές και συγκίνησαν κάθε μαμά και συμπεθέρα της επικράτειας. Πρόκειται για τις ίδιες που ονειρεύονταν κάποτε το Νίκο Χατζηνικολάου για γαμπρό της θυγατέρας τους. Τώρα καλοβλέπουν τον Τσίπρα!

 

Ο Θεοδωράκης, πάλι, είναι ένας post modern ψευτομοντέρνος, καμένος ήδη από την υπερέκθεση και αρκούντως αβαθής στο ούτως ή άλλως ρηχό σκηνικό στο οποίο έχει μάθει να κινείται. Η Φώφη μας, η πορφυρογέννητη -Γεννηματά γαρ-, τώρα! Μπέρδεψε τη γυναίκα-αρχηγό, που θα ήταν το μεγάλο της ατού, με τη γκόμενα, δηλαδή το γυναικείο της απωθημένο ή όπως λένε οι φοιτητές μου, με την μίλφο. Η Θάτσερ και η Μέρκελ δεν της δίδαξαν τίποτε. Αποτέλεσμα αυτού... ο Λαλιώτης! Επιπλέον απαράδεκτο βάψιμο συνοικιακού καμπαρέ -επειδή μιλάμε για τη δύναμη της εικόνας-, ενοχλητικά ξανθό μαλλί -λες και αμφιβάλαμε έστω και για ένα λεπτό τι κρύβεται από κάτω. Α, ξέχασα τον αρχηγό της ΔΗΜΑΡ, τον ... πως-τον-λένε. Αν τον έλεγα ο άνθρωπος δίχως πρόσωπο θα με παρεξηγούσατε; Τον θυμάται κανείς; Το μόνο που μου έρχεται στο μυαλό είναι μια νεανική φιγούρα με άλουστο, αραιωμένο μαλλί. Άλλη μια απόδειξη πως να είσαι νέος δεν φτάνει. Ελπίζω να λουστεί ως τις επόμενες εκλογές. Άλλωστε δεν θα αργήσουν.
Δεν σχολίασα τον Κουτσούμπα επίτηδες γιατί είναι αισθητικά ακριβώς αυτό που θέλουν να είναι οι αριθμημένοι σαν σε αίθουσα θεάτρου, υποστηρικτές του. Θα μου πείτε κι ο Καμμένος; Εδώ σηκώνω τα χέρια ψηλά. Θα μπορούσα να μιλήσω για kitsch, για εξπρεσιονισμό, για bad art ή art brut αλλά δε θα είχε νόημα. Ευτυχώς που αρέσει μόνο σε ελάχιστους, ψεκασμένους ψηφοφόρους. Προσωπικά, δεν με ενοχλεί που τον γουστάρει το 3,4% των ψηφισάντων. Mε ενοχλεί που τον γουστάρει ο Αλέξης.

  

ΥΓ 1. Οι εικόνες προέρχονται από τους αγαπημένους μου καλλιτέχνες του δρόμου και από το "Still life" του Δ. Παπαϊωάννου στο ΔΘΠ.

ΥΓ 2. Η "νέα" κυβέρνηση του Αλέξη αποτελεί ανακύκλωση εκείνων των υλικών που πρόλαβαν να φθαρούν μέσα σε μόλις επτά μήνες. Και βέβαια τιμωρήθηκε ο Πανούσης για την παρρησία του. Ευχάριστη έκπληξη το ότι παρέμεινε ο υπηρεσιακός υπουργός για τους πρόσφυγες. 

ΥΓ 3. Καταπληκτικός ο συμβολισμός στο υπουργείο παιδείας: ένας αιώνιος φοιτητής σε ρόλο υπουργού και ένας τέως πρύτανης σε ρόλο υφυπουργού του. Δηλαδή όλη η διαπλοκή κομματικών νεολαιών, μαθητοπατέρων και ακαδημαϊκού κατεστημένου που συναλλάσσεται με όλο αυτό το επικίνδυνο περιθώριο σε δυο μόλις πρόσωπα-ρόλους. Το απόλυτο θέατρο του παραλόγου και ο Αλέξης σε εξαιρετικά κέφια. Παρά την 17ωρη κούρασή του από τη διαπραγμάτευση. Τι τραβάνε και οι πρωθυπουργοί...

Παρασκευή 25 Σεπτεμβρίου 2015

Μνήμη Νίκου Καρούζου

Αχιλλέας Χρηστίδης, Νίκος Καρούζος

Ρυθμός είναι το σώμα μου
ή χασομέρι;
Δεν το 'χω ξεδιαλύνει.
Πρέπει να υπάρξω ακόμη.

Νίκος Καρούζος 22/1/81  




Τετάρτη 23 Σεπτεμβρίου 2015

Ενύπνιο



Κυριάκος Κατζουράκης, Το όνειρο της Κάτιας, 1992

Στην Κατερίνα Π.


Ήμουν σε εκείνη την ιδιαίτερη κατάσταση όταν παρατηρεί κανείς τον εαυτό του τη στιγμή που κοιμάται. Που ονειρεύεται, κατά κάποιο τρόπο, τον ύπνο του. Βλέπει τα όνειρά του σαν εξωτερικός θεατής έχοντας όμως τη γλυκόπικρη αίσθηση πως συντελείται ένα ψέμα παρ' όλα αυτά. Και είναι πικρό να πληρώνεις την πραγματικότητα ακόμη και στο όνειρό σου.

Όνειρα πηχτά, κάπως δύσμορφα, πλασμένα πάντως από συνείδηση γρηγορούσα. Φρουρό εκείνου του εαυτού που καθεύδει. Ισορροπώντας σε ένα κρίσιμο όριο. Στη σχισμή του χρόνου. Σε μιαν άβυσσο κρυμμένη στις πτυχές του μαξιλαριού. Ξάγρυπνος στον ύπνο μου, τα λύτρα του πένθους...

