Αν σας αρέσει!

Τα πράγματα είναι πολύ σοβαρά και δεν επιτρέπεται να τα συγκαλύπτουμε άλλο. Οι θεσμοί νοσούν επειδή η δημοκρατία νοσεί επειδή νοσεί η κοινωνία. Ή και το αντίστροφο. Όμως είναι ίδιο το αποτέλεσμα.

Δεν είχαμε ανάγκη το πρόσφατο τραγικό γεγονός της Γλάδστωνος για να καταλάβουμε εκείνη την αλήθεια που βιωματικά, λίγο ως πολύ, όλοι γνωρίζουμε: ότι δηλαδή οι συμφώνως τω νόμω προστάτες μας αστυνομικοί σπάνια ενεργούν στο πλαίσιο του νόμου. Κι ότι οι αστυνομικοί βλέπουν υπεροπτικά όταν δεν μισούν τους πολίτες. Εν ολίγοις οι αστυνομικοί σιχαίνονται, οι αστυνομικοί φοβούνται, οι αστυνομικοί αδιαφορούν, οι αστυνομικοί συμπράττουν, οι αστυνομικοί εκτονώνονται, οι αστυνομικοί κωλυσιεργούν, οι αστυνομικοί λουφάρουν, οι αστυνομικοί αγνοούν, οι αστυνομικοί δεν θέλουν να μάθουν, οι αστυνομικοί βολεύονται, οι αστυνομικοί αισθάνονται αδικημένοι, οι αστυνομικοί έχουν αποκοπεί από το κοινωνικό σώμα, οι αστυνομικοί σπάνια είναι η λύση και συχνά το πρόβλημα, οι αστυνομικοί είναι επικίνδυνοι. Κι αν σας αρέσει!

Η κοινωνία πληρώνει πολύ ακριβά τους αστυνομικούς και σε συμβολικό επίπεδο. Δεν μας αρέσει αλλά είναι πραγματικότητα. Οι αστυνομικοί στοιχίζουν πολύ. Από την εποχή του Κορκονέα, που πυροβόλησε θολωμένος τον μικρό Γρηγορόπουλο, με αποτέλεσμα να καεί τότε επί μήνες η Αθήνα και να επαναλαμβάνεται το σκηνικό κάθε χρόνο εν είδει τελετουργίας του τρόμου, δεν έχουν αλλάξει, δηλαδή βελτιωθεί, πολλά πράγματα. Η ελληνική αστυνομία, συνήθως, αντιδρά αργά, καθυστερημένα, σπασμωδικά, ασυντόνιστα, χωρίς συνεπές σχέδιο διαρκείας, άλλοτε γραφειοκρατικά, άλλοτε δημοσιοϋπαλληλικά και, το χειρότερο απ´ όλα, συχνά - πυκνά εκδικητικά. Οι ίδιοι υποστηρίζουν ότι είναι υποστελεχωμένοι, με ελλειπή εκπαίδευση, άθλιους μισθούς, διαρκή ψυχολογική πίεση, κοινωνικό αποκλεισμό. Θα τους αναγνωρίσουμε τα δίκαια τους. Όμως κι εμείς  ξέρουμε πως η κάθε πολιτική εξουσία χρησιμοποιεί τους αστυνομικούς ως πραιτοριανούς που ως κύριο στόχο έχουν να προστατεύουν τις εγχώριες ελίτ κι όχι εμάς, τους απλούς πολίτες. Τους ανυπεράσπιστους.

Χρόνια φωνάζω και μάλιστα εξ αριστερών πως δεν μπορεί να είναι ταξικός στόχος ο αστυφύλακας της γωνίας. Και ότι ο κλεφτοπόλεμος των ψευτοεξεγερμένων των Εξαρχείων με τις δυνάμεις της καταστολής απλώς θεσμοποιεί τη βία σε καθημερινή πλέον βάση. Δεν μπορεί να είναι στόχος ο πιτσιρικάς που φυλάει τα γραφεία ενός κόμματος το οποίο επιμένει να στεγάζεται στα Εξάρχεια ώστε να προκαλούνται συνεχή επεισόδια. Το ότι δεν έχουμε ακόμη νεκρούς δεν απαλλάσσει κανέναν.

 Συμπερασματικά : Ουδείς αισθάνεται ασφαλής με αυτή την αστυνομία. Και το γεγονός αυτό, εκτός από τον συνεχή  φόβο, «νομιμοποιεί» και την αυτοδικία. Ευτυχώς τουλάχιστον που μειώνεται η ανεργία μέσα από τον πολλαπλασιασμό των ιδιωτικών σεκιούριτι. Ιδού λαμπρό μέλλον για τους νέους μας, είτε ως ιδιωτικοί μπάτσοι είτε ως μπράβοι της νύχτας. Για τη υπόγεια σχέση όλων αυτών με τη Χρυσή Αυγή και την macho αισθητική των Ελληναράδων, έχω μιλήσει άλλες φορες. Τώρα επαναλαμβάνω πως ο ΣΥΡΙΖΑ, λόγω αγκυλώσεων, έχασε μοναδική ευκαιρία να κάνει τομή στο αστυνομικό σώμα όταν δεν επέτρεψε στον υπουργό Γιάννη Πανούση, καθηγητή εγκληματολογίας, να προχωρήσει σε εσωτερικές μεταρρυθμίσεις. Δηλαδή να επιτύχει τον εκδημοκρατισμό του, χωρίς να το ευνουχίσει αλλά και χωρίς να το αφήσει ασύδοτο. 

«Αν σας αρέσει» είναι η κτηνώδης δήλωση κάποιου που είναι συνδικαλιστής, που διαθέτει νοοτροπία Χρυσαυγίτη, τουλάχιστον, και που βέβαια είναι κακός αστυνομικός. Που εκφράζει τέλος την συλλογική μας αποτυχία. Η κοινωνία συστηματικά εκφασίζεται με τον Νόμο ανενεργό, η παράλογη βία παραμονεύει παντού, ο φόβος απλώνει τα πλοκάμια του και σε συντηρητικούς «νοικοκυραίους» και σε «προοδευτικούς» του ευρέος φάσματος. Οι κατ´ εξακολούθηση σπασμένες βιτρίνες στο κέντρο της πόλης δεν είναι ούτε διαμαρτυρία, ούτε επανάσταση. Είναι ωμή απειλή και ηλίθια βία και ως τέτοια προκαλεί καινούργια βία. Δεν είναι της παρούσης αλλά ανάμεσα στην αυτοδικία του Ρουβίκωνα και εκείνη των «νοικοκυραίων» υπάρχουν χτυπητές, ποιοτικές διάφορες. Τους μεν οπλίζει η χρόνια ιδεοληψία, τους δε η χρόνια απελπισία. Έχουμε συνηθίσει πια την ασύδοτη εγκληματικότητα που εισβάλλει μέρα μεσημέρι σε σπίτια ή μαγαζιά, ληστεύοντας, βασανίζοντας και δολοφονώντας. Άλλοτε ένας φαρμακοποιός, άλλοτε ένας επιχειρηματίας, άλλοτε ένας κοσμηματοπώλης, άλλοτε ένας περιπτεράς, άλλοτε ένας ταξιτζής, άλλοτε ένας βενζινοπώλης, άλλοτε το μαγαζί που διανυκτερεύει ... το χρονικό αυτό  της βίας και του αίματος δεν έχει τέλος. Με σχεδόν καθημερινή παρουσία στο αστυνομικό δελτίο των επαναληπτικών φρικωδιών εναντίον των απομονωμένων υπερηλίκων που γίνονται η εύκολη λεία της πιο σαδιστικής εγκληματικότητας. Έτσι είναι. Οι πιο ανυπεράσπιστοι, τα πιο εύκολα θύματα. Κι αν σας αρέσει.

 Για να μην αναφερθώ πάλι στην ραγδαία γκετοποίηση της Αθήνας που επιτρέπει σε εμπόρους, βαποράκια και χρήστες να συναλλάσσονται μέρα μεσημέρι, εμπρός στα μάτια των παιδιών, να τρυπιούνται έξω από τα σχολεία ή εκτεθειμένοι σε πεζοδρόμια και πλατείες, εμπρός στους αιφνιδιασμένους περαστικούς ή τους εξοικειωμένους περιοίκους, στο κέντρο και τις συνοικίες  μιας πόλης που έχει καταντήσει εφιάλτης... Που έχουν καταστεί άβατο ολόκληρες περιοχές του ιστορικού κέντρου. Κι αν σας αρέσει. 

Τραγωδία και κτηνωδία μιας πόλης

Τρομάζω με την κτηνωδία του φ.μπ. Την ανώνυμη χυδαιότητα, την διαστρέβλωση, την συλλογική υποκρισία, την ακαταδάμαστη αναισθησία. Την ευκολία των αναθεμάτων και των γενικεύσεων. Το φτηνό μίσος όλων προς όλους και την νοσηρότητα του καθενός. 

  Έχουμε λοιπόν και λέμε:

Πέθανε με φριχτό θάνατο. Ας μην τον διασύρουμε άλλο. Ούτε άγιος, ούτε ήρωας. Όμως νεκρός πια. Μακριά και από τη ζωή και από τις ευκαιρίες ή τις αδυναμίες που η ζωή ή προσφέρει ή προκαλεί. Εφόσον πρόκειται πλέον για ένα ακόμη θλιβερό θύμα και της ζωής του της ίδιας αλλά και μίας πόλης που σταδιακά γίνεται ζούγκλα και έχει πλέον γκετοποιηθεί. Είναι άθλιο λοιπόν να αντιδικούμε πάνω από το πτώμα ενός νέου ανθρώπου που πρόλαβε να διαλύσει τον εαυτό του προτού οι υπόλοιποι τού διαλύσουν το κρανίο με τον τρόπο που πάντες οι υποκριτές αυτής της χώρας είδαμε.

 Και που εξακολουθούμε να θέλουμε να αντλήσουμε πολιτικά οφέλη από ένα ράκος όλοι οι ουσιαστικοί ένοχοι: Φιλισταίοι "ακτιβιστές", πολιτικοί επαναστάτες που σιχαίνονται τους "νοικοκυραίους" επειδή ίσως θα ήθελαν να τούς μοιάσουν έχοντας σπίτι, οικογένεια κλπ, ρυπαρά κομματόσκυλα που βρήκαν την ευκαιρία για προεκλογική κατήχηση, συλλογικότητες που κάνουν συνδικαλισμό με την επιθυμία και που θεωρούν την εκπόρνευση για τη δόση πράξη αντίστασης. Έχω φίλους ομοφυλόφιλους που δεν έχουν καμία σχέση με όλο αυτό το νοσηρό κλίμα. Απεναντίας.

Και έπειτα όλοι εμείς οι άλλοι που ανεχόμαστε παθητικά αυτή την αυξανόμενη παρακμή στο όνομα του δικαιωματισμού, που επιτρέπουμε την διάχυτη και πολλαπλά θεσμοθετημένη βία στο όνομα της δημοκρατίας και την έλλειψη ασφάλειας, πρόληψης, επιβολής του νόμου στο όνομα της ελευθερίας. 

Δηλαδή σε όλα αυτά που οδηγούν στην αυτοδικία, τον νόμο της ζούγκλας και την μετατροπή των πολιτών σε αγέλη που είτε κλωτσάει έναν αιμόφυρτο πεσμένο κάτω, είτε ακόμα χειρότερα, παρακολουθεί παθητικά το θέαμα σαν να είναι Σαρβάιβορ.

Κι έπειτα το κράτος και οι εκπρόσωποι του ... που δεν εμφανίζονται ποτέ όταν υπάρχει ανάγκη βυθίζοντας στην απελπισία τους νοικοκυραίους - Ξεχάσαμε μάλλον γρήγορα το Μάτι. Και που όταν εμφανίζονται, τα κάνουν όλα λάθος. Επειδή στερούνται της πιο βασικής κοινωνικής μόρφωσης, εξίσου και ανεκπαίδευτοι και ευνουχισμένοι. Πραιτωριανοί δηλαδή ενός συστήματος που πλέον τούς χρησιμοποιεί αποκλειστικά για την ασφάλεια των υψηλών προσώπων. Της εγχώριας νομενκλατούρας, δεξιάς και αριστερής. Για τους υπόλοιπους είναι ανύπαρκτοι. 

 Έχω μάθει, προσωπικά, να λειτουργώ με εικόνες: Από τη μια λοπόν βλέπω τις μεραρχίες των μπάτσων που ανέβηκαν στη Σαλονίκη για να προστατεύσουν έναν νεαρό, αριστερό πρωθυπουργό ο οποίος πήγε νύχτα, κρυφά, με το προεδρικό αεροσκάφος κι όχι εκείνο της γραμμής και που κατέλυσε στο Μακεδονία Παλλάς με την συνοδεία 11 ( έντεκα ) αυτοκινήτων ασφαλείας!

Κι από την άλλη παρατηρώ το αφύλακτο, έκθετο κέντρο. Από το τουριστικό Γκάζι ως την ερημωμένη Ομόνοια μέσω Μενάνδρου και πλατείας Θεάτρου. Εδώ σάς θέλω ευαίσθητοι. Τί, εν προκειμένω, κάνετε οι πονόψυχοι; Εκατοντάδες είναι όλοι αυτοί που σέρνονται και τρυπιούνται μέρα και νύχτα στα πεζοδρόμια και τις γωνίες της πόλης, από το Πεδίο του Άρεως ως την πλατεία Εξαρχείων, με τους εμπόρους και τα βαποράκια να επιτελούν το έργο τους ανενόχλητοι υπό τα βαριεστημένα ή και ένοχα όμματα του Δήμου, της Αστυνομίας, των υγειονομικών υπηρεσιών, των ποικίλων Πανεπιστημίων και Πολυτεχνείου(!)  ... δηλαδή του κράτους ημών και της κρατικής μας παρακμής εν γένει. Και βέβαια εμπρός στα μάτια των παιδιών που προφανώς δεν έχουν δικαιώματα αλλά είναι έκθετα σε κάθε είδους ασχημία.

 Προσωπικά, πάλι, σέβομαι τους περισσότερο  τους νοικοκυραίους παρά τους Ρουβίκωνες. Δηλαδή όλους αυτούς που προσπαθούν να επιβιώσουν ανάμεσα στη βρώμα, τη βία, τη πορνεία, την παρακμή την εγκατάλειψη, το ναρκεμπόριο γύρω από την πλατεία Βικτωρίας, την Κυψέλη, το Μεταξουργείο κλπ. Όλους όσοι κάθε Παρασκευή και Σάββατο από τις 11 μ.μ έως τις 2 π.μ υφίστανται τον θεσμικό πόλεμο των δακρυγόνων στη Στουρνάρη και Τοσίτσα. Εκεί, στο άβατο της Πατησίων όπου οι δύσμοιροι επιβάτες των λεωφορείων κατεβαίνουν για να συνεχίσουν με τα πόδια και τα τρόλεϊ αλλάζουν σιωπηρά διαδρομή. Κύριε Σκουρλέτη, εσείς βέβαια δεν έχετε τέτοια προβλήματα στην ασφαλή Εκάλη. Οι υπόλοιποι;

 Τί συμβαίνει λοιπόν τώρα;  Όλος αυτός ο εγκαταλελειμμένος και ανυπεράσπιστος κόσμος έχει παραδοθεί από "προοδευτικά" χέρια στους τραμπούκους της Χρυσής Αυγής και στην προπαγάνδα όσων επιμένουν ότι ο κανόνας είναι η εξαίρεση κι ότι αν δεν ντύνεσαι drag queen, είσαι άγευστος της αληθινής ζωής. Αυτή η διευρυμένη ανομία και η αντίληψη "ο σώζων εαυτόν σωθήτω" είναι που εκτρέφουν τον ρατσισμό, την ομοφοβία, την έμφυλη βία.

Από την άλλη οι "δικαιωματιστές" και οι οπαδοί της νεφελώδους και χύμα πολυπολιτισμικότητας κατακεραυνώνουν τους αστούς και τα πάθη τους όταν δεν κάνουν και οι ίδιοι τα ανάλογα. Δηλαδή όταν οι μικροί δεν ανακουφίζονται στη Φυλής και οι μεγάλοι, οι πιο ψαγμένοι, στα σκοτεινά της πλατείας Αιγύπτου ή της Κουμουνδούρου ... με νεαρούς Αφγανούς ή Κούρδους. Με την υποκρισία να περισσεύει. Από κάθε πλευρά.

Όχι, το τελευταίο θύμα του γενικευμένου, κοινωνικού εκφασισμού δεν είναι ούτε ήρωας, ούτε άγιος. Γι'αυτό και δεν μπορεί να γίνει παράδειγμα. Αφού ούτε καν έζησε τη ποθητή διαφορετικότητα ή την έκσταση που ίσως ονειρευόταν. Αλλά ούτε και τον έρωτα, φοβάμαι, όπως τον δικαιούται κάθε ανθρώπινη ύπαρξη ασχέτως κοινωνικών απαγορεύσεων. Εκτός κι αν έρωτας είναι να ψαρεύεται κανείς στα μπαρ ή τους "ειδικούς" χώρους για μια νύχτα. Ο ανυπεράσπιστος νεκρός της Γλάδστωνος έζησε περισσότερο το κυνηγητό, την αρρώστια, την εξάρτηση και τελικά τη βία. Της οποίας βίας έγινε ο ίδιος και θύτης και θύμα...

ΥΓ. Οι δικαιωματιστές, οι προοδευτικοί, οι συλλογικότητες, όλο το pollitically correct  που πουλάει το gay parade ως πράξη ελευθερίας αγνοώντας το σκοτεινό, ιδεολογικό κιτς που υποκρύπτει, θα εκτονωθούν στους φυσικούς αυτουργούς του δράματος. Αγνοώντας τους αληθινούς πλην αόρατους. Τους ηθικά υπεύθυνους. Οι οποίοι είναι έτοιμοι για την επόμενη τραγωδία. Ίσως επειδή υπάρχει και εδώ η υπόγεια σχέση του βασανιστή με το θύμα του. 

Failure as success in Painting*

Όλα τα ανθρώπινα σε δύο φωτογραφίες: Η ιστορία της μεταπολεμικής τέχνης, η γοητεία της τέχνης εν γένει, οι σχέσεις των ανθρώπων της τέχνης και η υπόγεια εξουσία τους αλλά και η δική της τρομερή εξουσία πάνω στους ανθρώπους... Η επίδραση της σ' αυτά που γράφονται αλλά και σε ό τι δεν γράφεται μεν, όμως καθορίζει, τυραννικό και ακατανίκητο, απόψεις, μεγέθη, πρόσωπα και, εν τέλει, την επίσημη ιστορία. Και της τέχνης και την άλλη, την ευρύτερη...

Τα κείμενα, πάλι, ως χλωμές αντανακλάσεις όσων υπήρξαν κάποτε για να καταντήσουν μετά...από λαμπρές εκφάνσεις ζωής, λέξεις.

Πιο συγκεκριμένα ...Ο Bram, από το Αβραάμ, van Velde, Ολλανδός ζωγράφος της Σχολής του Παρισιού (1895 - 1981) περιπλανώμενος, αποτυχημένος καλλιτέχνης που τελικά εκπόρθησε το κάστρο της Ιστορίας, σχεδόν άθελα του ή και εν αγνοία του... 

... Και βέβαια ο Ιρλανδός συγγραφέας Sam, από το Σαμουήλ, Beckett ... ο προφήτης της ήρεμης απελπισίας και της χαρούμενης αποτυχίας, φίλος, πάτρονας και υπερασπιστής του πρώτου ως το τέλος της πολυκύμαντης, βασανισμένης ζωής τους. Τί τους συνέδεε; Δύο προτεστάντες εμιγκρέδες στο καθολικό Παρίσι του Μεσοπολέμου. Η κρίσιμη αυτή γνωριμία θα κάνει τον Beckett τεχνοκριτικό...  Παρ' ότι ο ίδιος, γύρω στο 1948, αποφάσισε να μην ξαναγράψει για τον Welde επειδή κατάλαβε ότι τα κείμενα του με τον πεσιμισμό και τον αρνητισμό ως προς την σημασία της τέχνης, μάλλον έκαναν κακό παρά καλό στον προστατευόμενο του. Υπενθυμίζω πως η πρώτη μελέτη του Beckett για τον Welde δημοσιεύτηκε το 1946, δέκα χρόνια μετά την πρώτη γνωριμία τους στο Παρίσι, στο περίφημο περιοδικό του Christian Zervos, το Cahiers d'art. 

 Ήταν ακριβώς η εποχή που ο ζωγράφος ξανάρχισε να ζωγραφίζει μετά από μια πολύχρονη κατάθλιψη λόγω του θανάτου της γυναίκας του μέσα στον ισπανικό Εμφύλιο - ζούσε τότε στη Μαγιόρκα - αλλά αργότερα λόγω της γερμανικής κατοχής στο Παρίσι. Ούτως ή άλλως η ζωγραφική για τον ίδιο ήταν "μια πράξη καταστροφής του εγώ" ενώ ο φίλος του συγγραφέας τόν αποκαλούσε peintre d' empechêment (των εμποδίων). 

Ο Beckett γράφοντας για τον Welde και τον αδελφό του, επίσης ζωγράφο, είναι σαν να μιλάει για τον εαυτό του. Για τα δικά του αδιέξοδα. Για μια τέχνη που δεν θέλει να είναι ωραία - δηλαδή αισιόδοξη - αλλά ανεπιτήδευτα ά-σχημη, χωρίς δεδομένο σχήμα, σαν ασήμαντη, αδιάφορη ... δηλαδή αληθινή.

Θάλεγε κανείς πως ο ένας δημιουργός εφηύρε τον άλλον και η συμπόρευση τους στάθηκε μοιραία αφού οι όποιες τους επιτυχίες στηρίχτηκαν στη βαθιά συνειδητοποίηση της υπαρξιακής μας αποτυχίας εν γένει. Τέτοια ζευγάρια καλλιτεχνών και ζωγράφων δεν είναι ασυνήθιστα. Θυμηθείτε τον Rodin και τον Rilke, τον Manet και τον Zola, τον Manet και τον Cézanne, τον Courbet και τον Baudelaire, τον Malarmé και τους συμβολιστές κλπ.

Ο ζωγράφος διατηρεί στους πίνακες του ένα χαλαρό, συνθετικό πλαίσιο και έπειτα δουλεύει πάνω σ'αυτό το σχεδίασμα "εξπρεσιονιστικά" γεμίζοντας το με μισοτελειωμένα, χρωματικά "επεισόδια" και κρατώντας τα δυνατά περιγράμματα των επιμέρους μορφών σαν οδηγούς. Τα χρώματα είναι έντονα, αδούλευτα ως προς την υφή τους, μοιάζουν "μουτζουρωμένα" και με σταξίματα άγχους και βιασύνης. Το ύφος του είναι αυθόρμητα ανεπιτήδευτο, σχεδόν πρόχειρο - αφτιασίδωτο, ένα υδαρές σύνολο οπτικών φράσεων που καταλήγουν σε κραυγές. Μια άρνηση της ζωγραφικής της αναπαράστασης, εξιδανικευμένης ή μη, αλλά και μιας απόρριψης της αφαίρεσης ως informel μανιερισμού. 

