Συνολικές προβολές σελίδας

Τετάρτη 10 Φεβρουαρίου 2021

Το τυρί και η Φάκα

Η φάκα και το τυρί

Επειδή προετοιμάζονται να ξανακάνουν το ίδιο λάθος... Επειδή έχουν παντελή (!) άγνοια του θεατρικού χώρου αλλά, κυρίως, των παρασκηνίων του... Εξ ου και τα ουρανομήκη λάθη που διαπράττουν ως προς την επιλογή προσώπων...Επειδή μία νεόκοπη αλαζονεία χαρακτηρίζει πλέον τις πράξεις τους... Επειδή ένας ουσιαστικός σύμβουλος πολιτισμού και παιδείας, αληθινός γνώστης της σκηνής αλλά και των παρασκηνίων, της θεωρίας του θεάτρου αλλά και της πράξης, ελλείπει δραματικά από το πλευρό του πρωθυπουργού... Επειδή όλα συνεχίζουν να γίνονται με κολλητούς, με ευνοούμενους, με φίλους των φίλων, με κομματικούς κατιμάδες...Επειδή η ίδια η συντεχνία και οι συνδικαλιστές του χώρου δεν μπορούν να έχουν ευρύτερο όραμα για το θέατρο πλην των προσωπικών τους συμφερόντων...
 Για όλους αυτούς τους λόγους είναι καιρός να δοκιμαστούν άνθρωποι που είναι βαθείς γνώστες του θεάτρου αλλά όχι κατ' ανάγκην ηθοποιοί και σκηνοθέτες...
 Επειδή κάποτε το Εθνικό Θέατρο μεγαλούργησε κάτω από την μπαγκέτα του Αιμίλιου Χουρμούζιου ή του Άγγελου Τερζάκη ο οποίος υπηρέτησε και ως γενικός γραμματέας του και ως καλλιτεχνικός διευθυντής και ως διευθυντής της δραματικής σχολής του κλπ.
 (Ειρήσθω εν παρόδω, η δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου παρακμάζει καθώς λείπουν μεγέθη και διδάσκαλοι. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο προηγούμενος διευθυντής κ. Λιβαθινός απομάκρυνε προσωπικότητες όπως ο Κώστας Γεωργουσόπουλος και ο Τάσος Γουδέλης. Ενώ, όπως ευρέως θρυλείται, άλλος διευθυντής - πρωταγωνιστής - σκηνοθέτης - δάσκαλος κλπ έβαζε τους μαθητές του να πετάνε βελάκια στο πορτρέτο της Κατίνας Παξινού)!
Επειδή όσοι επαγγέλλονται την αξιοκρατία και την αριστεία, πρέπει να αποδεικνύουν τη θέση τους έμπρακτα... Επειδή δεν επιτρέπεται στην εποχή μας ο εκάστοτε υπουργός να διορίζει τον εκλεκτό του είτε στο Εθνικό Θέατρο, είτε στο ΕΜΣΤ είτε σε οποιονδήποτε άλλο οργανισμό πολιτισμού, όπως ο Καλιγούλας αναγόρευε το άλογό του σε πατρίκιο...