Ήμουν λοιπόν σε εκείνη την περίεργη κατάσταση έχοντας τον ύπνο του λαγού, το μάτι της νυκταλώπεκος, το αυτί της λαγωνίκας. Σε εκείνη την κατάσταση σε είδα. Εμένα και εσένα σε ένα φως γαλακτερό. Μιλούσαμε χωρίς να μιλάμε και τα μάτια μας έτρεχαν, αν και δεν κλαίγαμε. Ένα γιατί έδυε στο βάθος αναπάντητο, ένα όχι, ένα μήπως, μερικά ίσως, κάποιες λέξεις άγουρες, ασχημάτιστες που προσπαθούσαν να ανάψουν σαν φιλιά ή σαν αστέρια στο στερέωμα, την οροφή του ονείρου…

Όλα όμως είχαν συντελεστεί πια, είχαν τελειώσει αμετάκλητα. Τόσο στην ονειροφαντασία, όσο και στην πραγματικότητα, εκεί έξω. Ο φύλακας εαυτός παρακολούθησε ανίσχυρος. Λίγο μετά εγώ βγήκα αργά απ’ τη μια πλευρά του ονείρου κι εσύ απ’ την άλλη. Ενώ ο ουρανός έσβηνε ένα-ένα εκείνα τα λαμπιόνια της γιορτής που του είχαμε κάποτε κρεμάσει. Έβλεπα που λες, τη σκηνή να ερημώνει και κάτι σαν όνειρο αβάσταχτο – η μήπως σκιά ονείρου;- να καίγεται με γαλάζια, τρεμάμενη φλόγα…

Εν πλω προς Τήνο
18-9-15

Τρίτη 22 Σεπτεμβρίου 2015

Άγγελος Παπαδημητρίου - Requiem για εχθρούς και φίλους

 Σημείωση: το κείμενο πρωτοδημοσιεύτηκε στο κατάλογο της έκθεσης "Ιστορία - Ειρωνεία", Μουσείο Βορρέ, 2014-15.


«Στην Ελλάδα σήμερα οι μόνοι ευτυχισμένοι είναι οι πολιτικοί και οι διαφημίσεις»
Μ. Σ.

Αν η ομορφιά μπορεί να σώσει τον κόσμο, τότε το γέλιο, η σάτιρα, το «άσχημο» ως αισθητική κατηγορία, ίσως μπορούν να κάνουν τον κόσμο πιο ευαίσθητο. Πιο καλό. Και με τις δύο σημασίες. Είναι τότε που η παρωδία συμπληρώνει την ιστορία και η ειρωνεία λειτουργεί καθαρτήρια. Τελικά η ομορφιά δεν θα σώσει τον κόσμο, αν δεν την συνεπικουρήσει και η παιδαγωγία του ά-σχημου.

Γνωρίζω τον Άγγελο Παπαδημητρίου κοντά 30 χρόνια και κάθε φορά καταφέρνει να με ξαφνιάζει δημιουργικά, να μου ανατρέπει βεβαιότητες: «Τι είναι τέχνη;», «πόσο σοβαρό είναι το αστείο;», «πόση μελαγχολία κρύβουν τα γελοία πράγματα, οι γελοίοι άνθρωποι;» «Τι θα ήταν η ιστορία χωρίς το μύθο που τη ζωοποιεί; Πόσα ψέματα πρέπει να ειπωθούν για να προσεγγισθεί η αλήθεια;», κλπ. 

 

Ο Άγγελος Παπαδημητρίου με την πολυεπίπεδη, ανατρεπτική, απροσδόκητη τέχνη του – εικαστικά, θέατρο, μουσική, performance, κ.α. – εκφράζει καταλυτικά το διάχυτο κλίμα της παρακμής που, επί δεκαετίες, πολιορκεί αποχαυνωτικά τον τόπο. Το έργο του, επειδή είναι προδήλως αστείο, είναι και βαθύτατα μελαγχολικό. Είναι το γέλιο – γκριμάτσα ενός εξαιρετικά ευφυούς παλιάτσου. Το διακρίνει δηλαδή η μελαγχολία που τηρουμένων των αναλογιών, εντοπίζεται στις εύθυμες όπερες του Μότσαρτ, ή τις κωμωδίες του Αριστοφάνη, συνοδευόμενο από τον ανάλογο λυρισμό. Ο Άγγελος Παπαδημητρίου, από την πρώιμη δημιουργία του ως σήμερα, φιλοτεχνεί ένα και μόνο έργο. Ή καλύτερα φιλοτεχνεί επαναληπτικά τα σπαράγματα του περικαλλούς, του εκθαμβωτικού, του εκπάγλου λάμψης Μνημείου της Décadence μιας ολόκληρης χώρας, της χώρας μας. Της χώρας που βιάστηκε να ονειρευτεί χιλιάδες ατομικούς παραδείσους για να χτίσει στο τέλος μια συλλογική κόλαση.

Ο ίδιος πηγαίνει σταθερά κόντρα στο ρεύμα, στο mainstream και σταθερά κερδίζει. Χλευάζει ακαδημαϊσμούς, (δηλαδή μιθριδατισμούς), μοντερνισμούς (δηλαδή μιθριδατισμούς), και ποικίλους ιδρυματισμούς (δηλαδή … ξέρετε) καταθέτοντας ένα έργο - ερωτικό σχόλιο σε εκείνο το kitsch που όλοι έχουμε υπάρξει, ως σαρξ εκ της σαρκός του. Αυτά σαρκάζει ο Άγγελος Παπαδημητρίου, γι’ αυτό και η δημιουργία είναι τόσο καίρια και τόσο ακέραια. Επειδή διαθέτει και σάρκα και οστά και … παραδόξως ψυχή.


