Εμπρός της γης οι λυπημένοι...
Η προτομή, αρκετά ταλαιπωρημένη και απολεπισμένη, είναι του τρυφερού τεχνίτη Ιωάννη Πολέμη, τόσο αγαπητού παλιότερα ποιητή όσο τουλάχιστον και ο Κωστής Παλαμάς. Ο μέγας αδικημένος της νεοελληνικής ποίησης.
Επειδή τρεις είναι οι μεγάλοι ποιητές μας που δεν έχουν διαβαστεί σε όλη τους την έκταση λόγω του τεράστιου όγκου του έργου τους. Κυριολεκτικά απεραντογράφοι. Ιδιαίτερα αν συγκριθούν π.χ με τον Κάλβο, τον Καβάφη ή τον Καρυωτάκη. Εννοώ τον Παλαμά, τον Σικελιανό και τον Ρίτσο. Κατά σύμπτωση συγγενεύουν και οι τρεις ιδιοσυγκρασιακά.
Το συγκεκριμένο, τώρα, έργο φιλοτέχνησε ένας μεγάλος γλύπτης, ο τηνιακός Λουκάς Δούκας που όμως πέθανε πρόωρα χωρίς να ολοκληρώσει το έργο του. Το πιο σημαντικό γλυπτό του είναι ο Επαίτης (1918) έξω από τον Άγιο Παντελεήμονα στην Αχαρνών. Οικτρά κακοποιημένο σήμερα όπως έχω γράψει πολλές φορές, από την "φιλότεχνη" αλητεία που λυμαίνεται κάθε δημόσιο μνημείο. Προς δόξαν του εκάστοτε δημάρχου Αθηναίων. Αφού ζούμε σε μια πόλη που μισεί την γλυπτική.
Εν προκειμένω εδώ έχουμε κλασσικίζουσα εργασία με εξαιρετικό μοντελάρισμα - ο Δούκας υπήρξε στην Αθήνα μαθητής του Γεωργίου Βρούτου και στο Παρίσι του Μπουσέ. Δηλαδή σχέδιο και φόρμα. Πλάσιμο και υφή. Όγκος και διευθέτηση.
Διαβάζουμε στην εγχάρακτη επιγραφή:
Εγένετο δι' εράνων των κατά τα έτη 1924 - 1927 συνδρομητών του περιοδικού Η Διάπλασις των Παίδων...Φανταστείτε! Υπήρχε μια εποχή που διεξαγόταν έρανος για να τιμηθούν πεθαμένοι ποιητές! Βέβαια πίσω από όλα αυτά ήταν ο άλλος μεγάλος, πολυδιαβασμένος αυτός αν και εξίσου απεραντογράφος, ο Γρηγόριος Ξενόπουλος.
Λεπτομέρεια : Ο Πολέμης πέθανε το 1924 και ο Δούκας έναν χρόνο αργότερα. Άρα η προτομή που στήθηκε δαπάναις του Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός το 1927, πρέπει να είναι ένα από τα τελευταία του έργα... Στην πραγματικότητα μόνο το πρόπλασμα φιλοτεχνήθηκε από τον Δούκα ενώ μεταφέρθηκε σε μάρμαρο από τον γλύπτη Ιωάννη Κουλούρη, μαθητή του Δημήτριου Φιλιππότη. Δίπλα του ενταγμένο αρμονικά στην βλάστηση, σώζεται σύνθρονο από γκρίζο μάρμαρο Υμηττού. Θεατρικό ή θρησκευτικό απομεινάρι; Καθόταν σ' αυτό ιερέας του Διονύσου ή του Ναζωραίου; Αγνοώ. Αγνοώ επίσης αν πρόλαβε να ποζάρει ο ποιητής στον γλύπτη ή αν ο τελευταίος δούλεψε από φωτογραφίες.
Σε άλλη ευκαιρία ανέλυσα την δραματική προτομή του ηθοποιού και εκδότη του αναρχικού, σατιρικού περιοδικού Φραγγέλιο (1927 - 1929) Νίκου Βέλμου (+1930) που εκτίθεται στο Μουσείο Τηνίων Γλυπτών στον Πύργο. Το πρώτο του εξώφυλλο σχεδίασε ο ιδιοφυής Γιαννούλης Χαλεπάς. Ένας Χριστός μονοκοντυλιά κραδαίνοντας το μαστίγιο. Εναντίον των εμπόρων! Της πίστης, της τέχνης, της ζωής.
Σήμερα παρουσιάζω τα "ευρήματα" από τη χτεσινή μου, ηλιόλουστη πλην κλεφτή, βόλτα στο Ζάππειο. Ο Δούκας δίδαξε στη Σχολή Καλών Τεχνών λίγους μόλις μήνες γιατί τον πρόλαβε ο θάνατος. Γεννήθηκε το 1890. Ανάλογη τύχη είχε κι ο άλλος, προικισμένος Τήνιος δημιουργός, ο Νικόλαος Λύτρας που πέθανε πρόωρα το 1927. Ο Μόραλης τού φιλοτέχνησε εξαίσιο, παστέλ πορτρέτο που όμως κάηκε όταν πυρπολήθηκε (!) το Πολυτεχνείο, το 1994. Το ξέρουμε μόνο απ' την φωτογραφία του λεξικού των εκδόσεων Μέλισσα, του αείμνηστου Γιώργου Ραγιά, πολύτιμου φίλου μου.
Είναι ωραίο από το κέντρο της Αθήνας ν' αναπολείς την Τήνο. Αναμένοντας να την ξαναδείς όταν τελειώσει ο εγκλεισμός σου...
Κάπου εκεί κοντά, τέλος, την ίδια ώρα πέρσι τέτοιον καιρό, κυκλοφορούσε κι ένα φορτηγό με μουσικές, παράτες και υποβολιμαία συγκίνηση. Αυτό που συνήθως ονομάζεται κιτς. Η μόνη τέχνη, φευ, που καταλαβαίνουν τα πιο δυστυχισμένα πλάσματα του κόσμου. Οι πολιτικοί. Τόσο εύκολοι και τόσο προβλέψιμοι στον ενθουσιασμό τους. Κι όμως, η αληθινή ομορφιά ήταν χτες τόσο κοντά. Και τόσο αθέατη. Ως συνήθως...
ΥΓ. Προσθήκη της τελευταίας στιγμής! Ζωγραφικό έργο διαλόγου προς το γλυπτό που μόλις μου έστειλε ο δημιουργός του Ηλίας Παπαηλιάκης, αναδρομική έκθεση του οποίου εντυπωσιάζει αυτό τον καιρό στη Δημοτική Πινακοθήκη: Ποιητής σε δημόσιο χώρο, 2014. Προσέξτε τις λεπτομέρειες στα μάτια και τη μύτη. Επειδή τέχνη σημαίνει απλώς μεταφορά μεταφερόμενου που λέμε και στα ανώτατα, πνευματικά ιδρύματα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου