Ποιός;

Και μην ξεχνάτε: Η τέχνη μετατρέπει τη μιζέρια της ζωής σε ευλογία. Πότε το αντίθετο 

 Ποιός γράφει την ιστορία εν τέλει; Και εννοώ βέβαια την ιστορία της τέχνης, είτε εδώ είτε διεθνώς; Τα ινστιτούτα, οι θεσμοί, εντός ή εκτός εισαγωγικών, τα μεγάλα μουσεία, οι πολύφερνοι συλλέκτες, τα ιδρύματα ή μήπως οι τράπεζες που χρηματοδοτούν τις εκθέσεις και δημιουργούν τα γεγονότα; Ή μήπως πάλι οι κρατικοί παραγγελιοδότες, οι χορηγοί, οι μεγάλες φουάρ, η παγκοσμιοποιημένη, καλλιτεχνική αγορά κ.λπ.; 

Οι πολλοί ή οι λίγοι; Ή, καλύτερα, ο ένας; Αυτός που μπορεί να καταστεί μοναδικός, για την εποχή τουλάχιστον; Δεν διστάζω να το πω: Οι υπερδραστήριοι χορηγοί, δωρητές, μαικήνες κ.λπ έχουν περισσότερο στο μυαλό τους να υπηρετήσουν τη (μωρο)φιλοδοξία και τις ιδεοληψίες των και λιγότερο να εκπαιδεύσουν το ευρύ κοινό και να προσφέρουν στη πατρίδα. Η οποία πάλι πατρίδα οφείλει να χαράζει εκείνη την πολιτική του πολιτισμού διεκδικώντας ένα ενωτικό όραμα κι όχι να σέρνεται πίσω από τα ιδιωτικά γούστα ή νιτερέσα. Από μόδες της εικόνας και μοδίστρες του δήθεν. Επειδή τίποτε δεν είναι πιο αντικαλλιτεχνικό από την πλήξη εκ της τέχνης. Που μπορεί να προέλθει τόσο από ανούσιες εξτραβαγκάντσες όσο και από βαρετούς ακαδημαϊσμούς. Πράγματα δηλαδή που συγκινούσαν και συγκινούν εκ βαθέων τους νεόπλουτους του πολιτισμού... 

Το πρόβλημα όμως δεν είναι ο μοντερνισμός της μορφής αλλά η μορφή καθαυτή. Ή, μάλλον η απουσία μιας σημαίνουσας μορφής - μιας μορφικής έρευνας  που να διεγείρει και να διαφοροποιείται από την ομοιόμορφη απεραντολογία των ημερών μας. Από αυτό το deja vu που θέλει να μοιάζει με ποίηση αλλά καταλήγει να είναι λεκτικός αυτισμός. 

Άλλο παράδειγμα η ζωγραφική. Ζούμε πραγματικά μιαν μοναδική για την ανθρώπινη ιστορία υπερπαραγωγή και υπερπροσφορά καλλιτεχνικού προϊόντος και εικαστικών καλλιτεχνών. Χιλιάδες σχολές καλών ή εφαρμοσμένων τεχνών ανά τον κόσμο παράγουν εκατοντάδες χιλιάδες καλλιτέχνες οι οποίοι φιλοτεχνούν τη σειρά τους εκατομμύρια ανάλογα έργα. Και μάλιστα με την άνωθεν θεσμική αναγνώριση ότι αποτελούν έργα τέχνης, αφού έχουν την σφραγίδα των καλλιτεχνικών ιδρυμάτων, άμεσα αξιοποιήσιμα από την ανάλογη αγορά. Ουδέν μεμπτόν σε αυτό πέραν της περαιτέρω σύγχυσης κριτηρίων και πρόσληψης. Όμως διαπιστώνουμε ευρύτερα στην κοινωνία το απείκασμα μιας τέτοιας αισθητικής "αναγέννησης"; Φοβάμαι πως όχι. 

Επειδή αν τα πάντα είναι τέχνη και οι πάντες οι εκλεκτοί της, μήπως πρέπει να ξαναψάξουμε εκείνη την μοναδική και ιδαίτερη τέχνη που μπορεί να δημιουργεί ιστορία και ν' ανατρέπει την κατεστημένη εικόνα που έχουμε και για τον κόσμο και για τον εαυτό μας;

ΥΓ. Μπένγιαμιν, Αντόρνο, πολιτιστική βιομηχανία και μαζικός πολιτισμός δηλαδή. Αλλά και η μικροαστική σχιζοφρένεια για αυτο - έκφραση και κοινωνική καταξίωση. Με κάθε τίμημα. Τα αόρατα ρούχα του βασιλιά. Αλλά και μια εργαλειακή παιδεία που απαξιώνει την μαθητεία, την πειθαρχία, την κριτική σκέψη, τις συγκρούσεις υπέρ μιας δήθεν  "αυθεντίας "με ευκαιριακά μοντερνιστικό πρόσημο. Τέλος την έκλειψη του καλλιτέχνη τύπου Βάγκνερ ή  Μπέλα Μπάρτοκ ή Λε Κορμπιζιέ  ή Μπόις ή Μπαίηκον ή Κέιτζ ή Κουνέλλη. Αναφέρομαι  επίτηδες σε δημιουργούς που λατρεύτηκαν και χλευάστηκαν συγχρόνως. Το πρόβλημα με άλλα λόγια δεν είναι το ατομικό όραμα αλλά η δυνατότητα να γίνει το ατομικό όραμα καθολικό. Η υπέρβαση.Υπάρχει πιο προσωπικός λυρισμός αλλά και πιο διαδραστικός από εκείνον της Ψάπφας; Τί λες;

Φωτογραφίες: 

Αργοστόλι, πλατεία Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ. Το μνημείο το αφιερωμένο στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου (1571) από το χέρι του Μεμά Καλογηράτου. Ας σημειωθεί ότι πρόκειται για την μακέτα που φιλοτέχνησε ο γλύπτης για έναν διαγωνισμό που προκήρυξε πριν δεκάδες χρόνια η Σχολή Ευελπίδων. Το έργο, ύψους 3 μέτρων δεν φιλοτεχνήθηκε ποτέ και εδώ βλέπει κανείς την πρώτη εκδοχή του. Μια Νίκη με ρομφαία χαμηλωμένη και μια μάζα σωμάτων που αγωνίζονται να την φτάσουν. Ένας Ρούμπενς τσέπης φτιαγμένος από χαλκό. 

Στη συνέχεια το καινούριο απόκτημα του Hellenic Diaspora Foundation, ένας σπάνιος, ελεγειακός Στάμος που λάμπει και θα πρωταγωνιστήσει στην έκθεση, την έκδοση και το ντοκιμαντέρ που ετοιμάζουμε. Είπαμε: Φέτος συμπληρώνονται τα 100 χρόνια από τη γέννηση του. Ένα γεγονός που σ' οποιοδήποτε σοβαρό κράτος θα προκαλούσε διεθνή απήχηση. 

Τέλος ο κήπος του σπιτιού του Μεμά Καλογηράτου στα Μαζαρακάτα με την επίκαιρη όσο και πρόσφατη σύνθεση "Οι Εγκλωβισμένοι" να πρωταγωνιστεί. Ποιός γράφει, εν τέλει, ιστορία για λογαριασμό της ιστορίας της τέχνης; Ποιός δημιουργεί τα μεγάλα γεγονότα τιμώντας όσους ξέφυγαν και από το μαγκανοπήγαδο της ανάγκης ή της σύμβασης και από την μετριότητα της εποχής;