Σταλαγμίτες

Μνήμη Γιώργου Σισιλιάνου

Ενα μουσείο παντός καιρού, ίδια κιβωτός της εθνικής μνήμης. Μέσα στο ρυθμό της πόλης όμως και πάντα στις ανάγκες τού σήμερα. Με έγνοια για τα πρόσωπα και τις πράξεις τους όσο και για τα γεγονότα ή τις κρίσιμες εκείνες στιγμές που διαμόρφωσαν το βαθύτερο είναι των συγκεκριμένων προσώπων. Ενα μουσείο για την τέχνη και τις ποικίλες της εκφάνσεις, από τη φωτογραφία ώς το design και από τις ληκύθους του 4ου αι. ώς τις μεταβυζαντινές, λαϊκόμορφες Παναγίες. Ενα ίδρυμα που απλώνεται σε δύο κτίρια για να χωρέσει τόσο τις αρχιτεκτονικές ιδέες ενός Βαλσαμάκη ή ενός Τομπάζη όσο και για να δώσει τόπο να σταθεί η μουσική του Σκαλκώτα, του Σισιλιάνου ή τα ποιήματα του Καρυωτάκη και του Λαπαθιώτη. Είναι το μέρος που ο Μαυροΐδης έστησε τους τελευταίους πίνακές του -η Εθνική Πινακοθήκη δεν τον εκθέτει πια στη μόνιμη συλλογή της- που ο Γκίκας άφησε τον κύριο όγκο της δουλειάς του και που ο Κυριάκος Κατζουράκης, ο Δημήτρης Αληθεινός ή η Λήδα Παπακωνσταντίνου μπορούν να δουν τους πειραματισμούς τους συνοψισμένους. Κι επιπλέον, ανάμεσα σε βραδιές μουσικής ή ποίησης, σε ημερίδες ή συνέδρια, ο Βαρώτσος μπορεί να «σχολιάζει» την αποκρυσταλλωμένη (;) εικόνα της Ιστορίας ενθέτοντας στους σταλακτίτες της -δηλαδή στο ορατό της τμήμα- τους δικούς τους διάφανους σταλαγμίτες. Αυτό που είναι έθος στα μεγάλα μουσεία του κόσμου, δηλαδή ένας καταξιωμένος δημιουργός να παρεμβαίνει στα μόνιμα εκθέματα ή ν' «ανακατεύει» τις συλλογές προτείνοντας τη δική του ιδανική εκδοχή, γίνεται πραγματικότητα επιτέλους και στον τόπο μας.

Είδα, επίσης, πιτσιρίκους να φιλιούνται -τι καλύτερο- στον άδειο, έτσι νόμιζαν, μακεδονικό οντά, έντεκα η ώρα της νυκτός, και ημέρα Πέμπτη που το Μουσείο Μπενάκη είναι ανοιχτό ώς τα μεσάνυχτα! Εν αναμονή του Μουσείου Ακρόπολης, στο οποίο γίνεται υποδειγματική δουλειά από τον αεικίνητο καθηγητή Δ. Παντερμαλή, το «σπίτι» του Δεληβορριά αποτελεί τη ναυαρχίδα της μουσειολογικής μας πρακτικής σαρώνοντας, κυριολεκτικά, με τις προτάσεις του τις αντιστάσεις των «αντιπάλων» του φορέων. Πρόκειται για το ίδρυμα που και θεσμικά -συνδυασμός ιδιωτικής πρωτοβουλίας και... διακριτικής, κρατικής υποστήριξης -καλύπτει απολύτως τις σύγχρονες απαιτήσεις. Με εθνολόγους, μουσειολόγους, ιστοριοδίφες και εξειδικευμένους ερευνητές στο προσωπικό του συνεργάζεται πρόθυμα με τα πιο δυναμικά και νεανικά στοιχεία του τόπου, υποδεικνύοντας και στην πολιτεία εμμέσως το... δέον γενέσθαι αλλά και στο νεοσύστατο Συμβούλιο Μουσείων το modus operandi. Τι τα θέλετε, άλλο η θεωρία, άλλο η γραφειοκρατία κι άλλο το έργο το θεμελιωμένο και στη γνώση και στο ταλέντο.

