Συνολικές προβολές σελίδας

Σάββατο 18 Νοεμβρίου 2017

Σταύρος Ιωάννου, η ζωγραφική και ο λαβύρινθος

(Από τις συλλογές  Γ. Κωστόπουλου, Σίσσυς Βαμβακά

 




Μέσα απ' το φως ακόμη και το κενό αποκτά υπόσταση. Και η τέχνη είναι εκείνος ο Λαβύρινθος, στον οποίο ο Μίτος δίνεται στην έξοδο κι όχι στην είσοδο.

 

Θα το πω εν είδει αφορισμού: Ο κλασικιστής ζωγράφος ζωγραφίζει τον κόσμο, ο εξπρεσιονιστής το χάος του κόσμου. Την εσωτερική άβυσσο. Η 2n Art Thessalonikiτιμώντας τη μνήμη του Σταύρου Ιωάννου, κατ’ ουσίαναναψηλαφεί μια ζωγραφική πρόταση που σχηματίζεται και κυριαρχεί στην δεκαετία του ’80 προτείνοντας ένα εικαστικό όραμα το οποίο διαφοροποιείται τόσο από τις γραφικότητες  της γενιάς του ’30 και από τον υπερφίαλο διεθνισμό της γενιάς του ’60. Βασική της θεματολογία υπήρξε η επώδυνη ιθαγένεια όπως διαμορφώνεται μετά από μια ντροπιαστική δικτατορία αλλά και η κατάδυση στις αντιφάσεις του βαθύτερου εαυτού. 

Επιμελούμενος για την φετινή Art Thessaloniki τις αναδρομικές παρουσιάσεις του Θεόδωρου Στάμου και του Σταύρου Ιωάννου, δυο ζωγράφων τόσο διαφορετικών άλλα με μια εντυπωσιακά κοινή αισθητική στόχευση, δηλαδή το ένδον τοπίο, θέλω να αποτίσωφόρο τιμής στον ελληνικό εξπρεσιονισμό καλύπτοντας ένα κενό στην ιστορία της ελληνικής τέχνης. Μετά τον Μάριο Πράσινο που παρουσίασα πέρσι από την Συλλογή του Γ. Κωστόπουλου, φέτος ήρθε η σειρά δυο αφανών μεν πρωταγωνιστών μιας τέχνης όμως που εκκινώντας από την Ελλάδα μπορεί και αναφέρεται σε όλο τον κόσμο.

Ο μαθητής του Μόραλη Σταύρος Ιωάννου (1945-2009) δεσπόζει σε αυτόν τον «κύκλο των χαμένων ποιητών»  μαζί με τον Μάκη Θεοφυλακτόπουλο. Αλλά επίσης και με το Νίκο Χουλιαρά, τον Γιάννη Παρασκευάδη, τον Γιάννη Μιχαηλίδη, το Μηνά, το Μανώλη Πολυμέρη, τον Χρόνη Μπότσογλουτον Κώστα Λαχά, τη Βάνα Ξένου, το Νίκο Κασκούρα, τον Κυριάκο Μορταράκο, τον Γιάννη Φωκά, την Πελαγία Κυριαζή, στον Γιάννη Αδαμάκοτη Μαριλένα Ζαμπούρα, Τον Λάκη Πατρασκίδη, τον Γιάννη Κουράκη, τον Γιάννη Αντωνόπουλο, τον Περικλή Γουλάκο, τον Δημήτρη Ράτσικατον Θράφια, τον Γιάννη Τζερμιά, τον Γιώργο Μπουρναζάκη, τον Γιώργο Ξένο, τον Θανάση Μακρή, τον Νίκο Κρυωνίδητον Τάσο Μαντζαβίνο, τον Γιώργο Λαναρά, τον Εδουάρδο Σακαγιάν, κλπ. 




