Για τον Παύλο Μοσχίδη - Σώμα και Ιερότητα

Αναδρομική έκθεσή του εγκαινιάζεται την Παρασκευή 13/11 στη Booze Cooperativa, Κολοκοτρώνη 57.

Για τον Παύλο Μοσχίδη το ανθρώπινο σώμα είναι πάντοτε μια περιπέτεια, ένα ταξίδι, ένα αίνιγμα. Όσο πιο κοντά στην ηδονή τόσο πιο μακριά από το θάνατο. Όσο πιο κοντά στην κορύφωση τόσο πιο κοντά στην αθωότητα και την κάθαρση. Περισσότερο από ερωτικός ή ηδονιστής ζωγράφος, ο Παύλος Μοσχίδης υπήρξε ένας υπαρξιστής που ψηλαφεί τα όρια αλλά και την αδυναμία της ύπαρξης μέσα από την εμπειρία του σώματος. Τα κορίτσια, οι γυναίκες του Μοσχίδη, συχνά λάμπουν από ένα χρυσαφένιο φως, είτε κείτονται σε ανάκλιντρα είτε είναι γερμένες σε λιβάδια. Ένα φως που δεν προέρχεται από εξωτερική πηγή αλλά από τη σάρκα τους την ίδια καθώς αναδύεται η νεότητά της με όρους αιωνιότητας. Ο ζωγράφος βέβαια ξέρει κατά βάθος πόσο ευάλωτα είναι τα σώματα αυτά και πόσο απόλυτο καραδοκεί το γήρας. Για αυτό όμως το λόγο υπάρχει τέχνη, υπάρχει ζωγραφική, για να εξορκίζει το γήρας και να σαρκάζει το θάνατο. Για να αποθεώνει την αιωνιότητα της επιθυμίας, τη μόνη αθανασία που δικαιούμαστε οι άνθρωποι. Που μας δικαιώνει ως άνθρώπους.

 Η ζωγραφική είχε ανέκαθεν την δυνατότητα να αποκρυσταλλώνει το πολύτιμο και να διαστέλλει το υποκειμενικό. Να δημιουργεί, με αφορμή τον κόσμο, έναν άλλο κόσμο υπερβαίνοντας την προφάνεια των πραγμάτων. Σήμερα, στην εποχή των χυδαίων, δηλαδή των χωρίς σάρκα και χωρίς νόημα, εικόνων, η ζωγραφική υπερασπίζεται ακόμη τη μεταφυσική της εικονοποΐας, τον ζωτικό μύθο της ανα-παράστασης. Για τον ζωγράφο Παύλο Μοσχίδη το σχέδιο αποτελεί το πρώτο και κύριο όπλο της καλλιτεχνικής έκφρασης. Είναι αυτό που καθηλώνει τη στιγμή, το instantané, μέσα από μια χειρονομία. Έπεται το χρώμα, υποβλητικό, συχνά εκρηκτικό, να επιχειρηματολογεί σχετικά με τις αντιστάσεις του φωτός μέσα στην επικράτεια της νύχτας και να υποστηρίζει πως το τρομερό μπορεί να γίνει εμβρυουλκός της πιο παράξενης ομορφιάς...

Γι' αυτό το λόγο ακριβώς, ο Παύλος Μοσχίδης χρησιμοποιεί τα πιο έντονα χρώματα, τα βαριά μπλε, τα πράσινα και τα μαβιά, την έντονη αντίθεση με τα κίτρινα και τα ροζ -οι γραφειοκράτες της τέχνης θα μιλούσαν για εξπρεσιονισμό- ώστε να εξορκίσει το κακό και να κλείσει την αιωνιότητα τουλάχιστον μέσα στην εικόνα. Διονυσιακός, ή μάλλον εμπειρίκιος, ο Μοσχίδης εν τέλει είναι ένας θρησκευτικός ζωγράφος αφού θύει και ομνύει στην ιερότητα του σώματος! Το καταλαβαίνει κανείς αυτό εύκολα αν διαβάσει σωστά την βαρυσήμαντη φράση του Χριστού, εκείνη τη νύχτα της μεγάλης αγωνίας, «ὁ τρώγων μου τὴν σάρκα καὶ πίνων μου τὸ αἷμα ἐν ἐμοὶ μένει κἀγὼ ἐν αὐτῷ». Ο πιο ερωτικός λόγος που ειπώθηκε ίσως ποτέ!

Τον θυμάμαι, αριστοκράτη και μάγκα, μποέμ και κοσμοπολίτη -όπως εξάλλου και ο αδελφός του ο ηθοποιός Γιώργος Μοσχίδης- να λάμπει στις εκθέσεις του στη γκαλερί “Ζυγός” ή στις επισκέψεις του στην Εθνική Πινακοθήκη για να δει τους αγαπημένους του ζωγράφους, τον Λεμπέση, το Μόραλη, τον Μπουζιάνη, τον Παραλή, τον Τσαρούχη. Όπως θυμάμαι και τα κείμενα που του αφιέρωνε το περιοδικό “Ζυγός” πάντα εικονογραφημένα από λαμπερά γυμνά που έσφυζαν από έκρηξη ζωής. Καλύτερα, από έκρηξη ύπαρξης. Πως θα το έλεγε ο Εγγονόπουλος; “Ως προς εμέ, θάνατος δεν υπάρχει!”

ΥΓ. Ο Παύλος Μοσχίδης γεννήθηκε στην Καβάλα το 1927. Ξεκίνησε να ζωγραφίζει στο εργαστήριο του Πολύκλειτου Ρέγκου στη Θεσσαλονίκη και εργάστηκε ως βοηθός του σε πολλές τοιχογραφίες. Μετέβη στο Παρίσι, όπου συνέχισε τις σπουδές του στο εργαστήριο του M. Brianchon στην École des Beaux-Arts, στο εργαστήριο του F. Labisse στην École des Arts Décoratifs, καθώς και στο παρισινό παράρτημα της σχολής Mosaïque de Ravenne στο εργαστήριο του G. Severini. Το διάστημα 1960-1971 δίδαξε στη Σχολή Βακαλό. υπήρξε μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος. Έζησε για ένα διάστημα και εργάστηκε σε κοινόβιο ακολουθώντας το μποέμικο κλίμα της εποχής. Όπως εξάλλου έζησαν ο Θέμος Μάιπας, ο Μίνος Αργυράκης ή ο Αλέξης Ακριθάκης. Παρουσίασε το έργο του τόσο σε ατομικές, όσο και σε ομαδικές εκθέσεις, ενώ πίνακές του βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές στην Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Βρυξέλλες, Ν. Υόρκη, Μόντρεαλ, Τεχεράνη, καθώς και στην Εθνική Πινακοθήκη Αθηνών, στην Πινακοθήκη του Δήμου Θεσσαλονίκης, στο Υπουργείο Παιδείας, στο Υπουργείο Πολιτισμού κ.α.

Μάνος Στεφανίδης

12.10.2015