 Επειδή υπάρχουν σήμερα άνθρωποι που έχουν αποδείξει τη βαθιά τους σχέση με το θέατρο όπως είναι ο μύθος της Θεσσαλονίκης Σάββας Πατσαλίδης, ο καθηγητής της θεωρίας και φιλοσοφίας του θεάτρου στο ΕΚΠΑ Γιώργος Πεφάνης, ο πολυτάλαντος Ηρακλής Λογοθέτης ή κι ο Νίκος Διαμαντής, ιδρυτής του θεάτρου Σημείο, πολύ επιτυχημένος διευθυντής του Δημοτικού θεάτρου Πειραιά και δάσκαλος της σκηνοθεσίας στο τμήμα θεατρικών σπουδών Πανεπιστημίου Αθηνών... Επειδή, με άλλα λόγια, υπάρχουν άνθρωποι που δεν συνωθούνται σε κομματικά γραφεία ούτε είναι κατ' ανάγκην συνδαιτυμόνες του πρωθυπουργού (ή, έστω της κυρίας Παναγιωταρέα) αλλά διαθέτουν αξία προσωπική, αυθύπαρκτη... 
Για όλους αυτούς τους λόγους η όντως ταξική - τοξική ατμόσφαιρα που επιπολάζει στο χώρο της τέχνης, πρέπει να αλλάξει αμέσως... Άμεση λοιπόν προκήρυξη της θέσης του διευθυντή του Εθνικού και συγκρότηση μιας υπεράνω υποψίας επιτροπής που να την αποτελούν οι άριστοι του χώρου με προεξάρχοντες για παράδειγμα τον Θόδωρο Τερζόπουλο, τον Κώστα Γεωργουσόπουλο, τον Νικήτα Τσακίρογλου, τον Δημήτρη Καταλειφό, τον Βάλτερ Πούχνερ, την Ρένη Πιτακή, τον Νικηφόρο Παπανδρέου, την Νικαίτη Κοντούρη, τον Λεάνδρο Πολενάκη τον Γρηγόρη Ιωαννίδη, τον Κυριάκο Κατζουράκη ...
(Διάβολε, ακόμα και το ΜΙΕΤ προκήρυξε την θέση του νέου διευθυντή μετά την περίεργη απομάκρυνση του, μακροημερεύοντος Διονύση Καψάλη).
Το ίδιο θα έπρεπε να γίνει, όσο κι αν ενοχλεί, δηλαδή η άμεση προκήρυξη της θέσης για το ΕΜΣΤ, για το κρατικό μουσείο σύγχρονης τέχνης Θεσσαλονίκης, για την Εθνική Πινακοθήκη (που δεν θα ανοίξει στην προαναγγελθείσα ημερομηνία, παραμένει ακόμη ημιγιαπί - κατά το ημιπιτσιρικάς - άλλο ένα φιάσκο δηλαδή, ό τι κι αν υπόσχονται οι εμπλεκόμενοι) για το Χριστιανικό και Βυζαντινό Μουσείο, για όλα τα μεγάλα μουσεία και τους δημόσιους, πολιτιστικούς οργανισμούς της χώρας. 
Η απαράδεκτη ανακύκλωση των ίδιων και των ίδιων προσώπων που σαπίζουν επί δεκαετίες στις θέσεις εξουσίας τις οποίες κατέλαβαν φαβοριτικά και χαριστικά, είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο για την ανάπτυξη ενός σύγχρονου, ζωντανού πολιτισμού ικανού να εκφράσει αυτή την τόσο δύσκολη αλλά και ενδιαφέρουσα εποχή. Ξέρω ότι φωνάζω σε ώτα μη ακουόντων και ότι στις περισσότερες περιπτώσεις οι αποφάσεις είναι προειλημμένες. Ότι ήδη τα τρωκτικά κινούνται με ταχύτητες νετρονίων και ότι οι πολιτικοί, "αθώοι" και "ανεύθυνοι", αποτελούν συγχρόνως και το τυρί και τη φάκα. Πράγμα που θα πει πώς το δράμα στο θέατρο και τα λοιπά ιδρύματα πολιτισμού θα συνεχίζεται. Και το πιο θλιβερό. Εκτός σκηνής...

