Συνολικές προβολές σελίδας

Δευτέρα 19 Δεκεμβρίου 2011

Ο ζωγράφος σαν ακροβάτης



Με την ευκαιρία της έκθεσής του Γιάννη Στεφανάκι στις Βρυξέλλες τον Ιανουάριο του 2012.



Τέχνη θα πει να ψιθυρίσουμε την προσωπική μας ιστορία στο αφτί της Αιωνιότητας.

Ο Simone Martini ζωγράφιζε εξαιρετικά αυτό που γνώριζε καλά, ο Giotto εκείνο που αγνοούσε.

Ας είμαστε καχύποπτοι για την τέχνη εκείνη που απευθύνεται στο συναίσθημα και όχι στη νόηση. Που επιδιώκει περισσότερο να συγκινήσει παρά να μας διαφοροποιήσει την άποψη που έχουμε για τον κόσμο. Το προοπτικό σύστημα της Αναγέννησης είναι τόσο ψευδές στην αληθοφάνειά του όσο το να βλέπεις ποδοσφαιρικό αγώνα από την τηλεόραση και να νομίζεις ότι έχεις τρισδιάστατη εποπτεία του χώρου.

Η υπερβολική επεξεργασία της φόρμας καταλήγει στην επιτήδευση και τη διακοσμητικότητα.

Τέχνη είναι το σκοτεινό κι άγριο πράγμα που έχει ελάχιστη ή μηδαμινή σχέση με την «καλαισθησία». Η καλαισθησία διευθετεί, η τέχνη ανατρέπει. Τέχνη είναι οτιδήποτε ορίζει τον εαυτό του σαν τέχνη. Τ' αξιολογικά κριτήρια έπονται. Και βέβαια η ζυγαριά του χρόνου.

Ο Γιάννης Στεφανάκις, χρόνια τώρα, κάνει βουτιές μέσα στο χρόνο και ανασύρει εικόνες, σκοτεινά κοράλλια του βυθού, σπασμένα παιδικά παιχνίδια και σκιές από δωμάτια διπλοκλειδωμένα. Άλλοτε ανασύρει πρόσωπα - προσωπεία για ρόλους που δεν ευοδώθηκαν, μάσκες νεκρών και αποφάγια οικόσιτων ζώων. Είναι τότε που βαθιά τρομαγμένος, έχοντας ψηλαφίσει τα όρια του φόβου, δίνει με μιας ένα σάλτο και βρρρρρουμ νάτον βρίσκεται στον ουρανό κρατώντας τους χαρταετούς του σαν φτερά. Ούτε κι εκεί όμως τα πράγματα είναι ευκολότερα. Ρωτήστε, αν δεν με πιστεύετε, τον Dylan Thomas.

Όμως η τέχνη είναι κοινωνία, επικοινωνία, αλλά όχι δημοσιότητα. Αφήστε που θα 'ρθει μια εποχή στην οποία η δημοσιότητα θα είναι το άκρον άωτον της banalité. Η τέχνη επίσης δεν επιτρέπει ελεημοσύνες και σιχαίνεται τη φιλανθρωπία.

Για τον Στεφανάκι, το έργο τέχνης είναι δημόσιο αγαθό και κατά παράβαση ή συγκυριακά «ιδιωτικό». Μ' ενοχλεί η προβολή ιδιοκτησίας πάνω σ' ένα έργο τέχνης. Μοιάζει σαν να δηλώνει κάποιος κάτοχος του Πολικού Αστέρα. Η καλύτερη θέση για ένα έργο τέχνης βρίσκεται στο μυαλό μας. Η κοινωνία του θεάματος επείγει να καταστεί κοινωνία του βλέμματος. Διαφορετικά, οι νεοβάρβαροι της εικόνας παραμονεύουν.

Η τέχνη δεν συνιστά έκπληξη αλλά αποκάλυψη. Η τέχνη είναι σαν τους έρωτες. Πρέπει κάποτε κάποτε να πεθαίνει, γιατί μόνο έτσι δεν νεκρώνεται. Κι όταν ανασταίνεται, τότε ισοδυναμεί με επανάσταση. Περισσότερο από το ριζοσπαστικό περιεχόμενο ενδιαφέρει η ριζοσπαστική φόρμα, γιατί αυτή αντανακλά απευθείας τη ριζοσπαστική σκέψη. Και η ριζοσπαστική σκέψη είναι η μόνη που μπορεί να «ριζοσπαστικοποιήσει» την κοινωνία. Οι άνθρωποι, στην αθωότητα ή την πονηριά τους, ζητούν συχνά από τις πολιτικές πράγματα που μόνο η τέχνη μπορεί να δώσει. Εξ ου και η συχνή δυστυχία τους.

Ανάμεσα στα διεθνή και τα εγχώρια σκουπίδια είναι λογικό να προτιμάμε τα δικά μας. Εκτός κι αν κάποιος μας εμπνεύσει έτσι ώστε να περιφρονούμε τα σκουπίδια συλλήβδην.

