Ασήμαντα πράγματα

Κατάρα ακατανόητη, άσπλαχνη, μαύρη μοίρα νάν' οι νεκροί μας άφθαρτοι, νάν' η ζωή μας στείρα

Αριστοτέλης Βαλαωρίτης

Κρίμα στον τόπο που οι καλλιτέχνες εξαντλούνται, εντός μιας δεκαετίας, με τις σκιές τους έπειτα να πουλάνε σάβανα για έργα. Ογδοντάρηδες, ματαιωμένοι πρωτοπόροι, ματώνουν για να πουλήσουν ό,τι ξέμεινε στο συρτάρι τους, ανταλλάσσοντας όχι πια την παγκοσμιότητα αλλά την αξιοπρέπειά τους για το χρήμα. Τι φταίει για την πρόδηλη έλλειψη καλλιτεχνικής ατμόσφαιρας; Και το, καταφανές, υστέρημα και της πιο ενστικτώδους συλλογικότητας; Για την κυριαρχία τόσων πεφυσιωμένων τίποτε;

Στα '80 είχα γνωρίσει τον Ψινάκη στην αυλή του συλλέκτη Δ. Πιερίδη. Σήμερα ο πρώτος διαθέτει τη δική του αυλή στην τηλεαγορά και πουλάει ακριβά ό,τι εκπροσωπεί. Ο tempora ο mortes. Η επιπολάζουσα αγραμματοσύνη όμως επηρεάζει τους πάντες. Υπάρχουν καλλιτεχνικά οψώνια με βαθύτατο έλλειμμα παιδείας -διαβάζουν μόνο στην τουαλέτα τους- και αγνοούν επιδεικτικά τις όμορες τέχνες ταυτίζοντας την έκφραση με τα συμφέροντα της κλίκας τους. Διαγκωνισμοί, ίντριγκες, μίση, τρικλοποδιές, χυδαιότητα. Νοσηρά εγωκεντρικοί νομίζουν πως το φως εκπορεύεται αποκλειστικά απ' τον αφαλό τους. Χωρίς όμως Κωστή και Γρηγόριο Παλαμά ούτε το άκτιστον οικοδομείται ούτε το αχειροποίητο χειραγωγείται. Θλιβεροί παλιάτσοι, καθίστανται η ουρά της εκάστοτε εξουσίας και γλείφουν τους πλουτίσαντες με αρπαχτές ή τους στάρετς των ΜΜΕ εξαγοράζοντας σιωπή και συνενοχή. Καμία διαφωνία, κριτική, ένσταση. Μόνο δελτία τύπου που εγκωμιάζουν στα σαλόνια του συμψηφισμού. Η αγορά είναι πια η λυδία λίθος της όποιας αισθητικής και το kitsch σκέπει τη νεόπλουτη αθωότητα. Οι μεν εξαγοράζουν την άγνοια ή τις τύψεις τους «επενδύοντας» στην τέχνη (sic) και οι δε δανείζονται τη στοργή που τους στέρησε το κοινό τους. Τέχνη ερήμην της κοινωνίας· το πιο θλιβερό. Με kitsch, επίσης, μας διαποτίζει κρουνηδόν η δημοσιογραφική σπέκουλα. Αυτή που αποφασίζει να υπάρξει οτιδήποτε σπρώχνουν ισχυροί εκδότες, πολυεθνικές δίσκων ή ταινιών και managers του life style.

Δηλαδή όποτε «συγκινείται» ένας δημοσιογράφος, κάποιος μεγαλοπαράγων -όπως λέμε «μεγαλοκοπέλα»- κρατάει την κοιλιά του απ' τα γέλια. Γνωστά πράγματα παλαιόθεν πλην σήμερα ανερυθριάστως ξετσίπωτα. «Πολιτιστικό γεγονός» είναι ό,τι η βιομηχανία του θεάματος και ο κομματικός στρατός υπηρεσίας αποφασίσουν. Οι τίποτε που έτρωγαν επί ΠΑΣΟΚ, βαρυστομαχιάζουν λιπαρείς και επί Ν.Δ. (καλημέρα κ. Ζαχόπουλε). Και να σκεφτεί κανείς ότι ο πρωθυπουργός διετέλεσε και υπουργός Πολιτισμού. Ονειρεύομαι την ώρα που θα υπάρξει το κόμμα της αηδίας. Το οποίο επίκειται!