ΥΓ. 1 Είπα εγκαίρως και αμαρτίαν ΟΥΚ έχω πως η κυρία Κεραμέως και η κυρία Μενδώνη αποτελούν την αχίλλειο πτέρνα της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Ό,τι υπουργοί σαν τον κύριο Δένδια επιτυγχάνουν μετά κόπων και βασάνων σε διεθνές επίπεδο, οι κυρίες του πολιτισμού και της παιδείας το εξανεμίζουν απερίσκεπτα στο εσωτερικό. Ο πρωθυπουργός οφείλει να αντιδράσει άμεσα. 

ΥΓ. 2 Το 1900 ιδρύθηκε - με τον Νόμο 1970 νομίζω - η Εθνική Πινακοθήκη και μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου. Η τότε κυβέρνηση διόρισε ως πρώτο διευθυντή της τον εκ του Μονάχου προερχόμενο ζωγράφο Γεώργιο Ιακωβίδη. Ήταν αυτό το πνεύμα της εποχής, δηλαδή καλλιτέχνες να τίθενται επικεφαλής καλλιτεχνικών ιδρυμάτων. Έκτοτε από την Εθνική Πινακοθήκη πέρασαν αποκλειστικά ιστορικοί τέχνης και διανοούμενοι του επιπέδου του Ζαχαρία Παπαντωνίου ή του Μαρίνου Καλλιγά. Και βέβαια ποτέ δεν την ανέλαβε ξανά ένας καλλιτέχνης, ζωγράφος ή γλύπτης.
 Σήμερα θα ήταν αδιανόητο ο νέος διευθυντής της Εθνικής Πινακοθήκης να είναι ένας εικαστικός και όχι ιστορικός τέχνης και μάλιστα βαθύς γνώστης της Ελληνικής ιδιαιτερότητας, της λεγόμενης εθνικής μας σχολής. Διερωτώμαι: Γιατί να μην ισχύει το ίδιο και με το Εθνικό μας Θέατρο; Αν όχι σαν κανόνας τουλάχιστον ως εξαίρεση για να δοκιμαστεί και ένα διαφορετικό δείγμα γραφής, οράματος και διοίκησης;

Παρασκευή 5 Φεβρουαρίου 2021

Ανοιχτή επιστολή προς τον κ. Μητσοτάκη

( Ή, σκιές στο Πανεπιστήμιο )

Κύριε πρόεδρε
Είμαι ο καθηγητής από το ΕΚΠΑ του οποίου το όνομα αναφέρατε ως αρχηγός τότε της αξιωματικής αντιπολίτευσης μαζί με το όνομα του κ. Συρίγου στην συζήτηση για τη βία στα πανεπιστήμια που διεξήχθη στη Βουλή των Ελλήνων το 2018. Από τότε βέβαια άλλαξαν πολλά πράγματα. Ο κ. Τσίπρας δεν είναι πια πρωθυπουργός και ο κ. Συρίγος είναι πλέον βουλευτής και υφυπουργός Παιδείας. Εγώ πάλι είμαι ό,τι ανέκαθεν ήμουν. Ένας άνθρωπος που, παρά τις αδυναμίες του, προσπαθεί να βρεί το σωστό χωρίς κομματικές παρωπίδες ή πολιτικές εξαρτήσεις.
Με αυτή την ιδιότητα λοιπόν κ. πρωθυπουργέ του δάσκαλου που αγωνίζεται να είναι υπεράνω κομμάτων και σκοπιμοτήτων, θέλω να σας επισημάνω τρία σημεία τα οποία θεωρώ υψίστης σημασίας όχι μόνο για τα κακώς κείμενα στην παιδεία αλλά και γενικότερα για τη μοίρα του τόπου. Επειδή η παιδεία επ'ουδενί επιτρέπεται να γίνεται πεδίο κομματικής αντιπαράθεσης ή εύκολη σπέκουλα μικροπολιτικών σκοπιμοτήτων. Επειδή αυτή ακριβώς η παιδεία είναι η πιο πολύτιμη παρακαταθήκη πού μπορούμε να κληροδοτήσουμε στο μέλλον. Είναι θέμα εθνικής επιβίωσης!

1. Καταρχάς πιστεύω πως καμία, ουσιαστική μεταρρύθμιση στην παιδεία δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς ευρύτερη, πολιτική συναίνεση και χωρίς την ομόθυμη συνεργασία της ακαδημαϊκής κοινότητας. Και των καθηγητών και των φοιτητών. Μία τόσο βαρυσήμαντη, πολιτική παρέμβαση απαιτεί και την ανάλογη, πολιτική μεθόδευση. Αν επιθυμούμε ουσιαστικά αποτελέσματα. Έχω ως εκ τούτου την οδυνηρή αίσθηση ότι η υπουργός σας, η κ. Κεραμέως, οιστρηλατημένη από φανατισμό νεοφωτίστου, είναι εντελώς ακατάλληλη, παρά την φιλοτιμία και τα λοιπά της προσόντα, να επιτύχει αυτή τη συναίνεση και να προωθήσει λύσεις που θα έχουν διάρκεια στο χώρο της παιδείας. Αυτή τη στιγμή, αν επιθυμείτε να επιτευχθεί ένα στοιχειώδες βήμα εξέλιξης, οφείλετε να επιλέξετε ως υπουργό Παιδείας ένα πρόσωπο που να χαίρει τόσο της εμπιστοσύνης της ακαδημαϊκής κοινότητας τόσο του ευρύτερου, πολιτικού φάσματος. Αλλά και ολόκληρης της κοινωνίας. Ας παίζουν άλλοι με την παιδεία κι ας προσπορίζονται θνησιγενή, ψηφοθηρικά οφέλη, μην το κάνετε κι εσείς. Η κ. Κεραμέως έχει καταφέρει να δυσαρεστήσει όλους τους εργαζόμενους στην παιδεία, από την πρωτοβάθμια ως την τριτοβάθμια, έχει αφήσει ζητήματα λειτουργίας των σχολείων και των πανεπιστημίων να χρονίζουν, έχει πολιτευτεί φαβοριτικά μόνο για τον ιδιωτικό τομέα και έχει φερθεί απαξιωτικά προς τους έντιμους εκπαιδευτικούς οι οποίοι πάντως αποτελούν την πλειονότητα του κλάδου και αγωνίζονται κάτω από αντίξοες συνθήκες ώστε να φέρουν εις αίσιο πέρας την αποστολή τους. Δεν είναι σχήμα λόγου όλα αυτά που αναφέρω απλώς δεν έχω χώρο για να επεκταθώ περισσότερο. Για παράδειγμα 40 εκπαιδευτικοί σε νόμιμη, εκπαιδευτική άδεια παραμένουν απλήρωτοι από τον Σεπτέμβριο!