Πόση ζωή χωράει ο θάνατος; Πόσο νόμιμη είναι η αντιστροφή του προηγούμενου ερωτήματος; Δηλαδή πόσο θάνατο χωράει η ζωή για να είναι πράγματι αντάξια του ονόματός της; Και πόσο, τέλος, αντέχουμε αυτή την ισορροπία ανάμεσα στη λαχτάρα της ζωής και το φόβο του θανάτου; Η τέχνη, με όλα της τα πρόσωπα είναι μια ελπίδα και ένα σωσίβιο απέναντι στο φόβο αυτό. Είναι ένα πολύτιμο κλειδί για να ξεκλειδώσουμε τον ούτως ή άλλως ερμητικά κλειδωμένο κόσμο. Ο Γιάννης Τσαρούχης, ζωγράφος όσο και διανοούμενος, έλεγε συχνά: «Υπάρχουν δύο σχολές έκφρασης. Από τη μια η φαντασία της πραγματικότητας κι απ’ την άλλη η πραγματικότητα της φαντασίας»Να αποτολμήσω και μια τρίτη; Εννοώ το αβέβαιο ταξίδι ανάμεσα στο αντικείμενο και την απομυθοποίησή του, αιτία και για τη σημερινή μας αλλοτρίωση σύμφωνα με το Roland Barthes. Με άλλα λόγια το δράμα των πραγμάτων που δεν αντέχουν (δεν αντέχουμε) το νόημά τους. Ο Σταύρος Ιωάννου με ενστικτώδεις χειρονομίες, δραματική φόρτιση της πινελιάς και ταξίδια στο λαβύρινθο του υποσυνείδητου έδωσε εικόνες που αντιστέκονται σε εύκολες ερμηνείες ως αληθινός διάδοχος του Γεωργίου Μπουζιάνη.

Είναι ενδεικτικό πως το 1988 ονόμασα «Αναφορά στον Μπουζιάνη» την ομαδική έκθεση που διοργάνωσα στη Δημοτική Πινακοθήκη Αθηναίων και στην οποία συμμετείχαν οι περισσότεροι από τους παραπάνω καλλιτέχνες. Το 1983 με την έκθεσή του στην Ώρα και τα ανάλογα αφιερώματα του περιοδικού «Εικαστικά» ο Σταύρος κατοχυρώνοντας την ιδιαίτερη γραφή του, γίνεται ευρύτερα γνωστός. Το 1985 συμμετέχει στηνσημαντική έκθεση «Νέοι Έλληνες ζωγράφοι –Διαδρομές» στην Πινακοθήκη Πιερίδη και στο πλαίσιο της «Αθήνας, πολιτιστικής πρωτεύουσας». Ήδη πια βρίσκεται στην πρώτη γραμμή μιας εγχώριας πρωτοπορίας. 

Η ιδιαιτερότητα του Σταύρου Ιωάννου έγκειται στο ότι συνδυάζει την δυναμική εξπρεσιονιστική χειρονομία και τον βαθύ χρωματικό λυρισμό. Πολιτικοποιημένος αλλά όχι προπαγανδιστής μις πολιτικής ιδέας μοιράζεται συνεχώς καλλιτεχνικά ανάμεσα στις δυνατότητες του χάους που του προσφέρει η εικόνα αλλά και στην ανάγκη για την ύπαρξη μιας στοιχειώδους δομής αυτής της εικόνας. Έστω και αν ψάχνει φαντάσματα σε ένα λαβύρινθο. Ακριβώς για αυτό, τα ώριμα έργα του μοιάζουν με τους σκελετούς ενός φανταστικού κτίσματος, ενός πύργου από τραπουλόχαρτα. Από τις πρώτες του σπουδαστικές νεκρές φύσεις ως τα τελευταία του εκρηκτικά τοπία της Αίγινας, ο Ιωάννου παραμένει μοναδικός κολορίστας, όχι της επιδερμίδας αλλά της ψυχής.

 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου