ΨΥΧΡΑΙΜΙΑ ΠΑΙΔΙΑ!

 

-Υπάρχει άραγε κίνδυνος εκτός από αποικία χρέους να καταστεί η χώρα μας σταδιακά και πολιτιστική αποικία; -Επιβουλεύεται μήπως ένας αόρατος μηχανισμός εξουσίας την "παρθενία" της "ελληνικής" σχολής; -Διατρέχουμε κίνδυνο να μας διαβρώσει -ή, και να μας αφομοιώσει- το παγκόσμιο σύστημα τέχνης όπως αυτό θεσμοποιείται π.χ. μέσα από την διεθνή documenta και το αναμφισβήτητο ιστορικό της κεφάλαιο; -Κινδυνεύουμε τα έσχατα, με δεδομένη, μάλιστα, την ανυπαρξία πινακοθηκών ή μουσείων σύγχρονης τέχνης και εν γένει εκθεσιακών χώρων και εκθέσειακών δραστηριοτήτων δηλαδή μηχανισμών αντίστασης στη χώρα μας; -Μπορεί να υπάρξει ένδον ελπίδα με υποβαθμισμένες τις σπουδές θεωρίας, ιστορίας της τέχνης και καλλιτεχνικής έκφρασης στην Ελλάδα αλλά και με προβληματική την πρόσληψη του καθόλου καλλιτεχνικού φαινομένου από ένα κοινό βαρύ, υδαρές, δηλαδή αδιάφορο, λόγω της έλλειψης αισθητικής παιδείας και λόγω του διάχυτου ιδεολογικοποιημένου, εδώ και δεκαετίες, λαϊκισμού; Είναι μεμονωμένα φαινόμενα η ανάληψη από ξένους ζωτικών πολιτιστικών δραστηριοτήτων όπως οι νέοι ξένοι Διευθυντές στο Μουσείο Μπενάκη, το Φεστιβάλ κινηματογράφου στην Θεσσαλονίκη ή ο Γιάν Φαμπρ; -Ήρθε η documenta να μάθει από την Αθήνα ή αντίθετα να την διδάξει και μάλιστα αφ´ υψηλού και ex cathedra ; -Κινδυνεύει, τέλος, ο αυτόχθων, ο "ριζικός" μας πολιτισμός όπως τουλάχιστον τον συλλαμβάνει ο Ζήσιμος Λορεντζάτος ή, έστω, ο Στέλιος Ράμφος (αλλά και όπως αυτός πραγματώνεται εν γένει στα ευαγή ιδρύματα - σκυλάδικα) από την εισβολή μιας ισοπεδωτικής avant garde και μάλιστα γερμανικής προέλευσης;

Φοβάμαι πως όλος αυτός ο ορυμαγδός με την τεράστια διαφήμιση και επίσης την χορηγία της πανίσχυρης γερμανικής Τράπεζας αντί να φοβίσει εντόπιους μεγαλοαστούς και μικροαστούς με το ενδεχόμενο μιας σαρωτικής επανάστασης - και μάλιστα δια στόματος του Toni Negri -, θα περάσει απαρατήρητος όπως τόσα και τόσα αλλά στη μακάρια μας πατρίδα. Βλέπετε, δεν βιώνουμε, κρίση αλλά βαθιά παρακμή οπότε δεν μασάμε από εξτραβαγκάντσιες όσο σοφιστεμένες κι αν είναι. Ζούμε ήδη μια θανατερή νιρβάνα κατά την οποία το ΥΠ.ΠΟ και το κράτος του ωραίου που εκπροσωπεί, έχουν εκχωρήσει τις αρμοδιότητες τους σε ιδιωτικά υπουργεία πολιτισμού όπως τα ιδρύματα Ωνάση και Νιάρχου, το ΔΕΣΤΕ και το ΝΕΟ οπότε οι Γερμανοί δεν έχουν και πολλά να απαλλοτροιώσουν...

Καταρχάς, λοιπόν, ψυχραιμία . Η documenta είναι ένας ιστορικός θεσμός της μεταπολεμικής τέχνης με διεθνές κύρος και είναι σαφώς επιτυχία η έξοδος της από το Κάσσελ και η παρουσίαση της στην Αθήνα.Η ελληνική κοινωνία γενικότερα και η ελληνική τέχνη πιο εξειδικευμένα, έχουν υπαρξιακή ανάγκη να υπερβούν την εσωστρέφεια, τον μίζερο ομφαλοσκοπισμό και να διαλεχθούν δυναμικά και ισότιμα με ό,τι πρωτοποριακό συμβαίνει σήμερα στο κόσμο. Χρησιμοποίησα σκόπιμα τη λέξη "δυναμικά", δηλαδή όχι παθητικά, και τη λέξη "ισότιμα", δηλαδή όχι υποτελώς ή καθ' υπαγόρευση για να δείξω έναν ορθό τρόπο λειτουργίας... Ένα modus operandi που θα είναι politically correct. Και επίσης ανέφερα τη λέξη "πρωτοπορία" ως αντίθετο του, όποιου, ψευδομοντερνισμού. Αν ισχύσουν αυτές οι τρείς παράμετροι, δηλαδή η αμοιβαιότητα, η ισοτιμία και το ρηξικέλευθο πνεύμα, τότε η ωφέλεια μας από την documenta θα είναι πολύ μεγάλη. Πόσο μάλλον που η ελληνική τέχνη, χρόνια τώρα, πορεύεται χωρίς ουσιαστική, κρατική στήριξη, χωρίς υπεύθυνη πολιτιστική πολιτική, ερήμην του ευρύτερου κοινωνικού σώματος, όντας "ανάδελφη" και "αυτιστική" εκτός Ελλάδος και βιώνοντας δραματικά την περιφερειακότητά της. Αγνοώντας, μ' άλλα λόγια, είτε την σχετικότητα του δίπολου κέντρο - περιφέρεια, είτε το ευοίωνο γεγονός ότι κάθε περιφέρεια είναι δυνητικά ένα μελλοντικό κέντρο.