Πρόκειται για ένα έργο που σνομπάρει μ’ άλλα λόγια, τη σοβαροφάνεια, την πόζα, τον δηθενισμό, την αγραμματοσύνη, την κουφότητα, την έλλειψη μνήμης, την απώλεια – τελικά – του λαϊκού στο όνομα μιας ψευδώνυμης μοντερνικότητας και το ξεπούλημα της παράδοσης με τα τιμαλφή της οποίας στηρίξαμε τον εθνικό μας μύθο. Τη μυθιστορία του τόπου. Συνοδοιπόροι του ο Κόντογλου, ο Λαπαθιώτης, ο Μποστ, ο Ακριθάκης, ο Ευγένιος Σπαθάρης, ο Γαίτης, ο Τσιφόρος – ιδιαίτερα με τη «Μυθολογία» του – ο Αρκάς ενώ ο ίδιος συστοιχίζεται με εκείνους τους αντισυμβατικούς δημιουργούς που ξεβολεύουν εμάς τους θεωρητικούς ως προς τις εύκολες ταξινομήσεις. Ο Άγγελος σέβεται καλλιτέχνες όπως ο «διπρόσωπος» Κώστας Γιαννίδης, ο «στενόχωρος» Βλάσης Κανιάρης, η διφυής Ελένη Βακαλό - και ποιήτρια και κριτικός τέχνης - ο σαρκοβόρος Παύλος Μάτεσις, ο Γιάννης Ξανθούλης, ο Νίκος Καραθάνος, ο Νίκος Χαραλαμπίδης. Αντιπαθεί τους «προοδευτικούς» κρατικοδίαιτους καθ’ έξιν και τους επαγγελματίες της αριστεράς κατά δήλωσιν. Έτσι, στα χέρια του η σάτιρα αποκτάει και λογιοσύνη και … πικρία. Όντας μανιακός με την τελειότητα και άρα δεξιοτέχνης υιοθετεί ένα προσποιητό, λαϊκό ύφος όπως ο Τσαρούχης ή ο Miro ενώ ισχύει και για αυτόν ότι έγραψε ο Τζούλιαν Μπελ για το Γερμανό ζωγράφο του όψιμου ρομαντισμού Adolf Menzel: «Στεκόταν μόνος του ως μονομελής ομάδα ελέγχου της νεοτερικότητας (sic)». 1


Ομοίως ως μονομελής ομάδα παρέμβασης, ο Άγγελος Παπαδημητρίου καταγράφει και ελέγχει με τα δικά του μέσα τις ευκολίες και τους λαϊκισμούς της μεταπολίτευσης, τη γελοιότητα του να είναι κανείς και με την εξουσία και με την avant-garde, την υποκρισία δηλαδή μιας ολόκληρης κοινωνίας που άλλα έλεγε, άλλα πίστευε και άλλα έπραττε. Γιατί αυτό κατ’ ουσίαν κάνει το kitsch: αναλύει την οντολογία του ψεύδους και στόχος του είναι πάντα ο κλαυσίγελος.

Είπαμε, η τέχνη, στο βάθος, είναι εκδοχή της θλίψης. Άρα στην παρούσα διάζευξη ιστορίας – ειρωνείας ήταν για μένα κλειδί η συμβολή του Παπαδημητρίου. Από τη μια η αποκατάσταση των αδικιών ως προς τα πρόσωπα και τα γεγονότα της σύγχρονης τέχνης μας και απ’ την άλλη η παρώδηση των χαλκευμένων μεγεθών και των υπερ-εκτιμημένων προσωπικοτήτων. Σκεφτείτε: Αν ο Beuys εδικαιούτο να γράφει στα 1964 ότι «Η σιωπή του Duchamp είναι υπερ-εκτιμημένη», 2 πόσο δικαιούμαστε εμείς σήμερα να ξαναθέσουμε το ζήτημα αμφισβητώντας τα όσα μια βολική ιστοριογραφία μας παρέδωσε.

Έτσι, ο Άγγελος στήνει ένα μουσείο μέσα στο μουσείο υπό τον γενικό όσο και αμφίσημο τίτλο «Οι συγχωρεμένοι». Θυμάμαι αυτή τη στιγμή, τον Πιερίδη να συλλυπείται το 1984 χήρα διάσημου όσο και ακόρεστου για εμπορική επιτυχία ζωγράφου με την δίκοπη φράση «ο Θεός να τον συγχωρέσει!». Υπ’ αυτήν την έννοια όλοι, ίσως έχουμε την ανάγκη μια συγχώρησης, ένα δούναι και λαβείν το οποίο ο Παπαδημητρίου πραγματοποιεί μέσα από ένα πουργκατόριο γέλιου. Ο ίδιος μετατρέπει την είσοδο της νέας πτέρυγας του Μουσείου Βορρέ σε Paradiso, μια προσομοίωση του Παραδείσου με σκυλάδικο ως εμβληματικού συμβόλου της νεοελληνικής κουλτούρας, και το εσωτερικό του σ’ ένα Inferno όπου ψάχνει τους damnati σαν τον Δάντη. Φιγούρες και φιγουρίνια, γνωστά και φανταστικά πρόσωπα – μάσκες, δάσκαλοι που μας φώτισαν αλλά και περσόνες μιας πρόσκαιρης διασημότητας συνυπήρχαν μαζί με τους υπερ-ήρωες του νυκτερινού κέντρου Paradiso, το οποίο απ’ την εθνική οδό μεταφέρθηκε (μετρήστε μεταφορές και μετωνυμίες) στους κήπους της Παιανίας. Ας θυμηθούμε εδώ πως σ’ έναν ανάλογο παράδεισο, το εξοχικό κέντρο «Ουράνιος Κήπος» έγραψε ο Κώστας Καρυωτάκης την ύστατη επιστολή του λίγο πριν αυτοπυροβοληθεί. Συμβάντα και άνθρωποι που δεν συνδέονται εκ πρώτης όψεως αλλά συγκλίνουν στο βάθος της ιστορίας, αποτελούν, ούτως ή άλλως, το υλικό του Παπαδημητρίου. Σε τρόπον ώστε η ειρωνεία να αποτελεί την εκδίκηση της ιστορίας απέναντι σε όσους δρουν και κομπάζουν ερήμην της. Κι αν κάτι χαρακτηρίζει συνολικά τη μεταπολίτευση, είναι το γεγονός πως άρχοντες και αρχόμενοι, πνευματικοί ηγέτες και ευρύ κοινό λειτούργησαν συχνά χωρίς συνείδηση ιστορίας. Ακόμη καλύτερα χωρίς τρόμο ιστορίας. Και ειρωνεία είναι, τελικά, το γέλιο της ιστορίας προς όσους την αγνόησαν.


Όσο όμως κι αν είναι αυστηρή η ματιά του δημιουργού προς τους «συγχωρεμένους», είναι άλλο τόσο και αγαπητική. Κυρίως επειδή έχει επίγνωση της ανθρώπινης συνθήκης, της ιδιοτέλειας αλλά και της έφεσης για περισσότερο ουρανό. Σε μια εποχή δεσποτείας της αγοράς όπου το ίδιο το έργο τέχνης υφίσταται απλώς ως διαφήμιση της τιμής του, ο Άγγελος Παπαδημητρίου επιμένει περισσότερο σε συγκεκριμένες «δράσεις» ποιητικοαναρχικής υφής όπως η παρούσα, παρά σε «μυθώδη έργα» που αντιστοιχούν σε μυθώδη ποσά. Ο ίδιος γνωρίζει πως το να φτιάξεις βολικούς κυρίως για τη φιλαυτία σου, μύθους απαιτεί ασφαλώς ικανότητες, για να γράψεις όμως ιστορία, χρειάζεται απαραιτήτως ταλέντο. Το «γνωρίζω επειδή κατέχω», σημαίνει πως η τέχνη εκπίπτει απλώς σε ιδιοκτησία. Επίσης το έργου του Άγγελου Παπαδημητρίου επειδή ακροβατεί ανάμεσα στο δισδιάστατο και το ανάγλυφο αλλά και ανάμεσα στην θεατρική υπερβολή και την αφήγηση – μυθοπλασία, αποτελεί ένα οξύ σχόλιο εμπρός στη θεοποίηση του καμβά που επέβαλαν στον τόπο μας η άγνοια αφενός και το εμπόριο αφετέρου. Απ’ την άλλη, είναι ηλίθιο να αντιμετωπίζεις όλους τους ζωγράφους το ίδιο. Ας πούμε ο De Chirico ή ο Magritte είναι τόσο σκεπτόμενοι, όσο ελάχιστοι σύγχρονοί τους διανοητές και τόσο λυρικοί, όσο ελάχιστοι ποιητές. 3

Κατά βάθος οι «συγχωρεμένοι», επιζητούν τη δικαιοσύνη και χαρτογραφούν μιαν Diem Irae για εκείνους των οποίων η σταδιοδρομία στηρίχθηκε στην καταβαράθρωση κάποιου άλλου ή στην προσκόλληση σε αυτάδελφη μετριότητα. Η οποία με τη σειρά της προωθήθηκε από άλλες μετριότητες. Για να είμαι ακριβοδίκαιος όμως, ο χώρος της τέχνης είναι από τους πλέον αξιοκρατικούς. Αλλού είναι το πρόβλημα… Κι όπως κι αν το πούμε, η τέχνη παραμένει η ελπίδα, μετά τη διάλυση του κόσμου (avant-garde), να διεκδικηθεί και η χαμένη ενότητα του κόσμου αυτού. Και να καταστεί ο κόσμος από κοινωνία του θεάματος σε κοινωνία των συνειδητοποιημένων θεατών. Θα είναι τότε που η Ειρωνεία θα έχει εκβάλει ανακουφισμένη στον βαθύ ωκεανό της Ιστορίας και που το Requiem για τους νεκρούς και τους συγχωρεμένους θα αναφέρεται περισσότερο στους ζώντες και την πιθανότητα συγχώρεσής τους …


Αθήνα, Οκτώβριος 2014 Μάνος Στεφανίδης

ΥΓ1 «Το μέλλον μας εξαρτάται από την αμφισβήτηση του παρόντος τους» τοίχος των Εξαρχείων.

ΥΓ2 «Ο Έλληνας δημιουργός δεν δημιουργεί τόσο, όσο δέχεται ντιρεκτίβες σαν τους βαμβακοπαραγωγούς του Θεσσαλικού κάμπου που σήμερα πρέπει ν’ αλλάξουν καλλιέργεια στο πλαίσιο της ενοποιημένης αγοράς». (Ο Δ. Νόλλας από τα τέλη του ’80).

ΥΓ3 Ο Μ. Calvesi στον κατάλογο της Biennale 1984, Arte allo Specchio, Electa, Venice σελ. 180, αναφερόταν σε μια μεθοδολογία του Αστείου και την αναζήτηση του καινούργιου μέσα στις αίθουσες των μουσείων. Κάτι ανάλογο ερευνούσε και ο Άγγελος Παπαδημητρίου με τις σειρές «Αντίο Τέχνη» και «Λούβρο». Είχαν προηγηθεί οι εκθέσεις «A New Spirit in Painting» στο Λονδίνο το 1981 και Zeitgeist στο Βερολίνο το 1982, (Rosenthal – Ιωακειμίδης). Νωρίτερα στη Γαλλία είχε παρουσιαστεί η Nouvelle Figuration ως αντίδραση προς το Informal του ’60-’70 (Michel Ragon). Μην ξεχάσουμε την «ειρωνική» αναφορά στην ιστορία με την εικονοκλαστική έκθεση του 1964 «Vivre et laisser mourir, ou la fin tragique de Marcel Duchamp», όπου νέοι καλλιτέχνες σάρκαζαν το Μύθο της avant garde. Πίσω απ’ όλα αυτά ήταν ο Jean Clair, επιμελητής του Musée National dArt Moderne και η Nouvelle Subjectivité του, συνομιλήτρια με την Neue Sachlichkeit του 1920. Έγραφε σχετικά ο Paul Groot: «LAlchimie et la redécouverte de la figure humaine dans lart récent», Flash Art, γαλλ. εκδ. Νο. 11 Καλοκαίρι 1986, σελ. 42-3.

ΥΓ 4 Το εικαστικό έργο εγγενώς φέρει την εξής οντολογική αντίφαση: Αφενός συνιστά ένα αντικείμενο εξ ορισμού πολύτιμο που μεταφράζεται άμεσα σε οικονομική αξία δηλαδή λειτουργεί ως ένα είδος υπερνομίσματος πιο ακλόνητου κι απ’ τη λίρα Αγγλίας, και αφετέρου είναι ο φορέας μιας ιδέας συντηρητικής, υπερβατικής ή και επαναστατικής . Μιας ιδέας που, επίσης οντολογικά, δεν μπορεί να σχετίζεται με οιονδήποτε ακαδημαϊσμό.

Μ’ άλλα λόγια, το εικαστικό έργο, πίνακας, γλυπτό, κατασκευή, εγκατάσταση (installation) κλπ., έχει τα δύο πρόσωπο του Ιανού όπως ωραία περιέγραψαν οι μεγάλοι ιδεαλιστές φιλόσοφοι και κυρίως ο Hegel και ο Heidegger. Έχει μια υλική και μιαν άϋλη υπόσταση. Όσο ωραία και να περιγράψει κανείς αυτή την διφυία, το αποτέλεσμα είναι σχιζοφρενικό. Το υλικό μέρος απευθύνεται στους μεγαλοαστούς και τη τσέπη τους, στους χρηματιστηριακούς μηχανισμούς, στις τράπεζες, τα κονσόρτσια, τα τραστ, τις πολυεθνικές, τους εφοπλιστικούς οίκους, τις μεγάλες συλλογές και τα μεγάλα μουσεία και βέβαια τις μεγάλες οικογένειας που τα σκέπουν.

Εκεί, ανάμεσα στα εκατομμύρια και τους μεγαλοτραπεζίτες, γλίστρησε και χάθηκε ο καλλιτέχνης και η μοναδικότητά του, αυτή η ρομαντική ιδιότητα που μας κληροδότησε ο 19ος αιώνας. Οι ιδέες που, επίσης, υπηρετεί το έργο τέχνης, η επαναστατική του «αύρα» που μυκτηρίζει τα μικροαστικά ιδεώδη, και πυρπολεί ποιητικά την καθημερινότητα, αυτές υπάρχουν και ανθίστανται. Ακόμη!

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

  1. Τζούλιαν Μπελ, Ο Καθρέπτης του Κόσμου, Μεταίχμιο, 2009, σελ. 326.
  2. Das Schweigen von Marcel Duchamp wird überbewertet (πίνακας – αφίσα).
  3. Adam Lindemann, Collectionner L’Art Contemporain, εκδ. Taschen, 2013 (ο Δ. Ιωάννου παρουσιάζεται στις σελ. 174-179 με τον υπερεκτιμημένο Koons να κυριαρχεί).

Κυριακή 20 Σεπτεμβρίου 2015

Λέξεις

Γυρίστε τη πλάτη στην κατασκευασμένη τους πραγματικότητα. Διεκδικήστε τη δική σας.




Στον Α-λέξης με την ευχή, μετά τη Πύρρειο νίκη του, οι λέξεις του εκτός από ήχο να αποκτήσουν και νόημα.


A, λέξεις, λέξεις. Πότε σας είχα στην τσέπη μου σιγουρεμένες ανάμεσα σε σβούρες και σπάγκους και πότε μου το σκάσατε και σας ξαναβρήκα αλλού, να λάμπετε σ’ έναν ουρανό άστρων και νοημάτων. Λέξεις που αλλιώς φαίνεστε στο ένα στόμα κι αλλιώς στο άλλο· που αλλιώς γράφεστε τη μια στιγμή στο χαρτί κι αλλιώς την άλλη. Πράσινες, κόκκινες, κίτρινες, μαβιές λέξεις, πόσο ακόμα θα παίζετε μαζί μου; Πόσο θ’ αλλάζετε πρόσωπο, φορεσιά, έκφραση και θα με κοιτάζετε με πονηρό βλέμμα πίσω απ’ τα χοντρά γυαλιά σας; 

Kι ενώ νομίζω πως σας αναγνωρίζω, γρήγορα καταλαβαίνω το λάθος μου κι αρχίζω καινούργιες προσπάθειες. Λέξεις αρχαίες, που έρχεσθε πάνω σε σχεδίες ή πιρόγες, ανοίγοντας προκατακλυσμιαία πανιά μόνο και μόνο για να μεταφέρετε το ίδιο κι απαράλλαχτο φορτίο. Λέξεις-ουρανοί ή θάλασσες, όσο και στα παιχνίδια της ιστορίας, σταθερές, κυρίως μιας κάποιας ηλικίας, έτοιμες πάντως ν’ αλλάξετε πλήρως αν σας προκαλέσει ένας νέος εραστής. Λέξεις-πουλιά, λέξεις-δέντρα και φυτά, λέξεις-σύννεφα κι αστέρια κι αστερίες, λέξεις κρυμμένες σ’ άλλες λέξεις σαν μαργαριτάρια σε όστρακα, λέξεις που φυσάτε τα νοήματα σαν άνεμος που φουσκώνετε και ξεφουσκώνετε σαν διάνοι από έπαρση, που παπαγαλίζετε τον εαυτό σας εμπρός σε σαρκαστικούς καθρέφτες, σάρκες-λέξεις με λόξιγκα εννοιών, που άλλο είσθε κι άλλο φαίνεστε σε μάτια, σε γλώσσες, σ’ αυτιά που σας περιγελούν ώσπου να τα κατακτήσετε ολοκληρωτικά. 

Λέξεις-θύελλες, επαναστάσεις και σεισμοί, που όλα τ’ αλλάζετε, τα θάβετε, τα σβήνετε για να ξανασυρθείτε πάλι απ’ την αρχή σαν αμοιβάδες έξω απ’ το νερό, σπάζοντας το αυγό του χρόνου, επωάζοντας καινούργια περιεχόμενα που βγάζουν γλώσσα στο χρόνο, που πιπιλίζουν τα κομμάτια του σαν καραμέλες κι έπειτα τα φτύνουν στο χώμα. Kι απ’ το σάλιο κι απ’ το χώμα φιλοτεχνείται τότε ο νέος Αδάμ, που είναι κι αυτός μια λέξη· την οποία αν κόψεις στη μέση θα γεννηθεί η Eύα, άλλη λέξη κι αυτή. Κι έπειτα χιλιάδες άλλες λέξεις τα παιδιά τους. Έχουν νόημα όλα αυτά; Όχι, ή μάλλον ναι, ή πάλι όχι. Αφού και το νόημα μια λέξη είναι κι αυτό.