2. Αποτελεί κατά την άποψη μου τεράστιο πολιτικό και επικοινωνιακό σας λάθος η μεθόδευση της ασφάλειας - στην ουσία αστυνόμευσης - των πανεπιστημίων. Θα ήμουν ο τελευταίος που θα αρνιόταν την ύπαρξη του πολύ σοβαρού προβλήματος με τη βία στα ΑΕΙ. Φαντάζομαι εσείς, τουλάχιστον, το γνωρίζετε! Είναι κάτι που καταγγέλλω σταθερά και με στοιχεία από την πρώτη στιγμή που βρέθηκα ως διδάσκων στο Πανεπιστήμιο. Όμως πιστεύω πώς η υπάρχουσα νομοθεσία είναι υπεραρκετή για να πατάξει τις έκνομες ενέργειες που σποραδικά συμβαίνουν, αρκεί βέβαια να εφαρμοστεί άμεσα και χωρίς εξαιρέσεις. Έχει ειπωθεί πολλές φορές κ. πρωθυπουργέ πως δεν είναι η έλλειψη των νόμων αλλά η μη εφαρμογή τους αυτή που δημιουργεί τα ποικίλα προβλήματα. Ήδη με το νόμο Διαμαντοπούλου αλλά και με τις δικές σας νομοθετικές παρεμβάσεις η προστασία του ασύλου, δηλαδή της ακαδημαϊκής ελευθερίας, έχει κατοχυρωθεί ώστε κάθε αξιόποινη ενέργεια  να πατάσσεται με αυτόματες διαδικασίες. Ο νέος νόμος έχει πολλά θετικά στοιχεία όπως το αυτονόητο ως προς τη βάση εισαγωγής και το ξεκαθάρισμα των λεγόμενων "αιωνίων" φοιτητών και των μεσοβέζικων λύσεων περί "ήσσονος προσπάθειας", "μεταφοράς μεταφερομένου" κλπ. όμως όλα αυτά είναι μάλλον διαδικαστικά ζητήματα και δεν υπεισέρχονται στον πυρήνα της βαθιάς κρίσης της ακαδημαϊκής μας εκπαίδευσης. Δηλαδή του εντελώς παρωχημένου πολλών από τα  επιστημονικά αντικειμένα που διδάσκονται σήμερα στα ΑΕΙ, της απόλυτης απαξίωσης των πτυχίων της μαζικής παραγωγής και της βιομηχανίας των διδακτορικών άνευ ουσίας. Κυρίως όμως της έλλειψης διεπιστημονικών και διασχολικών, ερευνητικών προγραμμάτων ώστε να προκύψουν νέες, επιστημονικές δυνατότητες - αυτό δηλαδή που συμβαίνει στα μεγάλα πανεπιστήμια του κόσμου - και ο ριζοσπαστικός εκσυγχρονισμός της ακαδημαϊκής έρευνας η οποία θα φέρει κοντύτερα τους πτυχιούχους μας και στην παραγωγική διαδικασία αλλά και στην επιστημονική πρωτοπορία (Παράδειγμα Φινλανδίας). 
Ειλικρινά κ. πρωθυπουργέ είναι δυνατόν να πιστεύετε πώς ένα αστυνομικό σώμα ασφαλείας των πανεπιστημίων, ενταγμένο στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, μπορεί να έχει λόγο ύπαρξης στα ελληνικά ΑΕΙ με την γνωστή παράδοση τους και να μη δημιουργεί συνέχεια συγκρούσεις και αιτίες  ανατροπής της ομαλής, ακαδημαϊκής ζωής;  Είναι δυνατόν να αντιμετωπίζονται τα, υπαρκτά όντως, προβλήματα ασφαλείας με "αστυνομικά" μέτρα και με γραμμικό και άνωθεν τρόπο, χωρίς να λαμβάνονται υπ' όψη οι ιδιαιτερότητες του κάθε ανώτατου, εκπαιδευτικού Ιδρύματος της χώρας; Μπορεί να εξισώνονται, ας πούμε, τα προβλήματα του Μετσόβιου με το Ιόνιο πανεπιστήμιο ή το Πανεπιστήμιο Κρήτης; Του Αριστοτελείου με το πανεπιστήμιο Πελοποννήσου που είναι διάσπαρτο σε μία σειρά πόλεων; Αν θέλετε κ. πρωθυπουργέ μια ακόμα ομάδα επικίνδυνων αργόσχολων όπως η αλήστου μνήμης αγροφύλακες του κ. Πολύδωρα και ν' αποσπάσετε έτσι το εύκολο χειροκρότημα ενός κομματικού ακροατηρίου, έχετε  επιτύχει απόλυτα. Συγχρόνως όμως θα έχετε αναστήσει, με άγνωστες συνέπειες, το "ρωμαλέο, φοιτητικό κίνημα" που θα έλεγε κι ο κ. Γαβρόγλου τερματίζοντας τελεσίδικα κάθε έννοια αυτοτέλειας των ΑΕΙ. Μόνο άνθρωποι που έχουν απόλυτη άγνοια του τι συμβαίνει στα ελληνικά πανεπιστήμια, μπορούν να προωθούν τέτοιες λύσεις. Και παράλληλα να οπλίζουν την προσώρας παροπλισμένη αριστερά με νέα, ουρανοκατέβατα επιχειρήματα ριζοσπαστικοποιώντας συγχρόνως τη μεγάλη μάζα των φοιτητών πού είναι - δυστυχώς - και αδιάφορη και απολιτική. Νομίζω ότι έτσι σπέρνετε θύελλες και θέτετε εν κινδύνω την ομαλότητα όχι μονάχα στην πρωτεύουσα αλλά και σε όλες τις μεγάλες πόλεις της χώρας. Γιατί αυτό ακριβώς επιζητούσαν οι δυνάμεις της ανωμαλίας: μία ευκαιρία για να βρίσκονται καθημερινά στους δρόμους. Και τους την δίνετε!

‌3. Μα δεν πρέπει να παταχθεί η βία στα πανεπιστήμια; Ασφαλώς και πρέπει και μάλιστα άμεσα αλλά όμως όχι χωρίς τη συνέργεια των πρυτανικών αρχών και των ακαδημαϊκών θεσμών. Εκτός και αν ξεχνάμε ότι τα ΑΕΙ είναι αυτοδιοικούμενοι οργανισμοί. Κι αν υπάρχουν πρυτανικές αρχές κατώτερες των περιστάσεων, φροντίστε θεσμικά να εκλέγονται οι καταλληλότεροι. Εφαρμόστε δηλαδή εν τοις πράγμασι αξιοκρατία. Ένα σώμα προστασίας των ακαδημαϊκών ελευθεριών - δυστυχώς στην εποχή μας κ. πρωθυπουργέ οι λέξεις έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα - θα έπρεπε να υπάγεται αφενός στο υπουργείο Παιδείας και βέβαια να καθοδηγείται απολύτως από τις πρυτανικές αρχές. Διαφορετικά θα προκληθούν μικροί εμφύλιοι ακόμα και στα πιο ήσυχα ΑΕΙ της χώρας. Οι γνωστοί-άγνωστοι, οι οργανωμένες και αδίστακτες μειοψηφίες, καιροφυλακτούν για να δημιουργήσουν την πρώτη, σοβαρή αμφισβήτηση της κυβέρνηση σας. Αντιλαμβάνομαι ότι λόγοι περί ασφαλείας και περί πατάξεως της βίας στα ΑΕΙ ηχούν πολύ θετικά στα αυτιά των ψηφοφόρων σας από το Σουφλί ως στην Ιεράπετρα. Όπως και σε ένα μεγάλο μέρος της συντηρητικής, ελληνικής κοινωνίας. Κι αν πρέπει να σας εξομολογηθώ κάτι, όχι άδικα. Η ευθύνη ημών των πανεπιστημιακών είναι τεράστια, αυτό όμως δεν σάς απαλλάσσει από τις δικές σας. Άνθρωποι, βέβαια, που δεν έχουν ιδέα του τι είναι και πως δουλεύουν τα πανεπιστήμια, ενδεχομένως να σας χειροκροτήσουν για την πυγμή την οποία επιδεικνύετε και να σας προσφέρουν ψήφους. Όμως στην ουσία δεν θα έχετε λύσει κανένα πρόβλημα. Αντιθέτως θα έχετε επισωρεύσει πολύ περισσότερα. Τί πρέπει να γίνει; Να αναπέμψετε αναίμακτα το νομοσχέδιο διεκδικώντας ευρύτατη συναίνεση, να επιμείνετε σ' έναν διάλογο εφ' όλης της ύλης και με τα κόμματα και με την ακαδημαϊκή κοινότητα προτάσσοντας τις αναγκαίες μεταβολές στην ουσία της ακαδημαϊκής λειτουργίας και την  ανανέωση τον πανεπιστημίων μας. Τα οποία λειτουργούν σήμερα περισσότερο υπέρ των καθηγητών και των τοπικών κοινωνιών και όχι υπέρ των φοιτητών και της επιστημονικής τους ανέλιξης. Η εξίσωση: πρόοδος, ανάκαμψη και υψηλού επιπέδου παιδεία, αποτελούν μονόδρομο. Αντί της αστυνομίας λοιπόν επιδιώξτε να φέρετε στα πανεπιστήμια την ανατροπή και τη δημιουργική ανανέωση. Τη σύγκλιση, τον διάλογο και τον εξορκισμό του φανατισμού από όπου κι αν προέρχεται. Τότε η προσφορά σας στην πατρίδα θα είναι τεράστια. 
ΥΓ. Διερωτώμαι, ποια είναι η θέση των καθηγητών του πανεπιστημίου - ιατρών που συγκροτούν την  Επιτροπή Υγείας. Συμφωνούν με το επί θύραις νομοσχέδιο κι αν όχι πώς αντιδρούν;
Μάνος Στεφανίδης
Καθηγητής ΕΚΠΑ