Έλεγε ο Στανισλάβσκι: «Ν' αγαπάτε την τέχνη μέσα σας. Κι όχι τον εαυτό σας μέσα από την τέχνη...». Ζωγραφίζοντας, τρόπος του λέγειν, ο Andy Warhol ένα κονσερβοκούτι Campbell's, δημιουργεί οπτικό σοκ σύμφωνα με τις dada μεθόδους του προπάππου του Duchamp κυρίως γιατί εντάσσει ένα αντιηρωικό αντικείμενο σ' έναν μηχανισμό κατ' εξοχήν μυθοποιητικό όπως είναι η ζωγραφική. Η Coca Cola εκφράζει απόλυτα το πνεύμα της νέας ηπείρου και την πουριτανική της ιδεολογία επειδή προσφέρει ευχαρίστηση χωρίς να διαπραχθεί «αμαρτία» όπως συμβαίνει με την κατανάλωση του αλκοόλ. Η αληθινή τέχνη, πάλι, αποστρέφεται τους πουριτανούς και έλκεται από τους αμαρτωλούς. Ο Mondrian υπήρξε μια εύγλωττη εξαίρεση. Στο μπαρόκ κυριαρχεί ένα μεγαλείο του οποίου δύσκολα ερμηνεύεται η προέλευση.

Το να ζεις συνειδητά την καθημερινότητά σου συνιστά μια μορφή τέχνης. Όταν πάλι η ομορφιά είναι αγοραία, γίνεται τότε ευλογημένη η συνείδηση της τυφλότητας.

Η μεγαλύτερη επικοινωνιακή δύναμη της τέχνης είναι ότι μεταφέρει τις παράλληλες συγκινήσεις που ένιωσαν άνθρωποι διαφορετικών εποχών, σε σχέση με τον ίδιο στίχο, την ίδια μουσική, την ίδια εικόνα, στον παρόντα χρόνο.

Τέχνη είναι ο τρόπος για να ζήσουμε κάπως ευτυχισμένοι τη μελαγχολία μας...

Η τέχνη μοιάζει με το αβγό. Πολλοί εξαντλούνται στην επιφάνειά της, αλλά η ουσία κρύβεται στο βάθος. Το αβγό, όπως επίσης και η τέχνη, περιέχει μέσα του το παρελθόν αλλά και το μέλλον του. Απλά, αβίαστα, νομοτελειακά. Ο Γιάννης Στεφανάκις ζωγραφίζει και ζωγραφίζει γιατί δεν μπορεί, δεν του επιτρέπεται, να κάνει αλλιώς...



1 σχόλιο:

  1. «Τέχνη» θα πει να ψιθυρίσουμε την προσωπική μας ιστορία μάλλον στο αφτί της στιγμής που είναι αιώνια γιατί προκύπτει από στιγμή και προκαλεί στιγμή δηλαδή εξελίσσεται μεταδίδοντας χαρακτηριστικά «γονιδίων» αιωνιότητας.
    Ο εικόνα του κόσμου όπως μας αποκαλύπτεται δεν είναι η πραγματική αλλά η χρήσιμη όπως γίνεται αντιληπτή από τις «χρηστικές» μας αισθήσεις οι οποίες εξελισσόμενες βιωματικά αποστασιοποιούνται συνεχώς από αποδοχές πρωταρχικών θέσεων βάθους από τα ασυνείδητα θέσφατα θέσεων κυρίως έμφυτων δηλαδή τα πρώτα εννοιολογικά «ίχνη» δήλωσης της προσωπικής μας παρουσίας στην προσεγγισμένη πραγματικότητα από κατασκευής γίνονται στο εξής «ακατανόητα» από τις τριβές συνεχούς και εξαντλητικού επαναπροσδιορισμού δυνατοτήτων των αντιληπτικών μηχανισμών μας δηλαδή στα «ίχνη», παλίμψηστα, θα χαραχθούν άλλα ίχνη επόμενων ιστοριών μορφοποιώντας «επικαιροποιημένες αποδοχές».
    Η έντεχνη «εικόνα» απευθύνεται προφανώς στο «συναίσθημα» και αντιμάχεται φανερά τον «Λόγο» ή μάλλον εξυπηρετεί εξισορροπητικά την νόηση δηλαδή όταν υποκαθίσταται ένλογα υπονομεύεται ο ουσιαστικός ρόλος της. Απευθύνεται στην νόηση πλην όμως παράγει μόνον αφορμές και ποτέ ολοκληρωμένα σύνολα εννοιών αποδεκτών ή μη γενικά με ένα ναι ή όχι και με αυτήν την έννοια δεν απευθύνεται πουθενά συγκεκριμένα στερούμενη πειθούς.
    Αν δεχθούμε ότι η «Τέχνη» δημιουργεί δεν υπάρχει «λογικά»


    καλη νεα χρονια

    ΑπάντησηΔιαγραφή