Λαϊκή αγορά στην Ξενοκράτους, Κολωνάκι. Τη ζωγράφισε στο πιο φιλόδοξο έργο του ο Παναγιώτης Τέτσης. Λαϊκή αγορά στη Μ. Αλεξάνδρου, Ν. Σμύρνη. Οπου η ταξική πάλη του Μαρξ, ταξικός μεν πλην εγκάρδιος εναγκαλισμός. Στο αγαπητικό κλίμα της Ορθόδοξης παράδοσης. Αλλά και στη γενικότερη διάθεση που διακρίνει τους Νεοέλληνες να ξεχνάνε και να συγχωρούν. Λαϊκή αγορά λοιπόν σαν τελετουργία και θέατρο της πιο άμεσης Δημοκρατίας. Και μάλιστα σε λαϊκή απογευματινή. Οπου παραγωγοί, τα παιδιά της γης, διαπραγματεύονται μελιτζάνες ή ρεπανάκια με τους νεόκοπους αστούς, τα παιδιά της πόλης. Αυτό που αποθεώνεται εδώ είναι η ζωντανή, λαϊκή γλώσσα. Προφορική, ευρηματική έως… σκανδάλου, προσωπική και συγχρόνως δημόσια. «Ποπό, πράμα που σαλεύει» ωρύεται ο υπαίθριος ψαράς δείχνοντας το σαλάχι στον πάγο και τρυπώντας συγχρόνως με το βλέμμα του το μπούστο της μελαχρινής πελάτισσας. Απολαμβάνω τότε το τελευταίο ίχνος της αγοράς του δήμου, αληθινό ξεφάντωμα υπό το πρόσχημα της φρέσκιας, φθηνής τροφής ή του μισοτιμής προϊόντος. Πράγματα δηλαδή που έχουν περάσει στη σφαίρα των μυθικών συμβόλων καθώς ζούμε στην εποχή του fastfood, του delivery ή των χαοτικών «Μall». Αντίθετα, στη λαϊκή ζει ένα ελευθεριακό πνεύμα, ο προνεωτερικός τρόπος ανταλλαγής αγαθών με κυρίαρχη την «κοινοτική» αλληλεγγύη. Και βέβαια το ήθος των χειρωνάκτων, δηλαδή εκείνων των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν μόνοι τις ανάγκες τους και που καταναλώνουν ό,τι παράγουν. Πριν υποκύψουν στα τυποποιημένα, τα προμαγειρεμένα, τα προκάτ και τον ετοιματζίδικο παράδεισο των supermarkets. Ευκαιρία για φλερτ -κυρίως μεταξύ (υπερ) ώριμων. Οσων δηλαδή διαθέτουν άφθονο χρόνο επειδή δεν τους περισσεύει και πολύς. Η λαϊκή είναι ένας εκφραστικός, ερωτικός χώρος με τους ψωνίζοντες και τους πωλητές σαν Χορό αρχαίας κωμωδίας. «Αχαρνής», ας πούμε. Και με το φαλλικό στοιχείο παρόν. Λόγου χάρη, τα καρότα ή τα αγγουράκια. Είναι ενδεικτικός εξάλλου ο τρόπος με τον οποίο ακκίζονται οι μεγαλούτσικες πελάτισσες και οι νεότεροι πωλητές: «Τι τις ζουλάς, μαντάμ, τις ντομάτες; Δεν κορνάρουν!». Ποιητική μεταφορά που θα ζήλευε και ο Βιτσέντζος Κορνάρος.
Συνολικές προβολές σελίδας
Τετάρτη 29 Απριλίου 2009
Ο Μαρξ πηγαίνει λαϊκή
Τήρησις νόμου και τυρί
Οπως έχουμε ξαναγράψει, βρισκόμαστε σε μια ιδιότυπη εξέγερση made in Greece. Αναγνωρίζει κανείς στοιχεία αντάρτικου των πόλεων και μιαν ιδεολογία συναφή προς τον Αντόνιο Νέγκρι και τους «αυτόνομους» στην Ιταλία του ’70. Οι δικοί μας εξτρεμιστές, μεθυσμένοι από την ευκολία με την οποία πραγματοποιούν την «επανάστασή» τους, απλώνονται σε όλη την επικράτεια. Μιαν επικράτεια στην οποία ισχύουν πολλοί περισσότεροι του ενός λόγοι για να εξεγερθεί κανείς. Το θέμα βέβαια είναι πώς. Γράφαμε τις προάλλες για την αξιοθρήνητη στάση των αρχών του ΑΠΘ εμπρός στην πρόσφατη κατάληψη της πρυτανείας. Ο κ. Πρετεντέρης, μάλιστα, διερωτάτο «τι σχέση έχει η Κούνεβα με το Αριστοτέλειο». Δυστυχώς, το ρεπορτάζ αποκάλυψε πως ανάλογοι δουλέμποροι λυμαίνονται τις πανάκριβες εργολαβίες του συγκεκριμένου πανεπιστημίου και πως στις εργασιακές σχέσεις των υφισταμένων του κ. πρύτανη κυριαρχούν ο νεποτισμός και η αδιαφάνεια. Αυτή η άλλη πλευρά του νομίσματος, παράλληλα με την αυξανόμενη καθημερινά οργανωμένη βία των αντιεξουσιαστών, δίνει την αληθινή διάσταση του προβλήματος. Η αλητεία δεν είναι απαραίτητο να φοράει κουκούλα. Μπορεί και τήβεννο. Αυτό το γεγονός δικαιολογεί τη βία ή την παρακώλυση των ακαδημαϊκών λειτουργιών; Οχι βέβαια. Οσοι διαθέτουν στοιχεία θα ’πρεπε να καταφύγουν στον εισαγγελέα (που θα ’λεγε και ο κ. Σημίτης). Μόνο που όλοι εμείς οι υπόλοιποι διαθέτουμε όλο και λιγότερα επιχειρήματα για να καταγγείλουμε την ανωτέρω βία. Και αυτό είναι το πιο ανησυχητικό. Εφόσον βλέπουμε τη διαπλοκή να έχει αλώσει και τους πανεπιστημιακούς χώρους. Κι εφόσον οι νεολαίοι συνειδητοποιούν πως αυτός ο ετοιματζίδικος κόσμος δεν προβλέπει θέσεις γι’ αυτούς. Αλίμονο, τέλος, σε εκείνους που πιστεύουν στη μία και αδιαπραγμάτευτη αλήθεια. Και μάλιστα σε εκείνη που προπαγανδίζει η πιο εξωνημένη τηλοψία της Ευρώπης. Με σχολιαστές που είναι στον κόσμο τους, αλλά και εξυπηρετούν, με το αζημίωτο, συγκεκριμένο, σκοτεινό κόσμο. Είναι αστείο να ορίσουν οι συντηρητικοί ή οι επαγγελματίες του συστήματος τι είναι αναρχικός. Δηλαδή μια έννοια ρευστή ούτως ή άλλως και υποκείμενη στις ιστορικές συνθήκες.
Αναστηθείτε, βρε!
Γολγοθάς ημιυπαίθριος
Ο κ. Στυλιανίδης για να αντιδράσει στην οικονομική κρίση του τόπου και την υπαρξιακή του κόμματός του -επειδή σταδιακά η χώρα καθίσταται από «ψωροκώσταινα» σε «ψωρογιώργαινα»- διέπραξε κάτι μεγαλοφυές: επέτρεψε, δοκιμαστικά λέει, την είσοδο των ταξί στους λεωφορειοδρόμους. Καταργώντας κατ’ ουσίαν ένα μέτρο που ανακούφιζε το βεβαρημένο κυκλοφοριακό της πρωτεύουσας επιτυχώς επί 19 χρόνια μετά την πρώτη εφαρμογή του επί Στέφανου Μάνου. Είχε προηγηθεί άλλος φωστήρας, ο κ. Λιάπης, ο οποίος επέτρεψε την είσοδο των ταξί στους λεωφορειοδρόμους της Θεσσαλονίκης επιτείνοντας έτσι την κόλαση του κυκλοφοριακού της. Μέγας! Εν τω μεταξύ, η Εβδομάδα των Παθών για τη Ν.Δ. ήρθε πρώιμα με έναν γαλάζιο επιχειρηματία και πρώην κομματικό στέλεχος να παραδέχεται ότι πλήρωνε, εκβιαζόμενος, για να εξασφαλίζει τις χρυσοφόρες -για τους εφοπλιστές- άγονες γραμμές ενός διάτρητου συστήματος και να μην αποστέλλεται πάραυτα στον εισαγγελέα. Θα μου πείτε και η Siemens μοίραζε μίζες αλλά οι επικεφαλής της σήμερα ανταλλάσσουν απόψεις στο «Da Capo» με εμπλεκόμενους σε άλλες δυσώδεις υποθέσεις σχετικά με το ήθος και την αποτελεσματικότητα των πολιτικών υποκειμένων της χώρας. Βλέπετε, η Σταύρωση μπορεί να διαθέτει περισσότερες της μιας εκδοχές. Και να σχετίζεται με την καταπάτηση δασικών εκτάσεων, την παράνομη δόμηση, τα αυθαίρετα, τα ταξινομημένα σε γενιές, όπως λέμε. «Αι γενεαί πάσαι» νομιμοποιούνται αναλόγως των φοροεισπρακτικών αναγκών της εκάστοτε κυβέρνησης. Και βέβαια οι εποχές κρίσης είναι κατά κανόνα η χρυσή ευκαιρία να νομιμοποιηθούν όλες οι ιδιωτικές παρανομίες. Εφόσον η παραβατικότητα αρχίζει πάντα από πάνω και κατόπιν, δημοκρατικά, διαχέεται προς τα κάτω. Ως την απώτατη ιλύ του κοινωνικού πυθμένα. Οπως λέμε «Ηλί-Ηλί, λιμά, σαβαχθανί». Φέτος, η κυβερνητική ευρεσιτεχνία λέγεται «νομιμοποίηση ημιυπαίθριων». Μια μηχανή που ο κ. Σουφλιάς την ονομάζει «ρύθμιση εκκρεμοτήτων» απέναντι σε ένα υπαρκτό κοινωνικό πρόβλημα. Και η αντιπολίτευση απλώς «πολιτική υποκρισία». Ούτε όμως και αυτή φωνάζει πολύ, εφόσον επίκεινται εκλογές και έχει ανάγκη της ψήφου. Με αυτή λοιπόν τη συμπεριφορά και με αυτά τα πολιτικά παραδείγματα -ο κ. Παυλίδης είναι απλώς η κορυφή του παγόβουνου- θα βουλιάζουμε όλο και πιο γλυκά ως την τελική επικράτηση της μιντιακής-κομματικής κτηνωδίας. Αλλωστε, όσο το σκέφτομαι και ο Γολγοθάς ημιυπαίθριος χώρος είναι…
Η μαϊμού και το παγώνι*
Α, τι γοητευτικά κινδυνώδες πράγμα το θέατρο! Οπου χίλιες εικόνες δεν αντέχουν το βάρος μιας λέξης. Αλλά και το αντίθετο. Μια εικόνα που π.χ. «αναπαριστά» τη βροχή να ισοφαρίζει όλες τις βροχές μιας ζωής, που έτυχε να σου υγράνουν το πρόσωπο. Στο θέατρο το ταπεινό πανί γίνεται βελούδο και το κλάμα είναι πάντα καθαρτήριο. Σαν τα πολύτιμα δάκρυα της Κάτιας Γέρου στην εμπνευσμένη συρραφή από μονολόγους Λόρκα, Ανουίγ, Μπρεχτ και Τένεσι Ουίλιαμς, που παρουσίασε το ΔΗΠΕΘΕ Αγρινίου. Εξαίρετο μνημόσυνο στον Κουν.
«Ουκίγιο-ε»
Το πρόβλημα των ΗΠΑ δεν είναι η παγκόσμια ειρήνη και ευημερία αλλά η αποκατάσταση της κλυδωνιζόμενης ευημερίας τους
«Ο κόσμος μας μεταβάλλεται ραγδαία» είναι η κοινοτοπία που επαναλαμβάνουν συχνότερα οι μεγαλόσχημοι αναλυτές, αγνοώντας όμως πόσο ίδιος μένει αυτός ο «μεταβαλλόμενος» κόσμος. Οι καλλιτέχνες της Απω Ανατολής τον ονόμαζαν «Ουκίγιο-ε», δηλαδή «κόσμο που οι εικόνες του ρέουν σαν κύμα». Ο πυθμένας του όμως παραμένει αναλλοίωτος όσο κι αν αλλάζουν τα πρόσωπα είτε εδώ είτε έξω. Δηλαδή η όποια πολιτική παραμένει αμετακίνητη.