Σκέφτομαι τώρα ότι τα ανάλογα θα έγραφα και για τον συγγραφέα αν αντί για φόρμες ή χρώματα μιλούσα για φράσεις ή λέξεις. Τέτοια επιτυχία στην οντολογική διακρίβωση της αποτυχίας! Αμφότεροι δεν θέλουν να μιλήσουν, δεν έχουν κάτι να πουν, επιλέγουν όμως την εικόνα ή τη λέξη ως απόλυτα ισοδύναμα της σιωπής. Γράφω ή ζωγραφίζω έτσι χωρίς νόημα, άρα υπάρχω.

Θυμάμαι τώρα τον φίλο μου Ιάσονα Μολφέση, δημιουργό εξίσου διεισδυτικό και ανεπιτήδευτο ως προς το αίσθημα ματαιότητας της τέχνης, ο οποίος έκανε για χρόνια στο Παρίσι σιωπηλή παρέα με τον Beckett:

 "Περνούσε από το ατελιέ μου, έμπαινε μέσα, κοιτούσαμε για λίγο τα σκυλιά μας, χάιδευε έπειτα κάποια έργα και έφευγε..." Θυμόταν ο Έλληνας γλύπτης και ζωγράφος.

Το 1947 ο Welde υπέγραψε συνεργασία με την galerie Maeght για να εκδιωχθεί στη συνέχεια κακήν κακώς μετά από αλλεπάλληλες αποτυχίες, καλλιτεχνικές και οικονομικές. Το 1948 εκθέτει στην Ν. Υόρκη και την γκαλερί Kootz εξίσου αποτυχημένα παρά τα καλά λόγια του de Kooning. Τραγική ειρωνεία:

 Ο de Kooning εκθέτει ένα μήνα μετά πίνακες ανάλογης αισθητικής και θριαμβεύει! Είναι, βλέπετε που ο πολύς Clement Greenberg γράφει για τον έναν Ολλανδό ύμνους ενώ αγνοεί τον άλλο που δεν ανήκε στην ομάδα του. Παρά την προφανή σχέση των δύο ζωγράφων και το πασιφανές γεγονός ότι ο Welde προλαβαίνει τον αμερικανικό, αφηρημένο εξπρεσιονισμό μια δεκαετία νωρίτερα! 

Γι'αυτό ακριβώς ο Serge Guilbaut έγραψε πως στις ΗΠΑ η τέχνη του Bram υπήρξε the invisible Painting. Αόρατος, μ' άλλα λόγια, και ο ίδιος και τα έργα του. Πολύ αργότερα η γαλλική γκαλερί συνεργάστηκε ξανά με τον πρώην αποδιοπομπαίο ζωγράφο. Η τύχη του πάντως αλλάζει γύρω στο 1975 με ένα μπαράζ εκθέσεων σε όλη την Ευρώπη αλλά όχι στην Αμερική. Αυτής της χρονιάς είναι και η φωτογραφία που δημοσιεύω με τον Beckett. Σύμπτωση: Στην γκαλερί Maeght πάλι και την παρουσίαση τιμητικού τόμου για τον Ολλανδό. Προσέξτε πως κοιτάζει ο ίδιος τη φωτογραφία του στο βιβλίο. Η ομοιότητα, της έκφρασης τουλάχιστον, των δύο ανδρών είναι άκρως εντυπωσιακή. Σαν κορσικανοί αδελφοί. Σαν σιαμαίοι. Άλλη, ζωγραφική αγάπη του Ιρλανδού ήταν ο συμπατριώτης του Francis Bacon. Μόνο που στην περίπτωση του Bram πρόκειται για οικογένεια. Οικογένεια μοναχικών ανθρώπων.

Να μην μπερδεύουμε τον Bram με τον Henry van de Velde, Βέλγο ζωγράφο αρχικά και μετέπειτα διάσημο αρχιτέκτονα του Αρ νουβώ και "προστάτη" του Gropius!

Διαβάστε τα σχετικά κείμενα του Beckett, Le Monde et le pantalon (1945-46), Peintres de l'empêchement (1948), εκδόσεις Minuit, 1991. Και βέβαια το Trois dialogues (1949), Minuit, 1998.

* Gwenaël Keridou, Failure as Success in Painting: Bram van Velde, the Invisible, 14/2/2015, ιστοσελίδα, Hyperallergic

Γιάννης Σπυρόπουλος*

Ξαναβλέπω τώρα με άλλα μάτια ένα έργο που πρωτοείδα στο ατελιέ του ζωγράφου στην Εκάλη τριάντα χρόνια πριν. Τί με γοήτευε τότε, τί εξακολουθεί και τώρα να με γοητεύει; Δύσκολο να το πεις. Τα μεγάλα έργα δύσκολα χωράνε σε λόγια.

 Ασφαλώς πρόκειται για την ματιέρα του που δημιουργεί όλα αυτά τα μυστικά τοπία, τις ένδον εικόνες, τους εξωπραγματικούς φωτισμούς, τις μικροϊστορίες, τα μικροεπεισόδια. Ασφαλώς πρόκειται για τις εκρήξεις και τα θαύματα που  δημιουργεί η κίνηση του χρωστήρα ή της σπάτουλας στον καμβά.

 Όμως είναι και κάτι άλλο που έχει να κάνει με την δράση της φόρμας, το δράμα των μορφών που αναδύονται αφηρημένες μεν αλλά και άμεσες. Ανάγλυφες. Υλικές σαν το αίμα. Μυστικές σαν ανομολόγητα συναισθήματα. 

Ζωγραφισμένη ύλη, ιερή ύλη, ζωή που πρόλαβε να μετουσιωθεί σε εικόνα. Ζωγραφική που υπερβαίνει το ορατό για να επιτρέψει την θέαση του αόρατου. Τη μυστική χαρά που ελαφρώνει τον πόνο των ανθρώπων και των πραγμάτων .

ΥΓ. Το έργο, νομίζω, εκτέθηκε  στη Ντοκουμέντα του 1965. Μεγεθυμένο αποτελεί τον ιδανικό χώρο για να παιχτεί η Ορέστεια. Ή η μικρούλα, η πεισματωμένη, η απόλυτη - και μάλλον αδικημένη - Αντιγόνη του Λιβαθηνού.

* Το πίνακας λέγεται Χρονικό Ε και φιλοτεχνήθηκε το 1963.

Πέτρες από τον Ουρανό

Μέρες μετά κι η Πανσέληνος, αυτό το πρησμένο στήθος της Νύχτας, με κατατρύχει.     

 Ένα θαύμα τρομαχτικό και γαλήνιο που κάθε φορά με εκπλήσσει το ίδιο. Που με ξεπερνάει. Αργυρό πύον πάνω στα σκοτεινά νερά του Σαρωνικού, πράσινο φιδοπουκάμισο στα υπόλευκα μάρμαρα, ένας υπερμεγέθης φακός αφημένος για μιαν ολόκληρη νύχτα στα χέρια μου ώστε να κρυφοκοιτάξω μέσα απ' αυτόν τα ερέβη του σύμπαντος. 

Στο Εθνικό Μουσείο Διαστήματος της Ουάσιγκτον εκτίθεται θεατρικά υπερυψωμένη  σαν Άγιο Δισκοπότηρο και φωτισμένη σαν διαμάντι των Ρωμανώφ μια σεληνιακή πέτρα που περισυνέλεξε το Απόλλων 17 μισόν αιώνα πριν. Είναι ένα κομμάτι ηφαιστειογενούς βασάλτη, ηλικίας 4 εκατομμυρίων ετών. 