 Εν ολίγοις, θέλω να πω ότι είναι πρώιμες οι όποιες μεμψιμοιρίες έστω και εάν κάποια πράγματα μας φαίνονται ακατανόητα ή εξεζητημένα. Αν ο ένας επιμελητής επελέγη από άποψη να είναι transsexual την δική του εμπειρία θα υποστηρίξει. Ζούμε εξ αλλού την δεσποτεία των κιουρέητορ. Μικρό το κακό. Ιδιαίτερα μάλιστα για μια πουριτανική - υποκριτική κοινωνία που θεωρεί τους παπάδες ειδικούς στα ζητήματα του σεξ. Άρα ... ξύδι για τους εξοργισμένους. Και για τους ολιγαρκείς ... ξυδάκι! Που προσφέρεται και σε δοσολογία υπουργού, ειδικού περί τα εικαστικά. Πόσο μάλλον που η documenta θα τρέχει με πολλαπλές εκδηλώσεις και ισάριθμες προκλήσεις για έξι ολόκληρους μήνες. Όποτε ας περιμένουμε...

Όπως και να έχει το πράγμα όλη αυτή η όσμωση ανάμεσα στο εντόπιο και το διεθνές εικαστικό κοινό θα είναι πολλαπλά χρήσιμη -ήδη ετοιμάζονται αντεκθέσεις ως απαντήσεις στις μεγάλες εκδηλώσεις της documenta- έτσι ώστε να ξεφύγουμε λίγο από την αδράνεια και τον πεσιμισμό που εκ των πραγμάτων δημιουργεί η κρίση... Εξάλλου ακόμα και οι μέγαλοι θεσμοί όπως είναι η Biennale Βενετίας ή το Κάσσελ βιώνουν τη δική τους μακρόχρονη κρίση κυρίως εξ αιτίας της κρίσης της μεταμοντέρνας συνθήκης και του, απατηλού όσο και ψευδεπίγραφου, τέλους της Ιστορίας. (Εγώ θα έλεγα ότι η ιστορία προς ώρας διακόπτει). Άρα, όπως θα τραγουδούσε και ο Λουκιανός Κηλαηδόνης "Ψυχραιμία παιδιά" ή, όπως θα το έθετε ένας σύγχρονος διανοητής: "Ας είμαστε πάντα προετοιμασμένοι για το καλύτερο, ιδιαίτερα όταν οι συγκυρίες είναι αρνητικές". Το οποίο εξαρτάται πάντα από την προσωπική μας βούληση για εμπλοκή στην ιστορία την στιγμή ακριβώς που η ιστορία σέρνεται αθόρυβη σαν φίδι στο χωράφι του χρόνου. Συνήθως ερήμην μας ...

Εκκλησία και "Φίλια" Πυρά ή Μικροπολιτική και... Θρησκειολογία

Σύμφωνοι. Να μιλήσουμε για την Εκκλησία και τη χούντα, την Εκκλησία και την 4η Αυγούστου, την Εκκλησία και την Κατοχή. Το ιερατείο και τον σκοταδισμό που ενίοτε εκπροσωπεί - π.χ. ιεράρχης είναι ο Αμβρόσιος Καλαβρύτων αλλά και ο Αλβανίας Αναστάσιος ή ο Δημητριάδος Ιγνάτιος - και τον ρόλο των παραεκκλησιαστικών οργανώσεων ΖΩΗ και ΣΩΤΗΡ. Ένα να είδος θρησκευτικού μιλιταρισμού, το Opus Dei της ελλαδικής εκκλησίας. Να μιλήσουμε όμως ως ιστορικοί, όχι ευκαιριακά σαν πολιτικάντηδες, όχι ως εύκολο, δήθεν αριστερό, ξεκάρφωμα. Όχι για την πρόκληση και μόνο κάποιων ψευδοαριστερών ανακλαστικών. Όχι για μικροπολιτική. Όχι για να προσβάλουμε τη πίστη και τα ιερά κάποιων άλλων που, διάβολε, δεν είναι μειονότητα σε αυτή την χώρα. Δεν παίζουμε, ιδιαίτερα αυτή τη κρίσιμη στιγμή της πτώσης ιδεολογιών και ειδώλων, με τα πιστεύω και τα ιερά ανθρώπων που αγωνίζονται να πιαστούν από κάπου.
Άλλοι βγάζουν μια γραβάτα και το θεωρούν επανάσταση . Κι όμως πρόκειται για ένα κομμάτι πανί. Ένα κομμάτι πανί είναι και η σημαία, έμφορτο όμως σημασιών και συμβολισμών. Είμαστε έτοιμοι να καταρρίψουμε τα σύμβολα; Ιδιαίτερα όταν δεν έχουμε τίποτε για να τα αντικαταστήσουμε; Αντιλαμβάνεται κανείς πιο είναι το βαθύ, υπαρξιακό πρόβλημα αυτής της πατρίδας;
Ο κ. Φίλης είναι πολιτικός επειδή έτσι αποφάσισε το κόμμα του και η υπουργάρα που έχει υφιστάμενο έναν πρώην πρύτανη, επειδή αυτό ήταν η επιλογή του πρωθυπουργού. Δουλειά του είναι να εφαρμόζει την πολιτική της κυβέρνησης και όχι βέβαια να υποκαθιστά την ακαδημαϊκή κοινότητα ή τις επιστημονικές επιτροπές του Υπουργείου του σε θέματα που σαφώς αγνοεί. Θέματα που προσεγγίζει ο ίδιος ιδεοληπτικά λειτουργώντας σαν ξερόλας δημοσιογράφος.
Για να δώσω ένα παράδειγμα, φανταστείτε τον Φίλη υπουργό Υγείας, Οικονομίας κλπ. (Για να αντιληφθείτε πόσο πολύ εκτιμά τον ρόλο του Υπουργείου Παιδείας ο Τσίπρας). Θα έκανε άραγε δηλώσεις για τον καρκίνο ή τον πληθωρισμό; Αμφότεροι πάντως, Τσίπρας και Φίλης, δύσκολα κρύβουν το βαθύ σύμπλεγμα τους για το έλλειμμα παιδείας που τους κατατρύχει.
Δεν είναι αυτό όμως το θέμα μου. Το θέμα μου είναι οι συστηματικές όσο και άσχετες επί της ουσίας παρεμβάσεις του υπουργού Παιδείας μόνο και μόνο για να συσπειρώσει ένα φαντασιακό αριστερό κοινό. Λες και σήμερα το κρίσιμο ζήτημα που ταλανίζει την χώρα και την παιδεία, είναι τι έκαναν οι ρασοφόροι στην Κατοχή. Σκεφτείτε να μάθει ο Φίλης τι έκανε ο Πάπας Ρώμης κατά την επιβολή του ναζισμού στην Ευρώπη. Τα κουλουβάχατα της Ιστορίας. Εν τω μεταξύ με αυτά και με αυτά 40.000 παιδάκια έμειναν εκτός δημοσίων νηπιακών σταθμών γιατί οι ...πλούσιοι γονείς του υπερβαίνουν ετησίως το πλαφόν των 10.000 ευρώ! Και η θεατρική αγωγή εξαιρέθηκε από την Ε και την ΣΤ δημοτικού. Αλλά τον κ. Φίλη απασχολεί όχι αν τον φτύνει ο Άνθιμος ή τον απαξιώνει ο Αρχιεπίσκοπος αλλά τι έκανε το '44 ο Αντιβασιλεύς Δαμασκηνός! Δουλειά δεν είχε ο διάολος...
Εν ολίγοις επείγει ο χωρισμός Εκκλησίας και Κράτους με παράλληλο ξεκαθάρισμα της περιβόητης εκκλησιαστικής περιουσίας. Αν ζούμε στον 21ο αιώνα. Αλλά βέβαια η εκκλησία βοηθάει πολιτικά, άρα δεν συγκρουόμαστε μαζί της παρά μόνο για το θεαθήναι. Σαδδουκαίοι και Φαρισαίοι!
Επίσης το πρόγραμμα και την ύλη των μαθημάτων της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης καταρτίζουν οι ειδικές επιτροπές κι όχι ο Φίλης στα κανάλια. Τέλος το θέμα του μαθήματος των θρησκευτικών επειδή άπτεται λεπτών συνειδησιακών ζητημάτων και πολιτιστικών συμπαραδηλώσεων δεν επιτρέπεται να αντιμετωπίζεται με τέτοια ελαφρότητα. Και το δηλώνει αυτό ένας άθεος που έχει κατά καιρούς στηλιτεύσει την αυθαιρεσία και τον σκοταδισμό της επίσημης Εκκλησίας. Άθεος μεν, ορθόδοξος δε, αν με αντιλαμβάνεστε. Επειδή αυτή είναι η κουλτούρα μου παιδιόθεν. Και δεν το κρύβω, είναι η κουλτούρα που θα ήθελα να έχουν και τα παιδιά μου. Όχι μόνο ως τυπολατρική διαδικασία αλλά και ως συμβολισμό ταυτότητας.
Από την άλλη, η θρησκεία γενικά και η Ορθοδοξία ειδικότερα είναι πολιτισμικά φαινόμενα υψίστης ιστορικής σημασίας και κομμάτι της μακραίωνης εθνικής παράδοσης που αξίζει και να διδαχτεί και, κυρίως, να κοινωνηθεί. Τα κείμενα, η προφορική και η γραπτή παράδοση, το εικονογραφικό, θεολογικό σύστημα που εκβάλλει ως τα κόμικς, το ευχαριστηριακό γεγονός και η σημασία του μέσα στο χρόνο, συνιστούν όχι μόνο σύμβολα αλλά και ουσία. Όχι μόνο τυπολατρική γνώση αλλά και υπαρξιακό προβληματισμό. Άρα σε μιαν εποχή απορφανισμού και απώλειας του νοήματος, ας είμαστε πολύ προσεχτικοί με εκείνα τα σύμβολα που διασώζουν ένα ελάχιστο ταυτότητας. Ακόμα.