Το πρόβλημα των ΗΠΑ είναι όχι η παγκόσμια ειρήνη ή η ευημερία αλλά η αποκατάσταση της κλυδωνιζόμενης ευημερίας τους. Προς αυτήν την κατεύθυνση η Τουρκία εξυπηρετεί προσώρας τα γεωπολιτικά τους συμφέροντα. Κι ας είναι η Ελλάδα ο ιστορικός τους σύμμαχος με τον οποίο τους συνδέουν ποταμοί αιμάτων. Ο Ομπάμα επέλεξε τη θεαματική αναβάθμιση της γείτονος, κάνοντας πολύ περισσότερα από όσα είχε διαπράξει ο «κακός» και «ανίκανος» Μπους. Δηλαδή προσπάθησε να επιβάλει την υπερατλαντική του βούληση σε μια Ε.Ε. που δεν διακρίνεται για την ιδιαίτερη συνοχή της. Ο κ. Σαρκοζί σαν μεταμοντέρνος Ναπολέων είπε ξανά τα αυτονόητα. Από την άλλη, η Τουρκία συμμετείχε πανηγυρικά στη σύνοδο G20 και αυτό ήταν το ηχηρότερο διπλωματικό χαστούκι που έχουν εισπράξει τα τελευταία χρόνια. Επειδή οι οικοδεσπότες της συνόδου ξέχασαν το ανοιχτό Κουρδικό, το οποίο συσχετιζόμενο με το ήδη τριχοτομημένο και ακυβέρνητο Ιράκ αποτελεί το δυσάρεστο καμπανάκι στις ειδυλλιακές διακοπές του Μπαράκ στην Αγκυρα. Ομως η εξακολουθητική περιφρόνηση της Ιστορίας επιφέρει την αμετάθετη τιμωρία της τελευταίας προς κάθε «αδιάβαστο».
Εμείς, πάλι, ας προετοιμαζόμαστε για νέα θερμά επεισόδια και ιταμές αμφισβητήσεις συμφωνιών, εφόσον ο ελληνικός πολιτικός κόσμος στη συνεχή ραστώνη του ουδέποτε κατάλαβε ουσιαστικά τι συνέβη εκείνο το βράδυ στα Υμια. (Κι άλλο μάθημα Ιστορίας: «Αν δεν μπορείς να επιτεθείς, διαπραγματεύσου τουλάχιστον με επιθετικό τρόπο».)
Κορδακίζονται βέβαια εκ των υστέρων διάφοροι πολέμαρχοι με δεξιά, ακροδεξιά ή σοσιαλίζοντα παράσημα, όμως το συμπέρασμα παραμένει το ίδιο.
Οι γείτονές μας προωθούν σταθερά τις θέσεις τους δημιουργώντας συνεχώς de facto καταστάσεις. Εμείς σταθερά υποχωρούμε και κατά τα άλλα παραμένει αμετάβλητος αυτό ο τόσο ρευστός κόσμος.
Η βαρεμάρα ως αφροδισιακό
Ε, λοιπόν, θα σπάσω τη σιωπή μου. Επειδή δεν αντέχω να διασύρεται άδικα ο πρωθυπουργός ως ρίψασπις ή τεμπέλης. Εγώ φταίω για όλα! Εγώ δήλωσα μεταξύ τυρού και αχλαδίου στο μικρομέγαλο δημοσιογράφο πως «κουράστηκα και βαρέθηκα». Εννοώντας σαφώς πως μπάφιασα από το χαμηλό επίπεδο του πολιτικού λόγου που εκφέρεται στην Ελλάδα, αλλά και για το γελοιοδέστατο επίπεδο της τηλεόρασης.
Δυστυχώς, πτωχεύομεν
Mοιραίοι και μίζεροι αντάμα διεκδικούμε ατομικούς παραδείσους αγνοώντας τη γενικευμένη κόλαση στην οποία βουλιάζουμε.
