Πήλινος Στρατός - Ξύλινες Γνώμες

Κόρη Φρασίκλεια, 550-540 π.χ., Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

 

Bodhisattva debout, monastère de Shahbaz-Garhi, art du Gandhara, 1er-3ème siècle, schiste, Hauteur: 120 cm. Mission Foucher. Musée Guimet, Paris.

Πήλινος στρατιώτης, Μαυσωλείο  του αυτοκράτορα Κιν, 210 π.Χ.

Δεν καταλαβαίνω. Υπάρχουν στοιχεία που πρόσφατα επαναβεβαιώνονται από την διεθνή επιστημονική κοινότητα ότι δηλαδή η εσωστρεφής Κίνα γνώριζε τον κλασικό πολιτισμό τουλάχιστον από την εποχή της μεγάλης ελληνιστικής διείσδυσης στην καρδιά της Ασίας. Τα γλυπτά της Γκαντάρα (ανατολικό  Αφγανιστάν, δυτικό Πακιστάν έως την κοιλάδα του Ινδού και την Αλεξανδρινή πόλη Takshashila - Τάξιλα) το αποδεικνύουν περίτρανα. Πρόκειται για έργα γλυπτικής εντόπιων δημιουργών με έντονη Αλεξανδρινή αισθητική τα οποία αποτελούν επί δεκαετίες γοητευτική πρόκληση που ζητεί πειστική ερμηνεία. 

Εν ολίγοις η μνημειακή γλυπτική και οι τεχνικές εφαρμογές της είναι ένα δώρο των Ελλήνων στους λαούς της κεντρώας Ασίας. Από την άλλη η επίδραση της είναι τόσο έντονη που ισχύει εντοπιζόμενη ως τον 6ο αι. μ.Χ ! 

Άρα δεν είναι διόλου απίθανη η επίδραση της και στην αχανή Κίνα μέσω των διαδρομών του Μεταξιού. Και για αυτό είναι αξιοπερίεργο το ότι Έλληνες επιστήμονες βιάστηκαν να μηδενίσουν αμέσως την ανακοίνωση. Οι μορφές τέχνης ταξιδεύουν ταχύτατα μέσα στο μυαλό, τη μνήμη ή το υποσυνείδητο των ανθρώπων με εκπληκτικά αποτελέσματα. Η συγκίνηση είναι ο ταχύτερος τρόπος επικοινωνίας. Οι καλλιτεχνικές φόρμες συνεχώς μας αιφνιδιάζουν με το εύρος της επίδρασης τους. Ο δε στρατός του Αυτοκράτορα αισθητικά διαφοροποιείται από κάθε άλλη μορφή της προγενέστερης και μεταγενέστερης κινέζικης έκφρασης.

Ως ιστορικός τέχνης έχω γράψει παλιότερα αλλά και πιο πρόσφατα για την μορφολογική σχέση των γλυπτών της Gandhara  και του πήλινου στρατού. Αντιγράφω :

"... Ακόμη και στην τεχνοτροπία του θαμμένου στρατού στην Xi'an διαπιστώνει κανείς την επίδραση της αισθητικής της Gandhara, δηλαδή έναν κομψό ρεαλισμό που συχνά φτάνει στα όρια του νατουραλισμού ως προς την απόδοση σωμάτων και φυσιογνωμιών. Υπενθυμίζεται ότι στην περιοχή της Gandhara επιτυγχάνεται η ώσμωση ανάμεσα στην ελληνιστική και την βουδιστική κουλτούρα, σε τρόπον ώστε συχνά τα αγάλματα του "Πεφωτισμένου", δηλαδή του Βούδα, να θυμίζουν τον Απόλλωνα και ο Σίβα που χορεύει να μοιάζει του Ερμή..."

(Από το βιβλίο: Μάνος Στεφανίδης, "Ο δρόμος του Μεταξιού, Jamal", έκδοση Μουσείο Μπενάκη, 2015, σέλ. 42.)

ΥΓ. Μια τέτοια "ανακάλυψη" έστω και ως γοητευτική υπόθεση εργασίας που πήρε αμέσως τέτοια παγκόσμια διάσταση, αποτελεί επίσης και πολιτικό επιχείρημα μείζονος σημασίας. Ιδιαίτερα αυτή την στιγμή που αναβαθμίζονται οι ελληνοκινεζικές σχέσεις. Καταλαβαίνει κανείς; Μιλάει η πολιτική μας ηγεσία άλλη γλώσσα πλην της ξύλινης;