Το Θέατρο της Ελαφρότητας

Θίασος ποικιλιών που παίζει με παλαιομοδίτικο στόμφο, ερασιτεχνικά και με μούτες του '70  το έργο "Απόψε αυτοσχεδιάζουμε". Θέατρο σκιών που ανεβάζει την τραγωδία της Μεταπολίτευσης με φιγούρες του Καραγκιόζη. Όλα εδώ είναι ρόλοι και μάλιστα κακοπαιγμένοι. Άλλος παίζει τον ηγέτη -πρωθυπουργό που αλλάζει την Ευρώπη, άλλος τον υπουργό- καθοδηγητή που κάνει τους αναγκαίους συμβιβασμούς για να μην χαθεί ο δρόμος προς τον σοσιαλισμό, άλλος τον βουλευτή-υπερασπιστή των λαϊκών συμφερόντων κλπ. άλλος τον εμπνευσμένο ινστρούκτορα που σώζει την παιδεία, αποκαθιστά τα ιδεολογικά λάθη της ιστορίας και μετατρέπει θαυματουργά το νεράκι σε κρασί κοκ. Ένας λούμπεν κόσμος, τρελαμένος για εξουσία και ένα ιδεοληπτικό όσο και αγράμματο περιθώριο που εκμεταλλεύτηκε την δραματική συγκυρία για να πάρει την ρεβάνς μίας φαντασιακής Βάρκιζας. Για να τιμωρήσει και να εκδικηθεί τους αντεπαναστάτες και τους αστούς με τον φανατισμό -και τη στολή- του Αχμαντινετζάντ. (Μόνο που τους μικροαστούς που μισούν, τους βλέπουν κάθε πρωί στον καθρέφτη τους όταν ξυρίζονται. Είναι τότε που το θέατρο σκιών γίνεται θέατρο του Παραλόγου). Οι ιδεοληψίες, οι αντιφάσεις και ο ωμός οπορτουνισμός τους έχουν καταστήσει το αριστεροακροδεξιό μόρφωμα των Συριζανέλ, την πιο ευχειραγώγητη και πειθήνια κυβέρνηση της μεταπολεμικής περιόδου στην Ελλάδα. Η πολιτική τους και τα λάθη που διαπράττουν καθημερινά με εγκληματική ελαφρότητα,  σχεδόν αμνήστευσαν τα τεράστια λάθη που διέπραξαν οι διάφορες κυβερνήσεις της Μεταπολίτευσης. Συνελόντι ειπείν, είναι επικίνδυνοι και τους καθιστά ακόμα πιο επικίνδυνους η κατατονία της κοινωνίας που έχει φτάσει προ πολλού στα όρια της και η λειψανδρία στο ευρύτερο πολιτικό σκηνικό. Η χειροπιαστή έλλειψη οποιασδήποτε προοπτικής. Με τους Συριζανέλ συνειδητοποιεί επώδυνα ο τόπος τι ακριβώς σημαίνει χάσιμο πολιτικού χρόνου. Οι άλλοι προχωρούν και εμείς είμαστε καθηλωμένοι, χρόνια τώρα σε μια πολιτική ηλίθιας αδράνειας και υποκριτικών συμβιβασμών. Φοβάμαι πως τα χειρότερα έπονται, αν δεν αντιδράσουμε αμέσως. Τώρα! 
Ρεφρέν: Μοιραίοι κι άβουλοι αντάμα 
(αλλά όχι αθώοι). Όλοι μας;