Και όχι μόνο ως κράτος. Η πενία αφορά επίσης στις πολιτικές ιδέες, στο έμψυχο δυναμικό, στη σύγχρονη βούληση να υπερβούμε τη σοβούσα κρίση. Μοιραίοι και μίζεροι αντάμα διεκδικούμε –ακόμα– ατομικούς παραδείσους αγνοώντας τη γενικευμένη κόλαση στην οποία σύμπαντες βουλιάζουμε. Ο ιστός αυτής της κοινωνίας, η μεσαία τάξη και ό,τι αυτή εκπροσωπεί σε κουλτούρα, επιχειρηματική δράση ή συνείδηση Iστορίας και ιθαγένειας, μεθοδικά αποσαρθρώνεται.
Αμαρτωλοί και Κλέφτες. Από πλήξη
Παρηγορήθηκε, άραγε, καθόλου ο Παλαιστίνιος που 7 μήνες πριν έθαβε το κοριτσάκι του σκοτωμένο από ισραηλινή βόμβα; Η τρομερή φωτογραφία ταξίδεψε στον κόσμο. Τι είναι πιο σημαντικό, η άφατη οδύνη από μια τέτοια απώλεια ή ο ίλιγγος αλαφιασμένων χρηματιστών; Στη συνείδησή μου οικονομολόγοι και αστρολόγοι έχουν καταλάβει ομοειδή θέση. Με σαφή συμπάθεια προς τους δεύτερους. Στοιχίζουν λιγότερο και εμπορεύονται πιο επιδέξια τα άυλα πράγματα. Δηλαδή, τον έρωτα, την τύχη και πάνω από όλα τον εξορκισμό. Του, ούτως ή άλλως, άφευκτου θανάτου μας. Κι όμως. Το κλάμα ενός παιδιού, ο φόβος στο βλέμμα της μετανάστριας εμπρός στην παρουσία του οργάνου της τάξεως αποδεικνύουν πόσο απολίτιστος εκτός από «απολίτικος» είναι ο πολιτισμός μας. Εβλεπα στο κέντρο αυτής της ξιπασμένης πόλης μια νεαρή μητέρα να αγωνίζεται να διασχίσει πολύβουο δρόμο σπρώχνοντας το καροτσάκι του βρέφους της. Κανείς οδηγός δεν σταμάτησε για να της παραχωρήσει προτεραιότητα. Οχι για λόγους ευγένειας αλλά στοιχειώδους ασφάλειας. Εκεί, εμπρός στα μάτια μου, δύο ζωές έφτασαν να κινδυνεύσουν επειδή παράφρονες οδηγοί -όλοι εμείς δηλαδή- δεν διανοήθηκαν πως πέρα από το εγώ τους μπορεί να υπάρχει και άλλο πλάσμα με ανάλογα δικαιώματα. Δεν ξέρω αν οι άνθρωποι αυτοί ψηφίζουν σοσιαλισμό, υποστηρίζουν τον κλυδωνιζόμενο νεοφιλελευθερισμό ή έχουν εναποθέσει την τελευταία τους ελπίδα στο δίδυμο Μάνου - Μπουτάρη. Αυτό που ξέρω είναι πως έχουν βαθύ έλλειμμα πολιτισμού και παιδείας. Η μάνα μου έλεγε «ο Θεός να σε φυλάει από μορφωμένο γάιδαρο». Στην εποχή των μεταπτυχιακών, η μόρφωση παραμένει ζητούμενο. Γιατί βιάζονται τέλος πάντων όλοι αυτοί οι άνθρωποι; Πού πηγαίνουν με τις απαστράπτουσες τζιπούρες τους; Σπρώχνοντας το χρόνο, δεν αντιλαμβάνονται ότι επισπεύδουν τον αναπόφευκτο θάνατό τους; Σιχαίνομαι τα ακριβά αυτοκίνητα, κυρίως για το συμβολισμό τους. Σε αυτό το συμβολισμό υποκύπτοντας τα καίνε με μίσος οι κουκουλοφόροι. Αποκαλύπτοντας πάντως το βαθύτερο απωθημένο τους. Κοινωνίες της ζήλιας που παίζουν κουκλοθέατρο πότε με την επανάσταση και πότε με τις κλεμμένες ζωές τους. Και βέβαια ψηφίζουν δαγκωτό «Κολοκοτρώνη». Επειδή έγινε λέει κλέφτης για χάρη τους!