Είναι χάσιμο χρόνου λοιπόν να συζητάμε για τ' ανύπαρκτα οράματα των πολιτικών. Αυτών που μπερδεύουν τον βορρά με τα Β.Π. Με καίνε όμως οι δημιουργοί και οι απαντοχές τους. Η έλλειψη ηθικής στάσης, θεωρητικής σκέψης και πρότασης. Ολα ή σχεδόν τα βαριά ονόματα στη μουσική, τον λόγο, την εικόνα που διαφυλλάσσουν ως απατηλά αειπάρθενο κόρη την καριερίτσα και δεν εκτέθηκαν ποτέ και για κανένα λόγο σε σχέση με τα όσα θλιβερά συμβαίνουν στον τόπο. Η σιωπή των αμνοεριφίων. Χρόνια τώρα. Ετσι εξηγείται η παρατεταμένη παρακμή μας. Στην διαφήμιση των μετρίων, στην αμετροέπεια των πολλών και τη φίμωση των ολίγων. Στη πολιτική του στρογγυλεύματος. Στο ότι τα ιδιωτικά κανάλια μπερδεύουν τον πολιτισμό με τις συνταγές του στρογγυλούλη κ. Μαμαλάκη. Στο χυδαίο που μας πυροβολεί επαναληπτικά. Σ' όλους όσοι οιστρηλατούνται απ' τον φόβο και καταθέτουν εναντίον συναδέλφου τους συνθέτη που τόλμησε να τα βάλει με το σύστημα.

Σε μια κοινωνία μεταλλαγμένων οι καλλιτέχνες δεν δαγκώνουν αλλά φιλούν το χέρι των πατρόνων τους. Γι' αυτό και λείπει ένας Καρούζος που χλεύαζε μια ζωή τον μαραγκιασμένο πολιτισμό των «επιτυχημένων». Διαβάζω για πολλοστή Παρασκευή τον λαβυρινθώδη ύμνο στην «Καλοσύνη των ξένων» και αισθάνομαι πως προσβάλλει πια και τον ίδιο τον Τατσόπουλο η τόση σπέκουλα. Είδα την «Ηλέκτρα» στο Μέγαρο και απόρησα με την έκσταση των ειδικών.

Οι καλλιτέχνες μας παρουσιάζουν την επόμενη χρονιά όσα αντέγραψαν στο Παρίσι, το Λονδίνο ή τη Ν. Υόρκη, την προηγούμενη. Εισαγόμενη avantgarde, αξιοθρήνητος ακαδημαϊσμός, πρωτογένεια μηδέν. Γιατί έδυσαν ο Θεοφυλακτόπουλος ή ο Λάππας; Τι τυποποίησε τον Ψυχοπαίδη, τον Απ. Γεωργίου, τον Κουμεντάκη; Πριν από δυόμισι δεκαετίες ο Σακαγιάν παρουσίαζε στον Μπαχαριάν μια σειρά μαγικών έργων σε πρόλογο Γ.Π. Σαββίδη. Τι απονεύρωσε σήμερα έναν τέτοιο ζωγράφο; Το περιβάλλον, η έλλειψη ενημέρωσης, οι επαναπαυμένες συνειδήσεις; Συχνά το ενδιαφέρον των εικαστικών εξαντλείται στη συνεργασία με νέα γκαλερί. Ευτυχώς που υπάρχουν ακόμη ως σημεία αναφοράς ο Δανιήλ, ο Χαΐνης, ο Γιάννης Τζερμιάς, η Διολάντη, η Αιμιλία. Αλλά και ο Γ. Τσαγκάρης του πάλαι Τρίτου... Ηθικά μεγέθη μας λείπουν, όχι ταλέντα. Πέρσι συνθέτης αναζητώντας σου-ξυδάκι κυκλοφόρησε μελοποιημένη ποίηση. Ω της αφελείας! Χωρίς καν την αυθόρμητη μελωδικότητα που διέθετε ένας Λοΐζος. Κι όμως! Βομβαρδίστηκα από τόσα ενθουσιώδη δελτία τύπου που νόμιζα ότι αναστήθηκε ο «Μεγάλος Ερωτικός». Κι ο Χ. Βρόντος έχει ακόμη στο συρτάρι τα έργα του επάνω στον Σολωμό, τον Καβάφη, τον Καρούζο. Ενώ αν τον διαφήμιζε κάποιος δημοσιογράφος...

ΥΣ.1 Ο κ. Στ. Κούλογλου διαφημίζει την Lexus. Προφανώς επειδή κι ο ίδιος ασχολείται με λέξεις. Η δημοσιογραφία, τελικά, σε πάει παντού. Χωρίς σύνορα.

ΥΣ.2 Με ζάλισαν με το «Αλάτσι» ποικίλα έντυπα. Πήγα και το βρήκα ακριβό με μέτρια κουζίνα. Πειράζει, κ.κ. διαφημισταί;

7 - 13/05/2007