ΥΓ. Διαβάζοντας το τύπο μαθαίνουμε ότι παραιτήθηκε ο αρχηγός του Πυροσβεστικού Σώματος. Και μόνο το ότι παραιτούνται αξιωματούχοι στην Ελλάδα είναι πολύ παρήγορο. Υπάρχει άρα ακόμη αξιοπρέπεια και δεν τα καταβρόχθισε όλα η πείνα της εξουσίας. 

Όσο για την χειρεύουσα θέση, θα την καταλάβει αξιοκρατικά ο Καμμένος. Θα του πηγαίνει κι στολή!

Δυο χειρόγραφα

Από την έκθεση της Marisa Zattini στον Τεχνοχώρο

 

 

...Όργια της Άνοιξης στους τάφους που θα έλεγε κι ο δια Χριστόν σαλός Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης ...
... Η τέχνη πορεύεται από ποιητή σε ποιητή και γύρω της πάντα υπάρχει έρημος ...
( Τήνος 23.7.2016 )

Το Μήλο

Αδύναμα, κακόμοιρα,
κακομαθημένα παιδιά
αδύναμων, κακόμοιρων,
κακομαθημένων γονέων
που θα κάνουν αύριο
αδύναμα κακομοίρα παιδιά.
Κακά παιδιά, παιδιά κακά θα κάνουν.
- Ναι Λόλα; Ναι Μίμη; Φάτε το μήλο!
 

5.6.2016

Έκκληση προς κάθε αρμόδιο

 

Τι ντροπή! Τι υποκρισία! Οι δικαστικές αρχές αποφάσισαν την εκταφή του Αλέξανδρου Βέλιου και την διενέργεια ιατροδικαστικής έρευνας. Άλλη μια δικαστική γελοιότητα η οποία προφανώς υπαγορεύεται από την υπόρρητη διάθεση εκδίκησης ενός τυπολατρικού και ψευτοθρησκευόμενου κράτους απέναντι σε κάποιον που περιφρόνησε όχι μόνον την δύναμη του θανάτου αλλά και την κρατική υπερεξουσία. Παρακαλώ κάθε αρμόδιο ως παλιός του φίλος:
Αφήστε τον να κοιμηθεί όπως το διάλεξε, το υπερασπίστηκε και το κατάφερε, όχι χωρίς οδύνη, δίνοντας σε όλους μας ένα μάθημα αξιοπρέπειας. Μην τιμωρήσετε τη σορό του αφού δεν καταφέρατε να φυλακίσετε το πνεύμα του. Μην ξαναπληγώσετε το κορμί του γιατί ήδη έχει πονέσει πολύ. Προστατεύστε τους οικείους του από μια τέτοια  φρικτή εμπειρία. Ας εξαντλήσει αλλού το κράτος την αυθεντία του και οι δικαστικές αρχές την δύναμη τους. Εξάλλου το έλλειμμα δικαιοσύνης στη χώρα είναι πασιφανές. Δεν υπάρχουν άλλες προτεραιοτητες;
Κάνω έκκληση στον πρωθυπουργό και στον υπουργό Δικαιοσύνης να αποτρέψουν τη βεβήλωση από αυτό που ήταν κάποτε ο Αλέξανδρος Βέλιος. Ας αποδοθεί αλλιώς η, ούτως ή άλλως, χειμαζόμενη στον τόπο μας δικαιοσύνη. 
Στο φέρετρο του Βέλιου οι αρχές δεν θα βρουν τις αποδείξεις ενός εγκλήματος αλλά τα σπαράγματα ενός φρονήματος υψηλού. 
Απευθύνω έκκληση προς όλους τους εμπλεκομένους σε αυτή την ανίερη πράξη. Επιτρέψτε στον Αλέξανδρο να κοιμηθεί εν ειρήνη. Επειδή το δικαιούται. Επειδή το κατέκτησε με τον θάνατο του τον ίδιο. 
ΥΓ. Βοηθήστε φίλες και φίλοι να διαδοθεί αυτή η έκκληση. Το οφείλουμε στον Αλέξανδρο και στον πολιτισμό που αυτός εκπροσωπούσε.

Σ/Κ στην Σαλονίκη

 