Πρόκειται για ένα έκθεμα που υπερβαίνει οποιοδήποτε έργο τέχνης, οποιοσδήποτε άλλο τεκμήριο υλικού πολιτισμού. Στο μυαλό του θεατή αναπαρίσταται σ ' αυτό όλη η ιλιγγιώδης διαδρομή που διανύθηκε από εκεί επάνω ως εδώ κάτω ώστε να καταστεί δυνατή η έκθεση του. Ένα κομμάτι του ουρανού που το κέρδισε, το έκλεψε από την επικράτεια της διαρκούς Πανσελήνου το ασήμαντο πλάσμα που λέγεται άνθρωπος... Εκπληκτικό!

Οι επισκέπτες του μουσείου επιτρέπεται να αγγίξουν το σεληνιακό πέτρωμα και βέβαια το πράττουν  εκστασιασμένοι. Αγγίζουν την φεγγαρόπετρα που τους έστειλε ο ουρανός. Τώρα που κοιτώ την Πανσέληνο προσεκτικότερα, διαπιστώνω πως κάτι της λείπει.

ΥΓ.  Δεν είναι οι στίχοι των ποιητών ούτε οι αναστεναγμοί των ερωτευμένων. Είναι μιας άλλης μορφής ποίηση, αυτή η πέτρα, συμπαγής, σκοτεινή, ενεργειακή, ανυπέρβλητη. Ένα ποίημα που γράφτηκε για τον κανένα.

Ειδύλλιο στον αιθέρα

Λίγο πριν το τέλος του καλοκαιριού. Δύο σύννεφα κρέμονται θεατρικά πάνω από τον ουρανό της Σύρου. Σαν Ακινητοποιημένα. Ένα θετικό κι ένα αρνητικό. Ένα αρσενικό κι ένα θηλυκό... Το αριστερό, πιο βαρύ και συμπαγές, πιο σκοτεινό είναι το άρρεν. Το δεξί, πιο φωτεινό και διάφανο, πιο γελαστό είναι το θήλυ. Ένα μελαχρινό κι ένα κατάξανθο... Και μια καρδούλα στη μέση. Ή, μήπως όχι;

Μοιάζουν να θέλουν να αγκαλιαστούν. Ή, μήπως χωρίζουν αμετάκλητα μετά από ένα παθιασμένο σμίξιμο; Μετά από ένα παρατεταμένο φιλί; Δύσκολο να πει κανείς.

Προσεγγίζονται άραγε ή χωρίζουν; Θα τελειωθεί σύντομα ο έρωτας στιβαρός κι ανάερος εκεί στα ύψη, με την σκηνοθεσία ενός συγκαταβατικού στη μεγαλοσύνη του, ήλιου ή θα απομακρυνθούν για πάντα το ένα από το άλλο; Θα ενωθούν εις συννεφένια σάρκα μιαν ή θα διαλυθούν στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, απλοί υδρατμοί από τον ιδρώτα μιας αγάπης που δεν υπάρχει πια; Δεν θα το μάθω ποτέ. Εξάλλου λίγη έχει σημασία. Ό τι μετράει είναι αυτή η αποθέωση του έρωτα στο πιο απόλυτο γαλάζιο. Όλα τα άλλα είναι για όσους αγνοούν πως όλα τελειώνουν για να ξαναρχίσουν πάλι. Αλλιώς. Επειδή η αγάπη δεν τελειώνει ποτέ και επειδή η τρυφερότητα φτιάχνεται από ατσάλι.

Ο αριστερός θρήνος χωρίς μεταφυσική

Το συναίσθημα ανέκαθεν διεκδικούσε και πολιτικό πρόσημο. Η μετεμφυλιακή στρατηγική μίας θυματοποιημένης και σε διαρκές πένθος Αριστεράς  υπήρξε μεν κεντρική, κομματική επιλογή συγχρόνως όμως προκάλεσε ποικίλες, αισθητικές "παρενέργειες". Το δράμα των προσώπων έπρεπε να εξαργυρωθεί στο κομματικό ταμείο. Το αίμα των νεκρών έπρεπε να ταΐσει τις φιλοδοξίες των ζωντανών.Γενιά της  Ήττας στη ποίηση, απελπισία και μοναξιά στη λογοτεχνία του Κοτζιά, του Χατζή, του Φραγκιά, διαρκής θρήνος στο λαϊκοέντεχνο τραγούδι του τύπου " στη Δραπετσώνα πια δεν έχουμε ζωή" κλπ. 

Σε αυτό το τελευταίο πεδίο έκφρασης και λόγω της δημοφιλίας του είδους και λόγω της συναισθηματικής εμπλοκής ενός τεράστιου κοινού με το λαϊκό μεν πολιτικοποιημένο δε τραγούδι, έχουμε μια  παράδοση αυτολύπησης που ξεκινάει από τον Λειβαδίτη ή τον Χριστοδούλου, τον Γκούφα ή τον Λάδη και καταλήγει, σχεδόν φυσιολογικά, στο κιτς του Λευτέρη Παπαδόπουλου "Φτωχολογιά", "Άπονη Ζωή" κλπ. Δηλαδή τραγούδια που υποκαθιστούν μιμούμενα τον απαγορευμένο Θεοδωράκη στην περίοδο της Χούντας και τραγουδιούνται σε πίστες της παραλίας εμπρός σε μερακλήδες νεόπλουτους. Θυμίζω πως την Άπονη Ζωή τραγουδούσαν αγκαλιασμένοι οι Βενιζέλος, Λιάνης, Παπαντωνίου στις γιορτές των Πρεσπών. Ιδού πως το πένθος κατέστη γελοιότητα. Και βέβαια σε κάθε διαδήλωση ή συλλαλητήριο της πάντα αγωνιστικής ΓΣΕΕ παιάνιζε ο απαραίτητος Νταλάρας και η παγωμένη Τσιμινιέρα του. Σε τρόπον ώστε η αυθυποβολή του δράματος να θεωρηθεί πρωτογενές συναίσθημα. Η εξίσωση προφανής: Αριστερός = Οργισμένος=  =θλιμμένος =ανεπίληπτος. 

Όλα αυτά βέβαια μέχρι η επαγγελματική αριστερά να γίνει κυβέρνηση και ο φεουδάρχης της Αίγινας Φλομπέρ, υπουργάρα. Συνελόντι ειπείν το δράμα ως δράμα κατασκευασμένο συνέχιζε να πουλάει μεν στα ακροατήρια της Αριστεράς αλλά όλα αυτά ίσχυαν μέχρι την εμφάνιση του Αλέξη.  Έκτοτε το συναισθηματικό μελό κατέστη απροκάλυπτη  γελοιότητα και ο άξονας του πολιτικού κιτς ταυτίστηκε αλά Γιάκομπσον με τον αισθητικό. Καθ'ολοκληρίαν. Η συνέχεια οσονούπω στην ιλαροτραγωδία της Θεσσαλονίκης...

ΥΓ. Λίγα λόγια ακόμη για τον Αλέξη:

Με τρελαίνει το συνεχές του χαμόγελο. 

Αυτό το διαρκές του γέλιο, τόσο ψεύτικο, τόσο επαγγελματικό, τόσο τόσο προκλητικό...  Απέναντι στην κατάθλιψη ενός ολόκληρου λαού. Με τον κόσμο να είναι είτε συλλογικά ξεσηκωμένος στους δρόμους, είτε σε ατομική απόγνωση... Αλλά οι Συριζανέλ, ευτυχείς που επιτέλους είναι εξουσία, δεν μπορούν να συγκρατήσουν τα γέλια ευτυχίας που τούς πνίγουν. 

Μπορεί να ξεπουλάνε τον τόπο, μπορεί να παραδίδονται στα κελεύσματα των ισχυρών, μπορεί να εξαπολύουν τα ΜΑΤ εναντίον διαδηλωτών ή απεργών, μπορεί μόλις να έκλεισαν σαράντα μέρες από την τραγωδία στο Μάτι αλλά η κυβέρνηση με επί κεφαλείς (sic) τον πρωθυπουργό δεν μπορεί να κρύψει τη χαρά της. Γελάει με κάθε ευκαιρία, γελάει συνεχώς. Αυτό κι αν είναι θράσος, αλαζονεία, απονιά, αναισθησία, ωμή αδιαφορία, κτηνώδης πρόκληση. Ένα γέλιο αληθινή προσβολή στο πρόσωπο όλων μας. Που δεν γελάμε πια...

Θεατρικός Μονόλογος

(απόσπασμα)

Κι αυτό θα περάσει... Κι αυτό είναι ίσως το πιο οδυνηρό. Πως θα ξεπεραστεί όπως κι όλα τα άλλα. Δηλαδή ότι θα ξεχαστεί κάποτε κάτι που για κάποιο διάστημα εκπροσωπούσε την ίδια την έννοια της ευτυχίας για σένα. Ή, ό τι, τέλος πάντων, οι άνθρωποι μπορούν ν' αντέξουν ως ευτυχία.

  Επειδή λίγο λίγο, ο πόνος θα λιγοστεύει, η ανάμνηση θα θαμπώνει, το σφίξιμο στο στήθος θα γλυκαίνει, ο ύπνος θα γίνεται ευκολότερος. Όχι η ζωή ούτε βέβαια η χαρά αλλά μόνο η παντοδύναμη καθημερινότητα θα διεκδικεί ξανά, πάλι  λίγο λίγο, τα θηριώδη δικαιώματα της. Οφείλεις να υπάρξεις ξανά... Έτσι ώστε το πένθος να μοιάζει σχεδόν φυσικό γεγονός. Κάποτε. Όχι όμως τώρα. Αυτό το κάποτε η πιο βολική σου ελπίδα. 

Το  μυαλό βέβαια θα παραμένει για καιρό υπό οδυνηρή κατοχή και θα καταδυναστεύεται από εμμονικές  σκέψεις ή κρίσεις πανικού. Α, το μυαλό δεν μπορείς να το ξεγελάσεις, να το αποσπάσεις από την πληγή του με τεχνικές αντιπερισπασμού. Το βλέμμα πάντα θα σε προδίδει, θα αποκαλύπτει την μυστική σου αιμορραγία. Για πόσο καιρό; 

Άλλοτε πάλι μία φωνή  σού ψιθυρίζει από μέσα βαθιά " συμφιλιώσου με τον πόνο σου, αγάπησε τον". Ενώ μια άλλη ανταπαντά με εχθρότητα: "Ποτέ πιά", "για πάντα ", " αντίο". Όχι το πρώτο αλλά το τελευταίο φιλί είναι το πιο δύσκολο. Αυτό που συνήθως δεν δίνεται ποτέ. Που μαραμένο κρέμεται από το στόμα. Πρόκειται για αυτό το τέλος που σαν μικρός θάνατος σε κατακυριεύει. Σαν να πεθαίνει βαθιά μέσα σου ένα κομμάτι του εαυτού σου, του ίδιου. Είσαι εσύ όπως και χτες αλλά σήμερα τόσο διαφορετικός. Σαν κάποιος να σου αφαίρεσε την λάμψη και την δυνατότητα να γίνεσαι αόρατος ή να πετάς. 

Αυτό είναι. Γιαυτό θρηνείς. Που δεν μπορείς πια να πετάξεις.

Της ξηρανθείσης Συκής ή, Η ψυχή των φυτών

Πως τα ζώα έχουν ψυχή το ξέρουμε. Είναι αυτή που θρηνεί όταν αντιλαμβάνεται το μαχαίρι του σφαγέα. Η σιωπή των αμνών λίγο πριν το τέλος. Το βλέμμα της γαζέλας όταν αφήνεται στα νύχια του αιλουροειδούς. Εκείνη τη στιγμή και νιώθει και ξέρει και υποφέρει. Όμοια όπως ένας άνθρωπος. Και η ψυχή του. 

_ Τα φυτά όμως; Έχουν τα φυτά ψυχή; Σίγουρα αισθάνονται, έστω ανακλαστικά, τις κλιματικές συνθήκες και την αλλαγή του καιρού. Σίγουρα αντιδρούν ανάλογα για να επιβιώσουν. Για να προσαρμοστούν στις αντίξοες συνθήκες... Πινούν, διψάνε, κινούνται προς τον ήλιο, προστατεύονται από τους εχθρούς με αγκάθια κλπ.

Ο Μαθιός στον Άγιο Ρωμανό, μισόν αιώνα αγρότης, μέ συμβουλεύει όταν ποτίζω: Άσε το φυτό να πίνει αλλά να μην χορταίνει. Γιατί τότε οι ρίζες του τεμπελιάζουν και δεν ψάχνουν βαθύτερα για υγρασία. Κι όταν διψάσουν, δεν θα βρίσκουν νερό (sic). "Διψάνε", "πίνουν", "τεμπελιάζουν", "χορταίνουν". Και να σκεφτεί κανείς πως δεν πρόκειται για χαριτωμένες προσωποποιήσεις αλλά για τον απόλυτο ρεαλισμό. Τα φυτά και χαίρονται και υποφέρουν. Όμοια όπως όλοι εμείς. Θα έλεγα επιπλέον ότι σκέφτονται με τον πιο "φυσικό" δηλαδή αρχέγονο, πρωταρχικό τρόπο. 

 Έχω επίσης διαπιστώσει το άγχος και τον υπαρξιακό φόβο των φυτών όταν υπάρχει παρατεταμένη λειψυδρία και αυτά προσπαθούν δραματικά αλλάζοντας μεταβολισμό και συνήθειες, να επιβιώσουν. Μέσα στο σώμα τους τα υγρά των τριχοειδών αγγείων ελαττώνονται και τα φυτά αντιδρούν ανάλογα ώστε να μην εξαντληθεί κάθε τους απόθεμα. Την ίδια προσπάθεια καταβάλλουν κι οι ρίζες που ψάχνουν στα έγκατα της γης τη σωτηρία. Και τότε αποδεικνύεται ότι τα φυτά δεν διαθέτουν μόνο ένα είδος ψυχής αλλά και ένα είδος χαρακτήρα. Άλλα είναι λιπόψυχα, αδύναμα και εγκαταλείπουν γρήγορα την προσπάθεια, παραδίδονται στο μοιραίο. Κι άλλα αγωνίζονται, υπομένουν, περιμένουν και στο τέλος νικάνε.

Στις Κυκλάδες το νερό είναι δυσεύρετο και οι βροχές σπάνιες... Φέτος μάλιστα η λειψυδρία είναι πολύ έντονη ενώ την έλλειψη διογκώνει το πρωτοφανές κύμα επισκεπτών που σάρωσε το νησί και οι αυξημένες ανάγκες του για νερό...Η κλιματική αλλαγή δεν κάνει εξαιρέσεις στους επίγειους παραδείσους. 

Ο απόλυτος, θερινός ήλιος ολοκλήρωσε τους όρους του δράματος. Φριγμένη γη, σβολιασμένο χώμα, πέτρες που καίνε, ξεραμένα χορτάρια και σπαρτά, θεριεμένα τα βάτα και τα γαϊδουράγκαθα. Τα ξερικά και τα πουρνάρια. Οι πεζούλες και τα μονοπάτια προ πολλού εγκαταλειμμένα ώστε να ... αξιοποιηθούν καλύτερα ως ρουστίκ οικόπεδα, αναμένουν την προδιαγεγραμμένη μοίρα. Ερημοποίηση. Εκεί που λείπει το νερό και η γεώτρηση στερεύει, ο γιάπης θα κατασκευάσει πισίνα. Οι άνθρωποι του μέλλοντος θα μελετούν ως κλασικά παραδείγματα παρακμής την ερημοποίηση της Μυκόνου και της Θήρας λόγω υπερανάπτυξης.

Η Τήνος ακολουθεί την τύχη της Πάρου. Οι Έλληνες νεόπλουτοι είναι οι χειρότεροι, οι πιο ακόρεστοι και αδηφάγοι του πλανήτη. Οι πιο αδιάβαστοι και εγωκεντρικοί. Η έλλειψη παιδείας συνοδεύει την μηδενική τους κοινωνική συνείδηση. Η ανυπαρξία κράτους, θεσμών, αστυνόμευσης κλπ. επιταχύνει τον προεξαγγελθέντα θάνατο. Τα χειρότερα έπονται. Ας είναι. Άλλο είναι το θέμα μου.

Αγαπάω περισσότερο από όλα τα φυτά εκείνα που θάλλουν αυτοφυή, άγρια. Κόντρα στις δυσκολότερες των συνθηκών. Τον μανιασμένο αέρα, την ξηρασία, τη φτενή γη, την αρμύρα. Δηλαδή τις χαρουπιές, τις πικροδάφνες, τις φραγκοσυκιές, τα κακτοειδή, τα σχίνα, τις κουτσουπιές, τις συκιές. Κυρίως αυτές. Φυτρώνουν στα πιο απίθανα σημεία, γονατίζουν απ' τα μελτέμια, γέρνουν πάνω από τις ξερολιθιές για να προστατευτούν, διψάνε μια ζωή κι όμως εκεί. Κάθε χρόνο καρποφορούν σε αφθονία τους γλυκύτατους καρπούς τους. Έχουν ψυχή! Τα τελευταία χρόνια όμως οι συκιές του νησιού έχουν χτυπηθεί από αρρώστια και υποφέρουν από την παρατεταμένη λειψυδρία. Αρκετές ασφυκτιούν, ρίχνουν τα φύλλα, κάνουν αιματηρή οικονομία ύπαρξης αλλά στο τέλος καταλήγουν. Φέτος  το φαινόμενο των ξεραμένων, καμμένων δέντρων είναι πραγματικά ανησυχητικό. Δεν ξέρω αλήθεια τι κάνουν οι αρμόδιοι. Αλλά τί να πρωτοκάνουν κι αυτοί στην ανευθυνοϋπεύθυνη χώρα των αναρμοαναρμόδιων; Τα πεθαμένα δέντρα της Τήνου μού θυμίζουν την παραβολή της ξηρανθείσης Συκής την οποία καταράστηκε ο Χριστός να μην δώσει καρπό στον αιώνα. Κι αυτή η ζοφερή εικόνα του ξεραμένου - καταραμένου δέντρου μού φέρνει στο νου τη μοίρα της χώρας μου...

Ιδέες λυμένες σαν γραβάτες

"Μνήμη Σπύρου Στεφανίδη, του εργάτη πατέρα μου που φορούσε με καμάρι τη γραβάτα του κάθε Κυριακή βράδυ όταν έβγαζε τη μάνα μου βόλτα στο κέντρο των Ταμπουρίων"

Με απασχολεί πάλι η μη γραβάτα του Τσίπρα αφού τα λόγια και ακόμη περισσότερο τα έργα του δεν με ιντριγκάρουν πια. Μοιάζουν με παλιά ελληνική ταινία που έχω δει άπειρες φορές. Έστω κι αν ο μοιραίος Αλέξης έλυσε τον κόμπο της γραβάτας του όπως ο Αλέξανδρος τον Γόρδιο Δεσμό. Μη λύνοντας τον!  Απλώς χρησιμοποιώντας τον ως βολικό σύμβολο.

Η μη γραβάτα λοιπόν.Το τελευταίο αξιοθρήνητο σύμβολο αντισυμβατικής στάσης του πρωθυπουργού μιας χώρας βουτηγμένης στην υποκρισία. Ύστατο ανάχωμα απέναντι στην συμβιβασμένη (;) αστική αισθητική και πονηρό κλείσιμο ματιού στους συντρόφους εκείνους που μπορεί να έχασαν τις σημαίες τους, μπορούν να κρατούν όμως ακόμα τα στυλιάρια των διπλωμένων φλάμπουρων.

 * ( Φλομπέρ, τί νέα από το δυστύχημα της Αίγινας; )

Η εμμονή στην μη γραβάτα ακόμη και αν το πρωτόκολλο το επιβάλλει ή όταν την φοράει ο υψηλός οικοδεσπότης σου - π.χ ο ο Πρόεδρος της κομμουνιστικής Κίνας - σημειολογικά οπτικοποιεί δύο ιδέες:

 1. Είμαστε αταλάντευτοι στις αρχές μας. Ανυποχώρητοι. 

2. Είμαστε διαφορετικοί. Ή τουλάχιστον θέλουμε να φαινόμαστε τέτοιοι. (Πάντα το φαίνεσθαι, ποτέ το είναι).

Και στις δύο περιπτώσεις βέβαια το ψεύδος είναι προφανές όμως η εικόνα διεκδικεί πάντα ένα κάποιο κομμάτι της προπαγανδιστικής αλήθειας. 

Τότε ήσαν τα ζιβάγκο του Αντρέα και των αφισιονάδος του τώρα οι μη γραβάτες των παλικαριών της φακής

(Θυμάμαι τους Μπελογιάννη και Πλουμπίδη να φωτογραφίζονται επίσημοι με τις γραβάτες τους λίγο πριν εκτελεστούν).

Τί μ ' ενοχλεί όμως τόσο; Προφανώς αυτή η κακόγουστη ομοιομορφία, αυτή η έννοια της στολής, τόσο παράταιρη για την εποχή. Μια ομοιομορφία που ξεκινάει από το λαιμό και φτάνει βαθιά στον εγκέφαλο και σε ό τι αυτός παράγει: Σκέψεις, ιδέες, προτάσεις και απόψεις. Εκεί δηλαδή που βρίσκεται το πραγματικό πρόβλημα.  

ΥΓ. Θριαμβικά βασιλεύει ο ήλιος πίσω από την Γυάρο. Ποιά Γυάρο; 

Εκεί που οι Συριζανέλ θα διοργανώσουν συναυλία της Σίρλεϊ Μπάσεϊ.

Το Άρμα του Έρωτα

... επειδή το σώμα πάντα θυμάται όσα το μυαλό προσπαθεί να ξεχάσει...

Πόσοι σέρνουν, πόσοι χωράνε, πόσοι συνυπάρχουν στο άρμα του έρωτα;

Αναρωτιέμαι πόσοι παρευρίσκονται - αόρατοι μεν υπαρκτοί δε - όταν ένα ζευγάρι επιδίδεται στην ερωτική πράξη. Όταν δύο κάνουν τον έρωτα που έλεγε κι ο Σεφέρης. Κατ' αρχάς οι δύο εραστές φέρουν κατάσαρκα τη μητέρα και τον πατέρα τους, τα γονιδιακά, σεξουαλικά τους πρότυπα, είτε θετικά είτε αρνητικά. Αφού είναι αυτοί που συντριπτικά καθορίζουν τις  επιλογές τους. Ο Οιδίπους, ο Λάιος, η Ιοκάστη, η Ηλέκτρα,  η Κρέουσα, ο Ορέστης, η Κλυταιμνήστρα, ο Αγαμέμνων, η Μήδεια, ο Άδωνις. Δεν είμαστε ποτέ μόνοι μας όταν προσπαθούμε να είμαστε ο εαυτός μας. Άρα, αμέσως αμέσως, όταν επιτελείται ο υμέναιος, έχουμε τέσσερις που κανοναρχούν τους δύο, δηλαδή σύνολο έξι. 