Ομως, εν Ελλάδι, το ταλέντο αν δεν φενακίζεται, αποσιωπάται αιδημόνως από την πανίσχυρη εξουσία των μετρίων και το ντομίνιο των χαφιέδων. Η πληγή του τόπου έγκειται στην παντοδυναμία των κομματικών στρατών αντί των ειδημόνων και των ελευθεροφρόνων. Οι «άρχοντες» ευλογούν τις αυλές μάλλον ή τους Χατζηαβάτες και δεν στέργουν στον πλάγιο λόγο και την κριτική. Κατά τ' άλλα βέβαια οι πάντες ομνύουν στην αξιοκρατία. Κι αυτό ισχύει από τον τρόπο που πλαισιώνονται τ' ασφαλιστικά ταμεία ώς τα μουσεία ή τους πολιτικούς θεσμούς.

Πριν από τρία χρόνια περίπου η Νέα Διακυβέρνηση -από τύψεις, φαντάζομαι, για τον τρόπο που μου είχε φερθεί η προκάτοχός της- με όρισε (αναπληρωματικό, για να μην παίρνω και θάρρος) μέλος στο Δ.Σ. του Ευρωπαϊκού Κέντρου Δελφών. Συμμετείχα, που λέτε, στην πρώτη επίσημη συνεδρία χοροστατούντος του αειμνήστου -με την καλή έννοια- Π. Τατούλη, αλλά επειδή οι απόψεις μου δεν ήρεσαν στην πρόεδρο κ. Αρβελέρ, δεν ξαναπροσκαλέστηκα!

Συμπληρώθηκαν επίσης έξι μήνες από την τοποθέτησή μου ως -αναπληρωματικού, πάλι- μέλους στο προειρηθέν Εθνικό Συμβούλιο Μουσείων. Εκεί δεν πρόλαβα να μιλήσω κατά τις δύο συνεδρίες που προσεκλήθην, έγραψα όμως την άποψή μου σχετικά με την ακολουθητέα πολιτιστική πολιτική. Κάτι μου λέει λοιπόν ότι δεν θα με ξαναφωνάξουν! Θα μου πείτε πώς αποκαλείς κοτζαμάν μινίστρο «Μπομπ Βουλγαράκη» και περιμένεις χαΐρι; Ετσι ακριβώς αγαπητοί. Προσδοκώ μιαν εποχή όπου ο κρινόμενος, έστω, και σκληρά ή άδικα, εφόσον είναι δημόσιο πρόσωπο δεν θ' αποκλείει αυταρχικά, αλλά θα επιζητεί τον διάλογο. Στο κάτω κάτω εμένα μ' ενδιαφέρει ο πολιτισμός περισσότερο από την «καριέρα», ενώ τους τρέχοντες πολιτικούς υπηρεσίας, η επανεκλογή τους. Αποκλειστικά.

Τι τα θέλετε, στην Ελλάδα ο καθένας διεκδικεί την Ιστορία μόνος τους. Οταν δεν την υποδύεται ή δεν την υποκαθιστά (όπως στο βιβλίο της ΣΤ' Δημοτικού). Κατά τ' άλλα δεν υπάρχει παράδεισος της τέχνης για κανέναν αν πρώτα δεν εξαγοραστεί πανάκριβα η κόλασή της. Είπαμε: οι υποψιασμένοι γυρίζουν τις σελίδες της Ιστορίας. Οι άλλοι απλώς τις σαλιώνουν...
29/04/2007

«Στον Εμπεδοκλή, Σικελία 2004». Ο Δ. Αγραφιώτης επισκοπεί στην Αίτνα την κοινή πύλη Παραδείσου και Κόλασης. Κι άλλο παράδειγμα: Ο Πέτρος Λαμπαδάριος (1730-1777), άρχων πρωτοψάλτης των πατριαρχείων και μέλος (!) του Μεγάλου Τεκκέ στο Πέραν. Κατά την ταφή του οι Δερβίσηδες με ειδική άδεια χόρεψαν ιεροπρεπώς και του πρόσφεραν μια φλογέρα. «Ως δώρο από τους ορφανούς μαθητές σου». Αρα, οι διαφορές βρίσκονται μόνο στο μυαλό όσων επωφελούνται απ' αυτές.