Όταν η πολιτική απογοητεύει, η τέχνη πραΰνει


Ο Ανδρέας Λόλης θριαμβεύει στη Μπιεννάλε της Λυόν με την μαρμάρινη εγκατάσταση "Résidence temporaire". Πρόκειται για το σπίτι του άστεγου, του μετανάστη, του πρόσφυγα, του παρία, για τη συνταρακτική πραγματικότητα που ζει τόσο η Δύση όσο και η Ανατολή: Από τη Νέα Υόρκη και το Παρίσι ως τη Μουμπάη και το Λάγος. Από το Ρίο ως το Καράτσι. Από τη προσφυγούπολη Αθήνα του 1922 ως τη Μυτιλήνη του 2015. Σπάνια ειναι εικαστικό έργο είναι τόσο σπαραχτικά επίκαιρο, όσο και αισθητικά καθηλωτικό. Η γλυπτική επανέρχεται με ένα περιεχόμενο βαθύτατα πολιτικό και με πρόσημο ελληνικό. Ο Χαλεπάς, ο Καπράλος, ο Λαμέρας θα πρέπει να είναι χαρούμενοι με τη μαστοριά και τον ψυχισμό του νεότερου συνεχιστή τους Ανδρέα. Πρόκειται για ένα έργο που συνεχίζει τη μυθοπλασία (κοινωνική ευαισθησία, μυθικό αφήγημα) του Καπράλου και τη Δίκη του Λαμέρα. Τώρα το γιατί αυτά τα έργα δεν βρίσκονται στα ελληνικά μουσεία ή δεν μετέχουν στις εκθέσεις των διεθνών μας συλλεκτών ή στη Μπιεννάλε της Αθήνας, τι να σας πω. Ρωτήστε τον διευθυντή της Documenta, το Μαρινάκι ή το Ξυδάκι. Δεν μπορεί, κάτι θα ξέρουν. 


Τετάρτη 16 Σεπτεμβρίου 2015

Γιουβαρλάκια (μνήμη ζώντων)

 Επειδή ο πολιτισμός βρίσκεται σταθερά σε έλλειμμα, δείτε πόσο επίκαιρο είναι ένα κείμενο που γράφτηκε πριν από 8 χρόνια. Με την Εθνική Πινακοθήκη και το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης κλειστά, -αλλά και με τις κυρίες που τα κατέστρεψαν σταθερά στην εξουσία- το μέλλον δεν είναι πολύ ευοίωνο. Επειδή και τη Μαρίνα και την Άννα θα τις πληρώνουμε για πολύ ακόμα. Και σε πραγματικό και σε συμβολικό επίπεδο.  

Άγγελος Παπαδημητρίου, ο Νέος του Κιάτου, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, 2014


Τα μουσεία σύγχρονης τέχνης αντιμετωπίζουν την εξής εγγενή αντίφαση: οφείλουν να υπερασπιστούν καλλιτεχνικές μορφές που ανήκουν στο τώρα και οι οποίες άρα δεν έχουν δοκιμαστεί από τη βάσανο του χρόνου. Έτσι συχνά συμβαίνει αυτό που «εκθέτουν» να είναι κατ' ουσίαν το κέλυφός τους, το αρχιτεκτόνημα που τα περιέχει, παρά τα οποιαδήποτε «περιεχόμενα» (πρβλ. το μουσείο Guggenheim στο Μπιλμπάο. Επίσης προβάλλουν περισσότερο «διαδικασίες», «προθέσεις», και λιγότερο έργα. Περισσότερο έννοιες που οπτικοποιούνται και λιγότερο εκείνον τον «χρόνο» που αποκρυσταλλώνει το πολύτιμο. Παράλληλα, η modernité, έχοντας αναλάβει το επαχθές καθήκον να ξαναορίσει «τι είναι τέχνη» και φτάνοντας συχνά σε προφανή αδιέξοδα του τύπου «όλα είναι τέχνη», «η τέχνη ολοκληρώθηκε» (Hans Belting, Arthur Danto, Jovanni Vattimo) και βέβαια στο προβοκατόρικο «Η ιστορία της τέχνης μετά το τέλος της ιστορίας της τέχνης» (Joseph Margolis, 1999), μάλλον ασφυκτιά στα σύγχρονα μουσεία, αντιδρώντας έτσι στη στανική «μουσειοποίησή» της. Δίκαια (το dada χλεύαζε το καλό γούστο), εφόσον στα μουσεία -οφείλουμε να- θαυμάζουμε τα εξαιρετικά δημιουργήματα της ιστορίας, το αποθησαυρισμένο παρελθόν και πάνω απ' όλα την κρίσιμη μετάλλαξη του συμβάντος σε ιστορικό γεγονός. Πράγματα δηλαδή ζόρικα, που έχουν καταστήσει εκατοντάδες (sic) μουσεία της Ευρώπης και της Αμερικής κοινότοπες κόπιες του ίδιου κι απαράλλαχτου μοντέλου: Από τα readymades του Duchamp στους μαυροπίνακες του Beuys μέσω των κουτιών Brillo του Warhol· με λίγη βρετανική ή νεοϋορκέζικη pop και νεοpop στα διάκενα και πάλι πίσω. Ώστε η αμηχανία του κοινού να διασκεδάζεται κάπως, είτε με το kitsch του Koons είτε με τον κυνισμό του Hirst.

Βλέπετε, όταν δεν υπάρχουν μεγάλοι δημιουργοί σαν τον Bonnard, τον Bacon ή τον Fontana, οι μάνατζερ της τέχνης και η αγορά κατασκευάζουν σταρ. Εφήμερους μεν, αποδοτικούς δε. Γράφεται όμως έτσι η Ιστορία; Ναι, αν επιμείνει κανείς στους υπόγειους μηχανισμούς και στα κοινωνικά επιφαινόμενα και σνομπάρει λίγο τις σνομπ βεντέτες (οι οποίες πάντως γράφουν illustrated «ιστορίες» καθ' υπαγόρευσιν, καθώς ελέγχουν τα ΜΜΕ). Βέβαια υπάρχουν και μουσεία-κολοσσοί πλάι στα μουσεία-supermarkets, όπως είναι το ΜοΜΑ στη Ν. Υόρκη ή η Neuenazionalgalerie στο Βερολίνο, όπου εκτίθενται δίπλα στους προαναφερθέντες οι Monet, Picasso, Matisse, Kandinsky, Malevich, Magritte, Pollock ή Giacometti. Εκεί δηλαδή που η ιστορία μπορεί να αισθάνεται, ακόμη, ασφαλής χτίζοντας νοήματα και υπηρετώντας σχέσεις ή ερμηνευτικά σχήματα.

Βένια Δημητρακοπούλου, γλυπτική, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, 2014


Στα καθ' ημάς, τώρα, απόλυτη ψυχραιμία! Εφόσον ούτε μουσεία διαθέτουμε, ούτε βαρυσήμαντες συλλογές αλλά ούτε και την αναγκαία παραγωγή θεωρίας ώστε ν' αποκτήσουν και τα έργα τον φυσικό τους βιότοπο και οι δημιουργοί εκείνον τον ιστό που θα εκφράζει την ιδιαιτερότητά τους μέσα από μιαν παγκοσμιοποιημένη αισθητική πραγματικότητα. Έτσι ώστε να μην είναι ονόματα ατάκτως ερριμμένα σ' ένα μεταμοντέρνο scrabble αλλά ένα σώμα που αναπτύσσεται οργανικά πάνω στο δίπολο εντόπιο-διεθνικό. Διαθέτουμε βέβαια αιωνόβιες διευθύνσεις που διορίζονται από πολιτικές ηγεσίες χωρίς προκήρυξη θέσεων και δημόσια υποβολή υποψηφιοτήτων, ενώ παράλληλα στα δ.σ. των μουσείων-φαντασμάτων παρελαύνει ό,τι πετάει και ό,τι κολυμπάει ευκαιριακώς. Ακόμη και ο δημοσιογράφος κ. Καπράνος, πρόεδρος, επίσης, του ασφαλιστικού ταμείου συντακτών. Σ' αυτό λοιπόν το ιθαγενές μουσείο χωρίς κέλυφος το οποίο φιλοξενείται συστηματικά στο Abou Dabi, τα υπόγεια δηλαδή του Μεγάρου Μουσικής, είδαμε την ταυτολογική έκθεση «Σε ενεστώτα χρόνο», δηλαδή ό,τι πρέπει ν' αποφεύγει να δείχνει ένα σοβαρό μουσείο που διαχειρίζεται το μοντερνιστικό διακύβευμα: Όχι τα τελευταία ευρήματα των γκαλερί, όχι τα πιο πρόσφατα πουλαίν των συλλεκτών και των ΜΜΕ, όχι τις ατομικές εκείνες περιπτώσεις που επ' ουδενί συγκροτούν την αντιπροσώπευση του σήμερα· ούτε και την ωχρή αντανάκλασή τους. Έχουμε λοιπόν μια εκδήλωση αφιερωμένη στο πιο έωλο «τώρα», ερήμην της Ιστορίας, των σχέσεων, των ερμηνειών. Λες και όλα προέκυψαν από το πουθενά κι αύριο νέα «όλα» (σαν του Θέμου) θα διαγράψουν χαρούμενα τα σημερινά «τίποτε». Εφόσον ουδείς οφείλει τίποτε σε κανέναν. Ιδού το μεταμοντέρνο μότο. Ανύπαρκτοι οι, μόλις, χθεσινοί δημιουργοί μ' ένα έργο όμως ουδόλως ευκαταφρόνητο: Ο Δημήτρης Ντοκατζής, η Πελαγία Κυριαζή, ο Άγγελος Σκούρτης, ο Άγγελος Παπαδημητρίου, ο Γιάννης Κουτρούλης, ο Γιάννης Στεφανάκις, η Ελένη Νικοδήμου, ο Άγγελος Σπάρταλης, η Βάνα Ξένου, ο Ανδρέας Βούσουρας, ο Νίκος Χαραλαμπίδης, η Μαρία Λοϊζίδου, ο Γιώργος Ξένος, ο Γιάννης Τζερμιάς, ο Μίλτος Μανέτας, ο Δημήτρης Ζουρούδης, η Κατερίνα Διακομή, ο Δημήτρης Μεράντζας, η Σοφία Κοσμάογλου, ο Παντελής Χανδρής, ο Δημήτρης Τσουμπλέκας, ο Αχιλλέας Χρηστίδης, ο Σπύρος Βερύκιος, η Κατερίνα Μερτζάνη κ.λπ. Για να μην αναφερθώ στους λίγο πιο παλιούς.

Έτσι, χωρίς ιστό, σαν ένα πουκάμισο που ξηλώθηκε, εκτίθενται εικόνες χωρίς σημεία αναφοράς, ούτε εκτός, ούτε εντός. Πλην, ίσως, του Flash art. Και το χειρότερο: Ουδείς ψόγος, καμία κριτική παρατήρηση ή ένσταση. Η ιστορία σταμάτησε (προσωρινά;) και τώρα παίζει η (αγοραία) εντύπωση. Το απείκασμα. Η, βαθιά, κρίση της κοινωνίας έχει καταστεί και κρίση της τέχνης. Κάποιοι με τις αξίες και τις ζωές μας μαγειρεύουν γιουβαρλάκια. Κι εμείς τους το επιτρέπουμε.

Σημ.: Δεν είναι τυχαίο πως η μόνη εκπομπή πολιτισμού στο Mega είναι ο συμπαθής Μαμαλάκης. Στα κρατικά, πάλι, τον πολιτισμό διακονούν μαμαλάκες, κολλητοί της διεύθυνσης. Μέχρι να εμφανιστεί ο πατήρ Δρακουμέλ Καρπαθίων και να τους ρίξει όλους σε γέεννα πυρός.

Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 7 - 20/04/2008


Δευτέρα 14 Σεπτεμβρίου 2015

Βομβίδια Αμηχανίας

Μανώλης Αναστασάκος, η ματαιωμένη τοιχογραφία της Έξωσης στα Χαυτεία (Σταδίου κι Αιόλου), στον καμμένο Κατράντζο. Σύμβολο της σημερινής Ελλάδας, της ματαιωμένης.

Ποιος να τό λεγε; Ο Σύριζα σε ρόλο κόκκινου(;) Πασόκ και σε αποστολή κατεδάφισης της Αριστεράς. Πάντως οι δυσφημισμένοι Τσακαλώτος-Χουλιαράκης απέδειξαν ότι μπορεί να υπάρχει σοβαρότητα ακόμη και στο περιβάλλον του Αλέξη.Ο ίδιος κατάφερε να αναστήσει μια φιγούρα απ´ το μουσείο Τυσώ της Ν.Δ., τον Μεϊμαράκη.


Άκου να ξεμπερδεύουμε με το παλιό! Ο πρωθυπουργός του Καμμένου και του Χαϊκάλη! Ο αρχηγός του Μπαλτά και του Ξυδάκη, δηλαδή της απόλυτης αποτυχίας στη παιδεία και τον πολιτισμό. Λες και το καινούριο έχει σχέση μόνο με την ηλικία και τη...γραβάτα!


Άλλη μια τραγωδία στο δις καταραμένο Φαρμακονήσι με 34 πνιγμένους χτες μεταξύ των οποίων και 15 παιδιά. Προς τιμήν της η υπηρεσιακή πρωθυπουργός επισκέφτηκε τα νησιά που πλήττονται και προήδρευσε σχετικών συσκέψεων,κάτι που δεν έκαναν οι προηγούμενοι.
Απίστευτη φρίκη ...Ας κάνουμε κάτι επιτέλους.


Κλείσιμο των συνόρων αποφάσισε η κεντρική Ευρώπη. Το ίδιο έκανε και η ρωμαϊκή Αυτοκρατορία τον Δ αι. μ.Χ. για να εμποδίσει τη μεγάλη Μετανάστευση των λαών. Χωρίς να τα καταφέρει. Το δράμα δεν έχει τελειωμό. Και η Ευρώπη καθεύδει. Οχι όμως κι η Ιστορία. Ο ανατιναγμένος ναός του Βάαλ-Βήλου στην Παλμύρα, σύμβολο της ελληνορωμαϊκής πολιτιστικής παγκοσμιοποίησης της εποχής, δεν συμβολίζει μόνο τη βαρβαρότητα του ISIS που βρίσκεται  ante portas, αλλά και την βαρβαρότητα μιας Ευρώπης που μπερδεύει την υποκρισία ή τον κυνισμό με την πολιτική. Α propos τι να γίνεται εκείνο το τσακάλι, ο Αβραμόπουλος;


Και η Ελλάδα καθεύδει βουτηγμένη στη ραστώνη των άχρηστων εκλογών, βουτηγμένοι όλοι μας
στο ατομιστικό μας σύμπαν, ο καθένας στη μικροζωή του ,στα μικροσυμφέροντα του.


          Σία μην πας! Αν μ αγαπάς έστω και λίγο... Άκου κόκκινη κάρτα!
          Η πλήρης ποδοσφαιροποίηση της εκπεσμένης πολιτικής ζωής
          Σία έλα να πάμε σινεμά. Σία... αλλιώς χωρίζουμε .


Στα σοβαρά τώρα :Περιμένω τη στιγμή που όλοι αυτοί οι αποτυχημένοι,οι οφειλέτες της κοινωνίας, θα μου δώσουν πίσω τον ιδιωτικό μου χρόνο, θα επιτρέψουν να έχω ημέρες χωρίς στανικό, πολιτικό
πρόσημο,χωρίς την επαναληπτική βία των προσώπων τους και του αφασικού τους λόγου στη τηλεόραση, στις αφίσες, στους δρόμους, στα ραδιόφωνα, στα έντυπα, πάντου. Είναι η απόλυτη παρακμή μας ως κοινωνίας το ότι ασχολούμαστε όλοι μας συνεχώς κα-θη-με-ρι-νά με τον Αλέξη, τη Ζωή και τα λοιπά κακομαθημένα ή υστερικά παλιόπαιδα.
Η αλαζονεία του τίποτε που υποδύεται το κάτι. Τα πράγματα είναι πάρα πολύ σοβαρά και οφείλουμε όσοι έχουμε ηλικία και δημόσιο λόγο, να το πούμε ανοιχτά.


Mea Culpa πάντως και ξανά Μea Culpa.



Να ασχοληθώ, επιτέλους, και με κάτι άλλο εκτός των παιχνιδιών τους που τα αποκαλούν πολιτική αλλά είναι, κατά βάθος, αγυρτεία. Να ζήσω σε μια πόλη που δεν θα βρίσκεται στη συνεχή κατάληψη των 700 διαδηλώσεων κατ'έτος. Όχι άλλη ανώφελη, αριστερή γυμναστική από τους επαγγελματίες επαναστάτες εις βάρος των πολιτών που ασφυκτιούν από την δικτατορία των ολίγων και των κρατικοδίαιτων συνδικαλιστών.


Έγραψε ο Τάκης Θεοδωρόπουλος: "Ως πότε η πολιτική ζωή θα λεηλατεί τη ζωή μας, γιατί δεν μας έχει αφήσει χώρο για να ζήσουμε;".



ΥΓ: Εξαιρετικό το ντιμπέη, εννοώ τον Γιομπαζολιά. Ένα ακόμα φάντασμα πάνω απ´ τη πόλη που έλεγε κι ο Μαρξ.


Δείτε τον Δ. Παπαϊωάννου στο Δημοτικό του Πειραιά. Still Life, ακίνητη ζωή, απονεκρωμένη φύση, η Ελλάδα του σήμερα. Η απόλυτη στασιμότητα.