ΑΝΤΙΔΩΡΟ ΣΤΙΣ ΕΥΧΕΣ ΣΑΣ!
( Δεύτερη ημέρα των Χριστουγέννων )
Του κόσμου ήρθε η συντέλεια
μα εμείς περνάμε τέλεια!
Στην παλαιολόγεια περίοδο έχουν αποκρυσταλλωθεί όλα τα βασικά μοτίβα της Βυζαντινής Γέννησης. Η επικοινωνία γης και ουρανού μέσω των μελωδούντων αγγέλων, οι μάγοι και ο Αστέρας, οι αγραυλούντες ποιμένες, ο διαπορών Ιωσήφ, το λουτρό του Βρέφους κλπ. Κυρίως όμως στις εικόνες αυτές παρά τα πλείστα αφηγηματικά τους στοιχεία και τον θεατρικό χαρακτήρα, υπογραμμίζεται ο δογματικός και μη ηθογραφικός χαρακτήρας της όλης σύνθεσης.
Προσέξτε για παράδειγμα την εξής ενδεικτική λεπτομέρεια:
Ο Χριστός δεν τοποθετείται σε φάτνη αλλά συμβολικά σε σαρκοφάγο, σε μαρμάρινο τάφο. Ώστε κατ' οικονομίαν να λειτουργήσει από την πρώτη στιγμή της ενανθρώπισης Του η υπενθύμιση (!) της σωτηριολογικής αποστολής που οφείλει να διεκπεραιώσει. Δηλαδή να σταυρωθεί, να πεθάνει, να αναστηθεί. Αυτό το οδυνηρό μέλλον του Υιού της συλλογίζεται η μελαγχολική Παναγία έξω από το Σπήλαιο, στην πρωινή δροσιά. Απομονωμένη!
Έτσι είναι. Κάθε γιορτή και η κρυμμένη της πίκρα κάθε γέννηση και το προοίμιο ενός θανάτου.
Η εικόνα αυτή, ούτως ή άλλως, αποτελεί εξαίρετο δείγμα του πρώιμου βυζαντινού ανθρωπισμού μακριά από την εκκοσμίκευση που θα υποστεί το θέμα κατά το φλωρεντινό Κουατροτσέντο. Στην δεύτερη φωτογραφία προσέξτε μία λεπτομέρεια από κρητική Γέννηση του 17ου αι.( Αγία Αικατερίνη των Σιναϊτών Ηρακλείου ):
Οι βοσκοί κρατούν εμπροσθογεμή, πυροβόλα όπλα με κρεμασμένο κυνήγι σ'αυτά. Συνήθειες της νέας εποχής και ηθογραφικές λεπτομέρειες εισχωρούν στην κλασική αφήγηση ανανεώνοντας την. Επίσης σε χωνίο κάτω από τον τρούλο της Μονής Δαφνίου έχουμε αυτό το αδιατίμητο ψηφιδωτό αυτοκρατορικής, κομνήνειας μεγαλοπρέπειας. Φιλοτεχνήθηκε λίγο πριν την πρώτη Άλωση (1204) και λάμπει από κλασικίζον κάλλος. Ένα κάλλος σχεδόν αλεξανδρινό. Μεγάλη, ευρωπαϊκή ζωγραφική της Ανατολής Ανατολών! Χρόνια πολλά και ανανεωτικά από το χθεσινό, κορωνοβριθές Σύνταγμα!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου