Τάσος Βρεττός, ανεξιθρησκεία και ένα πολιτικό σχόλιο

Από τα εγκαίνια της έκθεσης φωτογραφιών του Τάσου Βρεττού προχτές στο μουσείο Μπενάκη, στην Πειραιώς.

Νομίζω πως η σημαντικότερη έννοια-κατάκτηση της Γαλλικής Επανάστασης και του Διαφωτισμού που την προετοίμασε, έννοια πιο σημαντική ακόμα από το περίφημο τρίπτυχο Liberté-Egalité-Fraternité, είναι η βολτερική tolérance, δηλαδή η ανοχή στην διαφορετικότητα, η καταδίκη κάθε φανατισμού ή δογματισμού, η ανεξιθρησκεία. «Δος μοι τούτον τον ξένον» για να τον ξενίσω, εκλιπαρεί ο Ιωσήφ ο από Αριμαθαίας τον Πόντιο Πιλάτο σε ένα συνταρακτικό κείμενο της Μεγάλης Παρασκευής. Και αυτό το έχουν ξεχάσει πρωτίστως οι θρησκόληπτοι και οι ταγοί τους.

Ο κόσμος μας μικραίνει αφόρητα. Την ίδια στιγμή που μεγαλώνει επικίνδυνα, αφού θα ξεπεράσουμε τα 10 δις σε δυο τρεις δεκαετίες. Συμβαίνει τώρα και θα συμβαίνει όλο και με μεγαλύτερη ένταση ό, τι συνέβαινε τον 3^ο και 4^ο  μ.Χ. αιώνα με τη κατάρρευση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και τη λεγόμενη μεγάλη μετανάστευση των λαών. Τότε που εισέβαλαν τα πλήθη των λεγομένων βαρβάρων του Καβάφη από τα διάτρητά σύνορά της. Επειδή η Δύση αποτελεί ακόμα μια φλούδα ευτυχίας στο πέλαγο δυστυχίας του κόσμου. Η Ιστορία, δηλαδή η απελπισία των μαζών δεν αναχαιτίζεται με φράχτες αλλά με συνείδηση της Ιστορίας και με ανάλογες μακροπρόθεσμες πολιτικές. Πόσο μάλλον που η ευτυχία της Δύσης στηρίζεται μεθοδικά και στην μακροχρόνια δυστυχία της Ανατολής και ευρύτερα του Τρίτου κόσμου. Οι Βρετανοί χάραξαν τα σύνορα την Εγγύς και της Μέσης Ανατολής στην αρχή του περασμένου αιώνα, σήμερα οι Αμερικανοί και οι σύμμαχοι τους, στις αρχές και καινούριου, επιχειρούν να τα επαναχαράξουν τσαλαβουτώντας σαν μαθητευόμενοι μάγοι σε κουλτούρες, παραδόσεις και συμπεριφορές που προφανώς αγνοούν. Και η Σοβιετία δεν πήγε πίσω. Όλην αυτή την arrogance των πεπολιτισμένων που θέλουν να εκπολιτίσουν τους «απολίτιστους» με το στανιό και με το αζημίωτο, πληρώνουμε σήμερα. Γιατί είναι πάντα η κρατική τρομοκρατία που εκτρέφει την άλλη. Όσο οι λαοί λιμοκτονούν, βομβαρδίζονται, περιθωριοποιούνται, πρέπει να περιμένουμε τα χειρότερα. Με την Ελλάδα να βρίσκεται στο κέντρο μιας δύνης που σαφώς την υπερβαίνει καθώς και το πολιτικό της προσωπικό είναι απροετοίμαστο και η κοινωνία της μεγαλωμένη με μια ιλλουσιονιστική, ομφαλοσκοπική εικόνα του κόσμου.

Να γιατί η έκθεση «Τ(ρ)όποι λατρείας» του Τάσσου Βρεττού στο Μουσείο Μπενάκη στην Πειραιώς δεν είναι μόνο ένα ταξίδι στην εξωτική ενδοχώρα που θάλλει στους παράδρομους της Ομόνοιας, της οδού Λιοσίων, της Μιχαήλ Βόδα, της Βαρβακείου Αγοράς ή του Μεταξουργείου, αλλά μια οδυνηρή κατάβαση σε ένα inferno λατρείας, με την φρίκη συγκεκαλυμμένη, ένα μάθημα αυτογνωσίας που μας αφορά όλους. Τουλάχιστον όσους δεν θέλουμε να κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Θέμα, οι τόποι λατρείας και οι προσερχόμενοι σ' αυτούς στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας: Πακιστανοί, Σομαλοί, Αιθίοπες, Νιγηριανοί, Κόπτες, Ινδουιστές, Μαρωνίτες, Ευαγγελιστές, Ανιμιστές Σουδανοί, και βεβαία Σουνίτες και Σιίτες από το Αφγανιστάν ή τη Συρία, Ιρανοί, Καθολικοί των Φιλιππίνων και της Πολωνίας, Ορθόδοξοί Ρώσοι ή Ουκρανοί,  Κούρδοι, κλπ. Τόσοι ποικίλοι, πολύχρωμοι κόσμοι  που υπάρχουν και δρουν δίπλα ακριβώς στον δικό μας αυτάρεσκο κόσμο και που εμείς επιδεικτικά τους αγνοούμε επειδή, κοιτώντας τον αφαλό μας, νομίζουμε ότι ατενίζουμε τον ομφαλό του κόσμου. Χρόνια τώρα…

Οι εικόνες του Βρεττού δεν εξαντλούνται στο φολκλόρ του θέματος αλλά προχωρούν σε κρίσιμες ανθρωπολογικές και πολιτισμικές παρατηρήσεις που, ειδικά την εποχή αυτή, είναι δραματικά επίκαιρες. Επειδή όσο πιο γρήγορα και πιο ουσιαστικά γνωρίσουμε τους νέους μας γείτονες σ ' αυτή τη πόλη, σ αυτό τον τόπο, τόσο πιο ασφαλώς και πιο ευτυχισμένα θα ζήσουμε, εννοώ θα συμβιώσουμε αύριο. Χωρίς πολιτικούς φανατισμούς ή θρησκόληπτη μισαλλοδοξία.

Οι φωτογραφίες αυτές είναι μια προσευχή στην ανθρωπιά, δηλαδή στο δικαίωμα του άλλου να ζει με ασφάλεια, ακολουθώντας εκείνο τον τρόπο ζωής που τον καλύπτει. Στο δικαίωμα του ξένου να υπάρχει. Να υπάρχει ασφαλής σε ένα εκ των προτέρων θεσμοθετημένο πλαίσιο. Στο δικαίωμα του αλλόθρησκου να ασκεί τα θρησκευτικές του ανάγκες σεβόμενος βέβαια τον τόπο που τον φιλοξενεί  χωρίς να στιγματίζεται ή να διώκεται. Στο αυτονόητο ότι  η πατρίδα είναι περισσότερο μια αγκαλιά, η σχέση του ενός ανθρώπου με τον άλλον και πολύ λιγότερο μια φλούδα ιδιοκτησίας. Αναμφίβολά και με την αποδοχή κάποιων κοινών αξιών και συμπεριφορών. Και δεν είναι η πατρίδα η υστερική προσήλωση σε ένα φαντασιακό που όλο και περισσότερο αδειάζει από περιεχόμενο και νοήματα όσο το φυσάει ο άνεμος της Ιστορίας. Και αν δεν με πιστεύετε, ξαναδιαβάστε Βιζυηνό και Παπαδιαμάντη, ξαναδιαβάστε πως νοσταλγούν την παρτίδα τους οι ξενιτεμένοι Κοραής, Κάλβος ή Καβάφης. Και βέβαια πως την ονειρεύεται ο βάρδος της πολυπολιτισμικής Βαλκανικής Ρήγας Φεραίος.

ΥΓ. 1 Άσχετο :  Ο Αλέξης έχει τρία προσόντα και τρία μειονεκτήματα: Α) Μαθαίνει γρήγορα (Φευ, ξεχνάει και γρήγορα). Β) Μαθαίνει από τα λάθη του. Γ)  Ξέρει να κρύβει τα λάθη του όπως η γάτα τα δικά της.

Αντίθετα :Α) Δεν ξέρει να διαλέγει συνεργάτες. Β) Νομίζει ότι ξέρει αυτά που αγνοεί. Γ) Εμπιστεύεται όσους  τον κολακεύουν.

Παρ όλα αυτά με τέτοιους υποψήφιους αρχηγούς στη ΝΔ, με την Φώφη στο ΠΑΣΟΚ και τον Σταύρο στο Ποτάμι, ο Αλέξης θα παίζει για πολύ καιρό χωρίς αντίπαλο. Ή μάλλον ο πιο επικίνδυνος αντίπαλος θα είναι πάλι ο εαυτός του.

ΥΓ. 2 Σκέφτομαι τις χιλιάδες χαμένες εργατοώρες σε ατέρμονες συσκέψεις επί χρόνια σε ντουμανιασμένα γραφεία της Κουμουνδούρου από ποικιλώνυμες επιτροπές που υποτίθεται πως μελετούσαν στρατηγικές και επέλεγαν πολιτικές, δεσμευτικές για το κόμμα. Κείμενα επί κειμένων, αντεγκλήσεις, σχοινοτενείς εισηγήσεις, χαρτούρα, μπλαμπλά, ώστε να είμαστε πλήρως προετοιμασμένοι ως αντιπολίτευση αλλά και ως εξουσία. Και τι έμεινε από όλα αυτά; Η πικρή απογοήτευση ενός ολοστρόγγυλου τίποτε. Η αυτάρεσκη αποκοπή από την πραγματικότητα. Η ομάδα εξουσίας του ΣΥΡΙΖΑ αρπάχτηκε τελευταία στιγμή από τους βαρουφακικούς αυτοσχεδιασμούς αφού όχι μόνο δεν υπήρχε plan B αλλά ούτε plan A. Από τον απόλυτο καταγγελτισμό και τη χιλιαστική άρνηση που ταλάνισαν τη χώρα, φτάσαμε στο … «Απόψε αυτοσχεδιάζουμε». Εξακολουθητικά. Με γελοία δημοψηφίσματα, μνημονιακές κωλοτούμπες και ντροπολογίες-εξπρές του μεσονυχτίου. Όλα αυτά όμως δεν είναι ούτε αριστερά, ούτε πολιτική.