Επιπλέον, όμως καθόλου δευτερευόντως, την στιγμή της οχείας, του παροξυσμού, όταν προσεγγίζει η κορύφωση και τα μάτια είναι σφαλιχτά ... τα δύο συμπλεγμένα, τα δύο ενωμένα σώματα παραστέκουν είτε σαν δαίμονες είτε σαν άγγελοι οι περασμένοι έρωτες, ίδιες ψυχές που περιμένουν δικαίωση. Επειδή κανένας έρωτας δεν τελειώνει ποτέ... Και επειδή το σώμα πάντα θυμάται όσα το μυαλό προσπαθεί να ξεχάσει.

Μην είστε λοιπόν ποτέ σίγουροι πως ξέρετε ποιον αγκαλιάζετε όταν αγκαλιάζετε κάποιον. Πως γνωρίζετε ποιος προκαλεί πραγματικά τον οργασμό που καταφθάνει. Ο κάθε έρωτας τρέφεται, σχεδόν κανιβαλικά, από τους έρωτες άλλων καιρών. Κι αν χτες το βράδυ κοιμηθήκατε μόνοι, ίσως κάποια εκδοχή του εαυτού σας να παρίστατο όχι σαν ηδονοβλεψίας αλλά σαν κραταιός δικαιούχος στην ερωτική ευωχία κάποιων άλλων...  Άλλη μια απόδειξη πως οι έρωτες δεν τελειώνουν ποτέ ακόμη κι όταν ολοκληρώνουν τον μοιραίο τους κύκλο. Τα φαντάσματα του παρελθόντος πλανιώνται στο παρόν. Ζουν πάντα αν και αλλιώς ...

Φωτογραφία: Το Ζευγάρι, ή ο Βασιλιάς και η Βασίλισσα, δραματικό σύμπλεγμα του Χρήστου Καπράλου από το Μουσείο Γκίκα.

Το Σύνδρομο Δαμανάκη*

στη Μίνα Χειμώνα

Επειδή με έχετε ζαλίσει με την ευπρέπεια και το politically correct. Με την καταλληλότητα ή την αξία του άλφα και του βήτα υπουργού. Και με τις άδικες επιθέσεις εναντίον των προφανώς αναλώσιμων και κουτοπόνηρων επιλογών ενός πρωθυπουργού υπό προθεσμίαν.

 Κι επειδή θύμωσα και από την αφέλεια (;) και από την καλοσύνη (!) ενίων νηφάλιων και υπεράνω. Ε, λοιπόν σάς λέω πως ο διανοούμενος, ο καλλιτέχνης, ο άνθρωπος του πολιτισμού πρέπει να είναι σταθερά απέναντι σε όποιο κομματικό κατεστημένο. Ιδιαίτερα τώρα. Και εξαιρετικά καχύποπτος για οποιαδήποτε κυβερνητική θέση.

Η Ελλάδα πωλείται σε τιμή ευκαιρίας. Αυτό είναι το ζοφερό αποτέλεσμα των μνημονίων. Ο σώζων εαυτόν δηλαδή σε αυτό το περιβάλλον της ανασφάλειας και της παραίτησης. Πωλείται επειγόντως το παρελθόν της σε τιμές ευτελισμένου  παρόντος με επώδυνη υποθήκη το μέλλον.

Επίσης φρονώ ότι ο πολιτισμός δεν είναι μια συσκευασία εν κενώ αλλά ζυμώνεται με την πολιτική συνθήκη. Αδιαλείπτως. Είναι πρώτα στάση και άποψη και μετά διαδικασία και πράξη. Πιο απλά αυτοί εδώ, οι αυτοαποκαλούμενοι αριστεροί, δεν διαθέτουν ούτε άποψη ούτε στάση. Ούτε για την παιδεία ούτε για τον πολιτισμό. Όλες οι κινήσεις τους είναι σπέκουλα και προπαγάνδα. Διεκπεραίωση και καιροσκοπισμός. Ένα κακό Πασόκ που ούτε σαν Πασόκ δεν πείθει. Επικοινωνακά κόλπα και διαστρεβλώσεις. Ουδείς τέλος είναι τόσο καθαρός για να πει εγώ είμαι έξω από αυτά τα τερτίπια, αφήστε με να κάνω το έργο μου! Υπουργός των Συριζανέλ σημαίνει απλά ομόσταυλος του Καμμένου και του Φλομπέρ. Του Σπίρτζη και του Καρανίκα. Και πρωτίστως επιλογή του Αλέξη. Του φιλαλήθη και πολυμαθούς. Που παίζει τα ρέστα του. 

Μετά το φριχτό θέατρο στο Μάτι ουδείς μπορεί να υποδύεται τον ανεύθυνο. Δεν μπορεί όλοι και όλα να συγχωρούνται σ' αυτό τον τόπο!

Αν το μόνο επιχείρημα αυτής εδώ της συμμορίας είναι ψηφίστε εμάς για να μην έλθουν οι άλλοι... ε, τότε οι άλλοι! Χίλιες φορές. Για να τούς πολεμήσουμε κι αυτούς. Και να τους ξεφτιλίσουμε, αν πρέπει. 

Όμως δεν θα δεχτώ ως ανεπίληπτες προσωπικότητες κάποιους στυγνούς καριερίστες οι οποίοι αλλιώς ξεκίνησαν και αλλού κατέληξαν. Πάντα επ' ωφελεία τους. Άλλοτε διευθυντές πολιτιστικών οργανισμών που χρεοκόπησαν, άλλοτε ευρωβουλευτές με παχυλούς μισθούς και επιδόματα, άλλοτε σύμβουλοι κάποιων φελλών τύπου Γερουλάνου και πάντα μα πάντα κοντά και δίπλα στην εξουσία. Ποτέ κόντρα, ποτέ κριτική. Το σύνδρομο Δαμανάκη στην νιοστή. Έτσι, πριν βιαστείτε να χειροκροτήσετε τους κατάλληλους μιας ακατάλληλης κυβέρνησης, σκεφτείτε εκείνους που στο τηλεφώνημα του Αλέξη είπαν Όχι. Και δεν νομιμοποίησαν με την παρουσία τους το κυβερνητικό καρναβάλι. Βλέπετε, και στην πολιτική και στον πολιτισμό τα δύσκολα Όχι έχουν σταθερά μεγαλύτερη αξία από τα υπουργικά Ναι. Εδώ ο τόπος βουλιάζει, ας φροντίσει ο καθένας για την αξιοπρέπεια του. Για την υστεροφημία του. Και στο τέλος είναι η ιστορία που, όπως θάλεγε κι ο Αντώνης Λιάκος, δεν σταματάει να μάς παρακολουθεί. Συνεννοηθήκαμε;

* Όπως λέμε το Σύνδρομο της Κίνας

Φωτογραφία: Μια εικόνα ζωής για ν' ανασάνουμε. Τριπόταμος, το χωριό του Κορνήλιου Καστοριάδη. Που αγαπούσε κι ο Κοσμάς Ψυχοπαίδης. Και που αρέσει και στον Φώτη Τερζάκη. Ή τον Κώστα Κουτσουρέλη. Μια και μιλάμε για διανοούμενους.

ΥΓ. Και για να ευθυμήσομεν ολίγον. Με αυτά που γράφω, πάλι δεν θα με κάνουν διευθυντή στην Εθνική Πινακοθήκη. Σνιφ!