Πέρασαν αυτοί καλά κι εμείς χειρότερα. Έφαγαν καλά -η Θεσσαλονίκη φημίζεται για το φαΐ της- , έπαιξαν ποδόσφαιρο (!) παρά τα κιλά και τους γλουτούς τους - καθιστική εργασία γαρ - , μονοπώλησαν κάμερες και μικρόφωνα καθώς ανέβηκαν όλοι, υπουργοί, υπουργάρες, υπουργίσκοι, γραμματείς, σύμβουλοι, φαρισαίοι προστατευμένοι από χιλιάδες ένστολους μήπως και γίνει καμιά στραβή, για να χειροκροτήσουν εκείνον που τους έδωσε αιτία ύπαρξης τη στιγμή ακριβώς που είχαν συνηθίσει την ανυπαρξία τους. 
Και να που παρά την οργάνωση, τους σπεκουλαδόρους δημοσιογράφους που ρωτούσαν "πόσο εξαιρετικά πήγε η πρωτοβουλία σας με τους ηγέτες του Νότου κ. Πρόεδρε κλπ.", παρά τον θεσμικό μονόλογο του Μεγάλου, βρέθηκε μία τρεμάμενη, δειλή φωνή για να διαλύσει όλο αυτό το virtual reality σκηνικό. 
Ο αρχηγός έχασε την ψυχραιμία του -τζάμπα οι πρόβες και οι συμβουλές των συμβούλων-, απώλεσε το αυτάρεσκο ύφος και το χαμόγελο του και είπε στην δημοσιογράφο που μίλησε μόλις για δύο λεπτά, αυτός που μιλούσε τρεις ώρες μονολογώντας αδιάκοπα : "Μη με διακόπτετε"! Απίστευτο, σοκαριστικό, αδιανόητο. Ο πρωθυπουργός χάνει την ψυχραιμία του από ασήμαντη αφορμή ενώ τον παρακολουθεί το πανελλήνιο και άπαντες οι υπουργοί του. Και μάλιστα χωρίς να έχει διόλου προκληθεί. Ήταν τόσο άμεσο και ευθύ το σχόλιο της συνομιλήτριας του που όλο το προπαγανδιστικό οικοδόμημα -το πανάκριβα πληρωμένο από τους υπερχρεωμένους πολίτες- που είχε στηθεί με τόση επαγγελματικότητα, κατέρρευσε σαν δίδυμος πύργος. Και ήταν και 11 Σεπτεμβρίου. Η άλλη, η τρομαχτική μπαρούφα που έθιξε ξεδιάντροπα την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης ήταν, σας διαβεβαιώνω, μικρότερης σημασίας. Η εικόνα ενός χολωμένου, ενός κακούλη πρωθυπουργού επειδή κάποια τόλμησε να διαταράξει τη νιρβάνα του, το "αφήγημα ευτυχίας" που υποστήριζε, ήταν ό τι θα θυμόμαστε από αυτό το Σ/Κ στην Σαλονίκη. 
ΥΓ 1. Τί να σου κάνει και ο σ. Παππάς; Πόσα γκολ πια να βάλει για να ισοφαρίσει το κακό; Ψυχολογικά εξετάζοντας το συμβεβηκός ο πρωθυπουργός πρέπει να είναι σμπαράλια με τους κόλακες γύρω του να αδυνατούν να τον συνεφέρουν.
ΥΓ 2. Αφήστε που εμπεδώσαμε τι είδους ειδήσεις οφείλει να δείχνει η τηλεόραση: Τον Τσίπρα και τον Παππά, στα ίχνη του Κωστάκη του φλύαρου, να κάνουν αηδίες με την μπάλα. Γύρω ο αληθινός κόσμος να βρίσκεται σε απόγνωση κι αυτοί ...στον κόσμο τους.

Όλγα εναντίον Βαρώτσου

 

Είμαστε η χώρα του απόλυτου δήθεν, της απόλυτης υποκρισίας. Και από τα δεξιά και από τ' αριστερά. Με απόλυτη άγνοια του τι σημαίνουν βαθύτερα και η τέχνη και ο πολιτισμός. 

Έτσι λοιπόν δεν κουνήθηκε φύλλο ούτε και υπήρξε κάποια διαμαρτυρία επειδή στον 21ο αιώνα - και μισόν αιώνα μετά την κατάργηση της βασιλείας στην Ελλάδα - στήνουν στην αδούλωτη, δημοκρατική Θεσσαλονίκη την στιγμή που την επισκέπτεται επισήμως ο αριστερός πρωθυπουργός της χώρας το ... άγαλμα μίας βασίλισσας! 

Σαν αυτά που έστηναν οι εστεμμένοι του 18ου και του 19ου αιώνα στις κεντρικές πλατείες της Ευρώπης και τα αποκαθήλωναν μετά οι επαναστάτες το 1848 και το 1917.  Φαίνεται πλέον ότι η Θεσσαλονίκη είναι το απόλυτο φέουδο του εριτίμου κ. Σαββίδη. Όπως είναι ο Πειραιάς του εξοχότατου κ. Μαρινάκη. 

Αλλά δεν είναι ούτε πολιτικό ούτε ταξικό το πρόβλημα μου. Ούτε καν ιστορικό. Αν κάποια μικροπολιτική σπέκουλα ή συγκυρία απαιτεί να τιμηθεί η πολυτιμημένη μαμά του ολέθριου Κωνσταντίνου, όλα καλά. Γιαυτό υπάρχουν εξάλλου οι λογής επίσημοι, οι παράγοντες, οι παπάδες, οι δημαρχαίοι και οι ανάλογες κορδέλες και τα ψαλίδια. Αν είχαν μάλιστα χιούμορ, θα έστηναν την Όλγα δίπλα στον αδριάντα του Κωνσταντίνου Καραμανλή εμπρός στον λευκό Πύργο.

Το δικό μου πρόβλημα είναι αμιγώς αισθητικό. Σε πόλεις όπως η Θεσσαλονίκη, η Αθήνα, ο Πειραιάς όπου η σύγχρονη τέχνη γενικά και η σύγχρονη γλυπτική ειδικά - όχι τα μνημεία αμνησίας, ούτε οι προτομές που τις κλέβουν οι Ρομά - έχουν εκδιωχθεί δια ροπάλου, είναι δυνατόν να εγκαινιάζονται τέτοιες παλαιομοδίτικες αηδίες; Δεν ήρθε επιτέλους η στιγμή να ανατάξουμε την πιο ελληνική τέχνη, την γλυπτική και μάλιστα με σύγχρονους όρους;

Τί λένε σχετικά η εικαστική κοινότητα, ο υπουργός Πολιτισμού, ο φιλίστωρ υπουργός Παιδείας, το τμήμα πολιτισμού του Σύριζα, η Σχολή Εικαστικών Τεχνών του Αριστοτελείου και ο πολυπράγμων πρόεδρος του; Τί λέει ο γλύπτης και καθηγητής του Αριστοτελείου Κώστας Βαρώτσος, 

κατ 'εξοχήν ενδιαφερόμενος; Δεν τον θίγει το γεγονός αυτού του κακόγουστου ακαδημαϊσμού που αποδεικνύει τα μαύρα μεσάνυχτα πολιτείας και πολιτών; Τί λέει, έστω, ο φίλος του υπουργού Πολιτισμού κ. Βέλτσος ή ο φίλος του κ. Βέλτσου, κ. Τσουκαλάς;  

Έστησε ποτέ ο ρέκτης και αντισυμβατικός δήμαρχος Θεσσαλονίκης -  τον φουκαριάρη τον Καμίνη δεν τον αναφέρω καν γιατί ψάχνει ακόμα αυτά που του βούτηξαν κάτω από την μύτη του -  ένα και μοναδικό  ΣΥΓΧΡΟΝΟ γλυπτό; Σαν αυτό π.χ του Γιώργου  Ζογγολόπουλου στην είσοδο της ΔΕΘ από την δεκαετία του '60; 

ΥΓ. Το χοντραίνω : Έχει γούστο να βγει ο Κυριάκος και να δεσμευτεί πως θα  ξηλώσει το άγαλμα!

Για την Μπιενάλε Βενετίας και τις επιλογές του ΥΠΠΟ - Οι ανίδεοι και οι επιτήδειοι

  

Για πάρα πολλούς λόγους, η διερεύνηση των οποίων δεν είναι της παρούσης, η Μπιενάλε Βενετίας και η συμμετοχή μας σε αυτήν έπαιζε και παίζει καθοριστικότατο ρόλο στο φαντασιακό των Ελλήνων καλλιτεχνών. Η σύγχρονη ελληνική τέχνη, περιθωριοποιημένη και εν πολλοίς περιθωριακή, επένδυσε απο νωρίς πάρα πολλά σ' αυτήν την όντως λαμπρή εκδήλωση η οποία, θυμίζω, ξεκίνησε από το 1895 ως εθνική, ιταλική έκθεση,για να γίνει μετά από λίγα χρόνια παγκόσμια. Οι Έλληνες είδαν σ' αυτή  έγκαιρα και ορθά  την ευκαιρία για μιαν διεθνή σταδιοδρομία, για την υπέρβαση του χρόνιου απομονωτισμού. Περισσότερο από έναν αιώνα λοιπόν  στην Λαγκούνα της ενετικής Δημοκρατίας παρήλασαν τα σημαντικότερα ονόματα, οι ιερές μονάδες της μοντέρνας τέχνης διεθνώς  δημιουργώντας πράγματι πολύ μεγάλα γεγονότα και γράφοντας κυριολεκτικά ιστορία. Γιατί όμως ασκεί ακόμη και σήμερα, σε μια εποχή γενικότερης έκπτωσης και απομυθοποίησης, τέτοια γοητεία η Μπιενάλε Βενετίας στην μικρή ελληνική εικαστική κοινότητα;

Κυρίως,νομίζω, γιατί λειτουργεί ως ένας υπερθεσμός έξω από τους εντόπιους, υπολειτουργούντες  θεσμούς που συνοδεύεται από διακρίσεις, βραβεία, παγκόσμια προβολή κλπ. και που λειτουργεί μέσα από πολύ αυστηρές και κατά κανόνα αντικειμενικές διαδικασίες. Κάθε δύο χρόνια λοιπόν οι Έλληνες καλλιτέχνες έχουν την ευκαιρία να ονειρεύονται. Αποκλεισμένοι εν  πολλοίς  από ένα σύστημα εξαιρετικά κλειστό, αριστοκρατικό, με μιαν αγορά που συρρικνώνεται όλο και περισσότερο, ξεχασμένοι από την πολιτεία και από το κοινό, χωρίς ευκαιρίες για συμμετοχές σε μεγάλες εκθέσεις που δεν διοργανώνονται και διακρατικές ανταλλαγές που δεν πραγματοποιούνται, χωρίς διακρίσεις, βραβεία, μουσεία σύγχρονης τέχνης, πινακοθήκες επαγγελματικά  λειτουργούσες,χωρίς κρατικές αγορές - όπως συνέβαινε παλιά με τις Πανελλήνιες-, χωρίς διαγωνισμούς που να οργανώνονται από το Υπουργείο Πολιτισμού και να παρέχουν μια κάποια διέξοδο, οι Έλληνες καλλιτέχνες είναι μεταφορικά και κυριολεκτικά αποκλεισμένοι. Άρα μια συμμετοχή στην Μπιενάλε Βενετίας αποτελεί σανίδα σωτηρίας σ' αυτό το πέλαγος της αδιαφορίας και φθοράς. Κάθε δύο χρόνια λοιπόν διεκδικούν αυτή τη δυνατότητα να ονειρεύονται.

Το τυπικό έχει ως εξής:Το Υπουργείο Πολιτισμού συγκροτεί μιαν  επιτροπή μέσω της διεύθυνσης Καλών Τεχνών, κάποιοι γραφειοκράτες ψάχνουν να βρουν τους ενδεδειγμένους "τεχνοκράτες" κριτικούς , δηλαδή τους ειδικούς που θα επιλέξουν την εθνική εκπροσώπηση και ανακοινώνει τους όρους της συμμετοχής επιτρέποντας στον καθένα να υποβάλει την δική του αίτηση. Δηλαδή μια πρόταση που συγκροτείται κυρίως από το εισηγητικό σημείωμα του θεωρητικού ο οποίος θα είναι και ο κομισάριος της έκθεσης αλλά και οπτικό υλικό από την εργασία του ή των καλλιτεχνών. Άρα κατ´ ουσίαν στη Βενετία πηγαίνουν με ελπίδες διεθνούς διάκρισης δυο εκπρόσωποι μας, ένας καλλιτεχνης και ένας κριτικός τέχνης. Η περίοδος αυτής της γλυκιάς προσδοκίας κρατάει πάντως πολύ λίγο γιατί γρήγορα η σοφή επιτροπή ανακοινώνει τον τυχερό, συνήθως,ή τους τυχερούς, σπανίως, οι οποίοι θα διεκδικήσουν το όνειρό τους στο νεοβυζαντινό ελληνικό παντιλιόνε, στα Τζιαρντίνι. Και είναι επίσης γεγονός πως τα σημαντικότερα επιτεύγματα της ελληνικής τέχνης εν πολλοίς καταξιώθηκαν ή έστω εξετέθησαν στην Μπιενάλε Βενετίας, σε όλη τη διάρκεια του προηγούμενου αιώνα. 

Από την καθοριστική συμμετοχή του Παρθένη στην φασιστική έκθεση του 1938 ως το Βραβείο της Ουνέσκο στον Γιάννη Σπυρόπουλου το 1960 και  από τις συμμετοχές  του Γιάννη Κουνέλλη στο Ιταλικό Περίπτερο ως την κατάληψη της λιμνοθάλασσας δυο φορές  από τις Ομπρέλες του Ζογγολόπουλου και μια φορά από τον Ορίζοντα του Βαρώτσου. Να μην ξεχάσω τις παρουσίες των Κανιάρη, Κεσσανλή και Τσόκλη στην δεκαετία του '80 αλλά και την θητεία του Τώνη Σπητέρη ως άκρως επιτυχημένου, μόνιμου κομισάριου, εγκατεστημένου στην Βενετία, κατά τη δεκαετία του '60. Επίσης την Ελλάδα εκπροσώπησαν κατά καιρούς οι Τόμπρος, Θεοδωρόπουλος, Καπράλος, Κατράκη, Τσαρούχης, Μόραλης, Εγγονόπουλος, Λαμέρας,Τάκις,  Μυταράς κλπ.

Όλα αυτά τότε γιατί τώρα η κατάσταση είναι μάλλον απογοητευτική. Η ελληνική συμμετοχή τα τελευταία χρόνια γίνεται όλο και πιο αδιάφορη και πιο ασήμαντη,"ανιστορική" θάλεγα, με επιλογές που προκαλούν τουλάχιστον απορίες και με θεωρητικές προτάσεις που κινούνται ανάμεσα στην αφέλεια και στην έκζήτηση. χαρακτηριστικό παράδειγμα η συμμετοχή της Δανάης Στράτου! Η θλιβερή αυτή  εικόνα συσκοτίζεται ακόμη περισσότερο από τις φήμες που κυκλοφορούν κάθε φορά και που συχνά δυστυχώς δεν είναι μόνο φήμες, ότι δηλαδή η επιλογή είναι προαποφασισμένη και πως οι επιτροπές, εν πολλοίς ανεπίτρεπτες αφού εκπροσωπούν είτε συνδικαλιστικές ιδεοληψίες είτε τις εμμονές των αμετακίνητων παραγόντων, απλώς ξεφυλλίζουν τους φακέλους από υποχρέωση...

Κάποτε, στις καλές εποχές των επιτυχιών, λειτουργούσε ένα είδος άτυπης ιεραρχίας και από πλευράς καλλιτεχνών και από πλευράς επιτροπών  έτσι ώστε να στέλνονται στην Μπιενάλε Βενετίας τα πιο σημαντικά ονόματα της ελληνικής τέχνης όπως για παράδειγμα ο Τάκις, η Χρύσα, ο Αντωνάκος, ο Αληθεινός, ο Μυταράς, ο Καράς  κ.ο.κ. δημιουργώντας έναν ιστορικό ιστό, μια συνέχεια. Αυτό πια έχει εκλείψει δίνοντας την αίσθηση πως η καθόλου ιστορία μας προς στιγμήν διακόπτει, σχολάζει, το εσωτερικό σύστημα που έδινε συγκρότηση και ένα κάποιο νόημα, μια ταυτότητα στην νεοελληνική τέχνη, φαίνεται πλέον  πως δεν ισχύει. Με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει. Η έλλειψη δηλαδή ιστορικών αναφορών, η μη καταγραφή της πρόσφατης ιστορίας σε τρόπον ώστε να μην ορίζονται  κάποιο πλαίσιο,  μια συγκεκριμένη θεωρητική άποψη, μια ουσιαστική καλλιτεχνική ανάγκη  αλλά μάλλον οι ανάγκες, οι τρέχουσες μόδες και τα διαφημιστικά κόλπα της αγοράς τέχνης. Και ενώ έχω πολύ σοβαρές αντιρρήσεις για τις προηγούμενες ελληνικές συμμετοχές, η φετινή νομίζω πως δημιουργεί ένα μοναδικό προηγούμενο. 

Επειδή και ο καλλιτέχνης, νεαρός υποθέτω, μου είναι εντελώς άγνωστος - χωρίς αυτό να σημαίνει αναγκαστικά κάτι έστω κι αν βρίσκομαι σ'αυτό τον χώρο και τον υπηρετώ για περισσότερο από 30 χρόνια - αλλά και ο θεωρητικός υποστηρικτής της πρότασης,ο κομισάριος δηλαδή, είναι ένας κριτικός κινηματογράφου (sic) μάλλον ελαφρών βαρών και χολιγουντιανής αισθητικής. Έτσι λοιπόν του χρόνου στην πάρα πολύ κρίσιμη Μπιενάλε του 2017 δεν θα πάει κανένα από τα γνωστά ονόματα που ορίζουν ένα πλαίσιο αναφοράς στην ελληνική τέχνη αλλά θα μας εκπροσωπήσει ο άγνωστος κύριος Γιώργος Δρίβας με τον γνωστό και μη εξαιρετέο  κύριο Ορέστη Ανδρεαδάκη. Λαμπρά. Διερωτώμαι πάντως με ποια κριτήρια η επιτροπή επέλεξε την συγκεκριμένη συμμετοχή και βέβαια ποιές ήταν οι άλλες προτάσεις που απορρίφθηκαν. Επίσης αν συμφωνεί με την όλη διαδικασία και το αποτέλεσμα η Εταιρεία Ελλήνων Τεχνοκριτών, το Εικαστικό Επιμελητήριο  αλλά και γενικότερα το σώμα της εικαστικής κοινότητας, οι γκαλερί, οι Σχολές  Καλών Τεχνών, οι θεωρητικοί  και οι ιστορικοί της τέχνης κλπ. Εκτός κι αν επιλέξουμε πάλι την συνήθη τακτική του κουκουλώματος ή της αποσιώπησης  με το σχολαστικό επιχείρημα πως δε μας ενδιαφέρει ή ότι γέγονε γέγονε.

Προσωπικά πιστεύω πως το υφιστάμενο πλαίσιο επιλογής έχει πλήρως αποτύχει, έχει ολοκληρώσει το κύκλο του και αν στοιχειωδώς μας ενδιαφέρει και η Μπιενάλε και η εκεί συμμετοχή μας ,θα πρέπει να το αντιμετωπίσουμε εξ αρχής. Επίσης έχουν αποτύχει και οι επιτροπές του υπουργείου και ο τρόπος που οι επιτροπές συγκροτούνται. Αποτυχημένη είναι όμως και η γενικότερη πολιτική του υπουργείου ως προς τις διεθνείς μας συμμετοχές. Ή, για να ακριβολογήσουμε,η ανυπαρξία πολιτικής του υπουργείου ... και όχι μόνο στα εικαστικά.