Ελεγείο για τα δάκρυα των ανθρώπων


"Και γαρ ο Υιός του ανθρώπου ουκ ήλθε διακονηθήναι αλλά διακονήσαι και δούναι την ψυχήν αυτού λύτρον αντι πολλών". (Μαρκ. ι΄ 45).

Μην υποτιμάτε τα δάκρυα! 
Κι ούτε να τα φοβάστε όταν τρέχουν.
Πώς νομίζετε ότι γεμίζουν τα ποτάμια;
Πώς γεμίζουν οι στέρνες του Παράδεισου;
Από πού πίνουν νερό οι Άγγελοι;
Με τί ξεπλένει ο θεός κάθε πρωί
το πρόσωπο του;

Μην τα υποτιμάτε λοιπόν ...
Επειδή είναι ο τρόπος μας για να μιλάμε 
με τους νεκρούς που αγαπήσαμε.
Τα δάκρυα μας ποτίζουν τα κλειστά τους
 βλέφαρα και έτσι αυτοί μας βλέπουν.
Έτσι μας ακούνε οι νεκροί, έτσι μιλάμε
και μ' όσους ζωντανούς είναι νεκροί 
για 'μας. Για πάντα. 

Μην υποτιμάτε, παρακαλώ, τα δάκρυα!
Γιατί είναι αυτά που ξεχειλίζουν 
όλα τα μέσα ποτάμια του κόσμου...
Που κάνουν εύφορες τις ψυχές,
που διατηρούν την υγρασία των σωμάτων
και που φουσκώνουν το σύννεφο
της επιθυμίας. Που πληρώνουν το λύτρο της.
Λύτρον αντί πολλών.