Αυτό που θα έπρεπε πρωτίστως να γίνει είναι να σπάσει όλη αυτή η μονομέρεια που χαρακτηρίζει εδώ και δεκαετίες τις ελληνικές συμμετοχές στην Μπιενάλε Βενετίας. Υπάρχει μια κακώς εννοούμενη εκδοχή μοντερνισμού - εγώ θα τον έλεγα ψευδό-  ή ακαδημαϊκό μοντερνισμό-  η οποία μονοπωλεί το ελληνικό περίπτερο χωρίς όμως να έχει επιδείξει και πολύ σπουδαία αποτελέσματα. Αντίθετα, η δύναμη της ελληνικής τέχνης παραμένει ακόμα το τελάρο με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει. Όμως το τελάρο, η ζωγραφική του καβαλέτου με άλλα λόγια, παραμένει αποκλεισμένη από την Μπιενάλε Βενετίας επειδή  κάποιοι "ειδικοί" δεν της επιτρέπουν να εκπροσωπήσει την Ελλάδα στο όνομα του πειθαναγκασμού στην, εκάστοτε, κυρίαρχη μόδα ( π.χ στη βίντεο Αρτ ). 

 Έτσι δεν πήγαν ποτέ στην Μπιενάλε και φαντάζομαι ότι δεν θα πάνε ούτε στο μέλλον αν ακολουθηθεί η ίδια μέθοδος, ζωγράφοι όπως ο Μάκης Θεοφυλακτόπουλος, ο Απόστολος Γεωργίου, ο Θράφια, η Πελαγία Κυριαζή, ο Κυριάκος Κατζουράκης, ο Τριαντάφυλλος Πατρασκίδης, ο Δημήτρης Ράτσικας, ο Εδουάρδος Σακαγιάν, ο Τάσος Μαντζαβίνος, ο Κυριάκος Μορταράκος, ο Γιάννης Φωκάς, η Βάνα Ξένου, ο Στέφανος Δασκαλάκης, η Ειρήνη Ηλιοπούλου, ο Μιχάλης Μανουσάκης, ο Άγγελος Αντωνόπουλος, ο Χάρης Κοντοσφύρης, ο Αχιλλέας Χρηστίδης, ο Γιώργος Ρόρρης, ο Γιώργος Λαναράς, ο Χρήστος Αντωναρόπουλος για να αναφερθώ σε μερικά ενδεικτικά παραδείγματα. Όπως επίσης δεν πήγανε ποτέ και ,φαντάζομαι, δεν θα πάνε και στο μέλλον ιστορικά πρόσωπα όπως ο γλύπτης Θόδωρος, ο Μιχάλης Κατζουράκης, ο Νίκος Μπάικας, η Λήδα Παπακωσταντίνου, η Ρένα Παπασπύρου. ο Γιώργος Λαζόγκας, ο Νίκος Χαραλαμπίδης, ο Αγγελος Παπαδημητρίου, ο Μίλτος Μανέτας  για να αναφέρω μόνο τους δρώντες ακόμη.

Προσωπικά αν είχα την δυνατότητα  να επιλέξω την φετινή μας συμμετοχή όπως συνέβη και το 1990, θα οργάνωνα μια εντυπωσιακή αναδρομική στη μνήμη του Γιώργου Λάππα κυρίως για να καταδείξω τη συμβολή αυτού του τόσο σημαντικού καλλιτέχνη στην εξέλιξη γενικότερα της  σύγχρονης, ευρωπαϊκής γλυπτικής. Αυτό δεν θα ήταν απλώς μνημόσυνο  αλλά και μια ιστορική  πρόταση για το που μπορεί να πηγαίνει σήμερα η ελληνική τέχνη, ανάλογη με την πρόταση που διατύπωσε ο Πιερ Ρεστανί το 1964 στο θέατρο la Fenice της Γαληνότατης. Ειδικά τη στιγμή αυτή χρειαζόμασταν μια έκθεση αυτογνωσίας, ιστορικής συνείδησης αλλά και ανάτασης. Και νομίζω ότι και η πολιτεία και εικαστική κοινότητα όφειλαν κάτι τέτοιο στον Γιώργο Λάππα. Λυπάμαι που δεν το σκέφτηκε κανείς. Εγώ σε χρόνο ανύποπτο το είχα δημοσιοποιήσει ως πρόταση. Εις ώτα όχι μόνο μη ακουόντων αλλά και μη κατανοούντων όπως φάνηκε.

Και κάτι τελευταίο: Χάθηκε, νομίζω, μία αληθινά ιστορική ευκαιρία για μια σπουδαία, εναλλακτική υποψηφιότητα. Όλο το περασμένο καλοκαίρι περιόδευσε στο Αιγαίο και πιο συγκεκριμένα στην Πινακοθήκη των Κυκλάδων, στη Σύρο και στο αρχαιολογικό μουσείο της Λέσβου, στην πόλη της Μυτιλήνης η συνταρακτική ενότητα ζωγραφικών έργων του Γιώργου Ξένου με τον ενδεικτικό τίτλο Πνιγόμενοι. Ένα εικαστικό δράμα στημένο συμβολικά λίγο πιο κει από τα σημεία του πραγματικού δράματος που εκτυλίσσεται αμείωτο στη θάλασσα μας τα τελευταία δύο χρόνια. Έτσι, η Ελλάδα έχασε μια μοναδική ευκαιρία να μιλήσει με τη δική της γλώσσα,με τα δικά της μέσα και τη δική της τέχνη για τα πράγματα που μας συγκλονίζουν. Και που βέβαια μας υπερβαίνουν καθώς αφορούν στην παγκόσμια κοινότητα αλλά και πιο συγκεκριμένα στο παρόν και το μέλλον της Ευρώπης. Σκεφτείτε, 3.000 περίπου πνιγμένοι μέσα σε ένα μόνο χρόνο. Για μένα αυτό είναι καλλιτεχνική δημιουργία και αυτό σημαίνει πολιτιστική πολιτική από έναν φορέα που γνωρίζει, που επιλέγει και που προτείνει ορθά. Αντίθετα ανίδεες πολιτικές ηγεσίες επιτρέπουν σταθερά στους επιτήδειους να κάνουν παιχνίδι.  Δυστυχώς όλα αυτά στον τόπο μας, παραμένουν σταθερά ένα ζητούμενο.